به گزارش «فرهیختگان»، طبیعتا اینجا صفحه کتاب ویژه دانشجویان است و باید از دغدغه‌های قشر جوان حرف زد. با خودم که فکر می‌کردم بنا را بر این گذاشته‌ام که برخی دانشجویان زرنگ‌تر از بقیه بوده‌اند و به‌موقع ازدواج کرده‌اند و حالا که مخاطب این صفحه‌اند یکی از دغدغه‌هایشان این است که چطور کودکی را که در خانه دارند به‌کتاب و کتابخوانی علاقه‌مند کنند. شمایی که هنوز ازدواج نکرده‌اید یا کرده‌اید و تا امروز خداوند دامن‌تان را سبز نکرده هم می‌توانید این مطلب را برای کوچک‌ترهای اطراف‌تان به‌کار ببندید یا نهایتا بیاموزید تا بعدها برای فرزند خود به‌کار ببندید.  بین ساختار خانوادگی و موفقیت کودک در خواندن و زبان، روابطی دوجانبه‌ وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها در حیطه تعامل با بزرگسالان است. بچه‌هایی که به ‌خانواده‌های گسترده تعلق دارند و به‌طور مرتب به‌ دیدن اعضای بزرگ‌تر فامیل  و با بزرگسالان به ‌گردش و مسافرت می‌روند و به ‌انجام فعالیت‌های مختلف می‌پردازند، نسبت به ‌بچه‌هایی که دسترسی کمتری به‌ افراد بزرگسال دارند، در خواندن پیشرفته‌ترند.

این خبر برای والدین ناامید و خسته خبر خوبی است؛ توانایی‌های زبانی فرزندان‌تان و توانایی آنها در خواندن تنها به‌شما بستگی ندارد. اگر می‌خواهید بچه‌هایی بار بیاورید که هم عاشق خواندن و هم مطالعه‌کننده‌های موفقی باشند، ایجاد ارتباط بین آنها و بزرگسالان دیگر می‌تواند کمی بار را از دوش شما بردارد.

 اگر والدین‌تان میهمان شما هستند از آنها بخواهید در این قصه‌خوانی شبانه شرکت کنند. اغلب پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها دوست دارند که به ‌این ترتیب مرکز توجه قرار بگیرند. گهگاهی از والدین یا از همسایه‌های مسن‌ترتان بخواهید هنگامی که از خانه بیرون می‌روید از فرزندان‌تان مراقبت کنند. مطالب خواندنی نیز در اختیارشان قرار دهید تا با بچه‌ها بخوانند.

 اگر بچه‌ها عادت کرده باشند که فقط والدین خودشان برایشان کتاب بخوانند، ابتدا باید آنها را آماده کرد تا بتوانند از سبک کتاب‌خوانی بزرگسالان دیگر هم لذت ببرند. برای آنان تفاوت در سبک رفتاری افراد را توضیح دهید. اگر کسی می‌خواهد برای اولین‌بار برای فرزندان‌تان قصه بخواند، بهتر است کتاب جدیدی را در اختیارش قرار دهید، تا اینکه کتابی را بخواند که مورد علاقه بچه‌هاست و داستان آن را از بر می‌دانند. قانونی وجود ندارد که بگوید فقط بزرگسالان باید برای بچه‌ها کتاب بخوانند، بچه‌های بزرگ‌تر می‌توانند از این فرصت استفاده کنند. وقتی کوچک‌تر‌ها می‌بینند که خواندن چقدر مهم است و می‌بینند که بزرگ‌ترها با موفقیت می‌خوانند، خود نیز برای خواندن ‌انگیزه پیدا می‌کنند. اگر فرزند بزرگ‌تر را تشویق کنید کتاب‌های مورد علاقه خود را با صدای بلند بخواند، بسیار موثر است.  خواندن با صدای بلند باعث فصاحت می‌شود و دایره لغات بچه‌ها را بهبود می‌بخشد و به ‌آنها می‌آموزد که چگونه با حالت و لحن مناسب بخوانند. جلب رضایت شنوندگان کم‌سن‌وسال کار ساده‌ای نیست و کسی که می‌خواهد قصه را با موفقیت بخواند باید با احساس، با صدای واضح و با لحن مناسب بخواند. اگر به‌طور موقت این نقش خود را به‌فرزند بزرگ‌ترتان محول کنید، تجربه ‌خوبی به‌دست می‌آورد و ممکن است ‌انگیزه پیدا کند که این نقش را به‌خوبی اجرا کند. هنگامی که روابط نسبتا صلح‌آمیز است، بچه‌های کوچک‌تر از صرف وقت با خواهران و برادران بزرگ‌تر خود سود می‌برند. وقتی کوچک‌ترها می‌بینند که خواندن چقدر مهم است و می‌بینند بزرگ‌ترها با موفقیت می‌خوانند، خود نیز برای خواندن ‌انگیزه پیدا می‌کنند. اگر فرزند بزرگ‌تر خود را تشویق کنید کتاب‌های مورد علاقه‌شان را با صدای بلند بخواند، بسیار موثر است.

