به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، آزمون جامع دکتری، همیشه یکی از حواشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی به شمار رفته و حالا هم که کرونا جا خوش کرده و قرار نیست به این زودی‌ها دست از سر بشر بردارد، مشکلات دانشجویانی را که می‌خواهند در سال جاری در آزمون جامع شرکت کنند، چندبرابر کرده، چراکه آنها باید برای شرکت در این آزمون به دانشگاه‌شان بروند و طبیعتا در این میان وضعیت برای دانشجویان غیربومی که باید به شهر محل تحصیل‌شان بروند نیز متفاوت از دیگران خواهد بود. اتفاقی که باعث شد تا در روزهای ابتدایی تیرماه برخی از این دانشجویان دست به اعتراض بزنند و با صدور بیانیه‌ای خواهان تغییر در نحوه ارزیابی‌شان شوند.

 در بخشی از این نامه آمده است: «آزمون جامع در وضعیت عادی هم ملاکی استاندارد برای سنجش علمی دانشجوی دکتری نبود. نمی‌توان گفت چون این آزمون حجم استرس و فشار بالایی بر دانشجو وارد می‌کند، پس به‌خوبی دانشجو را می‌سنجد. در فضای آکادمیک سنجش سطح علمی در شرایط بدون فشار روانی باید ملاک باشد نه شرایط پر از تنش. اکنون در شرایط شیوع کرونا که حتی سفرهای استانی مسئولان ازجمله سفرهای دانشگاهی وزیر علوم لغو شده آیا منطقی و انسانی است که به‌خاطر آزمون غیراستاندارد جامع، دانشجویان دکتری هزاران کیلومتر به شهر دانشگاه خود سفر کنند؟ آیا راه سنجش علمی استانداردتر و کم‌خطری در شرایط کرونا برای جایگزینی آزمون جامع وجود ندارد؟» در کنار نگرانی این دانشجویان بابت الزام به حضور در شهر محل تحصیل‌شان، اعلام زمان‌های مختلف برای برگزاری این آزمون و از طرف دیگر تعویق همین زمان‌ها به خاطر شرایط روز باعث شده تا دانشجویان سردرگم شوند. علاوه‌بر آن دانشگاه‌ها هرکدام راهکار خاص خود را در این زمینه دارند تا جایی که برخی دانشگاه‌ها مانند دانشگاه علم و صنعت ترجیح دادند به جای برگزاری آزمون جامع، به دانشجویانی که معدل دروس آنها بالاتر از 17 است، اجازه عدم شرکت در آزمون‌ها را بدهند. علاوه‌بر این دانشگاه، مراکز آموزشی دیگر نیز با صدور بیانیه‌هایی نحوه برگزاری آزمون جامع امسال را شرح داده‌اند.

   برنامه‌های مختلف دانشگاه‌های کشور برای ارزیابی نهایی دانشجویان دکتری

دانشگاه خوارزمی یکی از دانشگاه‌هایی است که 24 خرداد با صدور اطلاعیه‌ای سیاست این دانشگاه در مقابل آزمون جامع امسال را اعلام کرد که براساس آن برای دانشجویان گروه جغرافیای طبیعی رشته‌های ژئومورفولوژی و آب‌ و هواشناسی روز سه‌شنبه ۳۱ تیر ماه ۹۹ به‌صورت کتبی، گروه جغرافیای انسانی رشته‌های جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری و روستایی روز چهارشنبه یکم مرداد ماه ۹۹ به‌صورت کتبی و گروه جغرافیای سیاسی روز چهارشنبه یکم مرداد ۹۹ به صورت کتبی برگزار خواهد شد. همچنین دارا بودن نمره زبان ثبت‌شده در سیستم گلستان، گذراندن واحد‌های آموزشی طبق سرفصل با نمره قبولی ۱۴ و معدل ۱۶ (چنانچه دانشجویی درسی را نگذرانده باشد یا نمره اعلام نشده در کارنامه دارد، در آزمون جامع نمی‌تواند شرکت کند)، بررسی وضعیت ثبت‌نام دانشجو در ترمی که درخواست آزمون جامع دارد (مشغول به تحصیل باشد)، ارسال تاییدیه تحصیل و ریزنمرات دانشجو از دانشگاه مقطع قبل ازجمله شروط برای صدور مجوز ورود دانشجو به جلسه آزمون خواهد بود. 

