ندا اظهری،مترجم: دانشگاه‌ها نقش مهمی را در جامعه ایفا می‌کنند و آنها را نمی‌توان از رویدادهای اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی جدا کرد، به‌طوری‌که کوچک‌ترین تغییراتی در این حوزه‌ها، تاثیر مستقیمی روی این مراکز آموزشی به‌جا می‌گذارند که گاه منفی و گاه مثبت هستند. تازه‌ترین تاثیری که دانشگاه‌ها متحمل آن شده‌اند، تاثیر همه‌گیری ویروس کرونا بر دانشگاه‌ها بوده است؛ تعطیلی کلاس‌های درس، آنلاین شدن آموزش‌ها، بسته شدن مرزها و اعمال محدودیت‌ها و عدم حضور دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه‌ها و کاهش روند ثبت‌نام آنها با توجه به سهم زیاد آنها در درآمد دانشگاه‌ها، ازجمله عواملی هستند که باعث شده در یک‌سالی که از شیوع همه‌گیری کووید- 19 در دنیا می‌گذرد، بسیاری از دانشگاه‌های دنیا با کمبود درآمد و مشکل بودجه در خطر ورشکستگی قرار گیرند. برخی از آنها به‌دنبال سیاست‌های افزایش پذیرش دانشجویان خارجی هستند تا بتوانند بعد از پایان یافتن ویروس کرونا، اوضاع را بهبود ببخشند و به‌نفع خود تمام کنند. از سال‌ها پیش و روی کار آمدن فناوری‌های نوین دیجیتال در دنیا، برخی دانشگاه‌ها در دنیا جسته‌وگریخته از این فناوری‌ها در امر آموزش استفاده می‌کردند، اما در غالب دانشگاه‌ها این امر خیلی مهم جلوه نمی‌کرد و زیربار استفاده از این فناوری‌ها در بخش آموزش عالی نمی‌رفتند تا اینکه همه‌گیری کرونا، تمام کلاس‌های درس را به تعطیلی کشاند و دانشگاه‌ها راهی جز برگزار کردن کلاس‌ها به‌صورت آنلاین و از راه دور نداشتند. همین مساله سبب شده دانشگاه‌ها به‌فکر دیجیتالی کردن سیستم‌های آموزشی خود باشند که در مواجهه با چنین رخدادهای احتمالی بتوانند راحت‌تر اوضاع را مدیریت و هدایت کنند.

  خسارت‌های میلیاردی دانشگاه‌ها در یک ‌سالی که گذشت

درحالی‌که به‌ندرت یک بخش از آموزش عالی دچار بحران مالی می‌شود، مدیران دانشگاهی در هفت سیستم آموزش عالی در اروپا، کاهش بودجه اصلی مالی را به‌دنبال شیوع ویروس کرونا پیش‌بینی کرده‌اند. اما این امر باعث می‌شود دانشگاه‌ها در زمینه خدمات اجاره‌ای و تجاری و پژوهش‌های قراردادی بسیار موفق باشند، حدود 14 بخش دانشگاه ملی در اروپا نیز در دوران کرونا افت درآمد حاصل از دانشجویان بین‌المللی را با توجه به محدودیت سفرها و جابه‌جایی دانشجویان بین کشورها پیش‌بینی کرده‌اند. انگلیس جزء کشورهایی است که در حوزه آموزش عالی در دوران همه‌گیری زیان‌های دوچندانی را متحمل شده است، به‌طوری‌که طبق برآوردهای صورت‌گرفته در دانشگاه‌های انگلیس، این بخش بین 4.2 میلیارد تا26.7 میلیارد دلار در یک‌سال به‌دنبال کرونا متحمل خسارت شده‌اند. در این میان، دانشگاه‌های آمریکا هم کمتر از انگلیس دچار خسارت‌های مالی نشده‌اند؛ این درحالی است که دانشگاه میشیگان در آمریکا به‌تنهایی در سه پردیس دانشگاهی خود طی یک‌سال گذشته دچار یک‌میلیارد دلار خسارت مالی شده است.

