

این جملات بند اول از پیام امامخمینی(ره) در روز 28 فروردین خطاب به ملت ایران است. امام در پیام خود 29 فروردین را به عنوان روز ارتش جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد و به این ترتیب به همه منازعات پیدا و پنهان پیرامون ارتش در نظام تازه و انقلابی ایران پایان داد. اکنون و پس از گذشت نزدیک به چهار دهه از انقلاب اسلامی همچنان 29 فروردین به عنوان روز ارتش پاس داشته می شود. اما دلایل انتخاب این روز از سوی امام خمینی و آن هم در روزهای پس از انجام رفراندومی که به تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران منجر شد، چه بود؟
پیروزی انقلاب و بازگشت پیکان ها به سمت ارتش
با پیروزی انقلاب اسلامی شاید بتوان دو نهاد مهمی را که نمیتوانستند آینده مشخصی برای خود متصور باشند ساواک و ارتش دانست. دو نهادی که به طور مستقیم در روزهای مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی در مقابل مردم ایستاده بودند و اکنون نمیشد سرنوشت مشخصی برای آنها متصور بود. اگر از اتفاقاتی که برای ساواک افتاده بگذریم، سرنوشت ارتش با فرمان تاسیس دادگاههای انقلاب از سوی امام خمینی هر روز پیچیدهتر میشد. بسیاری از سران ارتش که در کشتار مستقیم مردم نقش داشتهاند در دادگاههای انقلاب به مرگ محکوم و اعدام شدند. بخش دیگری از بلندپایگان این نهاد نظامی نیز پیش از پیروزی انقلاب کشور را ترک کرده بودند و به این ترتیب ارتش در شرایط بسیار سخت و پیچیدهای قرار داشت. در روزهای منتهی به 22 بهمن نیز چند دستگی در ارکان مختلف ارتش رخ داد و هر دسته از آرمانی حمایت میکرد. با پیروزی انقلاب اسلامی بخش مهمی از مستشاران نظامی حاضر در ایران نیز کشور را ترک کرده بودند و عملا اوضاع مناسبی بر ارتش حکمفرما نبود. با این شرایط در درون کشور نیز گروههای مختلفی برای انحلال ارتش در تلاش بودند. پیشنهادی که شاید به دلیل انقلابی نبودن بسیاری از ساختارها و ارکان این نهاد نظامی در آن شرایط چندان دور از ذهن نبود.
استعفا یا برکناری رئیس ستاد کل ارتش
تقریبا تمامی اتفاقات اسفند1357 پیرامون همین بحثها و فشار بر ارتش میگذشت. همزمان با آغاز به کار شورای انقلاب محمدولی قرنی یکی از نیروهای ارتش که مخالف شاه بود از سوی امام خمینی به عنوان نخستین رئیس ستاد مشترک ارتش ایران پس از انقلاب و به عنوان عضو شورای انقلاب انتخاب شد. اما بحثها و اتفاقات اسفند 1357 و اختلافات فراوان در راس ارتش باعث کنار رفتن قرنی از ارتش شد. در بسیاری از روایتهای تاریخی به استعفای قرنی اشاره شده است اما هفتم فروردین 1358 روزنامه کیهان با تیتر «قرنی برکنار شد» به استقبال این اتفاق رفت و نوشت: «مهندس مهدی بازرگان، نخستوزیر موقت انقلاب اسلامی ایران امروز با قدردانی از تیمسار سرلشکر محمدولی قرهنی نخستین رئیس ستاد کل ارتش ملی اسلامی ایران، سرلشکر ناصر فربد را به این سمت منصوب کرد.» ستاد کل ارتش ملی اسلامی ایران نیز در این زمینه اطلاعیهای صادر کرد: «بنا به دستور نخستوزیر موقت انقلاب اسلامی ایران مهدی بازرگان با اعلام مراتب قدردانی از تیمسار سرلشکر محمدولی قرنی، از 6/1/58 تیمسار سرلشکر ناصر فرید به ریاست ستاد کل ارتش اسلامی ایران و هماهنگکننده نیروها منصوب میشود.» اما این اتفاق پایان ماجرا نبود و کیهان هشتم فروردین اطلاعات تازهای درباره علت تغییر قرنی ارائه داد: «از همان روزهای منصوب شدن سرلشکر قرنی برخی از نظامیان، گروههای مختلف سیاسی و افراد مختلف به این انتصاب اعتراض کردند. هنگامی که این اعتراضها بالا گرفت، سرلشکر قرنی از حضور امام خمینی تقاضای استعفا کرد و در همین حال بود که رویدادهای خونین کردستان حمله به سرلشگر قرنی را شدت بخشید.» کیهان با تیتر «قرنی دستور سرکوبی مردم کردستان را داده بود» در ادامه درباره این حادثه مینویسد: «سرلشکر قرهنی در جریان وقایع کردستان و سنندج در مقابل تقاضای احمد صدر، حاجسید جوادی وزیر کشور مبنیبر جلوگیری از پرواز فانتومها بر فراز سنندج که محل مذاکره هیات اعزامی امام خمینی و نمایندگان خلق کرده بود، مقاومت کرده و آن را نادیده گرفت و این اقدام به گفته آگاهان سیاسی یکی از عوامل برکناری او بود.»