در دانشگاه ایلام هم برگزاری آزمون جامع همانند ترم‌های گذشته دانشگاه به‌صورت حضوری و در 18 تیر خواهد بود، البته طبق گفته مسئولان این دانشگاه ارائه نمره زبان جهت شرکت در آزمون جامع الزامی نبوده و دانشجویانی که بدون ارائه گواهی نمره زبان در آزمون شرکت می‌کنند تا یک سال فرصت دارند گواهی قبولی در آزمون را به دانشگاه ارائه کنند.  دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی نیز باید در 26، 27 و 29 شهریور برای شرکت در آزمون جامع به این دانشگاه بروند و باوجود دانشجویان ایلامی شرط اصلی برای ورود به جلسه آزمون، ارائه نمره زبان قابل‌قبول خواهد بود و در غیر این صورت دانشجو اجازه شرکت در آزمون جامع شهریور 99 را نخواهد داشت. البته این دانشگاه به دلیل شیوع کرونا برگزاری این آزمون در خرداد ماه را لغو و به شهریور منتقل کرده است. 

دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی هم قرار است آزمون جامع دانشجویان تحصیلات تکمیلی‌اش را در اول مرداد و به صورت حضوری برگزار کند. البته در اطلاعیه این دانشگاه آمده درصورتی‌که برگزاری آزمون در تاریخ مذکور مغایر با مصوبات ستاد ملی کرونا باشد، زمان برگزاری آن تغییر خواهد کرد، با این حال به دانشکده‌ها توصیه می‌شود مقدمات برگزاری حضوری آزمون را برای آن دسته از دانشجویان دکتری که امکان حضور در دانشکده را دارند برای تاریخ مذکور فراهم کند.  در این میان اما مسئولان دانشگاه کردستان تصمیم گرفته‌اند تا آزمون جامع را نیز که قرار است در 11 تیر باشد، به شیوه غیرحضوری برگزار کنند تا کمی از نگرانی‌های دانشجویان کاسته شود.

در اطلاعیه منتشرشده توسط این دانشگاه آمده است: «این آزمون به شیوه کتبی و مصاحبه شفاهی خواهد بود. در آزمون کتبی، سوالات به صورت جزوه بازطراحی شده و برای هر درسی یک بازه زمانی مشخص در نظر گرفته می‌شود. برای این منظور ناظر تحصیلات تکمیلی (مدیران گروه‌های مربوطه) حداکثر تا نهم تیرماه سوالات کتبی را از اساتید تحویل گرفته و برای هر یک از دروس موجود در امتحان جامع همانند یک آزمون تشریحی جداگانه عمل خواهد شد.»  وزارت بهداشت نیز چندی پیش اعلام کرده بود آماده شنیدن نظرات و پیشنهادات دانشجویان علوم پزشکی درباره موضوع آزمون جامع علوم پایه و پیش‌کارورزی است و این مهم نشان‌دهنده عدم تصمیم‌گیری نهایی درباره برگزاری آزمون جامع و احتمال تغییر در شیوه‌های ارزیابی دانشجویان این وزارتخانه است.

 دانشجویان دکتری: ملاک میانگین نمره باشد

نوید محمدی، دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه ارومیه در گفت‌وگو با «فرهیختگان»، با بیان اینکه از ابتدای شیوع بیماری کرونا برگزاری آزمون جامع به‌طور مرتب به تعویق افتاده است، گفت: «این مساله باعث شده تا به دانشجویان فشار روانی زیاد وارد شود، از طرف دیگر مسئولان آموزشی به برگزاری این آزمون اصرار ویژه دارند؛ درحالی‌که قطعا با برگزاری این آزمون احتمال ایجاد مشکلات سلامتی برای دانشجویان وجود دارد؛ چراکه دانشجویان غیربومی مجبور هستند برای شرکت در این آزمون به دانشگاه محل تحصیل خود برود، درحالی‌که در شرایط فعلی سفر کردن اصلا به صلاح نیست و احتمال انتقال آلودگی وجود دارد.»  او افزود: «قطعا دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای شرکت در این آزمون با مشکل اسکان نیز روبه‌رو می‌شوند؛ چراکه دانشگاه‌ها خوابگاه ارائه نمی‌دهند و دانشجو مجبور می‌شود به هتل برود و تعداد دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی نیز نسبتا زیاد است تا جایی که در ارومیه تنها حدود 150 دانشجوی دولتی این مشکل را دارند.»

