مذاکره برای گذرگاه‌ها و صادرات برق

به گزارش «فرهیختگان»، مهدی ازرقی،کارشناس مسائل اقتصادی عراق طی یادداشتی در روزنامه «فرهیختگان» نوشت: تحلیل من از سفر مصطفی الکاظمی به ایران، عربستان و آمریکا، ایجاد تعادل در بین جریان‌های مختلف عراق است. کمی دور از ذهن است که تصور کنیم الکاظمی برای یک توافق یا همکاری جدید به ایران بیاید. رویکرد او در مسائل اقتصادی استفاده از ظرفیت آمریکا و متحدان آمریکا یعنی عربستان و حفظ فاصله با سمت ایران و کشورهایی که در دایره همکاری با آمریکا تعریف نمی‌شوند مثل چین و روسیه است. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت در این سفر توافق جدید یا پیگیری توافقات قبلی پررنگ باشد. باتوجه به اینکه ایران و عراق اخیرا توافقی مالی- تجاری را نهایی کردند، معنایی ندارد در این سفر درباره آن رایزنی خاصی شکل بگیرد. در شرایط فعلی که دولت درگیری دیگری دارد، بعید می‌دانم آمادگی یا دستورکار خاصی برای این سفر تدارک دیده باشد. شاید بانک مرکزی بخواهد اجرای توافقنامه را پیگیری کند. یکی از موضوعاتی که الکاظمی درگیر آن است، وضعیت گذرگاه‌های مشترک ایران و عراق است. الکاظمی می‌خواهد گذرگاه‌ها را به‌طور کامل تحت کنترل گروه‌های امنیتی که مستقیم زیر نظر  شخص نخست‌وزیری فعالیت می‌کنند، درآورد.

ایران و عراق چندین گذرگاه دارند، ولی جز گذرگاه مهران و شلمچه، مابقی به‌طور کامل توسط دولت کنترل نمی‌شود و قدرت‌های محلی ازجمله عشایر و گروه‌های نظامی آنها را مدیریت می‌کنند. اولویت الکاظمی ظاهرا این است که این گذرگاه‌ها را از کنترل این مجموعه‌ها خارج کند و زیرنظر شخص خودش بیاورد. این اقدام باتوجه به چارچوب سیاسی و تحلیلی که از الکاظمی وجود دارد، به این معنا است که او برای کنترل تجارت ایران با عراق این کار را می‌کند. به‌نظرم در این سفر، ایران می‌تواند بازگشایی گذرگاه‌های مرزی بین دو کشور را مطالبه کند. تجارت ایران با عراق انرژی و کالا است. بخش اول که انرژی است به‌واسطه توافق اخیر، تحت‌کنترل آمریکا است. اما کالا و تجارت غیرانرژی را می‌خواهند سمت اقلیم کردستان ببرند و مسیر تجارت کالا را محدود به آنجا کنند تا کنترل و اشراف دقیق‌تری روی آن داشته باشند و سایر گذرگاه‌های مرزی را مسدود کنند. احتمالا جز مهران و شلمچه گذرگاه سومار هم تبدیل به مرز رسمی می‌شود و تحت‌کنترل نخست‌وزیر قرار می‌گیرد. بعد از بحران کرونا، مرزهای جنوبی عراق همه بسته شدند، ولی مرز اقلیم باز است، زیرا بخش زیادی از اشتغال مردم اقلیم در تجارت با ایران است. علت دیگر این است که اگر مسیرهای مختلف را مسدود کنند، بالاخره از یک مسیر این اتفاق می‌افتد. به‌همین خاطر آنها این منافذ را بازمی‌گذارند. بحثی که در این سفر مطرح خواهد شد، همین گذرگاه‌ها است.

من معتقدم این سفر بیشتر یک سفر سیاسی است تا توازن ظاهری و ذهنی در داخل عراق ایجاد شود. موضوع برق احتمالا یکی از موضوعات جدی است که الکاظمی به‌دنبال اطمینان از تداوم آن است. حدود یک‌سوم برق عراق از ایران تامین می‌شود، ولی با این‌حال در تابستان‌ها اعتراض به کمبود برق در این کشور شکل می‌گیرد و الکاظمی می‌خواهد در رایزنی خود، برق بیشتری از ایران بگیرد. ازسوی دیگر این روزها بحث دسترسی عراق به شبکه برق کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است. آمریکا تا زمانی که مطمئن نشود ساختار حاکمیت در عراق قادر است مقابل نفوذ ایران بایستد، دست به توسعه زیرساخت‌های این کشور نخواهد زد و حتی مانع از اجرای آن هم می‌شود. دولت فعلی عراق مساعدترین شرایط برای گذر به حاکمیت مطلوب آمریکا را دارد.