پیروزی نیروهای کاسترو، شکست آمریکا در خلیج خوک‌ها و مهم‌تر از همه بحران موشکی کوبا در اوج جنگ سرد، سینما را بر آن داشت تا تصویر دلخواه خود از کوبا را بسازد. هرچند کوبایی‌ها هم بیکار نبودند و با نگرشی خاص خود، کوبا را به‌تصویر می‌کشیدند. نتیجه این جدال مجموعه‌ای از فیلم‌هایی است که تلاش کرده کوبا را آن گونه که خود دوست می‌دارد نشان دهد. کوبای آمریکایی‌ها کشوری است خشن و آدمکش که به مردمش رحم نمی‌کند. آنان خرابکار و تروریست هستند، هرچند دربرابر آمریکایی‌ها فرصتی برای عرض‌اندام ندارند. کوبای کوبایی‌ها اما کشوری است چندوجهی با ترکیب نژادی خاص. در این کوبا خبری از نژادپرستی نیست و جامعه با نوعی برابری روبه‌رو است؛ برابری که ماحصل دولت چپگرای فیدل کاسترو است. در این آثار قهرمانان افرادی هستند از دل مردم، نه ماموران چشم آبی CIA یا مزدوران خوش‌هیکل بزن‌بهادر. در ادامه به چند فیلم مهم در زمینه کوبا و انقلاب کوبا اشاره خواهیم کرد:

 من کوبا هستم (1964)  «Soy Cuba»

میخائیل کالاتوزف، ‌کارگردان روس پنج سال پس از پیروزی انقلابیون کوبا با کمک دولت شوروی «من کوبا هستم» را با اشاره به چهار واقعه مرتبط با هم کارگردانی می‌کند. آنچه بیش از همه فیلم را معروف کرد فیلمبرداری آن بود که با کمک دوربین‌های مخصوص نظامی مادون قرمز، تصاویری خارق‌العاده را پدید آورد. فیلم در نزاع میان بلوک‌های شرق و غرب در آمریکا ممنوع شده و زمانی طولانی سپری می‌شود تا جهان غرب «من کوبا هستم» را ببیند. فیلم در بخش نخست، تصویرگر عیش‌ونوش گردشگران مرفه آمریکایی در هتل‌ها، بارها و کازینوهای کوبا و از سوی دیگر زندگی در فلاکت و بدبختی مردم بومی است که آنان را به منجلاب فساد و فحشا می‌کشاند. در این قسمت دختر پاکی به نام ماریا که قرار است به‌زودی با جوانی میوه‌فروش ازدواج کند، از سر تنگدستی ناچار می‌شود خودفروشی کند و... در قسمت دوم، حضور کمپانی‌های آمریکایی که خود را صاحب‌اختیار مزارع کوبا می‌دانند به‌تصویر کشیده شده که برای تصاحب هرچه بیشتر زمین‌های نیشکر، به آزار کشاورزان کوبایی روی می‌آورند. یک کشاورز وقتی می‌بیند طلبکارش، زمین و حتی خانه او را فروخته است، سر به عصیان می‌گذارد و همه را به‌آتش می‌کشد. در قسمت سوم هاوانا و شورش دانشجویان را می‌بینیم و نقش فیدل کاسترو و دانشجویان معترض دولت برجسته می‌شود و در آخرین قسمت، داستان مرد صلح‌جویی روایت می‌شود که با بمباران هوایی نیروهای ارتش باتیستا، فرزند کوچکش را از دست می‌دهد و خودش به نیروهای انقلابی می‌پیوندد.

 خاطرات توسعه‌نیافتگی (1968)  « Memories of Underdevelopment»

توماس گویترز آلئا، از مهم‌ترین شخصیت‌های سینمایی کوبای پس از انقلاب بوده و مشهورترین فیلم او تصویری شخصی از کوبای پس از انقلاب است. فیلم داستان سرجیو، یک نویسنده بورژواست که با وجود فرار همسر و دوستانش به میامی، درپی تغییرات در کوبا است. «خاطرات توسعه‌نیافتگی» مطالعه پیچیده از بیگانگی در دوره آشفتگی تحولات اجتماعی کوباست. فیلم با روشی سوبژکتیو، درمیان روایتی پاره‌پاره عملکرد خاطرات را بازآرایی می‌کند. سرجیو درطول فیلم برایمان نقل می‌کند چه روی داده و اطلاعات سیاسی درباره اوضاع و احوال کوبا در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. اختلاف 10ساله فیلم و انقلاب برای ذهنیت انقلابی کوبایی، فیلم را در کوبا از مد افتاده جلوه می‌داد، درعوض فیلم در آمریکا محبوب می‌شود. آلئا در مصاحبه‌ای در سال 1977 با مجله سیناسته می‌گوید: «به‌طور کلی خاطرات در ایالات متحده بهتر درک و ارزیابی می‌شود، چون مردم تلاش در نقد ذهنیت بورژوایی را درک می‌کردند.»