   مسئولان دانشگاه آیین نامه ها را باعث عدم حذف آزمون جامع می دانند

دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه ارومیه تصریح کرد: «امروزه دانشجویان دکتری نه‌تنها به خاطر کرونا، بلکه برای شروع فعالیت‌های پژوهشی‌شان نیز نگران هستند و به همین دلیل از مسئولان آموزش عالی تقاضا داریم در این حوزه ورود کرده و مشکلات دانشجویان را در نظر گرفته و به جای برگزاری آزمون جامع، میانگین نمرات دروس دانشجویان در ترم‌های گذشته را مدنظر قرار دهند تا بتوانیم از بحران فعلی خارج شویم.»  محمدی گفت: «با مسئولان دانشگاه نیز صحبت‌هایی را داشتیم اما آنها بحث آیین‌نامه را مطرح کرده و می‌گویند نمی‌توانند خلاف آیین‌نامه عمل کنند و به همین دلیل اگر نیاز به تغییری در روند آزمون جامع است، قطعا باید از طرف وزارت علوم بخشنامه‌ای به دانشگاه‌ها ابلاغ شود تا بتوانند به جای برگزاری آزمون جامع، میانگین نمرات دانشجویان را ملاک قرار دهند، از سوی دیگر مسئولان دانشگاه به ما گفته‌اند کدام یک از دانشگاه‌های کشور آزمون جامع را لغو کرده که ما بتوانیم آن را انجام دهیم؟»  او با تاکید بر اینکه آزمون جامع قرار بود در 26 تیر برگزار شود، تصریح کرد: «با این حال ستاد ملی مقابله با کرونا استان اعلام کرده اجازه برگزاری هیچ آزمونی تا دو هفته آینده در کل استان وجود ندارد و از آنجایی که وضعیت استان همچنان قرمز است، امکان دارد این وضعیت بازهم در آینده تکرار شود و قطعا همین مساله باعث افزایش استرس و ایجاد سردرگمی بیشتر برای دانشجویان می‌شود.»

   دانشجویان دانشگاه فردوسی برای شرکت در آزمون جامع مجبور به اقامت در هتل شدند

در ادامه یکی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه آزمون جامع ما هفتم تیر برگزار شده است، گفت: «این در حالی است که برخی دانشجویان به دلیل اینکه خوابگاهی به آنها ارائه نشده بود، مجبور به رفتن به هتل شدند و تعدادی نیز اصلا نتوانستند به مشهد بیایند و از شرکت در آزمون جا ماندند. درحالی‌که شرایط فعلی می‌طلبد تا اصلا چنین آزمونی برگزار نشود.»

  او تصریح کرد: «تصمیمی که گروه آموزشی برای ما گرفته این بود که اقدام به حذف ترم کنیم و آزمون نیز به ترم بعد منتقل شود، اما درنهایت یکی از اساتید این مساله را قبول نکرد و عملا خلاف تصمیم‌گیری عمل شد.»  این دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی اظهار داشت: «ما پیش از برگزاری آزمون، در کنار نامه‌نگاری‌های زیاد، حتی بارها حضوری نیز با مسئولان صحبت کردیم اما آنها می‌گفتند که تحت هر شرایطی آزمون جامع را برگزار می‌کنند که آخر نیز همین اتفاق رخ داد.»   

او گفت: «طبیعتا تمامی دانشجویان دکتری امتحانات دروس را پشت‌سر می‌گذارند و به همین دلیل بهتر است به جای برگزاری آزمون جامع آن هم در شرایط فعلی که تنها به استرس دانشجو می‌انجامد، از معدل دروس دانشجویان استفاده کنند و در تمام دنیا اگر آزمون جامعی برگزار می‌شود به دانشجویان دکتری حقوق پرداخته شده و در کارهای پژوهشی شرکت می‌کنند، اما در ایران چنین وضعیتی نیست و صرفا ارزیابی نهایی به برگزاری آزمون جامع خلاصه می‌شود.»

