

آرش دولتآبادیان، باستانشناس گفت: «یکی از اهداف اصلی باستانشناسی بازسازی زندگی مردمی است که یافتههای مادی باستانشناسی را به وجود آوردهاند و یکی از منابع اصلی در بررسی ادوار مختلف باستانی بررسی قبور بهمنظور شناخت فرهنگ و اعتقادات جوامع است. صرف نظر از اهمیت محوطههای تدفینی و یافتههای حاصل از کاوش در آنها مانند معماری قبور شیوه تدفین و اشیای موجود در گورها، بقایای انسانی که در گورها به دست میآیند نیز ارزش مطالعاتی بسیاری دارند. دولتآبادیان با اشاره به امکان انجام مطالعات بسیاری روی بقایای استخوانهای انسانی به دست آمده از محوطههای باستانی به بیان نکاتی درباره دیرین آسیبشناسی (پالئوپاتولوژی) استخوانهای انسانی به دست آمده از کاوشهای علمی گورستان خرند و گنداب استان سمنان تنها براساس شواهد ظاهری آنها پرداخت.
او گفت: «در بررسی بقایای استخوانی انسانی به دست آمده از کاوشهای گورستان عصر آهن خرند و گنداب استان سمنان که در سال 1381 توسط عبدالمطلب شریفی انجام شد نمونههایی از آسیبها و بیماریهای فردی، گروهی و مداخلات درمانی تنها با مشاهده ظاهری و بدون هیچ بررسی آزمایشگاهی شناسایی شد.» به گفته این کارشناس، در این بررسی آسیبهای فردی مانند کلسیفیکاسیون لیگامان، خار پاشنه، شکستگی و فیوژن ستون مهرها و همچنین جراحی شکاف جمجمه با هدف درمانی تشخیص داده شد. دولتآبادیان گفت: «بیماریها و آسیبهای گروهی نیز مانند عوارض ناشی از کمخونی و کمبود آهن که میتواند ناشی از فقر تغذیه یا بیماریهای انگلی روده باشد شناسایی شد. با توجه به تغییرات در ظاهر طبیعی استخوانهای ران و شیوع بالای آن فرضیاتی در مورد برخی رفتارهای عادتی و نحوه زندگی این اقوام نیز مطرح شد.» این کارشناس افزود: «تنوع اطلاعات و نتایج به دست آمده از مطالعات این پژوهش اهمیت حفظ و مطالعه بقایای استخوانی، بهعنوان بخشی از دادههای فرهنگی به دست آمده از کاوشهای باستانشناسی که دارای ارزش مطالعاتی بسیار بوده و نیز میتواند ارزش موزهای داشته باشند را یادآور میشود.»