 مامور ما در هاوانا (1959) «Our Man in Havana»

در همان سال پیروزی انقلاب کوبا، گراهام گرین رمان «مامور ما در هاوانا» را منتشر می‌کند که یک سال بعد کارول رید، به‌همراه الک گینس در نقش اصلی رمان را به فیلم تبدیل می‌کند. فیلم جاسوسی رید داستان مردی است که به‌گونه‌ای اتفاقی و کاملا ناخواسته جاسوس می‌شود و به‌استخدام سرویس عریض و طویل اطلاعاتی بریتانیا درمی‌آید. جیم ورمولد (گینس)، صاحب مغازه‌ای کوچک در هاوانا، از طریق جاسوس کهنه‌کاری به‌ نام هاتورن (کاوارد) وارد عالم جاسوسان می‌شود. او درمی‌یابد با فرستادن خبرهای داغ به لندن می‌تواند پول خوبی به جیب بزند، اما به‌زودی متوجه می‌شود عملا اطلاعات مفیدی برای جاسوسی وجود ندارد و خود شروع به ساختن اطلاعات می‌کند. حالا سروان سگورا (کوواکس)، رئیس پلیس که چشم طمعی هم به میلی (مورو) دختر ورمولد دارد، به او مشکوک می‌شود و جاسوسی‌اش را می‌کند. اما ورمولد هم او را می‌پاید و همه‌چیز دیوانه‌وار پیش می‌رود. عاقبت ورمولد به جعلی بودن اطلاعاتش اعتراف می‌کند و به او دستور می‌دهند که به لندن برگردد. او در آنجا با سرنوشتی غیرمنتظره مواجه می‌شود. شاید این تنها فیلم کمدی با موضوع کوبا و جهانش باشد، موضوعی که دیگر نه در سینمای کارل رید رخ داد و نه در داستان‌های گراهام گرین.

 دختران شورشی کوبا (1959) «Cuban Rebel Girls»

یک‌سال پس از پیروزی انقلاب کوبا، فیلمی نه‌چندان مهم در آمریکا ساخته می‌شود که درنهایت به الگویی برای بیشتر فیلم‌های کوبایی هالیوود بدل می‌شود. آخرین حضور سینمای ارول فلین افسانه‌ای، یک B-Movie فراموش‌شده است. فیلم داستان فلین را روایت می‌کند که برای مجموعه روزنامه‌های هرست وارد کوبا می‌شود تا از انقلاب فیدل کاسترو گزارشی تهیه کند. او متوجه برخی تغییرات در کوبا ناشی از شورش می‌شود و بعد در هتل با زنی تماس می‌گیرد که یکی از ماموران کاسترو است. قرار است فلین با کاسترو ملاقات کند. روابط او با شورشیان منجر به مقالاتی درباره دختران شورشی کوبا می‌شود. در سوی دیگر ماجرا دو دختر آمریکایی به کوبا می‌آیند تا به‌دیدار برادرشان، حامی کاسترو بروند. آنها 50هزار دلار برای کمک به انقلاب و خرید اسلحه جمع‌آوری می‌کنند. داستان فیلم به‌نحوی است که رابطه مرد انگلوساکسون و زن کوبایی را به یک کلیشه رایج بدل می‌کند؛ کلیشه‌ای که در آن مرد چشم آبی می‌تواند زن لاتین را از آینده‌ پیش‌رو نجات دهد، هرچند علت علاقه مرد به زن، کنشگری قهرمانانه و انقلابی زن است، چیزی که در آمریکا گویا وجود ندارد. همواره حق با آمریکایی است که می‌داند انتهای این انقلاب چندان هم خوش‌وخرم نیست، هرچند این یک مورد در فیلم بری ماهون نیست، اما بعد از گذشت سال‌ها و شعله‌ور شدن دشمنی کوبا و آمریکا به بخش لاینفک فیلم‌های کوبایی بدل شد.