چند نکته دیگر که می‌توانید آنها را در کتاب خواندن برای فرزندان‌تان به‌کار ببندید:

پیش از هرچیز باید درنظر داشته باشید که خانه‌ای که کتابخانه‌ای هرچند کوچک دارد و قسمتی هرچند کوچک از آن را به‌ کودک اختصاص داده است، میل خواندن درکودک را افزایش خواهد داد و همچنین کتابخانه مکتب عامل بسیار موثری در پیدایش و تقویت عادت مطالعه در دانش‌آموز به‌شمار می‌رود.

 قبل از خواندن کتاب، عنوان کتاب و این را که درباره چه موضوعی است، به‌ او بگویید.

هنگام خواندن داستان، کتاب را طوری بگیرید که تصاویر را ببیند. بعد از خواندن کتاب از او بخواهید درباره تصاویر آن توضیح دهد. در سنین ابتدای دبستان، کتاب‌هایی با حروف درشت انتخاب کنید و موقع تلفظ هر کلمه انگشت‌تان را روی آن کلمه قرار بدهید تا فرزندتان با شکل نوشتاری کلمات هم آشنا شود.

بعد از چند دقیقه خواندن، خلاصه داستان را برایش تعریف کنید و سوالاتی درباره متنی که خوانده‌اید، از او بپرسید.

کتاب‌های شعر و داستان‌های ریتم‌دار با متن تکراری انتخاب کنید و از فرزندتان بخواهید قسمت‌های ریتم‌دار را تکرار کند.

بعد از خواندن کتاب و تمام شدن داستان، درباره شخصیت‌های آن با او صحبت کنید و بخواهید داستان را با داستان‌ها و موضوعات دیگر مقایسه و نقاط اشتراک و تفاوت را بیان کند.

عطف /ریاضی‌دان شعرا!

سیدمحمدعلی ریاضی‌یزدی از شعرای معاصر کشور و «ملک‌الشعرای» آستان حضرت معصومه(س) بود که به ‌«ریاضی» و «قضایی» تخلص می‌کرد و به‌خاطر اشعار مذهبی‌اش، به‌ «شاعر آل‌الله» و «معین‌السادات» مشهور شده بود. ریاضی در سرودن انواع قالب‌های شعری، به‌خصوص قطعه، غزل و مثنوی مهارت و استادی تام و تمام داشت، اما شاخصه اصلی ریاضی، توانایی و جایگاه رفیع وی درعرصه «شعر آیینی» است. نامبرده اشعار زیادی در مدح و منقبت مقام پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) و همچنین در تعزیت و سوگواری آن بزرگواران دارد. اشعار ریاضی در توصیف واقعه سوزناک و شگرف کربلا و مقام‌های معنوی و بلند حضرت سیدالشهدا(ع)، جایگاه سخن را به‌اوج تعالی و عروج می‌رساند. ابیات برخاسته از سینه پرسوز این شاعر دلسوخته در مدح حضرت قمر بنی‌هاشم(ع) و حالات روحانی آن جناب در نوع خود بی‌نظیر است. اشعار ریاضی به‌مناسبت ولادت حضرت امام حسن مجتبی(ع)، مدیحه‌سرایی در ستایش مقام سترگ و والای حضرت فاطمه زهرا(س) و همچنین اشعاری که به‌ سال 1347ش، در ستایش و منقبت حضرت رسول اکرم(ص) در حسینیه ارشاد توسط وی سروده و سپس قرائت شد، از عالی‌ترین و شیواترین نمونه‌های شعر آیینی به‌شمار می‌رود. ریاضی‌یزدی به‌سبب حضوری فعال در عرصه شعر و ادب ایران با بسیاری از بزرگان و ادبای این خاک، به‌ویژه مرحوم امیری‌فیروزکوهی و استاد سید محمدحسین شهریار دوستی و مجالستی نزدیک و صمیمانه داشت. دیوان اشعار ریاضی را مهدی آصفی تصحیح کرده و انتشارات جمهوری به‌چاپ رسانده است.