این چالش‌های مالی ضربه سنگینی را به موسسات دانشگاهی وارد کرده، بخش آموزش عالی یکی از معدود مواردی است که پیش از همه‌گیری کرونا تنها برای ادامه حیات به تحولات اساسی دیجیتال تن نمی‌داد و پیش از این هم سازگاری بسیاری کندی با چنین تحولاتی داشت. با وجود این، اکنون دانشگاه‌ها باید تا حد امکان، سرمایه‌های فیزیکی خود را کوچک‌تر کرده و تا حد امکان روی دیجیتال کردن این دارایی‌ها تمرکز کنند.

  نگهداری از دانشگاه‌ها پرهزینه است

دانشگاه‌ها معمولا املاکی پرهزینه دارند که نگهداری آنها از نظر فیزیکی هم هزینه‌های گزافی را می‌طلبد. اگر این بخش از هزینه‌های دانشگاهی را درکنار هزینه‌هایی حساب کنیم که حقوق کارکنان و بودجه‌های پژوهشی، نگهداری از آزمایشگاه‌هایی با فناوری‌های پیشرفته و ایجاد و نگهداری از پردیس‌های دانشجویی و خوابگاه‌ها را شامل می‌شوند، هزینه‌های دانشگاهی سر به فلک می‌کشد و این امر در یک‌سال گذشته که این مراکز آموزشی با بحران‌های شدید مالی مواجه بودند، ملموس‌تر احساس شد. دانشگاه‌ها برای پربازده‌تر کردن این هزینه‌ها، باید فرآیند دیجیتالی شدن را در تمام بخش‌ها ایجاد کرده و هرچه سریع‌تر با آن سازگار شوند. امر دیجیتالی کردن دانشگاه‌ها در زمینه‌ها مختلف مستلزم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوآورانه‌ای چون هوش مصنوعی، محاسبات ابری، اینترنت اشیا، بلاکچین و استفاده از موبایل است.

به‌طور قطع، چنین تحولی یعنی انتقال سیستم‌های آموزشی دانشگاهی از نظام قبلی به‌سمت دیجیتالی شدن، مستلزم به‌کارگیری تغییرات مهم و قابل توجهی در فرهنگ تصمیم‌گیری مبتنی‌بر داده است. این انتقال نه‌تنها مزایای کاهش هزینه‌ها را در درازمدت برای دانشگاه‌ها محقق کند، بلکه به ایجاد موسسات آموزش عالی هم کمک می‌کند که از هر زمان دیگری بیشتر و در دسترس‌تر باشند.

  مزایای مالی فرهنگ دیجیتال

به گزارش universityworldnews، محاسبات ابری، یکی از حوزه‌های کلیدی فناوری‌های دیجیتال است که در روزهای کرونایی می‌تواند بسیار به داد دانشگاه‌ها برسد و این مراکز آموزشی باید سرمایه‌گذاری روی این حوزه را غنیمت بشمارند. دانشگاه‌ها با وجود استفاده از چنین فناوری‌هایی، می‌توانند بودجه‌ها را برای مدت طولانی‌تری برای برنامه‌های آموزشی و فعالیت‌های پژوهشی متمرکز کنند، درحالی‌که هزینه‌های زیرساخت IT را کاهش می‌دهند و نیاز به پشتیبانی در این حوزه کاهش می‌یابد، بدون اینکه نیازی به درنظر گرفتن زیرساخت‌های IT وجود داشته باشد. از خدمات انعطاف‌پذیر و مقیاس‌پذیر خدمات محاسبات ابری می‌شود در ارائه نرم‌افزار، سخت‌افزار و ذخیره اطلاعات استفاده کرد و به‌راحتی و هر زمان که مورد نیاز باشد، از آنها بهره‌برداری و استفاده کرد.