  کوبا (1979) «Cuba»

ریچارد لستر، کارگردان فیلم‌های پرهیاهوی انگلیسی و یکی از نخستین کارگردانان حوزه سینمای ابرقهرمانی در 1979 تصمیم به ساخت فیلمی درباره کوبا می‌کند. داستان فیلم روایتگر رابرت دپس (شان کانری)، سرگرد و مزدور سابق انگلیس است که به‌دستور بخشی از نیروهای باتیستا، دیکتاتور کوبا وارد این کشور می‌شود. او قصد دارد ارتش کوبا را برای مقاومت دربرابر شورش فیدل کاسترو آموزش دهد. رابرت دلداده زنی زیبا به‌نام الکساندرا می‌شود. در تعقیب او متوجه تضاد طبقاتی و نقش آمریکا در فقر کوبا می‌شود. رابطه الکساندرا و رابرت جدی می‌شود و این زمانی است که اعتصاب کارگران کوبایی شعله‌ور می‌شود. رابرت توسط چند شورشی کوبایی اسیر می‌شود. بااین‌حال فرار می‌کند و به شورشیان در شکست دولت فاسد کوبا کمک می‌کند. رابرت از الکساندرا می‌خواهد با او کوبا را ترک کند، اما پایان سفر او در کوبا درتنهایی رقم می‌خورد. الکساندرا با آینده‌ای مبهم در آنجا می‌ماند. فیلم لستر شاید تصویر همدلانه با دلایل کوبایی‌ها مبنی‌بر قیام و انقلاب ارائه دهد، اما کارگردان آینده کوبا را مبهم نشان می‌دهد. رابطه نافرجام الکساندرا و رابرت قرار است دلالت بر بحران روابط بلوک غرب با کوبا باشد. کاسترو درحالی وارد هاوانا می‌شود که دوعاشق فیلم امیدی نسبت به آینده ندارند، هرچند هر دو برای انقلاب زحمتی کشیده‌اند. به‌نظر می‌رسد کاسترو بدمن خوبی برای فیلم‌های آن روزگار به‌حساب می‌آمد و خوشگذرانی‌ها در کوبا، در خاطره آمریکایی به‌عنوان تفرجگاهی جذاب حک شده بود.

 هاوانا (1990) «Havana»

سیدنی پولاک، تهیه‌کننده و کارگردان آمریکایی در کارنامه نه‌چندان شلوغ خود سعی بر آن داشت همواره رگه‌هایی از سیاست در آثارش نمایان باشد. آثارش هم کمی انتقادی دربرابر وضعیت موجود در آمریکا بود و نمونه مشهورش «آنان به اسب‌ها شلیک می‌کنند» است که مشهورترین اثرش نیز به‌حساب می‌آید. در ماجراجویی‌هایش یک‌بار هم به‌سراغ کوبا می‌رود و «هاوانا» را با رابرت ردفورد می‌سازد. فیلم پولاک هم چون اثر لستر به رابطه عاشقانه یک مزدور انگلوساکسون و یک زن انقلابی بازمی‌گردد. ردفورد در نقش جک ویل دلباخته روبرتا می‌شود، آن هم در آستانه پیروزی انقلاب کوبا در شب کریسمس. بااین‌حال روبرتا با پلیس مخفی کوبا به مشکل برمی‌خورد و جک قصد دارد او را از کوبا خارج کند. برای این مهم جک از CIA کمک می‌گیرد و با پول قماربازی‌هایش او را آزاد می‌کند. بااین‌حال، آزادی روبرتا با پیروزی انقلاب گره می‌خورد و بورژواها پا به‌فرار می‌گذارند. روبرتا هم چون شخصیت زن «کوبا» در فرودگاه به مردم انگلوساکسون بدرود می‌گوید تا با انقلاب بماند، اما پولاک تصویری از چهار سال بعد را نشان می‌دهد که در آن جک قصد دارد روبرتا را با قایق از کوبا خارج کند و این همان آینده‌ای است که لستر نشان نمی‌دهد. پولاک آینده کوبا را در تضاد با خواسته انقلابیون نشان می‌دهد.

