

ایالاتمتحده آمریکا در دهههای گذشته همواره داعیه دفاع از مبانی و اصول حقوق بشر را داشته و بر این اساس به خود اجازه داده درخصوص وضعیت حقوق بشر سایر کشورها اظهارات مداخلهجویانه داشته باشد. بررسی دقیق مواضع آمریکاییها بهصراحت تاییدکننده این واقعیت است که دولتمردان این کشور موضعگیری درخصوص وضعیت حقوق بشر در جهان را برمبنای ترجیحات و منافع سیاسی انجام میدهند و همین رویه موجبات استفاده ابزاری آمریکا از موضوع حقوق بشر را در سطح بینالملل فراهم ساخته است. نکته مهم و تاسفبار این است که چنین قضاوتهای سوگیرانه و جانبدارانه، مبنای عمل سیاسی آمریکا در ارتباط با کشورهای هدف قرار میگیرد و وضع تحریمهای اقتصادی و تحمیل فشارهای سیاسی علیه کشورهای مستقل، برمبنای همین قضاوتهای نادرست توجیه میشود؛ اما درون این کشور مسائل مربوط به حقوق بشر وضعیت مناسبی ندارد. برای بررسی دقیقتر این مساله بهمنماه امسال مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی سومین گزارش سالیانه خود را پیرامون عملکرد حقوق بشری آمریکا منتشر کرد. در این گزارش با بهرهگیری از اسناد، اخبار، تحلیلها و گزارشهای مجامع بینالمللی، موارد نقض حقوق بشر ازسوی دولت آمریکا در سال1398در دو سطح داخلی و بینالمللی براساس شاخصهای پذیرفتهشده مورد بررسی قرار گرفته است.
متن زیر خلاصهای از این گزارش در ابعاد مختلف است؛ گزارشی که در بسیاری از موارد نشان میدهد آمریکا از بزرگترین نقضکنندگان حقوق انسانی در جهان است.
عدالت کیفری
عدالت کیفری در آمریکا از شرایط مطلوبی طبق آمارهای معتبر جهانی مانند گزارش سازمان دیدهبان حقوق بشر برخوردار نیست. بهعنوان مثال بنابر خبر نیویورکتایمز، زندانهای آمریکا ۸۲درصد بیشتر از ظرفیت خود زندانی دارند. بهعلاوه براساس اسناد منتشره توسط وزارت دادگستری آمریکا، بهدلیل دستهبندی غلط زندانیان و سوءنظارت موجود، تبادل موادمخدر و سلاح میان آنها صورت میگیرد که همین مساله موجب افزایش مرگومیر در زندانهای ایالتی این کشور بهویژه زندان ایالتی آلاباما شده است. یکی دیگر از مسائلی که حقوق شهروندان را در آمریکا تحتتاثیر قرار داده، حمل آزادانه سلاح در آمریکا و درنتیجه نقض امنیت مردم است. حمل سلاح در این کشور که تاکنون مخاطرات زیادی برای جان شهروندان داشته است نهتنها محدود نشده بلکه نسبت به سالیان گذشته قربانیان بیشتری میگیرد. مرگومیر به این شیوه در آمریکا از سال۲۰۱۴ تا سال۲۰۱۷، 16درصد افزایش داشته بهنحوی که هر ۱۵دقیقه یکنفر در ایالاتمتحده با سلاح کشته میشود. با وجود این مقامات این کشور همچنان درمقابل اصلاح قوانین مربوط به حمل سلاح از خود سرسختی نشان میدهند. شاید یکی از دلایل این مقاومت حمایتهای مالی و سیاسی انجمن ملی سلاح از انتخابات ریاستجمهوری و کنگره آمریکا است که باعث نفوذ گسترده این انجمن در نهادهای حاکمیتی ایالاتمتحده شده است.
از نکات قابلتامل دیگر در حیطه عدالت کیفری، رفتار پلیس آمریکا با شهروندان است. در تمامی کشورها پلیس باید برقرارکننده امنیت و تضمینی برای تداوم سلامت و جان شهروندان باشد اما مطابق آمار رسمی در سال گذشته حدود ۱۰۹۹نفر از مردم آمریکا بهوسیله پلیس به قتل رسیدهاند. از طرفی محکومیتهای شدید قضایی در آمریکا مانند تزریقهای مرگبار و اعدام با صندلیهای الکتریکی از موارد بیعدالتی قضایی است که در این کشور بهراحتی صورت میپذیرد.