سیستم‌های مدیریت یادگیری محتوی حوزه فناورانه دیگری است که در آن، دانشگاه‌ها قادر خواهند بود حجم بار بودجه را روی شانه‌های خود کاهش دهند. چنین سیستم‌هایی گردش کار دانشگاه‌ها را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند و به‌عبارتی حدود 500 هزار دلار و 20 هزار ساعت کاری به‌ازای یک‌سال صرفه‌جویی می‌کنند. این پلتفرم‌ها دسترسی آزادانه و فوری به محتوا را فراهم می‌کنند، مقایسه فهرست‌های کتاب‌ها با کاتالوگ‌ها را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند، خریدهای آنلاین را تسهیل می‌کنند و ادغام‌های عمیقی را انجام می‌دهند و مدیریت یادگیری و سیستم‌های کتابخانه‌ای را به‌صورت خودکار درمی‌آورند، همچنین از الگوریتم‌ها برای بهینه‌سازی بودجه دانشگاه‌های دنیا استفاده می‌شود.

گذشته از این پیشرفت‌ها، دانشگاه‌ها همچنین تجربه یادگیری دانشجویان خود را گسترده تر، مدرن‌تر و بهینه می‌کنند. می‌شود از این قبیل فناوری‌ها برای پیگیری یادگیری دانشجویان از طریق تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، اطلاع‌رسانی بهتر درمورد تصمیمات موثر پیرامون هزینه‌های لازم برای دانشگاه‌ها و اطمینان از یادگیری بهتر دانشجویان و تجربه موفق‌تر آنها استفاده کرد. به‌عنوان مثال، BibliU ازجمله فناوری‌هایی است که در 140 دانشگاه انگلیس، استرالیا و آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد که از آن می‌توان برای مدرن‌سازی تدارکات، توزیع و تجربه کتاب‌های متنی دیجیتال و مواد آموزشی برای یادگیری، ادغام با کتابخانه‌های دانشگاهی به‌منظور قدرتمندتر کردن دانشگاه‌ها در جهت تبدیل جریان‌های کاری محتوی درسی به‌صورت خودکار استفاده کرد.

  تجربه هوش مصنوعی

در این میان و در بحبوحه استفاده از فناوری‌های دیجیتال مختلف در زمینه‌های گوناگون، دانشگاه‌های دنیا از فناوری هوش مصنوعی برای حل بسیاری از چالش‌های خود کمک می‌گیرند. گزارشی که از به‌کارگیری هوش مصنوعی در آموزش عالی دانشگاه‌ها منتشرشده، نشان می‌دهد چنین فناوری‌هایی خدمات آموزش عالی را تا حد بی‌سابقه‌ای مقیاس‌پذیر می‌کنند. تا پیش از این، از هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها برای ارائه آموزش‌های خصوصی و شخصی و مداخلات آموزشی هدفمند استفاده می‌شد و این به آن معناست که اعضای هیات‌علمی دانشگاهی می‌توانند زمان بیشتری را به ارائه تعامل معنادار با فراگیران و دانشجویان اختصاص دهند. به‌عنوان مثال، در دانشگاه ایالتی جورجیا از فناوری chatbot Pounce به‌عنوان نوعی فناوری هوش مصنوعی استفاده می‌شود. از این فناوری برای تسهیل در ثبت‌نام دانشجویان پس از پذیرش، پاسخگویی موفق به پرسش‌های دانشجویان و کاهش حجم بار وارده بر دوش کارکنان دانشگاهی به‌کار می‌رود. از برنامه‌های هوش مصنوعی همچنین برای ارائه تجربه‌های کاملا شخصی به دانشجویان استفاده می‌شود، به‌عنوان مثال، ابزار هوش مصنوعی Stellic می‌تواند به برنامه‌ریزان کمک کند تا با دقت بیشتری درخواست تحصیل دانشجویان در دوره‌های خاص را تعیین کنند؛ این امر به ایجاد تجربه بهتر دانشجو و پیش‌بینی دقیق مالی کمک می‌کند.

