مزیت‌ها و اشتباه‌های «فریدا»، برنامه اینترنتی‌ای که در محرم منتشر شد
به گزارش «فرهیختگان»، برای خلاقیت و نوآوری تعاریف مختلفی عنوان شده است. اگر خلاقیت را توانایی تولید ایده‌ها، راه‌حل‌‌های متعدد، جدید و مناسب برای حل مسائل و مشکلات معنا کنیم، آن‌وقت می‌شود درباره مصادیق خلاقیت حرف زد و احیانا به نتایجی رسید. مساله بزرگ در دو سه دهه اخیر رسانه‌‌های دیداری و شنیداری ما نبود حرف‌ها و فرم‌های تازه در زمینه موضوعات دینی و آیینی بوده است. گوشه و کنار آدم‌هایی چیز‌هایی ساخته و احتمالا ماندگار شده‌اند یا نشده‌اند. اذهان مخاطبان این مطلب حتما شاهدان خوبی هستند برای اینکه چه برنامههای دینی و عاشورایی موفق بودند و کدام‌‌یک شکست خوردند و سهم هریک چقدر بوده است؟ کسی منکر ضرورت خلاقیت در برنامه‌سازی نیست. اما خود مفهوم خلاقیت نیاز به تعریف محدوده ندارد؟ به‌معنای دیگر نباید برای خلاقیت چارچوبی متصور شد؟ به بهانه نوآوری می‌توان هر فرمی را آزمود و عرضه کرد؟ آیا موضوعات حساس برای جامعه و بزرگان، گزینه‌‌های مناسبی هستند برای شروع یا ایجاد خلاقیت؟
سریال مختارنامه و فیلم سینمایی رستاخیز، شدت حساسیت مردم و مراجع دینی به مساله امام حسین(ع) و عاشورا را بهخوبی نشان داد. رئیس وقت سازمان صداوسیما دستور می‌دهد که چهره حضرت عباس نشان داده شود و وقتی هجوم واکنش‌های منفی را می‌بیند از اساس منکر دستور خود می‌شود و اصلا دلش نمی‌خواهد که با فرد یا گروه‌هایی دربیفتد.به اسم نوآوری و البته کمک فضای مجازی، بسیاری از سخنرانان و روحانیون مذهبی در سال‌های اخیر رونق گرفتند و دیده شدند و البته بازخورد‌های منفی هم داشتند. تصور اینکه تغییر هر چیزی که هست، خروجی خلاقانه می‌دهد، حتما غلط است. بسیاری از چیز‌ها که هستند، درستند و شاید اصلا نیازی به تغییر نداشته باشند و فقط به زدودن غبار‌ها نیاز‌ها دارند. تصور اینکه یک مرجع یا حاکم دینی بیاید و به بهانه نوآوری و خلاقیت مثلا نماز ظهر را دو تا دورکعتی قرار دهد هم بعید است و هم خندهدار. پس خانه خلاقیت خیلی هم بی‌در و پیکر نیست. خلاقیت در فرم یا محتوا مساله مهم بعدی است. آیا می‌شود یک واقعه را از زاویه‌‌های مختلف دید؟ جواب حتما مثبت است. حتی زاویه‌‌های مختلف می‌تواند منجر به واقعیت‌های مختلف شود.
سال‌ها پیش مرحوم عباس کیارستمی اشعار حافظ و سعدی را با فرم تاز‌ه‌ای منتشر کرد. افراد و نهاد‌های فرهنگی مختلفی به او اعتراض کردند که چرا باید یک مصرع از سعدی به فرم اشعار سپید یا نو چاپ شود. مرحوم کیارستمی در اشعار سعدی و حافظ دست نبرده بود و فقط شکل چینش آنها را تغییر داده بود. طرفداران این کار او، استدلال‌شان همین بود که اشعار سعدی و حافظ دچار تحریف نشدند و فقط زاویه دید کیارستمی متفاوت بوده و سعی کرده با نمای نزدیک به غزل‌های شاعران کلاسیک ما نگاه کند.خلاقیت اگر معیار و اصولی نداشته باشد حتما بعد از مدتی به‌طور کلی از بین می‌رود و نتایج ناامیدکنند‌ه‌ای خواهد داشت. وقتی مخاطبی تعزیه می‌بیند متوجه قرارداد‌ها بین خودش و نقش‌خوانان می‌شود و تا انتهای تعزیه می‌پذیرد که قرار است چه ببیند حتی اگر نقش‌خوان‌ها دقایقی قبل از ماشین پیاده شده باشند یا موبایل‌شان را خاموش کرده باشند. نقش‌خوان و مخاطب از دنیای واقعی برای دقایقی فاصله می‌گیرند و بعد از پایان نمایش به دنیای واقعی برمی‌گردند. حالا به عنوان مثال به اولیاخوان یا اشقیاخوان می‌توان یک گوشی موبایل داد و از آن به‌عنوان خلاقیت یاد کرد؟ تصورش هم مضحک است.قالب‌های انتقال مفاهیم دینی حتما نیاز به بازنگری و نوآوری دارند اما آرام آرام و با رعایت اصول اصلی و مهم. این خلاقیت‌ها را می‌توان در مفاهیم دیگر آزمود و بعد با کمک گرفتن از مشاوران خوش‌فکر دینی و اخلاقی، آن را در حوزه عاشورا یا موضوعات دیگر به‌کار گرفت.
