به گزارش «فرهیختگان»، دانشمندان دنیا هنوز هم به‌رغم گذشت ماه‌ها از شیوع ویروس کرونا، هنوز هم در آزمایشگاه‌ها و دانشگاه‌ها مشغول تحقیق و بررسی ابعاد مختلف این ویروس و رفتارهای مختلف آن هستند تا بتوانند تا جایی که می‌توانند از شیوع آن جلوگیری کرده و شمار مبتلایان و مرگ‌ومیر ناشی از آن را کاهش دهند. دانشگاه MIT یکی از برترین دانشگاه‌های دنیا و آمریکاست که به‌ویژه در آموزش، تحقیق و نوآوری حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و ابداعات فناورانه مختلفی را در ماه‌های اخیر پیرامون ویروس کرونا به دنیا عرضه کرده است. علاوه‌بر نوآوری‌ها، تحقیقات و یافته‌های علمی زیادی هم به نتیجه رسیده که همه آنها ماحصل تلاش‌های شبانه‌روزی محققان این دانشگاه است که درنهایت به کنترل بیشتر بیماری و نوع رفتار مردم با این ویروس می‌انجامد.

  ظروف یک‌بار مصرف کم خطرتر نیستند

در اوایل شیوع ویروس کرونا، متخصصان بهداشت عمومی نگران بودند که مبادا استفاده از ظروفی که هر روز از آنها استفاده می‌کنیم به واسطه آلوده شدن سطح آنها عاملی برای گسترش ویروس از فردی به فرد دیگر باشند؛ ترسی که اتفاقا صنعت تولید ظروف پلاستیکی بسیار از آن سود می‌برد. بسیاری از دولت‌های محلی آمریکا منع استفاده از ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف را به حالت تعلیق درآورده یا لغو کردند تا مردم راحت‌تر بتوانند برای جلوگیری از سرایت ویروس از ظروف غذا، از ظرف‌های یک‌بار مصرف استفاده کنند. همان‌طور که می‌دانیم، ویروس SARS CoV-2 که عامل بروز کووید- 19 است، در تماس نزدیک فرد آلوده با افراد سالم و از فردی به فرد دیگر از طریق ذرات عطسه یا سرفه که موقع حرف زدن، خواندن یا تنفس به بیرون پرتاب می‌شود، قابل انتقال است. درحالی که مطالعات حاکی از آن است که اثرات ویروس می‌تواند مدتی طولانی روی سطوح باقی بماند، اما طول عمر ویروس‌ها در حد چند ساعت است و به روز نمی‌رسد. به گزارش سازمان کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا، تاکنون هیچ مورد اثبات شده کووید- 19 وجود ندارد که فرد در تماس با سطوح آلوده مبتلا شده باشد. این مورد، شامل حال موادغذایی نیز می‌شود به‌طوری که این ویروس از طریق غذا منتقل نمی‌شود، بنابراین هیچ دلیلی مبنی‌بر استفاده از ظروف یک‌بار مصرف برای صرف غذا وجود ندارد.  بیش از 125 ویروس‌شناس، همه‌گیری‌شناس و متخصص سلامت از 18 کشور با مطالعات خود اثبات کرده‌اند که استفاده از ظروف معمولی در دوران کرونا کاملا بی‌خطرند و لزومی به استفاده از ظروف یک‌بار مصرف وجود ندارد. به گفته آنها، کلید اصلی، رعایت بهداشت، ضدعفونی کردن سطوح، شستن مناسب ظروف و قاشق و چنگال‌هاست و در کنار رعایت این موارد حتما باید دست‌ها را بشویید و هرگز به صورت‌تان دست نزنید. درواقع، دلیلی وجود ندارد که تصور کنید ظروف یک‌بار مصرف خطر کمتری نسبت به ظروف چینی، شیشه‌ای یا انواع دیگر دارند؛ برخلاف تصور، تحقیقات نشان می‌دهد که ویروس مدت زمان بیشتری روی سطوح پلاستیکی باقی می‌مانند و استفاده از ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی در صورتی که آلوده شوند، خطر ابتلا را بیشتر می‌کنند؛ در صورتی که ظروفی از جنس دیگر را بارها می‌توانید بشویید تا آلودگی آنها از بین برود. علاوه‌بر خطر ماندگاری بیشتر ویروس، استفاده بیش از حد از ظروف یک‌بار مصرف و دور ریختن آنها، آلودگی‌های زیست‌محیطی زیادی را به دنبال دارد و وقتی در محل‌های دفن زباله سوزانده می‌شوند، بیشترین اثرات آن، افراد کم‌درآمدی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که در اطراف آن منطقه زندگی می‌کنند و ممکن است در معرض ابتلا به کووید- 19 قرار گیرند.