گلچین /داستان‌هایی به ‌انتخاب حقیقت

«خریدن لنین»، پس از «خوبی خدا»، دومین مجموعه داستانی است که با ترجمه و انتخاب امیرمهدی حقیقت منتشر شده است. این کتاب مجموعه‌ ۱۱ داستان کوتاه از نویسندگان برجسته‌ای است که بعضی از آنها در ایران شناخته شده‌اند (مانند توبیاس ولف، ریچارد براتیگان و جان آپدایک) و بعضی دیگر کمترشناخته‌شده یا ناشناخته هستند (مانند میروسلاو پنکوف، فرانک کانری، الیکس اُلین، جان گاردنر، بابی آن میسن، وانس بورجِیلی و برندان گیل). نام کتاب خریدن لنین برگرفته از نام داستانی است که از میروسلاو پنکوف در این مجموعه آمده است. پنکوف در سال ۲۰۰۷ جوایزی را به‌خاطر این داستان از آن خود کرده است. ماجرا از این قرار است که پدر مرد کمونیستی از نوه خود درخواست می‌کند جسد لنین را از یک سایت خریداری کند و برای او که در کشور دیگری است، ارسال کند. داستان‌های این مجموعه درباره‌ عشق‌های بر زبان ‌نیامده، مادرانی دلنگران، پدرانی با ای‌کاش‌ها و اگرهای بی‌شمار فرزندانی پا‌در‌هوا و البته خریدن لنین از اینترنت است.  علاوه‌بر داستان خریدن لنین، داستان تمرین‌های ساده برای نوآموزان از الیکس الین از آن داستان‌های شیرین و گیرایی است که مخاطب را به‌دنبال خود می‌کشاند. داستان تمرین‌های ساده برای نوآموزان قصه کودک هشت‌ ساله‌ای است که در روز تولد خود از پدر و مادرش درخواست کلاس پیانو می‌کند و اتفاقات و احساساتی که پس از آن در خانواده کوچک آنها رخ می‌دهد، کلیت این داستان را شکل می‌دهد.

کتابی از کالوینو /شهیدی و عاشورا

کتاب «بارون  درخت‌نشین» از مهم‌ترین آثار ایتالو کالوینو است که شخصیت اصلی آن جهانی تازه را به‌تصویر می‌کشد؛ جهانی بر بالای درختان. در این رمان، نویسنده با بهره‌گیری از زبان طنز به‌مسائل سیاسی– اجتماعی می‌پردازد و تلاش می‌کند با فاصله گرفتن از موضوعات مختلف دید بهتری به‌دست بدهد. شخصیت اصلی این رمان از سنت‌های کهنه و قیدوبند زندگی اجتماعی فرار می‌کند و شیوه‌ای خاص برای زندگی انتخاب می‌کند. شخصیت اصلی این رمان «کوزیمو لاورس دو روندو» است که 15 ژوئن سال ۱۷۶۷ آخرین روزی بود که همراه خانواده‌اش سر سفره حاضر شد. بعد از این روز کوزیمو به‌شکل تمام‌قد دربرابر خانواده خود می‌ایستد و حاضر نیست شیوه زندگی آنها را ادامه دهد. او هنگامی که تنها ۱۲ سال بیشتر نداشت «عصیان» می‌کند.
بارون درخت‌نشین بی‌تردید یکی از شاهکارهای مهم ادبیات جهان و از برترین آثار کالوینو، نویسنده بزرگ ایتالیایی است. او به‌خاطر تخیل نیرومند، طنز ظریف و توجه نزدیک به‌واقعیت و تاریخ، شهره و آثارش سرشار از تمثیل و استعاره است. نگرش موشکافانه، واقعیت و طنز و افسانه‌پردازی و تخیل شاعرانه همه به ‌یک حد در او هست. این اثر بهترین نمونه از سبک کار اوست.
تا یادم نرفته بگویم که ایتالو کالوینو نویسنده موردعلاقه رضا امیرخانی خودمان هم هست!

گلاب و گل /به‌یاد شیدایی

شهرام شیدایی شاعر و مترجم معاصر دوم آذرماه سال ۱۳۸۸ به‌علت ابتلا به ‌بیماری سرطان، در ۴۲سالگی درگذشت و در بهشت سکینه کرج به‌خاک سپرده شد. از آثار او می‌توان به‌ «آتشی برای آتشی دیگر»، «آدم‌ها روی پل»، منتخب شعرهای ویسوا شیمبورسکا، ترجمه به‌همراه مارک اسموژنسکی و چوکا چکاد، «شاید دیگر نتوانم بگویم»، ترجمه‌ شعرهای صالح عطایی به‌همراه چوکا چکاد (۱۳۷۶)، «ثبت‌نام از کسانی که سوار کشتی نشده‌اند»، مجموعه‌ داستان از هشت نویسنده‌ ایرانی، گردآوری (۱۳۷۹)، «پناهنده‌ها را بیرون می‌کنند»، «خندیدن در خانه‌ای که می‌سوخت»، و «رنگ قایق‌ها مال شما»، «سنگی برای زنده‌گی و سنگی برای مرگ» اشاره کرد.«سنگی برای زنده‌گی و سنگی برای مرگ» عنوان آخرین کتاب شیدایی است که انتشارات کلاغ سفید آن را منتشر کرده است. بخشی از یکی از شعرهای این مجموعه را می‌خوانیم:
غول درخت‌ها را از جا می‌کَنْد / و از آنها سنگ می‌خواست / بر سرِ ریشه آنها، تنه و برگ‌هاشان فریاد می‌زد / التماس می‌کرد / که سنگ‌هایی را که بلعیده‌اند / چرا نشانش نمی‌دهند / غول برای مرگِ پدرش دنبالِ سنگی عظیم می‌گشت / که بگذارد جای آن / غول سنگ‌هایی می‌خواست سنگ‌هایی مخصوص / که بگذارد روی سایه‌ها تا حرکت نکنند / غول غول‌بودنِ خود را تهدید می‌کرد و از آن سنگ می‌خواست / سنگی که برای زنده‌گی و مرگ یکسان باشد.