گفت‌وگوی «فرهیختگان» با حامد جوادزاده کارگردان و تهیه‌کننده «فریدا»
فریدا سیاسی نیست فقط تاریخ را روایت می‌کنیم
یک گروهی به نام عدالت‌طلب به ما گفتند از برنامه شما خوشمان آمده و می‌خواهیم این برنامه را به اشتراک بگذاریم. از برنامه تحلیل‌هایی به من دادند و گفتند این قسمت آبان 98 است، اینجا 88 است و آنجا تیرماه است. اجازه ندادم این برنامه را وایرال کنند. من برنامه سیاسی نساختم. من یک برنامه مذهبی ساختم، من تاریخ کربلا را بیان می‌کنم. اگر از نتیجه تاریخ کربلا این برداشت سیاسی می‌شود مشکلی ندارم ولی من تاریخ کربلا را بیان می‌کنم. اگر می‌خواستم برنامه سیاسی بسازم بلد بودم با زبان طعنه‌دار این کار را انجام دهم. من بلد بودم برنامه سیاسی بسازم. من برنامه سیاسی نساختم. نمی‌خواهم برنامه را شهید کنند. من هیچ طعنه‌ای به هیچ کسی نزدم. اگر این امر در ذهن شما ایجاد می‌شود برای این است که تاریخ می‌خوانید. (لینک)
شهرام گیل‌آبادی، نویسنده و کارگردان تئاتر:
«فریدا» جسارت در نگاه خود دارد. این جسارت تثبیت‌شده است که قصد دارد با پیوند زدن موضوعاتی که تاریخی هستند با موضوعات روز گوهری را تولید کند که این گوهر دستاورد نگاه امروز به موضوعات تاریخی حضرت اباعبدالله(ع) باشد. به‌عبارت دیگر روح عاشورا و محرم روحی امروزی است. وقتی می‌گوییم کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا یعنی جدال حق و باطل در درون یک نفر و در پهنه تاریخ، ابدی و ازلی است. «فریدا» سعی دارد این موضوعات تاریخی را وارد تعریف جدی کند و ترجمانی باشد از «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» و تجلی صف‌آرایی حق و باطل را در امروز به بیننده خود نشان دهد. البته به‌نظر من پیش‌رفتار فکری و فلسفی و تجلی این در به‌وجود آمدن موضوع یا کانسپت و بعد زاویه‌دید معنایی می‌توانست در فرم، قدرتمندتر بروز کند، به‌گونه‌ای که باورپذیرتر باشد، چراکه ایده درخشان است و جسارت جدی درون خود دارد، به‌نظر من «فریدا» در فرم قدرتمندتری می‌توانست جلوه بیشتری داشته باشد. (لینک)
موسیقی آیینی، راوی امین معرفت شنیداری
به‌جهت تاکید بر اهمیت ابزار موسیقی در بیان احساسات و نیاز به شناخت علمی و دقیق این ابزار و پرداختن صحیح به آن در آیین‌های سوگواری، بخشی خاص در ویژه‌برنامه «فریدا» درنظر گرفته شد که تلاشی است درجهت شناساندن نغمات امروزی و مبتنی‌بر موسیقی اصیل و هماهنگ با محتوا و مفهوم با زبان سازها که این بخش بیانگر آن است اگر این تلفیق به‌درستی صورت پذیرد و نگاهی به دور از تعصب داشته باشیم، سازها و مضراب‌ها و آرشه‌ها و سرانگشتان توانمند نوازندگان نیز روایتگر این مفاهیم خواهد بود و کار حنجره‌ها را خواهد کرد. (لینک)
عباس محمدی، رئیس بنیاد آفرینش‌های ادبی حوزه هنری
محسن جلیلی به‌عنوان آهنگساز آیتم موسیقایی ویژه‌برنامه عاشورایی «فریدا»، در حرکتی خلاقانه، موسیقی آشنای بسیاری از نوحه‌نواهای گذشته تا امروز را با اجرایی متفاوت بدون کمترین تغییری برای مخاطبان شنیدنی کرده است که هریک جذابیت‌های خاص خود را دارد و افزون بر اینها از جذابیت‌های دیداری نیز برای اثرگذاری بیشتر بهره برده است. امید که این عرصه بتواند راهگشای معرفی هرچه بهتر فرهنگ عاشورایی به جهانیان باشد. (لینک)
مطالب پیشنهادی
