«فرهیختگان» گزارش می‌دهد
به گزارش «فرهیختگان» کرونا آنقدر مرموز شده که همه برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای مواجهه با آن را در کمتر از چندروز به‌هم می‌ریزد و دوباره روز از نو، روزی از نو می‌شود. همین چندوقت پیش مسئولان دانشگاه‌های مختلف که به‌خاطر شیوع این ویروس چینی تغییراتی اساسی در شیوه آموزشی داده بودند، برنامه جدیدی را برای گذراندن دروس عملی ارائه دادند تا شاید از این طریق بتوانند درنهایت ترم جاری را تمام کنند. اما گویا کرونا قرار نیست به این زودی دست از سر بخش‌های مختلف دنیا ازجمله مراکز آکادمیک بردارد، چراکه با اوج‌گیری دوباره این بیماری عملا بحث برگزاری کلاس‌های عملی در بسیاری از دانشگاه‌های کشور کنسل شده و مسئولان این حوزه منتظر واکنش‌های بعدی کروناویروس هستند تا بعد از آرام گرفتن این ویروس نانومتری بتوانند سوت پایان این ترم را بزنند. علی خاکی‌صدیق، معاون آموزشی وزیر علوم نیز روزگذشته درباره روند برگزاری کلاس‌های عملی و آزمایشگاهی در ترم تابستان گفته بود: «قرار بود برگزاری کلاس‌های عملی و کارگاهی از تابستان سال جاری آغاز شود، ولی با توجه به اوج‌گیری دوباره بیماری کرونا دانشگاه‌ها برگزاری کلاس‌های مذکور را به‌تعویق انداخته‌اند.
با این‌حال برگزاری کلاس‌های مذکور به دانشگاه‌ها نیز بستگی دارد، برخی دانشگاه‌ها شرایط را فراهم کرده‌اند تا دانشجویان بتوانند در کلاس‌های درس عملی حضور یابند.» باوجود اینکه به گفته این مقام مسئول دانشگاه‌ها درصورتی‌که بتوانند شرایط را مهیا کنند، مشکلی بابت برگزاری کلاس‌های عملی ندارند، اما درعمل تحقق این مساله به‌همین آسانی نیست. به‌عبارت دیگر برای تحقق این مساله، مولفه‌های مختلفی اعم از دانشجویان غیربومی، بسته بودن خوابگاه‌ها و... دخیل هستند و همین موضوع گره برگزاری این کلاس‌ها را در شرایط فعلی کورتر می‌کند. از سوی دیگر ترم آخری بودن بخشی از دانشجویان هم مشکلات عدیده‌ای را برای دانشگاه‌ها ایجاد کرده است.
همین مباحث بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با معاونان آموزشی چنددانشگاه بزرگ کشور، آخرین تغییرات و تحولات را درنحوه برگزاری دروس عملی بررسی کنیم و آخرین راهکارهای این دانشگاه‌ها را برای حل مساله برگزاری کلاس‌های علمی در رشته‌های مختلف جویا شویم.
معاون آموزشی دانشگاه تهران:
مدل‌سازی برخی دروس عملی رشته‌های فنی دانشگاه تهران
سیدحسین حسینی، معاون آموزشی دانشگاه تهران درباره نحوه برگزاری کلاس‌های عملی این دانشگاه گفت: «بخشی از کلاس‌ها که امکان برگزاری آنها از طریق فضای مجازی وجود داشته، توسط اساتید درحال برگزاری است، اما بخشی از آنها حتما باید با حضور دانشجویان دنبال شوند که منتظر فرا رسیدن شرایط مناسب هستیم و قطعا بلافاصله بعد از کاهش شدت بیماری اقدام به برگزاری آنها خواهیم کرد.»
او با تاکید بر اینکه روند برگزاری کلاس‌های عملی از طریق فضای مجازی بنابر رشته‌ها متفاوت است، تصریح کرد: «در رشته‌های دامپزشکی و کشاورزی حضور دانشجو بسیار مهم است، اما در برخی رشته‌های فنی چون امکان مدل‌سازی کلاس‌های عملی از طریق فضای مجازی وجود دارد، می‌توان بخش قابل‌توجهی از کلاس‌ها را از راه بستر اینترنت برگزار کرد.»
معاون آموزشی دانشگاه تهران اظهار داشت: «طبیعتا در شرایط فعلی تاکیدمان این است تا جایی که امکان دارد از ظرفیت فضای مجازی برای پیشبرد کلاس‌های عملی استفاده کنیم و در دوره گذار فعلی دانشگاه‌ها مجبورند حتی کلاس‌های عملی خود را از طریق این بستر برگزار کنند، اما همان‌طور که گفتم بخشی از کلاس‌ها بدون حضور فیزیکی دانشجو امکان برگزاری ندارد و ما نیز منتظر آینده هستیم.»