  آیا ماسک از خودمان هم محافظت می‌کند؟

این روزها سازمان‌های جهانی و متخصصان بسیار به استفاده از ماسک توصیه می‌کنند. به عبارتی، ماسکی که ما استفاده می‌کنیم، از سلامت افراد دیگر محافظت می‌کند و ماسکی که دیگران به صورت‌شان می‌زنند، از سلامت ما محافظت می‌کند. اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود، این است که آیا ماسکی که خودمان استفاده می‌کنیم نیز برای حفظ سلامت ما مفید است؟ درست است که تقریبا تمام انواع ماسک‌ها نمی‌توانند صددرصد از ورود ویروس جلوگیری کند، اما تا حد قابل ملاحظه‌ای مانع از ورود آن و آلوده شدن افراد می‌شود و استفاده از همین ماسک‌ها می‌تواند از ابتلا به انواع خفیف و بدون علامت بیماری کووید- 19 جلوگیری کند. مطالعات انسانی که ارتباط میان دوز ویروس و شدت بیماری را بررسی می‌کنند، محدود به ویروس‌های غیرکشنده هستند. باوجوداین، در بخشی از تحقیقات واکسن ویروس کرونا، محققان داوطلبان انسانی سالم را در معرض دوزهای بالایی از ویروس آنفلوآنزا قرار دادند که در مقایسه با دوزهای پایین‌تر، علائم شدیدتری نشان دادند. محققان به‌تازگی مطالعات حیوانی ویروس SARS-CoV-2 را روی همسترها انجام داده‌اند. در این آزمایش، فاصله بین برخی قفس‌ها را با ماسک جراحی پوشانده و برخی دیگر را بدون ماسک در مجاورت قفس همسترهای آلوده قرار دادند. در انتها به این نتیجه رسیدند همسترهای سالمی که قفس آنها با ماسک جراحی پوشیده شده بودند، کمتر به ویروس مبتلا شده و در صورت ابتلا علائم خفیفی داشته‌اند. در این آزمایش مشخص شد همسترهایی که قفس آنها با ماسک از قفس همسترهای آلوده جدا نشده بود، علاوه‌بر ابتلا، علائم شدیدتری هم از خود نشان دادند.  این یافته‌ها بر این نکته تاکید می‌کند افرادی هم که از ماسک استفاده می‌کنند، در صورت ابتلا به عفونت یا بدون علامت بوده یا تنها علائم خفیفی از خود نشان می‌دهند. یافته‌ها حکایت از آن دارد که پیش از شیوع استفاده از ماسک در دوران کرونا و سختگیری نسبت به استفاده از آن، تنها 15 درصد از موارد ابتلا به کرونا بدون علامت گزارش شده بودند در صورتی که بعد از الزام به استفاده از ماسک به‌ویژه در مجامع عمومی، موارد بدون علامت بیماری کرونا به 40 تا 45 درصد افزایش یافت.