آزادی بیان
یکی دیگر از معیارهای مهم بررسی حقوق بشر در جوامع امروزی مساله آزادی بیان است. آزادی بیان در آمریکا هم در حیطه مطبوعات و هم در حوزه حریم خصوصی شهروندان بهطور مستمر در سالیان اخیر نقض شده است. درمورد نقض حریم خصوصی شهروندان، الیزابت گویتین پژوهشگر مرکز آزادی و عدالت بیان معتقد است اداره فدرال آمریکا با سوءبرداشت از قانون اساسی این کشور و اصلاحیه چهارم آن، حقوق شهروندان را در این رابطه نقض کرده و مکالمات و مکاتبات شخصی آنها را در فضای مجازی رصد میکند. همچنین بنابر گزارش خبرنگاران بدون مرز ایالاتمتحده آمریکا در سالیان اخیر نتوانسته شرایطی را برای فعالیت آزاد رسانهها مهیا کند و در این رابطه دارای کارنامهای ضعیف است بهنحوی که اکنون مطابق معیارهای این نهاد رسمی، آمریکا در دسته کشورهای مشکلساز برای خبرنگاران قرار میگیرد و جایگاه چهلوهشتم را در ردهبندی جهانی دارد.
استانداردهای مناسب زندگی
مطابق تعریف سازمانملل میزان درآمد، فقر، نرخ بیکاری، سلامت و بهداشت از استانداردهای مناسب زندگی است. طبق آخرین آمار در ایالاتمتحده آمریکا ۱۲درصد از مردم در شرایط فقر و 38.5درصد زیر خط فقرند.
جمعیت ۵۰درصدی فقیر در این کشور تناقضی آشکار با شعار آمریکا سرزمین فرصتها و تحقق رویاها دارد. این پدیده مربوط به یک قشر یا بازه سنی مشخص در ایالاتمتحده نیست. براساس گزارش وزارت امور خارجه چین درخصوص نقض حقوق بشر در آمریکا حدود12.8میلیون کودک در ایالاتمتحده در شرایط فقر زندگی میکنند که از این آمار 3.5میلیون کودک زیر 10سال دارند.
از طرفی توزیع ناموزون ثروت در این کشور باعث شده، تنها 8.5درصد خانوادهها درآمد بالای ۲۰۰هزار دلار در سال را داشته باشند.
مسائل مربوط به حوزه بهداشت و درمان هم که یکی از شاخصهای زندگی استاندارد است در آمریکا شرایط مناسبی ندارد. بنابر آمارهای موجود، در ایالاتمتحده تنها ۵۵درصد جمعیت تحت پوشش بیمه قرار دارند، بهعلاوه بازه سنی ۱۹ تا ۲۵سال که احتیاج بیشتری به مراقبتهای بهداشتی درمانی دارد، بیشتر از سایر گروههای سنی از این خدمت اجتماعی محرومند. بهطور خلاصه، بنابر آمارهای موجود مردم آمریکا در مواجهه با شرایط بحرانی، بهدلیل آنکه دولت حمایت لازم را از آنها انجام نمیدهد توانایی مقابله با موضوعات مختلف در حوزه سلامت و اقتصاد را نخواهند داشت.
تبعیض نژادی
آمریکا کشوری است که اقلیتهای نژادی از ملیتهای مختلف در آن زندگی میکنند که در این میان، سیاهپوستان با جمعیتی بالغ بر 40میلیون بزرگترین اقلیت در این کشور محسوب میشوند. سیاهپوستان آمریکایی از پایینترین حقوق انسانی برخوردارند. بهدلیل آنکه تبعیض نژادی در آمریکا بهویژه زیرپا گذاشتن حقوق اولیه سیاهپوستان یکی از مواردی است که تبدیل به رویه میان دولتمردان آمریکایی شده در این کشور سیاهپوستان ۱۰برابر سایر شهروندان در معرض خشونت با اسلحه قرار دارند. همچنین آنها ۳برابر بیشتر از سفیدپوستان مورد تعرض و خشونت نیروی پلیس هستند، بهعلاوه بنابر آمارهای موجود کمترین درآمد و بیشترین بیکاری در جامعه آمریکایی مربوط به این اقلیت نژادی است. آنها بیشتر از سایر گروهها از خدمات اجتماعی مانند بیمه محرومند. همین موضوع بیانگر تبعیض نژادی و نقض حقوق اقلیتها در ایالاتمتحده است .