معاون آموزشی دانشگاه امیرکبیر:
تدوین دروس آزمایشگاهی به‌صورت مجازی توسط اساتید امیرکبیری
سیدمحمدحسین کریمیان، معاون آموزشی دانشگاه امیرکبیر با تاکید بر اینکه قرار بود آزمایشگاه‌های فیزیک ما که بخشی از دروس عملی را شامل می‌شود، از ابتدا تا انتهای مردادماه برگزار شود که این اتفاق رخ نداد، گفت: «درنظر داشتیم این دروس را به‌صورت فشرده برگزار کنیم، حتی دانشجویان نیز به‌صورت هتلی، در خوابگاه اقامت داشته باشند، به این معنی که نهایتا دو روز در آنجا اسکان داده شوند و بعد از حضور در کلاس آزمایشگاه خوابگاه را ترک کنند، اما درنهایت به‌دلیل اوج‌گیری دوباره کرونا و ایجاد وضعیت هشدار در تهران مجبور به لغو این مساله شدیم، چراکه عملا نه‌تنها امکان حضور دانشجویان تهرانی در آزمایشگاه وجود نداشت، بلکه شرایط حضور دانشجویان غیربومی نیز فراهم نبود.»
معاون آموزشی دانشگاه امیرکبیر تصریح کرد: «برخی دروس عملی ما نیز مربوط به ترم جاری بوده که باز امکان برگزاری آن را نداشتیم و طبق برنامه‌ریزی‌ها قرار است در شهریورماه ارائه شود. به‌عبارت دیگر کلاس‌های آزمایشگاهی و کارگاهی ما به‌صورت فشرده برگزار خواهد شد و دانشجویان غیربومی به تهران می‌آیند و بعد از شرکت در این کلاس‌ها، دوباره به محل سکونت خود بازمی‌گردند، اما بازهم اگر شرایط بیماری اجازه ندهد دوباره اقدام به لغو این کلاس‌ها خواهیم کرد.»
کریمیان با بیان اینکه تنها درصورت عادی شدن شرایط می‌توانیم برنامه‌مان برای برگزاری کلاس‌های آزمایشگاهی و کارگاهی در شهریور ماه را عملیاتی کنیم، اظهار داشت: «کلاس‌های تربیت بدنی 1 را از طریق فضای مجازی دنبال کردیم و حتی امروز که اولین تلاش‌مان برای برگزاری حضوری کلاس‌های عملی موفق نبوده است، به آزمایشگاه اعلام کردیم اساتیدی که می‌توانند دروس آزمایشگاهی خود را به‌صورت مجازی تدوین کنند، این کار را اجرا کنند.»
او درباره دانشجویانی که در آستانه فارغ‌التحصیلی هستند، گفت: «اگر دانشجویی را داشته باشیم که به‌طور مثال در کنکور ارشد شرکت کند و قبول شود و بالطبع فارغ‌التحصیلی از دانشگاه برای او جزء امور ضروری باشد یا فارغ‌التحصیلی او صرفا منوط به قبولی در کلاس‌های عملی باشد، شرایطی را فراهم خواهیم کرد که یا کلاس‌های عملی برای او به‌صورت مجازی برگزار شود یا این کلاس‌ها را در دانشگاه دیگری بگذراند، البته این موارد جزء استثنائات دانشگاه محسوب می‌شود.»
معاون آموزشی دانشگاه یزد:
رفع اشکال دروس عملی پس از برگزاری آموزش‌های مجازی دانشگاه یزد
محمدتقی صادقی، معاون آموزشی دانشگاه یزد گفت: «با توجه به شرایط کشور برنامه‌مان این بود که بتوانیم در تابستان اقدام به برگزاری حضوری کلاس‌ها کنیم، اما بعد از اینکه شرایط اجازه چنین کاری را نداد، اولویت‌مان برگزاری کلاس‌ها به‌صورت مجازی شد، اما قاعدتا در دروس عملی و مهارتی، بستر فضای مجازی محدودیت‌هایی دارد. بااین‌حال از دانشکده‌ها خواستیم بعد بررسی‌ها از امکانات آفلاین و آنلاین به‌صورت همزمان برای برگزاری کلاس‌های عملی استفاده کنند و دروس عملی و آزمایشگاهی را نیز به‌صورت مجازی ارائه دهند.»
