به گزارش «فرهیختگان»، علی جمشیدی، دبیرگروه سیاسی طی یادداشتی در روزنامه «فرهیختگان» نوشت: چالش‌ها در شورای امنیت سازمان‌ملل همچنان برسر زیاده‌خواهی ایالات متحده و رفتار خلاف قانون دولتمردان آمریکایی ادامه دارد، از یک‌سو مایک پمپئو وزیر امور خارجه و تیم دیپلماتیک آمریکا اصرار می‌کنند بازگشت تحریم‌ها در روز ۲۰ سپتامبر یعنی سی‌امین روز پس از صدور اخطاریه آمریکا درباره عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای اتفاق خواهد افتاد و 6 قطعنامه قبلی سازمان‌ملل درباره ایران احیا خواهد شد و ازسوی دیگر ۱۳ عضو دائم و غیردائم این شورا معتقدند ایالات متحده امکان استفاده از توافقی را که مدت‌ها پیش از آن خارج شده ندارد و نمی‌تواند از مکانیسم حل اختلاف آن استفاده کند، با این اوصاف زورآزمایی‌ها همچنان ادامه دارد و هرطرف تلاش می‌کند اقدام یا امکانی را برای تقویت جبهه خود فعال کند. در این میان دو اتفاق مهم طی ۲۴ ساعت گذشته در فضای مرتبط با شورای امنیت سازمان‌ملل به وقوع پیوست که تقویت‌کننده موضع ایران و البته تضعیف ایده و نظر ایالات متحده آمریکا بود.
اولین اتفاق اظهارنظر رئیس دوره‌ای جدید شورای امنیت بود عبدو آباری، نماینده دائم نیجر در سازمان‌ملل متحد که کشورش در ماه سپتامبر ریاست دوره‌ای شورای امنیت را برعهده دارد و در اولین روز کاری خود در مسئولیت ریاست این شورا در نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره قطعنامه ۲۲۳۱ و اخطار ایالات متحده برای برقراری مکانیسم ماشه با تکرار نظر ریاست قبلی یعنی نماینده کشور اندونزی گفت: «موضع ما درباره مکانیسم ماشه تغییری نکرده است.»
او همچنین در این نشست توضیح داد: «اخطاریه آمریکا در ۲۰ آگوست به این شورا ارائه شد، از این‌رو طبق مفاد برجام باید نهایتا تا 10 روز (۳۱ ماه آگوست) یعنی روز دوشنبه گذشته، قطعنامه پیشنهادی توسط رئیس قبلی شورای امنیت (نماینده دائم اندونزی) ارائه می‌شد که این کار انجام نشده است. علاوه‌بر این تاکنون هیچ قطعنامه‌ای مطرح نیست و هیچ درخواستی ازسوی اعضای شورای امنیت در این زمینه دریافت نکرده‌ام.» او همچنین تاکید کرد: «از زمانی که جمع‌بندی مواضع ۱۳ کشور اعلام شده است تاکنون هیچ تغییری را شاهد نیستیم و برنظر پیشین ایستاده‌ایم.»
این اظهارنظر البته درحالی بود که اولا برخی کارشناسان به‌دلیل ارتباط نزدیک کشور نیجر با کشورهایی چون عربستان و امارات احتمال تغییر موضع رئیس شورای امنیت را در ماه سپتامبر محتمل می‌دانستند و از بابت آن ابراز نگرانی می‌کردند. ناگفته نماند دلایلی هم برای هماهنگی تا به اینجای کار نیجر با نظر رئیس پیشین یعنی اندونزی وجود دارد، ابتدا اینکه عرف در سازمان‌ملل این است که رئیس دوره‌ای شورای امنیت الزاما باید جمع‌بندی اکثریت اعضا و اجماع آنها را نمایندگی کند و صرفا در مواقعی که اختلافات نزدیک است ایفای نقش متفاوتی داشته باشد و ثانیا اینکه نیجر همان‌قدر که با عربستان ارتباط نزدیک دارد، با کشورهای اروپایی هم مرتبط است و در ماه قبلی هم پس از رایزنی‌های اعضای تروئیکا مواضعی مشابه با آنها گرفته و استنتاج غلط آمریکایی‌ها را رد کرده بود.
نکته آخر در این خصوص مربوط به احتمال یک اتفاق بود، اینکه منتقدان اقدام آمریکا معتقدند اولا در دستورکار نگذاشتن اخطاریه آمریکا و بی‌محلی به آن یکی از عوامل بلااثر بودن آن است و ثانیا عدم ارائه پیشنویس تمدید تحریم‌ها ازسوی رئیس شورای امنیت کمک بزرگی در فرآیند به رسیمت نشناختن اقدام آمریکاست و اگر نیجر خلاف این اقدام عمل می‌کرد رسما مهر تاییدی بر اخطاریه آمریکا زده بود.
دومین رویداد مربوط به نشست سه‌شنبه‌شب کمیسیون مشترک برجام در وین بود، جلسه‌ای که طی آن با اتفاق‌نظر اعضا تداوم حمایت از برجام و مخالفت با تفسیر آمریکا به تصویب رسید و طی بیانیه‌ای ازسوی هلگا اشمید اعلام شد. مهم‌ترین بخش این بیانیه یعنی بند سوم آن تشریح می‌کند: «در پرتو مباحث مطروحه اخیر در شورای امنیت ملل متحد در نیویورک درخصوص تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های ملل متحد که قبلا لغو شده‌اند، اعضا تاکید دوباره کردند که آمریکا در تاریخ 8 ماه می 2018 به‌صورت یک‌جانبه، توقف مشارکت خود را در برجام اعلام کرد و از آن پس، در هیچ‌یک از فعالیت‌های مرتبط با برجام مشارکت نداشته است. اعضا مجددا تاکید کردند بنابراین آمریکا را نمی‌توان یک دولت عضو برجام محسوب کرد.
در این رابطه، اعضا همچنین بیانیه‌ها و مکاتبات مختلف قبلی خود با شورای امنیت ملل متحد در این خصوص، ازجمله بیانیه مورخ 20 آگوست 2020 نماینده عالی اتحادیه اروپایی در ظرفیت هماهنگ‌کننده برجام که بیان می‌کند آمریکا نمی‌تواند فرآیند بازگشت تحریم‌های ملل متحد تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را آغاز کند، مجددا تایید کردند.» در این خصوص باید گفت هرچند این بیانیه مهم مانع اقدامات آمریکا و متوقف‌کننده این کشور در شورای امنیت نیست، اما واجد حداقلی از اثرات مثبت است. تاکید بر غیرقانونی و غیرحقوقی بودن اقدام آمریکا به‌معنای افزایش فشارها بر این کشور و تنهاتر ماندن آنها در شورای امنیت است و توسعه این دست اتفاقات باعث خواهد شد آمریکا در گام‌های بعدی با توان کمتری پیش برود، بدین‌معنا که اگر آمریکایی‌ها بخواهند به‌تنهایی اجراکننده 6 قطعنامه قبلی باشند، عملا در موضع بسیار ضعیف و پایین عمل خواهند کرد و برای کشورهای جهان اعتبار آنچنانی نخواهد داشت. آخرین نکته اینکه اگر آمریکا به‌تنهایی بخواهد مجری 6 قطعنامه ملغی‌شده در برجام باشد، با دست خود بابی را برای تضعیف هرچه بیشتر هژمونی خود در جهان باز کرده و اثر اقداماتی چون تحریم‌های جامع علیه ایران را کاسته است.
مطالب پیشنهادی
