اثربخشی 90درصدی کووایران قبل از پایان مراحل 2 و 3 کارآزمایی قطعی نیست

ابوالقاسم رحمانی، روزنامه‌نگار: در ارتباط با آخرین وضعیت پروسه واکسیناسیون و البته تولید واکسن ایرانی کرونا در کشور ابتدا با علیرضا ناجی، عضو کمیته ملی واکسن کرونا گفت‌وگویی انجام دادیم. ناجی در این ارتباط به «فرهیختگان» گفت: «امروز فاز دو و سه درباره کووایران شروع شد که برای تسریع در کار این دو فاز را ادغام کردند. درباره اینکه این واکسن‌ها چقدر کارایی دارند باید صبر کنیم و ببینیم اثربخشی واکسن چقدر است. این چیزی است که مشخصا باید صبر کنیم. واکسن دیگر کوبایی و پاستور است که اولین محموله آمده و همکاران پاستور درگیر طراحی فاز سوم این واکسن هستند که ایران و کوبا با هم انجام خواهند داد. واکسن پاستور پروتئینی است و واکسن کووایران مربوط به برکت، واکسن کشته‌شده و غیرفعال است. درمورد واکسن رازی هم از جنس پروتئینی است که درحال حاضر برای فاز مربوط به دو اسم‌نویسی می‌کنند که افراد آنجا مشخصات خود را پر کنند تا بین آنها انتخاب شود چه کسانی را به‌عنوان داوطلب در نظر بگیرند که این کار انجام شود. چهارمین واکسنی که در ایران جدی است، واکسن اسپوتنیک است که شرکت آکتوور ایران خط تولید آن را راه‌اندازی می‌کند. خوشبختانه این واکسن بین‌المللی است که استفاده می‌شود. اسپوتنیک در ایتالیا، صربستان و جاهای مختلف اقدام کردند تا تولید آن را انجام دهند و واکسن خوب و موثری است که می‌توان از آن استفاده کرد. اما مطلب مهمی که وجود دارد این است که ترایال این واکسن‌ها چه زمانی تمام می‌شود؟ کووایران اولین واکسنی است که نتایج آن مشخص می‌شود تا ببینیم بعد از آن واکسن پاستور و کوبا و نهایتا ترایال واکسن رازی اتفاق می‌افتد یا نه. مطلب مهم دیگر هم این است که چه زمانی به تولید می‌رسیم. امیدواریم اثربخشی واکسن در فاز انسانی مشخص شود، خصوصا درباره کووایران گفته بودند اثربخشی مرحله اول 90 درصد بود اما می‌دانیم که اظهارنظر ‌در مرحله اول در ارتباط با میزان اثربخشی خیلی زود است و باید صبر کنیم فاز دو و سه انجام شود که مشخص شود. چون اثربخشی یک واکسن نهایتا پس از آنکه افراد دوره واکسن خود را طی کردند و پیگیری شدند، مشخص‌کننده است. الان اظهارنظر در این باره زود است اما تولید کووایران و واکسن‌های ایرانی مبحث چالش‌برانگیزی است. در هر صورت تهیه‌‌ مواد موردنیاز برای تولید یکی از مواردی است که به‌سختی صورت می‌گیرد. خوشبختانه بنیاد برکت به‌خاطر پشتوانه مالی بسیار قوی‌ای که دارد این مشکلات را دور می‌کند ولی باید بدانیم در این راه مشکلات اینچنینی وجود دارد که به غیر از ‌تهیه سرنگ‌ها است و اینها مواردی است که پیش‌روی ما وجود دارد تا ان‌شاءالله نتایج حاصل شد ببینیم در مرحله تولید‌ چه اتفاقی می‌افتد. من خوشبینانه فکر کنم اواخر خرداد و اوایل تیرماه بتوانیم این واکسن را تولید کنیم و بقیه واکسن‌ها را باید ببینیم برنامه‌هایی که اعلام می‌کنند به چه صورت است. انتقال تکنولوژی از کوبا به ایران به چه صورت است و مراحل تولید مربوط به واکسن اسپوتنیک به کجا خواهد رسید. آنچه من تا الان می‌دانم اینهاست.»

درباره آینده واکسن‌ها شتاب‌زده و احساسی اظهارنظر نکنیم

ناجی در پاسخ به این سوال که شبهاتی که در ارتباط با واکسن آسترازنیکا مطرح می‌شود، چقدر نگران‌کننده است؟ آیا ایران از ورود این واکسن ممانعت می‌کند و اینکه چقدر احتمال دارد واکسن‌های ایرانی هم در مراحل دوم و سوم کارآزمایی دچار مشکل و ایجاد عوارض شوند، گفت: «من چیزی درباره لغو ورود آسترازنیکا نشنیدم و برنامه این است که این واکسن را بدهند و چیزی که از سوی معاونت غذا و دارو اعلام کردند این است که در اوایل فروردین‌ماه قسمتی از آسترازنیکا به دست ما می‌رسد. مواردی که درباره اشکالات واکسن بیان می‌کنند، نباید منجر شود که شتابزده و احساسی درباره آن تصمیم بگیریم و علت این است که ارتباط بین این اتفاقاتی که افتاده و واکسن ممکن است واقعی نباشد، درمورد اخیری که بیان کردند باعث لخته خون در افراد و مرگ شده باید به اثبات برسد و به احتمال قوی این وجود نخواهد داشت. همان‌طور که می‌دانید سازمان بهداشت جهانی و آژانس‌های اروپایی و... از واکسن آسترازینکا حمایت کردند. اگر واکسنی به این زودی این میزان عوارض بدهد مطمئنا باید در آن کارآزمایی بالینی که روی تعداد زیادی از افراد تست شده، دیده می‌شد. نسبت به اتفاقاتی که بعد از واکسن صورت می‌گیرد باید با طمانینه صبر کنیم که اطلاعات بیاید و بررسی‌ها انجام شود و ببینیم ارتباطی بین واکسن و عوارض وجود دارد یا خیر. در ارتباط با اینکه در مراحل دوم و سوم کارآزمایی بالینی امکان بروز عوارض وجود دارد یا نه و... هم باید بگویم بله. در ترایال‌ها این اتفاق می‌افتد. یعنی برای هر کارآزمایی بالینی مربوط به واکسن‌ها، حتما کمیته‌ای هست که عوارض مربوط به آنها را ثبت می‌کند. گاهی عوارض زودگذر است، گاهی عوارضی است که بعدا افراد پیگیری می‌کنند و درنهایت عوارضی که در درازمدت برای آنها ایجاد می‌شود، ثبت خواهد شد. در هر صورت چه در واکسن ایرانی و چه واکسن خارجی این موضوعات ثبت می‌شود و مشخص است آن عوارض به چه صورت است. اینکه بعد از بروز عوارض در این مراحل چه اتفاقی می‌افتد هم، بستگی به عوارض دارد. اگر عوارض به خطرانداختن جان باشد مطمئنا زود متوقف و کلا کنار گذاشته می‌شود. اگر عوارض معمولی باشد که همه واکسن‌ها دارند همانند درد در محل تزریق، بدن‌درد، تب و لرز و... چیزهایی است که درباره ترایال قابل‌قبول است اما عوارضی که باعث مرگ‌ومیر حین ترایال شود فورا قطع می‌شود.»