گفتارهای عاشورایی-بخش اول
به گزارش «فرهیختگان»، هیات‌های دانشجویی این ایام در اقصی نقاط کشور، مشغول برگزاری مجالس عزاداری سید و سالار شهیدان هستند. یکی از این مجالس عزاداری که در دهه اول محرم برگزار می‌شود، برنامه هیات الزهرا دانشگاه صنعتی‌شریف است. رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در این مراسم سخنرانی می‌کند. «فرهیختگان» در ایام پیش رو، خلاصه‌ای از مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده در این جلسات را با عنوان گفتارهای عاشورایی منتشر می‌کند.
این توفیق که از میهمان این عزاخانه باشیم توفیق بزرگی است. اگر خدا بخواهد به بنده‌ای خیر دهد و او را رشد دهد، در دلش محبت امام حسین(ع) را می‌نشاند و اینکه این محبت ما را به اینجا کشانده، بسیار جای شکر دارد. فرمودند: «اگر این محبت و ادعای تو به ما راستین باشد، من به تو مژده‌هایی می‌دهم؛ انسان پاکزاد می‌تواند ما را دوست داشته باشد و همه خیرها در مسیر حب حسین است.» پرسیدند چرا امام حسین(ع) را سفینه‌النجاه» می‌نامند؟ امام صادق(ع) فرمودند: «همه ما کشتی نجات هستیم، ولی کشتی نجات حسین(ع) هم جادارتر است، هم سرعت بیشتری دارد. یعنی هر کسی با اندک خوبی که در وجود خودش پیدا کند، می‌تواند با این کشتی همراه شود.» حسین به واسطه ظهور و بروز تمام خوبی‌ها در بدترین شرایط، توانسته هر کسی را که ذره‌ای از خوبی‌ها را در خود حس می‌کند، با خود همراه کند. برای امام حسین(ع) نه‌فقط شیعه و مسلمانان، بلکه غیرمسلمانان هم احساس عزا و سوگ در وجودشان هست. امام رضا فرمودند: «اعراب جاهلی حرمت محرم را داشتند، ولی امت پیامبر را نه.»
جنس امام حسین(ع)، جنس متفاوتی است. فرموده‌اند: «در صبر و شکر به‌گونه‌ای باشید که در مصیبت‌ها صابر و در نعمت‌ها شاکر باشید. و این نشانه انسان مومن است. در یکجا استثنا شده که در مصیبت امام حسین(ع) که رسیدی، صبور نباشید بلکه شاکر باشید. در سجده زیارت عاشورا هم سپاس هست؛ خدا را به‌خاطر این بلازدگی و مصیبت‌زدگی دلم شاکر هستم.»
چه ارتباطی رخ می‌دهد که معادلات را تغییر می‌دهد؟ در مصیبت حسین(ع) گریه کن و بگریان و در زمره گریه‌کنندگان قرار بگیرید، «وجبت له الجنه»؛ روایات متعددی در ثواب رسیدن به ارتباط با امام حسین(ع) به ما می‌رسد، وارد شده است.
«إِنَّ الله لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهمْ» {رعد، ١١}؛ خدا تغییر نمی‌دهد آنچه را در جامعهای است، مگر آنکه آنان آنچه در درون‌شان هست، عوض کنند.
از زمره آیات اجتماعی قرآن، به این آیه خیلی توجه شده است.
فاجعه در جامعه خداباور
جامعه امام حسین(ع) جامعهای است که به تعبیر اساتید فاجعه و حادثه عظیم کربلا را مشرکان به وجود نیاوردند، تمام قواعد دینی و اخلاقی و انسانی در فاجعه کربلا توسط امت پیامبر و مومنین به پیامبر زیرپا گذاشته می‌شود، کسانی که خود را مسلمان می‌دانند و این مساله خود را عجیب نشان می‌دهد و کاملا ویژه است. از این دست فجایع ممکن است مشابهاتی باشد. نیم‌قرن از رحلت پیامبر گذشته و بسیاری از کسانی که در کنار پیامبر بودند، در جنگ‌ها بودند، نزول وحی بر قلب او را مشاهده کردند، و الان زنده هستند و حداقل تمام کسانی که در کربلا بودند، اصحاب پیامبر را دیدند ولی به قولی تابعین بودند، از اسلام خارج نشدند و نماز هم می‌خواندند. قبل از غروب عاشورا که عمر سعد دستور حمله می‌دهد، می‌گوید: «ای سپاهیان به نام خدا و یاد خدا حمله که به شما مژده بهشت می‌دهم.» این کلمات را یک انسان با باور به خدا می‌گوید. پس فاجعه کربلا در جامعهای رخ می‌دهد که در ظاهر اسلام را حفظ کرده است. حتی به ظاهر نواصب و خوارج هم نیستند. در این جامعه نسبت به یک مسلمان نه، نسبت به فرزند رسول خدا این فجایع اتفاق می‌افتد.
مگر آنکه آنان خود تغییر دهند!
آیه می‌فرماید خداوند از جامعهای موقعیتی را که در آن قرار دارند سلب نمی‌کند، مگر اینکه خودشان کار می‌کنند. انقلاب‌ها را به‌عنوان سنت‌های الهی به این آیه نسبت می‌دهند. یعنی اگر ملت خوبی را خواستند، خداوند آن را به آنها هدیه می‌کند. سیاق آیه بیشتر جنبه سلب نعمت دارد تا تغییر مثبت. به چند دلیل: خلاصه‌ای از فرمایشات علامه طباطبایی را در این مورد مرور می‌کنیم.
«وَإِذَا أَرَادَ اللَّه بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَه» {رعد، 11}؛ اگر خدا بنا داشته باشد به جامعهای بلا برساند، کسی جلوی آن را نمی‌تواند بگیرد. اولا، یعنی مردم در شرایط خوبی بودند. ثانیا، فضل و لطف خدا باعث می‌شود که در جاهایی علی‌رغم اینکه کاری نکردند، به آنها خیر می‌رساند. پس منطقی این است که بگوییم خدا می‌گوید: «ای انسان، اگر در خوبی بودی و سلب شد، بدان که خودت کاری کردی که شرایط خوب از تو گرفته شد و از آن طرف، ای انسان، اگر خدا تو را از شرایط بدی که در آن بودی خارج کرد و تو را به خوبی رساند، خودت کاری انجام دادی که به این خیر رسیدی.»
مردم اگر در خیر بودید نگرانی شما این باشد که نکند در وجودمان تغییراتی رخ دهد که این شرایط عوض شود، اگر در نعمت‌ها قرار داشتی غره نشو، چراکه ممکن است اتفاقی در جامعه بیفتد که خدا این خوبی‌ها را از تو سلب کند.
در دنیای عدیله می‌فرماید: «بعضی‌ها وقت مرگ کفر می‌ورزند، خدایا نکند دلم دچار کژی شود، درحالی که هدایت شده‌بودم.» امام فرمود: «در آخرالزمان «ربنا ثبت قلبی علی دینک» را زیاد بگویید. این مطالبه که خدایا مرا در این مسیر محکم کن و من نمی‌خواهم از این مسیر کج شوم، نمونه عینی آن صدر اسلام و نمونه عالی آن تغییر جریان کربلاست. جامعه امام حسین(ع) به آن تغییرات دچار شد.
* نویسنده: مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها
مطالب پیشنهادی