  سفرهای هوایی چقدر ایمن هستند؟

در دوران کرونا که محققان نسبت به مسافرت واکنش‌های زیادی نشان می‌دهند، برخی تصور می‌کنند سفر با هواپیما کاملا بی‌خطر است. شاید تصور اولیه این‌گونه است که هواپیما مانند لوله فلزی عظیمی است که تعداد زیادی افراد غریبه، ساعت‌ها کنار هم می‌نشینند و همین تجمع آنها از این محیط، یک ظرف میکروب ایجاد می‌کند که خود می‌تواند محیطی مستعد برای انتقال بیماری باشد، اما در واقعیت، مساله متفاوت‌تر از این است. با وجود اینکه در مسافرت‌های هوایی هم خطر ابتلا به ویروس کرونا وجود دارد، اما واقعا در مقایسه با وسایل‌نقلیه دیگر بی‌خطرتر است. معمولا کیفیت هوا در خطوط هوایی تجاری بسیار بالاست و حجم هوای کابین هر دو تا چهار دقیقه به‌طور کامل تجدید می‌شود. هوا به‌صورت عمودی درون کابین جریان می‌یابد به‌طوری که هوا از منافذ تعبیه شده در بالای سر مسافران وارد کابین شده و در حرکتی چرخشی به سمت پایین هدایت و از سطح کف هواپیما خارج می‌شود. زمانی که هوای کابین خارج می‌شود، حدود نیمی از دور آن ریخته می‌شود و مابقی، از فیلترهایی مشابه به فیلترهای هوا که در بیمارستان‌ها استفاده می‌شود، عبور کرده و بعد از ترکیب با هوای تازه بیرون، دوباره وارد کابین می‌شود. البته حرکت مسافران در راهروی بین صندلی‌ها ممکن است این جریان را مختل کرده و مسیر حرکت ذرات هوا را تغییر دهد. درواقع، فیلترهای هوای به‌کار رفته در خطوط هوایی تجاری 99.97 درصد از ذرات ویروس موجود در هوا را جذب و فیلتر می‌کنند، اما قادر به جذب تمام ذرات تنفسی یا ذرات ویروس هوا پیش از تنفس توسط مسافران نیستند.

به همین دلیل است که محققان معتقدند درست است که سفر با هواپیما بی‌خطرتر است اما احتمال ابتلا به ویروس کرونا در هواپیما هرگز صفر نیست. محققان بر این باورند که چنانچه تمام مسافران در طول سفر با هواپیما از ماسک روی صورت استفاده کنند، خطر انتقال ویروس از این طریق نیز به حداقل می‌رسد و سفر کم خطرتری خواهید داشت. درست است که برقراری فاصله اجتماعی در هواپیما دشوار است اما برخی خطوط، صندلی‌های ردیف وسط را برمی‌دارند که به ایمن‌تر شدن پرواز کمک زیادی می‌کند.