برابری جنسیتی
برخلاف ادعای غربیها مبنیبر برابری حقوق زنان و مردان در این جوامع آمارها موضوعی خلاف این گزاره را اثبات میکند. آمریکا در سال گذشته جزء ۱۰کشور خطرناک جهان برای زنان بوده است. طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری در ایالاتمتحده، از هر سه زن یک نفر در زندگی خود مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است. این آمار میتواند بیشتر هم باشد زیرا بهدلیل محدودیتهای موجود سیستم قضایی آمریکا برای کسانی که میزان تجاوزات صورتگرفته را بیش از آمار رسمی اعلام میکنند، در سالیان اخیر خیلی از زنانی که مورد تعرض قرار گرفتهاند از شکایت خود صرفنظر کردهاند.
نقض حقوق مهاجران
کشورهای مختلف مطابق قوانین بینالمللی وظایفی دربرابر مهاجران و پناهجویان دارند؛ این قوانین باعث میشود در وهله اول حقوق و کرامت انسانی افرادی که به دلایل مختلف حاضر به ترک موطن اصلیشان شدهاند، حفظ شود اما آمریکا بهعنوان یکی از مهاجرپذیرترین کشورهای جهان که شعار سرزمین فرصتها و تحقق رویاها را برای جذب نخبگان جهان ارائه میدهد، هرگز نتوانسته در زمینه حفظ حقوق مهاجران عملکرد مناسبی طی چند سال گذشته داشته باشد.
در دوران دونالد ترامپ، دولت ایالاتمتحده با وضع قانونی از ورود شهروندان ۷کشور مسلمان سوریه، ایران، لیبی، سودان، سومالی، عراق و یمن به خاک این کشور ممانعت به عمل آورد. این رویکرد و سیاست خصمانه تنها شامل شهروندان عادی نمیشد و گسترهاش به دانشمندان و چهرههای علمی برجسته نیز کشیده شد که میتوان در این رابطه به دستگیری دانشمندان ایرانی دکتر مسعود سلیمانی و دکتر سیروس عسگری توسط آمریکا اشاره کرد.
همچنین دولت ترامپ با ارائه طرحهایی چون شلیک مستقیم به پناهجویان در مرزهای جنوبی و ایجاد دیوار مرزی بین مکزیک و آمریکا، سیاست جلوگیری از ورود بیش از پیش مهاجران را به این کشور دنبال کرد؛ سیاستی که به ضدانسانیترین شیوه ممکن اجرایی شد. بنابر گزارش وزارت امور خارجه چین، دولت آمریکا برای جلوگیری از روند مهاجرت به این کشور تاکنون باعث جداسازی هزار کودک با حکم قضایی از والدین خود در مرز مکزیک شده است، کودکانی که ۲۰درصد آنها سنی کمتر از ۵سال دارند.
حمایت از تروریسم
پس از حوادث ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱ آمریکا با تشکیل ائتلافی ضدتروریسم سعی کرد در اذهان عمومی جهان خود را بهعنوان سردمدار مبارزه با رادیکالیسم و خشونت نشان دهد و از این طریق به اشغالگریهای خود در کشورهایی چون عراق و افغانستان مشروعیت ببخشد. اما برخلاف این ادعا، کارنامه دو دهه گذشته حضور آمریکاییها در خاورمیانه نشان میدهد این دولت خود از حامیان اصلی تروریسم در ابعاد مختلف آن به حساب میآید.
