به گزارش «فرهیختگان»، چه خبر از فریاد و فغان‌ها برای پلاسکو؟ چه خبر از مطالبه‌گری‌های بعد از آتش‌سوزی سینا اطهر؟ چه خبر از ماجرای آتش‌سوزی ساختمان‌های تاریخی میدان حسن‌آباد؟ چه خبر از مطالبه‌گری‌ها و وااسفاگویی‌های بعد از حوادث مربوط به ساختمان‌های ناایمن؟ خبری نیست؟ نه! بله آن‌قدر سرعت وقوع اتفاقات بالاست، آن‌قدر مشغله‌ها و درگیری‌ها زیاد شده است، آن‌قدر همه‌چیز با سرعت درحال تغییر است که استمرار و پافشاری بر مطالبات عمری کوتاه‌تر از هر زمان دیگری دارند. بعد از تمام اتفاقاتی که در همین چند خط به آنها اشاره کردم، چه جریانات رسانه‌ای و چه مطالبه‌گری‌های عمومی که حول مساله ساختمان‌های ناایمن در کشور ایجاد شد و چه اظهارنظرها و وعده‌هایی که ازسوی مسئولان صورت نگرفت. اما درنهایت چه اتفاقی افتاد؟ تقریبا هیچ! در همین نمونه آخری که متاسفانه چندین کشته و زخمی هم روی دست مردم گذاشت؛ ماجرای کلینیک سینا را می‌گویم، یکی درمیان به فاصله یکی دوهفته بعد از واقعه، همه از رسانه و از مردم پای‌کار آمدند تا تکلیف پرونده ساختمان‌های ناایمن در پایتخت را به سرانجامی برسانند. البته به هر دری زدیم، از شهرداری تا آتش‌نشانی، از مجلس تا وزارتخانه‌ها، همه شانه خالی کردند و یکی گفت خلأ قانونی داریم، آن یکی گفت به ما ربطی ندارد و یکی دیگر گفت خلأ قانونی وجود ندارد و عملا عزمی برای برخورد و ساماندهی به این مساله موجود نیست و الی آخر. با این همه اما وعده‌های امیدوارکننده‌ای هم به گوش رسید، اما عملی شدن این وعده‌ها هم مثل همیشه، همچون فراموشی واقعه خیلی عادی به سرانجامی نرسید و ما همچنان منتظریم. مثلا اعضای مدیریت شهری قول ایجاد و اجرای سامانه برخطی را دادند که اطلاعات مربوط به ساختمان‌های ناایمن را در معرض دید و دسترسی عموم قرار می‌دهد تا شاید این مساله باعث شود هم مالکان این ساختمان‌ها حساسیت به خرج دهند و هم مردم بدانند دقیقا با قدم گذاشتن در هر ملک و ساختمانی امکان وقوع چه حادثه‌ای برای آنها وجود دارد. براساس آماری که ما در اختیار داریم، پلاسکوها و سینامهر شمیران‌های بالقوه زیادی در پایتخت وجود دارد که ممکن است روزی به‌جای اخطار دادن در ارتباط با ناایمن بودن آنها، مجبور به مخابره اخبار وقوع حادثه در آنها باشیم.

آمار متناقض  مدیران شهری  از ساختمان‌های ناایمن و وعده ایجاد سامانه برخط اطلاع از وضعیت ساختمان‌ها!

در این گزارش قصد داریم اطلاعاتی در ارتباط با ساختمان‌های ناایمن پایتخت و نام و نشانی از مشهورترین‌های هر منطقه از تهران منتشر کنیم. اما پیش از آن بد نیست مروری به برخی اظهارات و اطلاعاتی که ازسوی مسئولان بیان شده هم داشته باشیم. اواسط تیرماه امسال و بعد از ماجرای تلخ آتش‌سوزی و انفجار ساختمان مرکز سینا مهر شمیران، محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران ضمن اعلام آماری از تعداد ساختمان‌های ناایمن در پایتخت گفت: «در تهران بعد از حادثه پلاسکو، ۳۳ هزار ساختمان ناایمن شناسایی شدند، اما ما به‌تنهایی امکان مقابله با این ساختمان‌ها را نداریم و مقرر شد با همکاری دستگاه قضایی این مشکل رفع شود. نکته بعد این بود که در مسیر ایمن شدن ساختمان‌ها تنها ۲۰۰ ساختمان ایمن شده است و سه‌هزار ساختمان هم در مسیر ایمن‌سازی قرار دارند، اما ۲۹ هزار ساختمان هیچ اقدامی انجام نداده‌اند. مردم باید بدانند آیا ساختمانی که قصد ورود به آن را دارند ایمن هست یا خیر؛ باید در شهرداری تهران برای اعلام ساختمان‌های ناایمن، سامانه سوت‌زنی تشکیل دهیم.»

چند روز قبل‌تر از هاشمی، زهرا نژادبهرام، عضو هیات‌رئیسه شورای شهر تهران در ارتباط با ساختمان‌های ناایمن کلانشهر تهران گفت: «براساس بررسی‌های انجام‌شده تاکنون 26 هزار ساختمان ناایمن در سطح شهر تهران وجود دارد. در این میان 430 مورد آن جزء ساختمان‌های پرخطر بوده که ابلاغیه‌های لازم برای آنها ارسال شده است. بیشترین تعداد ساختمان‌های ناایمن در مناطق 11 و12 وجود دارد. این مناطق جزء مناطق قدیمی هستند که بیشترین میزان سکونت و ساختمان‌سازی از گذشته در این مناطق وجود داشته و ازسوی دیگر تعداد زیادی ساختمان‌های بلندمرتبه در این محدوده‌ها موجود است.»