او تصریح کرد: «بعد از رفع مشکلات فعلی درنظر داریم دانشجویانی که مایلند بتوانند از فضای آزمایشگاهی استفاده کنند و مهارت‌هایی را که به‌صورت مجازی به آنها ارائه شده در محیط آزمایشگاه اجرا کنند. همچنین تعداد محدودی از دروس را ناتمام اعلام کردیم تا بعد از ایجاد شرایط مساعد این دروس را در ترم آینده یا بعدتر برگزار کنیم.»
صادقی با تاکید بر اینکه به دانشکده‌ها اعلام کردیم که از فرصت چهارهفته‌ای در مردادماه برای برگزاری دروس عملی در بستر اینترنت استفاده کنند، افزود: «خوشبختانه در حوزه برگزاری امتحانات مرتبط دروس عملی با مشکل کمتری روبه‌رو هستیم، چراکه امتحانات این دروس مربوط به گزارش‌هایی است که دانشجو در خلال برگزاری کلاس به استاد خود ارائه می‌دهد، همچنین بخشی هم مربوط به امتحان تئوری مرتبط با مباحث آزمایشگاه است که می‌تواند در بستر فضای مجازی برگزار شود. درباره بخش عملی امتحان باید بگویم که این مساله به ماهیت آزمایشگاه بستگی دارد و اساتید خودشان پروژه‌هایی را متناسب با رشته‌ها به دانشجویان ارائه می‌دهند که امکان اجرای آنها در منزل وجود داشته باشد.»
امتحانات دروس عملی بسته به ماهیت رشته متفاوت است
او گفت: «برخی اساتید نیز به گزارش‌های دانشجویان درطول روند برگزاری کلاس‌های عملی و امتحان تئوری اکتفا کرده‌اند، بااین‌حال نحوه نمره‌دهی درباره دروس عملی در دانشکده‌ها متفاوت است. به‌طور مثال در دانشکده معماری دانشجویان می‌توانند بسیاری از کارهای عملی خود را انجام دهند و تنها نیاز است بعد از هماهنگی با اساتید، کارهای عملی‌شان را به آنها ارائه دهند، در اصل امتحان دروس عملی بسته به ماهیت رشته متفاوت است.»
معاون آموزشی دانشگاه یزد اظهار داشت: «در این شرایط با افزایش اختیار اساتید، دست آنها را باز گذاشته‌ایم تا با توجه به نوع درس عملی بهترین روش را برای ارائه درس و همچنین نمره‌دهی به دانشجویان اجرایی کنند. هرچند قطعا حالت ایده‌آل نیست، اما سعی کرده‌ایم تا اثرات جانبی برگزاری غیرحضوری دروس عملی را کاهش دهیم. البته باید به این مساله اشاره کنم که عمدتا دروس عملی ما مربوط به مقطع کارشناسی است و درمقطع تحصیلات تکمیلی دروس عملی ما بیشتر مربوط به بازدیدهای عملی است که سعی شده در این حوزه نیز اساتید خودشان کار را از طریق نمایش فیلم و... انجام دهند.»
دانشجویان دروس عملی را در دانشگاه‌های نزدیک محل سکونت می‌گذرانند
صادقی با تاکید بر اینکه وزارت علوم سامانه‌ای را راه‌اندازی کرده تا از طریق آن دانشجویان بتوانند درخواست میهمان شدن برای گذراندن دروس عملی در دانشگاه‌های محل سکونت خود را ارائه کنند، افزود: «از دانشگاه‌ها نیز خواسته شده در این حوزه همکاری لازم را داشته باشند، به‌طور مثال اخیرا جلسه معاونان آموزشی دانشگاه‌های منطقه 6 کشور برگزار شد و جمع‌بندی این جلسه آن بود که دانشگاه‌ها حداکثر همکاری را داشته باشند، هرچند قطعا این مهم با توجه به تفاوت در سرفصل‌های دروس آزمایشگاهی دانشگاه‌ها و مباحث مالی مشکلاتی را خواهد داشت، اما قطعا باید در این حوزه همه دانشگاه‌ها به یکدیگر کمک کنند.»
او درباره تغییر در نحوه ارائه دروس عملی اظهار داشت: «اجرای این کار در برخی دروس قابل‌تامل است، اما نمی‌توان فراموش کرد که در رشته‌هایی مانند مهندسی درنهایت باید شرایط به‌گونه‌ای فراهم شود که دانشجویانی که کارهای عملی دارند در میدان عمل قرار گیرند، هرچند تغییر در نحوه ارائه دروس در رشته‌های مختلف متفاوت است.»
