سینمای چین در 2021 با هیبت سرها را به‌سمت خودش می‌گرداند

با ادامه روند طغیان ویروس همه‌گیر ‌COVID-19، چه کسی به تماشای فیلم در سالن‌های محصور سینما فکر می‌کند و آن را جدی گرفته است؟ با این وجود درآمد گیشه‌های چین در تعطیلات یک‌هفته‌ای جشنواره سال نوی چینی 2021، از یک میلیارد دلار فراتر رفت. چین رکورد جدیدی را برای گیشه داخلی و فروش روز افتتاحیه و همچنین افتتاحیه آخر هفته در یک بازار واحد (فقط در بازار یک کشور) ثبت کرده است. انتظار می‌رود مقیاس بازار فیلم چین دوباره از آمریکای شمالی پیشی بگیرد. از این نظر، بزرگ‌تر بودن بازار فیلم چین نسبت به باقی جهان، در سال 2021 هم ادامه خواهد داشت. هنگامی که گیشه چین سال گذشته از آمریکای شمالی فراتر رفت و به بزرگ‌ترین بازار گیشه در جهان تبدیل شد، برخی از مردم جهان با حسادت گفتند که چین وقتی به رتبه اول در این بازار رسیده است که ایالات‌متحده با بیماری همه‌گیر COVID-19 درگیر شده بود. اما این دیدگاه کاملا زحماتی که فیلمسازان چینی در یک‌دهه گذشته کشیده‌اند و به‌علاوه، توسعه سریع جامعه چین را نادیده می‌گیرد. وقتی «آواتار» برای اولین‌بار در دسامبر 2009 در ایالات‌متحده اکران شد، سینماهای چین اکران خود را به‌مدت دو هفته به تاخیر انداختند و راه را برای نمایش دو فیلم چینی («بادیگاردها و آدمکش‌ها و یک زن» و «اسلحه و فروشگاه نودل») که تقریبا همه ستاره‌های برتر چینی را در خود داشتند، باز کردند. با این حال، آواتار در آن زمان رکوردهای تمام‌وقت گیشه‌های چین را شکست. این سالی بود که هالیوود اعتمادبه‌نفس فیلم‌های چینی را به‌شدت از بین برد؛ اما یک اصطلاح قدیمی چینی می‌گوید که «اعتراف به هر چیز شرم‌آور، شجاعت است».

دهه دوم قرن بیست‌ویکم دورانی است که فیلمسازان چینی پیش می‌روند و شهرنشینی و استانداردهای زندگی چین با شتاب بالا می‌رود. در سال 2019، فروش کل گیشه فیلم‌های چین، نزدیک به آمریکای شمالی بود و (در میان فیلم‌های آمریکایی به نمایش درآمده در چین هم) تنها «انتقام‌جویان: پایان بازی» در میان 3 فیلم برتر و «سریع و خشمگین» در فهرست 10 فیلم پردرآمد آن سال قرار داشت. بقیه فیلم‌های پرفروش گیشه چین، همه چینی بودند. در سال 2020 هیچ فیلم خارجی‌ای در فهرست 10 فیلم پرفروش گیشه چین وجود نداشت. در سال 2021 بازار فیلم چنان داغ شده است که حتی خرید بلیت در تعطیلات جشنواره سال نوی چینی بسیار سخت بود. حداقل دو دلیل در پشت این رونق وجود دارد. عامل اول تعداد سالن‌های سینمای چین به بالاترین تعداد در جهان رسیده است. در سال 2020، تعداد کل سینماهای چین با رشد 4/4 درصدی به 11856 سینما رسیده است. تعداد کل سالن‌های نمایش به 75 هزار و 581 صفحه رسید که نسبت به سال گذشته 8.3 درصد رشد داشت و 40 درصد از کل سالن‌های جهان را تشکیل می‌داد (بسیار بیشتر از ایالات متحده).

عامل دوم بهبود، عموما مربوط به شهرنشینی چین، بالا رفتن قدرت مصرفی مردم چین و نشاط جامعه چین است. در سال 2020، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مصرف جهان از ایالات‌متحده سبقت گرفت. ارتقای مصرف فرهنگی نیز متغیر مهمی است. منطق پیچیده این امر شامل جلوگیری و کنترل دقیق اپیدمی ویروس کرونا در چین، رواج تجارت الکترونیک، رشد مصرف آنلاین، رشد حمل‌ونقل و افزایش درآمد واقعی به‌دلیل موفقیت اقتصادی چین است.