  تست کرونا تا چه زمانی کاذب نشان می‌دهد؟

درحالی‌که تحقیقات اولیه روی انتقال بدون علامت ویروس کرونا نشان می‌دهد که تست کرونا دربرخی افراد بدون علامت، دو تا سه روز پیش از بروز علائم در آنها مثبت می‌شود و نمی‌توان انتظار داشت که تست‌های تشخیصی کووید- 19 یک روز بعد از مواجهه با ویروس مثبت شوند. در تست pcr، محققان به بررسی و تشخیص مواد ژنتیکی ویروس SARS-CoV-2 در مخاط گلو و بینی می‌پردازند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که طی چهارروز اول ابتلا به عفونت قبل از شروع علائم این‌گونه است که احتمال منفی شدن کاذب تست pcr در روز اول صددرصد و در روز چهارم 67 درصد و درصد خطا بسیار بالاست. در روزی که علائم بیماری بروز می‌کند، احتمال منفی شدن کاذب تست همچنان 38 درصد است که این مقدار سه روز بعد از شروع علائم به 20 درصد کاهش می‌یابد و درواقع هرچه از روزهای بروز علائم می‌گذرد، احتمال مثبت نشان دادن تست بالاتر می‌رود. البته این مقدار حساسیت به‌نوع تستی هم که انجام می‌شود، بستگی دارد. مطالعات دانشمندان دانشگاه MIT نشان می‌دهد که تا پنج روز اول پس از قرار گرفتن درمعرض ویروس، میزان منفی شدن کاذب تست پنج درصد است.  به‌طور متوسط، علائم ویروس کرونا پنج تا 6 روز پس از مواجهه با ویروس یا فرد آلوده خود را نشان می‌دهد، اما دوران نهفتگی آن ممکن است تا 14 روز هم ادامه داشته باشد. البته باید توجه داشته باشید که برخی مبتلایان هرگز علامتی از خود نشان نمی‌دهند. ازاین‌روست که محققان توصیه می‌کنند با وجود منفی شدن تست pcr شما درمدت کوتاهی پس از مواجهه با ویروس، به‌دلیل احتمال کاذب بودن آن، حتما تا چندوقت مراقب ارتباط خود با دیگران و فعالیت‌هایتان باشید و حتما از ماسک استفاده کنید. تست منفی در روزهای نخست مواجهه با ویروس ممکن است به این دلیل باشد که ویروس کافی برای مثبت نشان دادن تست وجود نداشته و به‌طور قطع نمی‌توان گفت که شما مبتلا به ویروس نیستید و این دقیقا به‌معنای عدم ابتلای شما نیست و باید مراقب بروز علائم احتمالی در روزهای بعد باشید. به‌طورکلی، محققان توصیه می‌کنند تقریبا بین 6 تا هفت‌روز بعد از مواجهه با ویروس کرونا اقدام به انجام تست pcr کنید تا جواب منطقی‌تر و دقیق‌تری بگیرید.

  ماسک بهتر است یا شیلد؟

از زمان شیوع ویروس کرونا، گزینه‌های مختلفی برای محافظت دربرابر ویروس رواج پیدا کرده است. علاوه‌بر ماسک که پرکاربردترین آنهاست، شیلدهای صورت هم طرفداران خاص خودش را دارد و برخی ترجیح می‌دهند یا تنها از شیلد یا تنها از ماسک استفاده کنند، اما بعضی افراد هم برای محکم‌کاری بیشتر از هر دوی آنها در محیط‌های شلوغ استفاده می‌کنند. اما آنچه از تحقیقات برمی‌آید، آن است که شیلد صورت به‌تنهایی نمی‌تواند محافظ خوبی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا باشد. این بیماری بیشتر از طریق ذرات آلوده دهان و تنفس افراد مبتلا قابل‌انتقال است که بر اثر سرفه، عطسه یا حرف زدن درمحیط منتشر می‌شود. بیش از 40 درصد از افراد مبتلا به این ویروس هم هرگز علائمی ندارند، اما همچنان ناقل ویروس هستند. از طرفی افرادی که به کووید- 19 مبتلا می‌شوند، در روزهای پیش از بروز علائم از بیشترین قدرت انتقال بیماری برخوردارند. بنابراین با استفاده از ماسک، نه‌تنها از خودمان دربرابر ویروس، بلکه از دیگران هم محافظت می‌کنیم. تصور کنید اگر شما مبتلا باشید، ماسکی که می‌زنید می‌تواند حجم زیادی از ذراتی را که موقع حرف زدن، عطسه یا سرفه از دهان‌تان خارج می‌شود، پیش از انتشار درهوا جذب کند، بنابراین به این طریق از آلوده کردن دیگران جلوگیری می‌کند. اما شیلدها به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که اگر فرد آلوده بدون ماسک از آن استفاده کند، مقداری از ذرات آلوده دهانش به هوا منتشر می‌شود و امکان آلوده کردن اطرافیان وجود دارد. اما اگر شغل یا موقعیت شما به‌گونه‌ای است که از دیگران فاصله اجتماعی لازم را دارید، می‌توانید درحالتی که ماسکی روی گردن دارید، از شیلد روی صورت استفاده کنید و درمواقع لزوم که به کسی نزدیک می‌شوید، ماسک را روی دهان‌تان بیاورید تا ایمنی لازم را حفظ کنید.

* مترجم: ندا اظهری