دست باز دانشکده‌های دانشگاه تهران در برگزاری آزمون جامع

در کنار اظهارنظر دانشجویان مقطع دکتری به‌سراغ برخی از مسئولان دانشگاه‌ها رفتیم تا از آنها درباره وضعیت برگزاری آزمون جامع دکتری در سال‌جاری بپرسیم.  سیدحسین حسینی، معاون آموزشی دانشگاه تهران دراین‌باره به «فرهیختگان» گفت: «به دانشکده‌ها اختیار داده‌ایم تا در طول تابستان اقدام به برگزاری آزمون جامع کنند، درحالی که طی سال‌های گذشته این آزمون در بازه زمانی مشخصی برگزار می‌شد، اما امروز به‌خاطر شرایط کشور، این مساله برعهده دانشکده‌ها و مدیران گروه‌های آموزشی قرار گرفته است.»  

او با بیان اینکه برگزاری این آزمون در طول تابستان و به‌صورت شناور خواهد بود، ادامه داد: «همچنین اگر دانشکده‌ای تشخیص دهد که برگزاری این آزمون باید به‌صورت غیرحضوری باشد، مشکلی از این بابت وجود نخواهد داشت، اما به‌صورت حضوری نیز برگزار می‌شود.  به‌عبارت دیگر دست تمامی دانشکده‌های ما برای برگزاری این آزمون باز گذاشته شده است.»   معاون آموزشی دانشگاه تهران تصریح کرد: «دانشجویانی که نتوانند به هر دلیلی در آزمون جامع تابستان امسال شرکت کنند، ‌باید در آبان‌ماه این آزمون را پشت سر بگذارند.»

وضعیت آذربایجان‌غربی قرمز شد برگزاری آزمون جامع دو هفته تعویق افتاد

رحیم حب‌نقی، رئیس دانشگاه ارومیه هم در این باره گفت: «از آنجایی که برگزاری آزمون جامع اجباری است، از ستاد ملی مقابله با کرونای استان مجوز گرفته بودیم تا در طول یک‌ماه این آزمون را برگزار کرده و همچنین مصاحبه را نیز حذف کردیم تا دانشجویان صرفا به‌مدت یک ساعت بر سر جلسه آزمون با رعایت پروتکل‌های بهداشتی شرکت کنند و بعد از آن دانشگاه را ترک کنند. با این حال به‌دلیل قرمز شدن وضعیت استان، برگزاری آزمون جامع را به‌تعویق انداخته‌ایم.»

  او بیان داشت: «قرار بود آزمون جامع در هفته‌جاری برگزار ‌شود که بنا به‌ شرایط جدید استان، این مهم 15 روز به تاخیر افتاده است. با این حال نباید فراموش کرد که پیش‌تر این آزمون طی یک یا نهایتا دو روز با حضور جمعیت نسبتا بالایی از دانشجویان برگزار می‌شد که امروز درصورت برگزاری آزمون تعداد دانشجویان شرکت‌کننده به‌مراتب کاهش پیدا خواهد کرد و آزمون هم ظرف یک‌ماه برگزار می‌شود.» 

رئیس دانشگاه ارومیه با بیان اینکه فعلا برگزاری آزمون جامع به 24 تیر ماه موکول شده است، اظهار داشت: «هر زمانی که قرار به برگزاری این آزمون باشد، این مهم در بازه زمانی طولانی‌تر و در همه دانشکده‌ها برگزار می‌شود. به‌عبارت دیگر این‌طور نیست که یک محل را برای این مساله اختصاص دهیم که با تراکم دانشجو روبه‌رو شویم. همچنین درحال حاضر خوابگاه دانشگاه با ظرفیت بسیار محدودی برای دانشجویان دکتری فعال خواهد بود.»

مراکز استانی دانشگاه آزاد اسلامی میزبان برگزاری آزمون جامع

دانشگاه آزاد اسلامی هم با داشتن جمعیت دانشجویی قابل توجه یکی از مهم‌ترین مراکز آموزش عالی کشور است که مسئولان آن به‌خاطر سهولت دانشجویان برای شرکت در آزمون جامع، تمهیداتی را درنظر گرفته‌اند.  احمد حیدری، سخنگوی دانشگاه آزاد اسلامی درباره برگزاری آزمون جامع گفت: «قرار است آزمون جامع را به‌صورت حضوری در هرکدام از واحدهای دانشگاه برگزار کنیم، درحالی‌ که پیش‌تر این آزمون به‌صورت ملی و منطقه‌ای برگزار می‌شد، اما امروزه به‌دلیل شرایط کرونا و در راستای ایجاد تسهیل برای دانشجویان، تصمیم بر آن شده تا هر دانشجویی با حضور در واحد خود در این آزمون شرکت کند.»

 * نویسنده: زهرا  رمضانی، روزنامه‌نگار