قبل‌تر از هاشمی و نژادبهرام، زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران نیز در ارتباط با ساختمان‌های ناایمن در پایتخت اظهارنظر کرده بود. به گفته او، «سازمان آتش‌نشانی در عمل به وظایف خود به‌رغم محدودیت منابع مالی تاکنون حدود ۲۲ هزار ساختمان ناایمن را شناسایی کرده، اما باتوجه به خلأهای موجود در قوانین، سرعت ایمنی‌سازی آنها بسیار کند بوده و با هماهنگی‌های به‌عمل‌آمده با مراجع قضایی تنها ۳۰ ساختمان ملزم به ایمنی‌سازی شدند.» اینها بخشی از اظهارنظرهای پرتعداد و عجیب مسئولان و مدیران شهری است که هرکدام عدد و رقم متغیری را به‌عنوان تعداد ساختمان‌های ناایمن پایتخت بیان کرده‌اند و این نشان می‌دهد هنوز اصل مساله و جامعه آماری که آنها با آن درگیرند، برایشان مشخص نیست. در این بین بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت شورای اسلامی شهر تهران هم در این رابطه اظهارنظر کرد و گفت: «سال گذشته شورای شهر، شهرداری تهران را به راه‌اندازی سامانه برخط پایش ایمنی ساختمان‌های شهر ملزم کرد و قرار بود پس از چهارماه راه‌اندازی شود. پس از آتش‌سوزی کلینیک سینا روند اجرای این مصوبه را پیگیری کرده و متوجه شدیم نرم‌افزار اولیه برای کمیسیون‌های مربوطه ارسال شده و احتمالا تا پایان تابستان اطلاعات این سامانه برای مردم به اشتراک گذاشته می‌شود.

در این سامانه تمام مشخصات ایمنی ۳۳ هزار ساختمانی که آتش‌نشانی آنها را پایش کرده، منتشر می‌شود.» با تمام این اوصاف آن چیزی که تا به امروز همواره مبهم بوده، اسامی ساختمان‌هایی است که ایمنی لازم را برای ارائه خدمات و کاربری‌های گوناگون ندارند. این اسامی مدت‌هاست موردمطالبه مردم و رسانه‌هاست تا حداقل اگر مسئولان کاری نمی‌کنند، خود مردم بدانند پا در چه مکانی می‌گذارند و آن مکان ازلحاظ ایمنی چه وضعیتی دارد. مدت‌ها تلاش در راستای این مطالبه‌گری باوجود تمام بدقولی‌ها و پشت‌گوش انداختن‌های مسئولان و مدیران شهری، بالاخره جواب داد و توانستیم اطلاعاتی در ارتباط با ساختمان‌های ناایمن پایتخت به تفکیک مناطق مختلف شهری به‌دست آوریم. البته برخی از این اطلاعات مربوط به چندسال قبل است، اما با تکیه بر این مساله که به اذعان مدیران شهری تعداد ساختمان‌های ناامنی که در مسیر ایمن‌سازی حرکت کرده‌اند بسیار قلیل هستند و علاوه‌بر آن خود مدیران نیز عزمی برای انتشار اسامی ندارند، می‌توان به این اسامی و آمار اعتماد و اتکا کرد.

به‌عنوان جمع‌بندی گزارش، لازم است به چند مساله و نکته اشاره کنم؛ اول اینکه تلاش زیادی برای دسترسی به اطلاعات مربوط به ساختمان‌ها و اماکن درمعرض خطر پایتخت توسط «فرهیختگان» صورت گرفت، منتها هربار به بهانه‌های مختلف این مساله توسط مسئولان پشت گوش انداخته می‌شد. اطلاعات موجود در جداول بالا هم حائز چند نکته هستند؛ اول اینکه از هر منطقه سعی شده تا اسامی 10 ساختمان مشهور در جداول آورده شود و مسلما در بسیاری از مناطق، خصوصا مناطقی که کاربری صنعتی دارند این کار آسانی نبود و به‌صورت تصادفی اسامی انتخاب شدند، نکته دیگر این‌که این آمار مربوط به بازه سال‌های 93 تا 95 است و امکان دارد اعداد تغییراتی کرده باشند و حتی برخی ساختمان‌ها پروسه ایمن‌سازی را (هرچند بعید می‌دانیم) انجام داده باشند. نکته دیگر اینکه اینها نه اسامی تمام ساختمان‌های در معرض خطر هستند و نه اعداد اعلام‌شده برای هر منطقه تعداد تمام ساختمان‌هاست، بلکه صرفا ساختمان‌هایی است که به آنها اخطار، دستورالعمل و تذکر داده شده، آن هم در همان بازه تاریخی که بالاتر گفتیم. لذا این سیاهه صرفا به‌مثابه اعلام زنگ خطر نسبت به برخی اسامی آشنا در شهر ماست که شاید هنگام مواجهه با آنها ندانیم در زمره ساختمان‌های پرخطر تقسیم و طبقه‌بندی شده‌اند.

* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه