آموزش عالی نیاز به نقشه راه دارد

  به گزارش «فرهیختگان»، فرهاد مصری‌نژاد، سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی واحد تیران طی یادداشتی نوشت: تحول از کلیدواژه‌های بسیار مهم است که در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی مدیریت تحولات آینده دنیا وظیفه اول حوزه، دانشگاه و دولت است. از آنجاکه بنابر فرموده معظم‌له راز ماندگاری و تعالی تلاش است، اگر این تلاش در جهت ایجاد تحول قرار گیرد، قطعا باعث رشد جوامع خواهد شد. 

درحال حاضر تاثیر عوامل بیرونی، نگاه‌های سیاسی به حوزه آموزش‌عالی و به‌ویژه دانشگاه آزاد اسلامی تا حدی مانع ایجاد تحول در دانشگاه محسوب می‌شود. ایجاد رقبای وابسته به دولت و مشکلات عدیده مالی ازجمله عواملی است که می‌تواند باعث کندی فرآیند تحول در دانشگاه شود. باوجود این، ایجاد تحول و حرکت به‌سمت رشد با درنظر گرفتن همه نقاط ضعف و قوت و فرصت‌ها و تهدیدات امری ضرور و اجتناب‌ناپذیر است و باید برای آن برنامه‌ریزی منطبق با واقعیات صورت پذیرد. اما مهم‌ترین مولفه‌های تحول در دانشگاه را می‌توان به تحول در ماموریت‌ها و وظایف حوزه‌ها و واحدهای مختلف و تحول در ساختار سازمانی خلاصه کرد.

در این خصوص لازم است مواردی همچون بازمهندسی ساختار دانشگاه و واحدهای دانشگاهی و وظایف بخش‌های مختلف در جهت تسریع امور، تحول در نظام مدیریتی و به‌کارگیری یک نظام شایسته‌سالار، تحول در نظام به‌کارگیری اساتید و کارکنان، آموزش مستمر و موثر کارکنان درجهت تعالی دانشگاه، اصلاح فرآیندها و روش‌های کار و توسعه فناوری و البته حفظ کرامت کارکنان و ارباب‌رجوع موردنظر قرار گیرد.  در این حوزه گرچه فرآیندهای فعلی سازمان دانشگاه لازم است بازنگری شده و از کارهای موازی و بدون حاصل به‌طور جد پرهیز شود، اما بازنگری محتواهای آموزشی متناسب با نیازهای جامعه و صنعت از موارد بسیار ضروری است. فارغ‌التحصیل دانشگاه باید بتواند حل‌کننده مسائل موجود در حوزه تخصصی خود باشد، اما امروز متاسفانه اکثر قریب‌به اتفاق فارغ‌التحصیلان چنین ویژگی‌ای ندارند.  همان‌طور که اشاره شد، حوزه منابع انسانی باید درجهت تحول در فرآیندهای اداری، نظام پرداخت مناسب و متناسب، حذف و ادغام حوزه‌ها و فرآیندهای مختلف و ایجاد سیستم واحد اطلاعاتی قدم بردارد.

استفاده از نیروهای توانا و علاقه‌مند داخل دانشگاه با توجه به تعلق سازمانی در پست‌های مدیریتی می‌تواند در ایجاد تحول بسیار مفید باشد، گرچه نیروهای باتجربه و توانای خارج از دانشگاه نیز می‌توانند ایجاد تحول و رفع موانع را تسریع کنند. حوزه آموزش دانشگاه تمام همت خود را در جهت اصلاح سرفصل‌های آموزشی به‌کار گیرد و به‌دور از شعارزدگی و قرارگرفتن در فضای تبلیغاتی غیرعلمی هدف از پرورش فارغ‌التحصیلان هر رشته را تدوین کرده و آموزش را براساس آن قرار دهد. محقق‌پروری و مهارت‌پروری باید در جای خود مهم شمرده شده و براساس توانایی مخاطب برای یک هدف آموزش تدوین شود. لزوما یک محقق خوب مدرس خوبی نیست و لزوما یک مدرس خوب محقق خوبی نیست. همچنین کسی که قابلیت آموختن یک مهارت در حد بسیار بالا را داراست، لزوما نباید انتظار محقق بودن هم از او داشت. حوزه پژوهشی بر اساس نیاز کشور و ارتباط منطقی با سازمان‌های بیرون از دانشگاه، افرادی را که توانایی دارند، به‌سمت رفع مشکلات کشور سوق دهد. حوزه فرهنگی باید از شعارزدگی به‌شدت پرهیز کند و به‌جای افزایش آمار فعالیت‌های فرهنگی به افزایش کیفی و محتوایی آنها بپردازد. استفاده از آموزش مجازی در شرایط کرونا در بسیاری از رشته‌ها بسیار کارآ و مفید واقع شده است، اما در حال حاضر باتوجه به اینکه استاد و دانشجو سال‌ها به آموزش حضوری و رودررو عادت کرده‌اند، استفاده از آن را مفید نمی‌دانند. تغییر این نگاه زمان نیاز دارد و البته آموزش در این حوزه کاملا ضروری است.

باید کلیه استانداردهای تدوین‌شده در حوزه آموزش مجازی به‌کار بسته شود تا کیفیت آموزش کاهش نیابد. وظیفه دانشگاه آزاد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در ابتدا تحول در نگاه به نیروی انسانی خود است. نیروی انسانی که آینده روشنی برای خود متصور نیست، نمی‌تواند تحول‌آفرین باشد. مدیران در سطوح مختلف باید بر اساس شایسته‌سالاری انتخاب شوند و درمقابل مسئولیت واگذارشده پاسخگو باشند و البته معتقد به تحول در دانشگاه. مدیری که معتقد به حفظ وضع موجود است به هیچ عنوان نمی‌تواند درجهت تحول سیستم قدم بردارد. البته مسئولیت بدون اختیارات نیز از تحول جلوگیری می‌کند. در این خصوص معتقدم برای دانشگاه باید نقشه راه داشت. آموزش عالی نیاز به نقشه راه دارد که البته اسناد تحول در این حوزه وجود دارد. دانشگاه آزاد باید نقشه راه داشته باشد. واحدهای دانشگاهی، دانشکده‌ها و گروه‌ها نیاز به نقشه راه دارند و بر همین اساس باید سرفصل‌های آموزشی بازنگری شود. بنابراین تحول علمی نیاز به تحول در محتوای آموزشی دارد.