آیا انفجار بیروت هسته‌ای است؟

  به گزارش «فرهیختگان»،  درباره انفجار در بیروت برخی از گمانه زنی ها مبنی بر هسته ای بودن این انفجار است تا آنجا که حتی روزنامه کویتی تیتر بیروتشیما را انتخاب کرد. این گمانه زنی ها آنجایی تقویت شد که فردا 6 آگوست سالروز بمباران اتمی هیروشیما نیز می باشد.

بعد از بحث و بررسی کارشناسان در مورد انفجار بیروت نخست‌وزیر لبنان انفجار ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم در بندر بیروت را تأیید کرد.

اما آمونیوم نیترات چه ویژگی دارد که باعث چنین انفجاری می‌شود؟ آمونیوم نیترات (AN) با فرمول شیمیایی NH4NO3 یک کود شیمیایی است که برای نیتراته کردن خاک جهت کشاورزی بکار می‌رود اما به علت گرماگیری فوق العاده هنگام حل شدن در آب به شدت مشتعل است. از این ماده به عنوان کود شیمیایی استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل، معمولا در انبارها به وفور یافت می‌شود. همین اتفاق باعث شده بزرگترین و مهیب ترین انفجارهای تاریخ توسط این ماده شیمیایی به وقوع بپیوندد.

آمونیوم نیترات ماده ای است که رفتار پیچیده ای در آتش سوزی دارد. این جسم به روشنی یک عامل اکسید کننده است و استعداد انفجار آن شدیداً در اثر وجود مواد دارای کربن زیاد است. موادی مانند نیتروسلولز، سولفور، زغال سنگ، زغال چوب، پارافین، گازوئیل و .. باعث حساسیت نیترات آمونیوم می شوند. فلز روی، کاتالیست بسیار موثری برای تجزیه این ماده است و مقدار بسیار جزئی پودر فلزاتی مانند روی، کادمیوم، مس ، نیکل و منیزیم باعث تحریک آن می‌گردد.

انفجارهای بسیاری در تاریخ به علت این ماده شیمیایی به وقوع پیوسته است. یک مثال معروف در این رابطه انفجار تگزاس است. در 16 آوریل 1749 یک کشتی در بندر گالوستون، حاوی 9939 تن آمونیم نیترات پس از 91 ساعت سوختن منفجر شد. این انفجار آتش سوزیهای دیگر در انبارها و دیگر کشتی های حاوی آمونیم نیترات به وجود آورد و یک کشتی دیگر منفجر شد. در این ماجرا 463 نفر کشته شدند، و تمام 99 آتش نشان شهر تگزاس نیز جزء کشته شدگان بودند، زیرا آمونیوم نیترات را تنها به عنوان کود در نظر گرفتند و نه به عنوان یک اکسید کننده قوی که ممکن است آن منفجر شود.

یک مثال مشهور ایرانی در رابطه با این انفجار هم وجود دارد. حادثه قطار نیشابور در سال 1382. در این حادثه ابتدا دو قطار باری با یکدیگر برخورد کرده و دچار آتش سوزی مختصری شدند. آتش نشانان سریعا خود را به محل حادثه رسانده و از لحظه وقوع حادثه(نزدیک 4 صبح) تا 9 صبح تقریبا موفق می‌شوند که آتش را اطفاء کنند. با این حال، مدت کوتاهی بعد نزدیک ساعت 9.30 صبح انفجاری مهیب به وقوع می‌پیوندد که کل منطقه را در بر گرفته و باعث کشته شدن صدها انسان می‌شود. گویا یکی از واگن های قطار باری پر از آمونیوم نیترات بوده است. در حادثه انفجار قطار نیشابور نیز آتش نشانان هر چند در ابتدا محموله آمونیوم نیترات به آنها اعلام نشده بود ولی شواهد و قراین نشان می دهد که آنها پس از حضور در محل کود نیترات را مشاهده نموده اند ولی آن را فقط کود در نظر گرفتند نه یک ماده اکسید کننده و منفجره قوی و این محموله نیز به دلیل مجاورت با شعله های آتش و حرارت پس از حدود یک ساعت منفجر گردید. (درسهایی از حادثه انفجار قطار نیشابور/ محمد هادی قانع/ واحد آموزش سازمان آتش نشانی شیراز).

بدون شک برای روشن شدن همه ابعاد این ماجرا باید صبر کرد و همدردی با مردم لبنان و کمک هر چه بیشتر و سریعتر به آنان می تواند از درد و رنج آنان بکاهد.