علی جمشیدی، روزنامه‌نگار: بعد از آنکه اروپایی‌ها رادیکالیسم صدور قطعنامه در شورای حکام را کنار گذاشتند و پیش‌نویس قطعنامه ضدایرانی ارائه‌شده به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را پس گرفتند تا راه‌های جایگزین و عاقلانه‌تری را برای تعامل با ایران پیدا کنند، وزیر امور خارجه ایرلند را هم راهی تهران کردند تا در دیدار با مقامات کشورمان به‌عنوان تسهیلگر روابط فعال‌شده تا شاید چالش‌های کنونی اندکی برطرف شود.
«سایمون کاوونی»، وزیر امور خارجه ایرلند که پیش‌تر گفته شده بود در شورای امنیت سازمان‌ملل هم نقشی برای تسهیلگری در اجرای برجام برعهده گرفته است، روز گذشته در تهران با محمدجواد ظریف و حسن روحانی دیدار و گفت‌وگو کرد؛ دیدارهایی که البته اخبار رسمی منتشرشده از آنها نشان‌های کمی از روبه‌پیشرفت بودن گفت‌وگوها پیرامون برجام داشت، چنانکه حسن روحانی در چند بخش دوباره انتقادهای صریح خود را نسبت به اروپایی‌ها و آمریکا مطرح و از وضعیت کنونی ابراز گلایه کرد. برای مثال روحانی در دیدار با کاوونی متذکر شد بهترین راه برای حل مشکلات با همکاران اروپایی در سطوح مختلف دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی، مذاکرات مبتنی‌بر احترام متقابل و پرهیز از هرگونه تهدید و فشار است و ادامه داد: «فعال‌شدن برجام به‌عنوان یک توافق چندجانبه بین‌المللی منوط به لغو تحریم‌ها ازسوی آمریکا و ایفای تعهدات کامل همه اعضا است.»
رئیس‌جمهور که ظاهرا حسابی دلش از دست اروپایی‌ها پر بود با انتقاد از بی‌عملی و بی‌تحرکی تروئیکا نسبت به تعهدات برجامی، تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران متعهد به برجام و حفظ آن بوده و تنها طرفی است که برای آن هزینه پرداخته؛ اما این وضع نمی‌تواند به همین شکل تداوم یابد و برای حفظ و احیای برجام اجرای کامل قطعنامه2231 شورای امنیت سازمان‌ملل ازسوی همه اعضای برجام ضروری است.»
در مقابل اما رسانه‌ها طی روز گذشته اظهارنظر جدی و قابل‌توجهی از وزیر امور خارجه ایرلند در این دیدارها منتشر نکردند که به‌خودی‌خود گویای خالی‌بودن دست وی برای تعامل با ایران است و آنچه ما در تهران باید از آن برداشت کنیم صرفا یک اقدام تبلیغاتی و بی‌اثر دیگر برای تعریف ایران به‌عنوان یک طرف فراری از مذاکره و تعامل با کشورهای دیگر است.
این سفر البته درحالی انجام شد که همچنان اخبار مربوط به اقدامات و رفتارهای غرب درقبال ایران بسیار ضدونقیض است و حتی روحانی و اعضای دولتش که پیش از این امیدوارانه تحولات را دنبال می‌کردند، امروز گلایه‌مند بی‌عملی و تداوم فشار حداکثری‌اند، آنقدر که حتی سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست اخیر خود تاکید کرد تاکنون رفتار بایدن هیچ تفاوتی با رفتارهای دولت ترامپ درقبال ایران نداشته است، حرفی که می‌توان ادامه آن را در اظهارات روز گذشته روحانی خطاب به وزیر امور خارجه ایرلند هم دید.