بدون‌شک پیشرفت فیلم‌های چینی تنها آغاز کار است و هنوز فاصله زیادی با سایر بازارهای مطرح فیلم در جهان وجود دارد. به‌عنوان مثال، فقط یک فیلم چینی («گرگ مبارز۲» با رتبه 54)، در میان 100 فیلم پردرآمد تاریخ سینما وجود دارد. بین‌المللی‌شدن فیلم‌های چینی زمان بیشتری طول خواهد کشید، به‌خصوص از نظر بودجه فیلم‌ها، صنعتی‌شدن سینما، فناوری و شیوه روایت‌گری. این شاخص‌ها هنوز از تسلط آمریکا بسیار عقب هستند. متیو فریزر، پژوهشگر دانشگاهی انگلیسی-کانادایی، در کتاب خود با نام «سلاح‌های جلب توجه جمعی: قدرت نرم و امپراتوری آمریکا»، خاطرنشان کرده که گسترش فرهنگ عامه آمریکایی که مظهر قدرت نرم آمریکا است، منجر به همگن‌شدن در یک مدل پیرامونی (همگن‌شدن فرهنگی کشورهای پیرامون هژمونی آمریکا با آن) و افزایش نفوذ جهانی آمریکا می‌شود.

در پشت فیلم‌های آمریکایی همچنان قدرت نرم ایالات‌متحده باقی‌مانده است. طبق گزارش کنگره آمریکا، سینماگران آمریکایی به‌عنوان سفیران حسن‌نیت این کشور که نیازی به حمایت مالیات‌دهندگان آمریکایی هم ندارند، با فیلم‌های هالیوود جهان را از سبک زندگی آمریکایی و ارزش‌های آن از نظر سیاسی، فرهنگی و تجاری مطلع می‌کنند و (میزان این تاثیرگذاری) قابل اندازه‌گیری نیست.  اما اعتمادبه‌نفسی نسبت به آینده فیلم‌های چینی وجود دارد. نرخ شهرنشینی چین 60 درصد است و فقط چند سینما در هر شهرستان وجود دارد. (با تاسیس سالن‌های جدید در این مناطق، می‌تواند ظرفیت جدیدی به گیشه سینمای چین اضافه شود) علاوه‌بر این، آمار و ارقام نشان می‌دهد که مردم چین تقریبا به‌طور متوسط سالی یک‌بار سینما می‌روند (که با رسیدن به آمار سایر کشورهای توسعه‌یافته، فروش داخلی سینمای چین می‌تواند چندین برابر شود). فیلم‌ها در طول ظهور قدرت ملی چین به متغیرهای مهمی تبدیل می‌شوند و باعث پیشرفت بیشتر فناوری هوشمند، توسعه شهری، گسترش فرهنگ مدرن، فعالیت‌های اجتماعی، اشکال مختلف فعالیت‌های اقتصادی و قدرت نرم چین خواهند شد. در دهه سوم قرن بیست‌ویکم، علاوه‌بر بازار1.4 میلیارد نفری چین، انتظار می‌رود تعداد بیشتری از فیلم‌های چینی وارد 100 فیلم برتر، 50 فیلم برتر و حتی 10 فیلم برتر پردرآمد در تاریخ سینمای جهان شوند. از همه مهم‌تر، فیلم‌های چینی انحصار آمریکا را می‌شکنند و حتی بالاترین گیشه‌های جهان را ایجاد می‌کنند. این روند ادغام بین چین و جهان و همچنین پیشرفت قابل‌توجه ظهور چین را منعکس می‌کند.

 پی‌نوشت:
1-  نویسنده این مقاله، وانگ ون، استاد و رئیس اجرایی موسسه مطالعات مالی چونگ یانگ در دانشگاه رنمین چین است. تاریخ انتشار مقاله 22 فوریه سال 2021 بوده و محل انتشار آن نسخه انگلیسی گلوبال تایمز، روزنامه دولتی چین است. تیتر مطلب متعلق به نویسنده اصلی مقاله است.