یکی از نمودهای اصلی این موضوع حمایت همهجانبه آمریکا از رژیمصهیونیستی است. در سالی که گذشت دولت ترامپ با بهرسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندیهای جولان علاوهبر نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان، قطعنامه۴۹۷ سازمانملل را نیز زیرپا گذاشت. همچنین رونمایی از طرح معامله قرن توسط ترامپ که در آن هیچ توجهی به سرنوشت ۷میلیون آواره فلسطینی در کشورهای مختلف نشده، یکی دیگر از موارد آشکار نقض حقوق بشر توسط آمریکاییهاست. در طرح موسوم به معامله قرن برخلاف قطعنامههای پیشین سازمانملل متحد اشغالگران صهیونیستی میتوانند وارد اراضی فلسطینیها شده و در آن به شهرکسازی بپردازند. در یک کلام میتوان گفت با اجراییشدن معامله قرن دیگر سرزمینی پیوسته برای تشکیل دولت فلسطینی باقی نمیماند. از طرفی آمریکا با حمایت از دولت عربستانسعودی به توسعه پدیده ترور و کشتار جمعی در جنگ یمن کمک کرده است. عربستانسعودی سال گذشته بزرگترین خریدار تسلیحات از آمریکا بوده و نتیجه حمایتهای ایالاتمتحده از این کشور باعث شده در نبرد نابرابر سعودیها با ملت یمن حدود ۱۲میلیون کودک در معرض قحطی قرار گرفته و نیازمند کمک جدی باشند.
نقش مستقیم آمریکا در ارتکاب جرائم تروریستی
ایالاتمتحده آمریکا کارنامه سیاهی در ارتکاب اعمال تروریستی بهصورت مستقیم دارد. ترور سردارشهید حاجقاسم سلیمانی در سیزدهم دیماه98 بهدستور مستقیم رئیسجمهور آمریکا یکی از همین جنایات است که خاطره تلخ آن تا گرفتن انتقامی سخت از ذهن ملتهای مقاوم جهان پاک نخواهد شد. ترور شهیدسلیمانی که مرد شماره یک در مبارزه با تروریسم تکفیری در خاورمیانه بود اثبات میکند آمریکا بهدنبال گسترش ناامنی در منطقه است. این ترور را بهلحاظ ابعاد حقوقی، سیاسی و انسانی میتوان مورد نقد و بررسی قرار داد. حفظ حیات انسانها ابتداییترین حق بشر در تمامی قوانین بینالمللی است که آمریکاییها با شهادت سردارسلیمانی آن را زیرپا گذاشتند. از طرفی ترور یک مقام بلندپایه ایرانی در کشوری دیگر بدون مطلع بودن دولت عراق خود نشاندهنده نقض حاکمیت سیاسی و نظامی کشور عراق بهوسیله دولت آمریکاست. در واکنش به این جنایت صحبتهای مختلفی انجام شده که یکی از مهمترین آنها مربوط به سخنان خانم اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه اعدامهای فراقضایی است که این ترور را بهصراحت غیرقانونی و نقضکننده حقوق بشر دانستهاند.
تحریمهای غیرانسانی علیه ملت ایران
از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی دولت آمریکا به حمایت مادی و سیاسی از مخالفان و براندازان جمهوری اسلامی پرداخته است؛ سیاستی که تاکنون نیز ادامه داشته. بهعنوان مثال در سالی که گذشت پس از حوادث آبان۹۸ در سالی که شاهد مداخله آشکار و گسترده آمریکاییها در اغتشاشات و اعتراضات خیابانی بودیم، ترامپ رئیسجمهور آمریکا بهصراحت در حمایت از معترضان طی پیامی توئیتری بیان داشت برای احقاق حقوق مردم ایران درکنار اغتشاشگران خواهد بود. مجلس نمایندگان آمریکا نیز با تصویب قطعنامه752 از آشوبهای خیابانی در ایران حمایت کرد. ادعای حمایت از مردم ایران توسط آمریکاییها درحالی صورت میگیرد که آنها با وضع تحریمهای شدید علیه مردم ایران بهویژه در زمینه دارو، سلامت جانی ملت ما را سالهاست که به مخاطره انداختهاند. بنابر گزارش سازمان دیدهبان حقوق بشر در سال98 تحریمهای آمریکا باعث شده بیماران ایرانی مبتلا به سرطان خون، بیماری پروانهای، صرع و... بهدلیل نرسیدن دارو آسیب جدیای ببینند؛ آسیبی که بعد از شیوع ویروس کرونا نیز افزایش یافته است.