  اینترنت اشیا در خدمت دانشگاه‌ها

اینترنت اشیا از دیگر نمونه‌های فناوری‌های نوآورانه است که مزایای قابل‌توجهی برای بخش آموزش عالی دانشگاهی دنیا به‌همراه دارد. زیرساخت‌های استفاده از این فناوری جدید به‌گونه‌ای طراحی شده است تا دستگاه‌ها و ابزارهای محققان، دانشجویان و استادان را به‌گونه‌ای به هم متصل کند که کارمند دانشگاهی به‌طور موثرتری قادر به برنامه‌ریزی باشد و بتواند از فضاهای آموزشی استفاده کند. به‌عنوان مثال، دانشجویان از قبل متوجه می‌شوند که آیا فضای قابل‌دسترسی برای مطالعه و تحقیق وجود دارد یا حتی می‌شود مکانی را در کتابخانه رزرو کرد. تجزیه و تحلیل‌هایی را می‌توان برای بخش‌هایی از ساختمان انجام داد تا نسبت به فضای محیط، صرفه‌جویی و اقدامات کاهش انرژی اقداماتی انجام شود.

  بهبود دسترسی برای دانشجویان کم‌درآمد

استفاده از فناوری‌های دیجیتال در آموزش عالی و دانشگاه‌های دنیا نه‌تنها می‌تواند هزینه‌های دانشگاه‌ها را در این بحران‌های مالی ایجادشده تا حد قابل‌توجهی کاهش دهد، بلکه می‌تواند امکان دسترسی به مفاهیم آموزشی و فراگیری آن را بین دانشجویان افزایش ‌دهد. اگرچه دانشگاه‌ها می‌توانند با استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوای یادگیری و بدون تحمیل هزینه‌های اضافه به دانشجویان، کتاب‌های درسی دیجیتال و مواد آموزشی را برای یادگیری ارائه کنند، پیشرفتی بزرگ در این میان می‌تواند به فراگیران و دانشجویان کمک کند و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی را برای افراد کم‌درآمد قابل دسترس‌تر کند.
فناوری‌های دیگر نیز به بهبود فراگیری در آموزش عالی کمک می‌کنند. نرم‌افزاری مانند Good Feel  که نشان‌های موسیقی را به خط بریل تبدیل می‌کند و نیز محصولات واقعیت افزوده مانند AIRA که به کمک دانشجویان نابینا و کم‌بینا می‌آید، قادرند تجربه یادگیری را برای افرادی که برای آموزش به کمک نیاز دارند، لذت‌بخش‌تر و قابل دسترس‌تر کند. سیستم‌های مدیریت یادگیری حاوی ویژگی تبدیل متن به صوت و ابزار خوانش صوت و نیز حاشیه‌نویسی هماهنگ، به این معناست دانشجویانی که باید شیوه یادگیری متفاوتی را در پیش گیرند، با این فناوری‌ها قادر به یادگیری خواهند بود. این فناوری‌های جدید و استفاده از آنها در دانشگاه‌ها علاوه‌بر اینکه می‌توانند تجربه دانشجویان را در یادگیری دروس دانشگاهی متحول کنند، جذب دانشجویان را نیز بیشتر کرده و به‌واسطه آن، منابع مالی دانشگاه‌ها بیشتر می‌شود و مراکز آموزشی از خطر ورشکستگی و کاهش درآمد خلاصی می‌یابند. درکنار همه این مزایایی که اشاره شد، بسیاری از فناوری‌های جدید می‌توانند بودجه موسسات را در سراسر جهان بهبود بخشند. با نگاه به آینده، بدیهی است که سرمایه‌گذاری در بخش فناوری‌های دیجیتال درحال حاضر باید برای حفاظت از بخش آموزش عالی و مناسب‌سازی آن برای آینده‌ای زنده و موفق صورت گیرد. به‌عبارتی، تحول دیجیتال در آموزش عالی، یک رویکرد جامع را در بر می‌گیرد که از جذب دانشجو تا افزایش تجربه در آموزش دانشجو و بهبود نتایج و تحصیلی و استخدام آنها را طبق پژوهش بازار شامل می‌شود.