بایسته‌‌های خبرنگاری در تراز انقلاب

  به گزارش «فرهیختگان»، فردا روز خبرنگار است. حرفه و هنری که به‌دلیل اثرگذاری بر دل‌‌ها و ذهن‌‌ها ازجمله مهم‌ترین، موثرترین و تخصصی‌ترین مشاغل محسوب می‌شود که ارتباط نزدیکی با روانشناسی، جامعه‌شناسی، هنر، هوش و استعداد و علم ارتباطات دارد. خبرنگار به‌واسطه حرفه و تخصصش و بسته به اینکه چگونه به این عرصه بنگرد و بیندیشد، می‌تواند جریان‌ساز، تبیین‌گر، روشنگر، عدالت‌طلب، ظلم‌ستیز، فرصت‌ساز و... باشد. واقعیت این است که روزنامه‌نگاری و خبرنگاری امروز ما دچار آسیب‌‌های پایه‌ای است و این حرفه متناسب با حقیقت خود توسعه نیافته. شاید ‌بخشی از این اتفاق ناشی از کم‏توجهی مدیران به این عرصه تخصصی و عدم سرمایه‌گذاری لازم در آن بوده است. بسیاری از کشور‌های پیشرو در روزنامه‌نگاری، سال‏هاست که این هنر و حرفه را به‌صورت پایه‏ای آموزش می‌دهند. هنرستان و مدارس حرفه‌ای روزنامه‌نگاری در برخی کشور‌های اروپایی و آمریکای شمالی که بیش از نیم‏قرن سابقه دارند گویای اهمیت این حرفه در نگاه آنان است. تسلط بر جریان خبری بین‌المللی، توان جریان‌سازی رسانه‌ای، مرجعیت داشتن بنگاه‌‌های اطلاع‌رسانی و... همه و همه ناشی از درک دیرین اهمیت موضوع و سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت در تربیت نیروی انسانی و بهره‌گیری از تکنولوژی در عرصه رسانه است. اینکه چرا تاکنون و به‏رغم برخی پیشرفت‌های خیره‌کننده در برخی زمینه‌ها، در حوزه رسانه نتوانسته‌ایم به توسعه و پیشرفت مطلوب و در تراز آرمان‌های انقلاب دست یابیم، محل تامل و توجه جدی است. اگر بخواهیم به موضوع از منظر آسیب‌شناسانه نگاه کنیم، چند توصیه خواهیم داشت:
1) ضرورت سرمایه‌گذاری پایه‌ای در پرورش کادر رسانه: از خلأ‌‌های جدی، بی‌توجهی نظام آموزشی کشور به آموزش‌‌های پایه‌ای فنی‏وحرفه‌ای در عرصه رسانه و از دوران قبل از دانشگاه است. اگر می‌خواهیم در این زمینه موفق عمل کنیم حتما باید به آموزش‌های پایه‌ای در حوزه رسانه توجه و آن را از دوره متوسطه آغاز کنیم. دانش‌آموز ما در دوره هنرستان تخصصی علاوه‌بر آموزش‌های عمومی و موظف، باید به فراگیری علمی و عملی روزنامه‌نگاری، خبرنگاری، چندرسانه‌ای، تدوین، فیلم‌برداری، عکاسی و... بپردازد و همچون یک پزشک عمومی هنگام فارغ‌التحصیلی به‌صورت عملی و عمومی با فنون و ابزار‌های موردنیاز این حوزه آشنا شود.
2) جذب نوجوانان بااستعداد، باهوش و علاقه‌مند: حقیقتا عرصه روزنامه‏نگاری-خبرنگاری نیازمند هوش و هنر و علاقه است، عنصر کم‌بهره از هوش و یا فاقد هنر و انگیزه، مناسب این رشته نیست که درصورت عدم‏برخورداری از شاخص‌‌های گفته‏شده با خیل فارغ‏التحصیلانی مواجه خواهیم بود که درعین داشتن مدرک اما استعداد کار حرفه‏ای را نداشته و از اثرگذاری و بازدهی لازم برخوردار نیستند.
3) توجه جدی به آموزش زبان خارجی در این حرفه: از نیاز‌های جدی در حرفه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری آشنایی حداقلی با یک زبان خارجی است. واقعیت آن است که امروز اگر خبرنگاری به یک زبان خارجی در حد مکالمه و درک مطلب تسلط نداشته باشد هرچقدر هم که در کار خود حرفه‌ای باشد باز هم دچار نقصان است. ناتوانی در فهم آخرین تحولات بین‌المللی، عدم‏دسترسی به منابع دست‌اول و وابسته شدن به اخبار ترجمه‌ای ازجمله عوارض و مشکلات فراروی یک خبرنگاری است که زبان نمی‌داند و طبیعی است خبرنگاری هم که در پیگیری موضوعات مهم نیازمند ترجمه دیگران بنشیند نمی‌تواند پیشرو باشد.
4) پرورش عناصر پرسشگر و مطالبه‌گر: وظیفه مهم رسانه در تراز انقلاب مطالبه‌گری از جایگاه امر به‌معروف و نهی‌ازمنکر و پاسخگو کردن مسئولان به نفع مطالبات مردم و آرمان‌های انقلاب اسلامی است. بالاترین ‌شأن برای یک مسئول در نظام اسلامی باید خدمتگزاری و نوکری مردم و عمل براساس عدل و قانون باشد، هر جا این اصول نقض شد، رسانه‌ انقلابی باید فریاد بزند. رسانه انقلابی باید صدای مردم باشد و عالمانه، محققانه و با صراحت از طرف مردم مطالبه‌گری کند. بدیهی است با این رویکرد نیازمند پرورش عناصری پرسشگر و مطالبه‌گر در سپهر رسانه‏ای هستیم، خبرنگاری که انشابنویس باشد ثمری برای انقلاب نخواهد داشت.
5) آموزش‌های بصیرتی در کنار دروس تخصصی: خبرنگار انقلابی باید از شرایط کشور، وضعیت منطقه و جهان، تحلیل کلان و حقیقی داشته باشد. امروز، رسانه مهم‌ترین ابزار نظام سلطه در ایجاد باور و رفتار مطلوب خود در ملت‌ها و همچنین عادی‌سازی و حق‌نمایی از رفتار‌های سلطه‌جویانه است. در این شرایط رسانه‌ تراز انقلاب باید ابزار موثر جبهه حق در برانداختن نقاب تزویر از چهره جریان سلطه باشد. خبرنگار و روزنامه‌نگار انقلابی اگر رسالت و مسئولیت خود را درست بشناسد، عملا سرباز خط مقدم است و در این صحنه‌ پرهیاهو، کار رسانه و خبرنگار انقلابی کمتر از رزمنده مدافع امنیت نخواهد بود، زیرا ‌بخش مهمی از نبرد‌های امروزی، جنگ روایت‌ها و تفسیر دادن از تحولات است. رسانه انقلابی باید به‌درستی نقشه دشمن را روایت کند و راه مقابله با آن را نشان دهد. با وجود این معیار، رسانه انقلابی نه در تحولات خارجی گرفتار و مبهوت روایت رسانه‌‌های جریان سلطه می‌شود و نه در تحولات داخلی گرفتار رودربایستی و تعارف با اصحاب قدرت و ثروت. تربیت نسلی از روزنامه‌نگاران و خبرنگارانی که این‌گونه بیندیشند و عمل کنند قطعا نیازمند آموزش‌های بصیرت‌افزاست.

 * نویسنده :  سپهر خلجی،مدرس دانشگاه