معاون آموزشی دانشگاه یزد ادامه داد: «برنامه‌ریزی ما در دانشگاه برای کل ترم آینده این است که بتوانیم به‌راحتی از فضای مجازی به فضای فیزیکی و برعکس منتقل شویم و به دانشکده‌ها نیز اعلام شده که بتوانند به‌راحتی و در کمترین زمان بین این دو حالت تغییر وضعیت دهند و ساختارهای لازم برای تحقق این مساله را فراهم کنند. همچنین درباره دروس عملی مطابق وزارت علوم عمل خواهیم کرد. از سوی دیگر پیگیر هستیم استودیوی ضبط محتوای الکترونیک را آماده کنیم تا از این طریق اساتید از فرصت تابستان استفاده کنند و بتوانند محتوای آفلاین خود را در این استودیو ضبط کنند.»
معاون آمـــوزشــی دانشــگــــاه صنعتــی‌شــریف:
امکان شبیه‌سازی کارگاه‌های رشته‌های فنی را داریم
داوود رشتچیان، معاون آمـــوزشــی دانشــگــــاه صنعتــی‌شــریف گفــت: «آمـــادگــی داریــم بـــا فاصله‌گذاری اجتماعی دروس آزمایشگاهی را که امکان برگزاری آنها از طریق فضای مجازی فراهم نیست، به‌صورت محدود برگزار کنیم و دانشجویان نیز می‌توانند به‌صورت محدود در خوابگاه‌ها حضور پیدا کنند. البته اساتید برخی دروس آزمایشگاهی را به‌صورت غیرحضوری برگزار کرده‌اند. به‌عبارت دیگر اساتید با همکاری مسئولان آزمایشگاه به ضبط فیلم‌های مربوط به دروس آزمایشگاهی خود اقدام و آنها را برای دانشجویان ارسال کرده‌اند.»
او افزود: «امروزه از ایده‌های دانشجویان و اساتید در پیشبرد آموزش‌های مجازی استفاده می‌کنیم و دانشگاه شریف در برگزاری کلاس‌های غیرحضوری و آزمون‌ها عملکرد خوبی داشته، اما قطعا نگرانی‌های موجود در این حوزه بحق بوده است. بااین‌حال با زیرساخت‌هایی که برای آموزش الکترونیک داشته‌ایم، به‌خوبی توانسته‌ایم در این زمینه و امتحانات را به‌صورت مناسب برگزار کنیم.»
کلاس‌های آزمایشگاهی به‌صورت مجازی پیگیری شد
معاون آموزشی دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر اینکه کلاس‌های آزمایشگاهی به‌صورت مجازی و از طریق ضبط کلاس‌ها و ارسال آنها برای دانشجویان برگزار شده است، افزود: «درموارد محدود اقدام به برگزاری کلاس‌های عملی کرده‌ایم، از سوی دیگر نباید فراموش کرد به‌طور مثال دانشجویی که در رشته مهندسی فارغ‌التحصیل می‌شود باید علاوه‌بر دانستن علم روز به‌اصطلاح فنی هم باشد و به‌همین‌دلیل اصرار داریم بخشی از کارگاه‌ها به‌صورت حضوری برگزار شوند.»
رشتچیان اظهار داشت: «در خارج از ایران، دانشجویی که وارد دانشگاه می‌شود از دوران دانش‌آموزی با ابزارآلات مختلف آشنا می‌شود، اما متاسفانه در کشورمان چنین وضعیتی وجود ندارد و ما باید این نقص را در دانشگاه پوشش دهیم تا دانشجو در کارگاه‌ها حضور پیدا کند و قطعا این کار را خواهیم کرد، اما طبیعتا اجرای آن بستگی به شرایط دارد و اگر باز شرایط کرونا به‌روال فعلی باشد، این مساله به‌تعویق می‌افتد.»
او گفت: «امکان شبیه‌سازی کارگاه‌ها را داریم، اما هدف‌مان این است که بتوانیم کارگاه‌ها را به‌صورت حضوری برگزار کنیم، البته حتما اولویت ما سلامتی دانشجویان است، به‌همین‌دلیل تلاش می‌کنیم برخی کلاس‌ها را به‌صورت هیبریدی برگزار کنیم، یعنی استاد و تعدادی از دانشجویان در کلاس حضور داشته باشند و برای مابقی دانشجویان فیلم کلاس ارسال شود. تمام تلاش‌مان این است که از امکانات موجود را به‌صورت بهینه استفاده کنیم و بتوانیم با وجود شرایط فعلی کلاس‌های عملی و کارگاهی خود را برگزار کنیم.»
* نویسنده: زهرا رمضانی،روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