حمایت امام از ارتش
برگزاری رفراندوم و رای «آری» مردم به جمهوری اسلامی شرایطی پیرامون ارتش به وجود آورد که خود امام خمینی (ره) در حالی که در قم حضور داشت، وارد میدان شد و در چند سخنرانی مهم به حمایت از این نهاد نظامی پرداخت. امام خمینی ابتدا در سخنرانی خود در 22 فروردین پیرامون ارتش گفت: «ارتش ما پشتوانه ملت ماست. ارتش ما ضامن استقلال كشور ماست. ارتش ما از ماست و ما از ارتش. ملت و ارتش از هم جدایی ندارند؛ در زمان طاغوت بود كه بین اقشار ملت جدایی انداختند: ارتش را از مردم جدا كردند و مردم را از ارتش؛ برای اینكه استفاده كنند و از اختلاف ما نتیجه ببرند.» بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی دیگری که 26 فروردین در جمع دانشجویان دانشکده هوایی در قم داشتند بار دیگر به شکل جدی از ارتش حمایت و آن را «ارتش محمدی» خواندند: «شما نظامیان و ارتشیان ارتش برادران و فرزندان عزیز و برومند ما هستید؛ و ما از شما هستیم. ملت ما پشتیبان شماست و شما پشتیبان ملت. شما حافظ استقلال مملكت هستید و هر كس با شما مخالفت كند با استقلال مملكت مخالفت كرده، با اسلام مخالفت كرده. من اعلام میكنم كه اگر كسی با ارتش ما امروز مخالفت بكند با اسلام مخالفت كرده است، با پیغمبر اسلام مخالفت كرده است. امروز ارتش، ارتش طاغوتی نیست، ارتش محمدی است.» در شرایطی که با این سخنرانیها تقریبا بقای ارتش مسجل و کادرسازی و بازسازی آن شکل گرفته بود پیام 28 فروردین امام پیرامون ارتش کار را تمام و 29 فروردین را به عنوان روز ارتش جمهوری اسلامی ایران معرفی کرد: «ملت شریف و مبارز ایران و فقهم الهه تعالی ... 1ـ روز چهارشنبه 29 فروردین روز ارتش اعلام میشود. ارتش محترم در این روز در شهرستان های بزرگ با سازوبرگ به رژه بپردازند و پشتیبانی خود را از جمهوری اسلامی و ملت بزرگ ایران و حضور خود را برای فداکاری در راه استقلال و حفظ مرز های کشور اعلام کنند. 2- ملت ایران موظفند از ارتش اسلامی استقبال کنند و احترام برادرانه از آنان بنمایند. اکنون ارتش در خدمت اسلام است و ارتش اسلامی است و ملت شریف لازم است آن را به این سمت رسما بشناسند و پشتیبانی خود را از آنان اعلام کنند...» خبر اول و مهم روزنامههای 29 فروردین «رژه بزرگ ارتش در سراسر کشور» برای همبستگی با ملت و تایید جمهوری اسلامی بود.
سجاد صداقت
خبرنگار گروه اندیشه