معرفت /بازنویسی قمقام

یکی از مقتل‌های فارسی که به‌دلیل نقل از منابع معتبر و دقت در نقل مورد توجه خادمان امام حسین(ع) بوده کتاب «قمقام زخار و صمصام بتار»: در احوالات حضرت مولی الکونین ابی‌عبدالله الحسین(ع) فرهادمیرزاست. او تالیف آن را که به‌معنای «دریای آکنده و شمشیر برنده» است به‌سال 1303 آغاز کرد و در چهارشنبه ‌25 ذی‌ الحجه سال 1304 به‌پایان رسانید. در کتاب حاضر تلاش شده محتوای این کتاب به‌زبانی ساده بازگو شود تا زحمات عالمانه و خالصانه فرهادمیرزا به‌سبب دشواری کلام، متروک و مهجور نشود. نویسنده، منابع نقل‌قول‌ها را تا حد امکان یافته‌؛ عبارات عربی را ترجمه کرده‌‌، رجزها را به‌نظم درآورده‌ و بالاخره کوشیده‌ است تا حد امکان فهارس دقیق و سودمند باشند. تمام اینها از این جهت بوده که قمقام محمل مناسبی برای احیای نام و یاد اهل بیت(ع) بوده و هست. این کتاب داستان را از ولادت امام حسین(ع) شروع می‌کند و پس از شهادت آن حضرت، به ‌احوالات بازماندگان اهل بیت(ع) می‌پردازد و سرانجام با ذکر قیام توابین و مختار کار را به‌پایان می‌رساند. بی‌شک جامعیت این کتاب نقطه قوت مهمی است، اما آنچه قمقام را از دیگر مقاتل عصر قاجار و حتی بسیاری از معاصران جدا می‌کند، ملاک فرهادمیرزا برای گزینش گزاره‌های تاریخی است.

از هر دری  /نویسندگان در روسیه مخوف

50 سال پس از آنکه رژیم اتحاد جماهیر شوروی تمام هنرمندان خود را تحت فشار می‌گذاشت، آنها را دستگیر می‌کرد یا زیرنظر نگه می‌داشت، ویتالی شنتالینسکی این فرصت را پیدا کرد تا دریابد که واقعا برای نویسندگان- قربانیان استالین چه اتفاقی افتاده است. او تلاش می‌کند سخنان دزدیده‌شده این نویسندگان را دوباره زنده کند. کتاب بایگانی ادبی پلیس مخفی به‌بهایی که نویسندگان دوران رژیم استالین پرداختند، اما حاضر به‌ خط گرفتن از حزب نشدند، می‌پردازد. این نویسندگان اغلب مورد آزار و اذیت قرار گرفتند یا تبعید، زندانی یا اعدام شدند، کارهای آنها ممنوع بود و انتشارشان رد می‌شد.  ویتالی شنتالیسکی پس از باز کردن پرونده بایگانی اسناد پلیس مخفی پرونده تعدادی از نویسندگانی که دستگیر شده بودند، مانند بوریس پیلنیاکپ و ایساک بابل را می‌یابد و همچنین موفق به ‌یافتن پرونده آن دسته از نویسندگانی می‌شود که در آن دوران دستگیر نشدند اما مدام تحت‌نظر پلیس مخفی بودند؛ نویسندگانی مانند بولگاکف. شنتالیسکی حتی موفق می‌شود به‌ تعدادی از دست‌نوشته‌های این نویسندگان که توسط پلیس‌های مخفی ضبط و مصادره شده بودند، دست یابد، مانند یادداشت‌های روزانه بولگاکف؛ یادداشت‌هایی که بولگاکف آنها را از ماموران مخفی پس‌گرفته و سوزانده بود، غافل از اینکه ماموران نسخه‌ای دیگر برای خود نگه داشته‌اند و این همان نسخه‌ای است که شنتالیسکی موفق به‌ یافتنش می‌شود.

 * نویسنده: پیمان طالبی، روزنامه‌نگار