این البته تنها یک وجه ماجراست؛ چراکه حسن روحانی دیروز و در گفت‌وگوی تلفنی با نخست‌وزیر عراق گلایه‌مندی ایران را به وی اعلام کرد و معترضانه گفت: «میلیاردها دلار ارز متعلق به ایران در بانک‌های عراق برخلاف قانون بلوکه‌شده و به‌رغم قول‌های مکرر مسئولان عراقی هنوز منابع متعلق به ایران آزاد نشده است و ما بر آزادسازی این منابع تاکید داریم.»
این واکنش روحانی البته وقتی مهم‌تر می‌شود که بدانیم در روزهای اخیر اخبار متفاوتی از آزادشدن منابع بلوکه‌شده ایران در عراق، عمان و کره‌جنوبی مخابره شده بود و حتی سیدحمید حسینی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق هم عددی را برای آن ذکر کرده بود، اما طرف عراقی با ذکر اینکه آمریکا هماهنگی‌های لازم را به عمل نیاورده از تایید آن طفره می‌رود و اگر دست‌آخر منابع ایران آزاد نشود دقیقا همان اتفاقی رخ خواهد داد که چندی‌پیش درخصوص کره‌جنوبی هم رخ داد و ابتدا خبر آزادسازی منابع ایران منتشر شد و ساعتی بعد کره‌جنوبی با تکذیب آن گفت هنوز همکاری امیدوارکننده‌ای ازسوی آمریکا برای صدور مجوز آزادسازی این پول‌ها صورت نگرفته است.
در این میان اما می‌توان درباره حداقل‌های سفر وزیر امور خارجه ایرلند به تهران حدس‌هایی هم زد، برای مثال اینکه او احتمالا دوباره و مانند چهره‌های مشابه تلاش کرده در دیدار با مقامات کشورمان آنها را راضی کند تا پیش از اقدامات مثبت ایالات‌متحده، تعهدات خود را به‌عقب بازگردانند یا نهایتا اینکه برای آغاز مذاکرات قول مساعد دهند. از طرف دیگر بعید نیست در این دیدار محمدجواد ظریف طرح اقدام سازنده را که چندی‌پیش از تدوین آن خبر داده بود به وی ارائه کرده باشد تا او نیز طرح را به طرف‌های اروپایی و آمریکایی تحویل دهد.
البته ناگفته نماند این وضعیت همچنان موجب تداوم نگرانی کارشناسان داخلی درمورد ورود به یک فرآیند غیرقابل کنترل برای رفع کامل تحریم‌های برجامی و فرابرجامی اعمال‌شده در راستای سیاست فشار حداکثری ازسوی ترامپ است؛ چراکه معلوم نیست طرفین به چه سمت‌وسویی حرکت می‌کنند و آیا بناست طرف غربی همه تحریم‌ها یا حداقل بخش عمده‌ای را که موردنظر ایران است برای حسن‌نیت و بازشدن مسیری برای مذاکرات برجامی برطرف کند یا خیر. تاکنون که حداقل خبر موثق و مورد اعتنایی در این زمینه به گوش نمی‌رسد و چنانچه خبر آزادسازی بخشی از پول‌های بلوکه‌شده ایران هم صحت داشته باشد و در روزهای آینده عملیاتی شود بازهم گره‌گشا نخواهد بود؛ چراکه فرآیند قطره‌چکانی آزادسازی منابع به‌هیچ‌وجه مشکلات اقتصادی ایران را کاهش نخواهد داد، علاوه‌بر اینکه این روش به‌نوعی بازی با افکارعمومی ایران برای شکستن از درون هم خواهد بود، همان چیزی که براساس تجربه قبلی و همچنین رفتارهای همین یکی، دوماه تیم سیاست خارجی و امنیت ملی بایدن به‌خوبی قابل مشاهده است. آنها تلاش می‌کنند بدون رفع تحریم‌ها و تنها با ارسال پالس‌های مثبت و منفی و نهایتا برخی اقدامات بسیار کوچک فشار مطالباتی سنگینی درون جامعه ایرانی شکل دهند و حاکمیت را مجاب به اعطای امتیازات بیشتر به طرف غربی کنند.
مطالب پیشنهادی