 638 راه برای کشتن کاسترو (2003) « Ways to Kill Castro 638 »

دالن کنل در این فیلم به سراغ پرونده‌های CIA رفته است که چگونه این سازمان قصد ترور کاسترو در چندمرحله را داشته است؛ از سیگارهای برگ انفجاری تا زنان انتحاری. فیلم مدعی می‌شود تمام تلاش‌ها با همراهی آمریکا رخ داده و حتی دولت آمریکا برای ترور کاسترو از مافیا یاری جسته است. فیلم در 2006 به‌مرکز جنجال ایلنا راس لتینان، سناتور فلوریدا تبدیل می‌شود، چراکه او اعلام می‌کند از قاتل فیدل کاسترو حمایت خواهد کرد. ویدئوی حرف‌های این سناتور زن به یوتیوب وارد می‌شود. هرچند او ادعا می‌کرد فیلم تقطیع شده است، اما درنهایت این سناتور به گفته خود اعتراف کرد و از آنچه گفته پوزش خواست.

 در جست‌وجوی فیدل (2004) «Looking for Fidel»

مستند کوتاه اولیور استون، مصاحبه‌ای است با رهبر انقلاب کوبا. فیلم دنباله‌ای بر مجموعه «فرمانده» است که حاصل سفر سه‌روزه استون به کوباست. هرچند بیشتر فیلم گفت‌وگوی استون با کاسترو است، اما در فیلم استون سخنان مخالفان کاسترو را نیز گنجانده است. فیلم به سرکوب مخالفان دولت کوبا در 2003 و اعدام سه مردی می‌پردازد که اقدام به ربودن کشتی به ایالات متحده کرده‌اند.

 شهر گمشده (2006) «The lost city»

یکی از دلایل درگیری آمریکا و کوبا از دست رفتن فرصت‌های مالی سرمایه‌داران آمریکایی در کشور سراسر ساحلی کوبا بود. نمونه بارز بیان این از دست رفتن فرصت در تنها فیلم اندی گارسیا به‌نمایش گذاشته می‌شود. گارسیا که اصالتی کوبایی دارد در «شهر گمشده» داستان زندگی فیکو فیووه و خانواده‌اش را روایت می‌کند که در هاوانای دوران دیکتاتوری باتیستا صاحب کاباره‌اند. اتفاقاتی که در جریان انقلاب کوبا رخ می‌دهد باعث از هم‌پاشیدگی خانواده و درنهایت مهاجرت فیکو به آمریکا و از دست دادن ثروت‌شان می‌شود. منتقدان چندان با فیلم گارسیا همراه نشدند و آن را به‌حذف تصویر واقعی کوبا متهم کردند، چراکه در فیلم خبری از فقر ناشی از دیکتاتوری دیده نمی‌شود و قرار است صرفا با بازنمایی از دست رفتن شکوه یک خاندان روبه‌رو باشیم. فیلم گارسیا به‌هیچ‌وجه قرار نیست بگوید چرا انقلاب کوبا رخ داده است و تصویری خشن از کاسترو و چه‌گوارا ارائه می‌دهد.

  چه: قسمت اول (2008) «Che: Part One»

استیون سودربرگ در یکی از پروژه‌های مستقلش به‌سراغ حماسه چه‌گوارا می‌رود. او در فیلمش از حضور «چه» در مکزیک به سال 1955 آغاز می‌کند، زمانی که او و کاسترو برای نخستین بار یکدیگر را ملاقات می‌کنند و جرقه یک انقلاب زده می‌شود، تعهدی که منجر به جنبش 26 جولای می‌شود. فیلم که بیش از چهارساعت طول می‌کشد مسیر این مبارزه را نشان می‌دهد تا جایی‌که در سال 1964 چه دربرابر لیزا هاوارد می‌نشیند و به او می‌گوید پیام انقلاب کوبا چیست.
هرچند فیلم سودربرگ چندان محبوب منتقدان نبود، اما تلاش او این بود تصویری همدلانه با قهرمان چپ‌گرای آمریکای لاتین بیافریند. انتخاب بیسیو دل‌تورو در نقش چه‌گوارا برای این بازیگر مکزیکی در کن جایزه بهترین بازیگر مرد را به همراه داشت. فیلم درهمان سال در سالن کارل مارکس هاوانا با حضور پنج‌هزار نفر اکران می‌شود تا دل‌تورو به بازیگری محبوب در کوبا بدل شود. در اکران سینما یارای هاوانا، با حضور دل‌تورو کوبایی‌ها برایش 10 دقیقه ایستاده دست زدند. فیلم سال بعد به ونزوئلا می‌رسد تا به اثر محبوب چاوز، رئیس‌جمهور فقید این کشور سوسیالیستی بدل شود. چاوز فیلم سودربرگ را جایگزین سینمای امپریالیستی هالیوود معرفی کرد.