استرس و ورزشگاه خالی

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، شاید این جمله را زیاد شنیده باشید که «دنیا پس از بیماری کرونا دیگر همانند سابق نخواهد شد.» در ورزش و به‌خصوص فوتبال این موضوع کاملا نمایان است. در بسیاری از مسابقاتی که در چند هفته اخیر برگزار شده، چندان شاهد رعایت پروتکل‌های بهداشتی نیستیم و بازیکنان به‌راحتی در کنار هم به شادی گل می‌پردازند و در بسیاری از صحنه‌ها با هم برخورد نزدیک دارند اما شرایط مسابقات کاملا با آنچه از فوتبال می‌شناختیم، متفاوت است. حالا این نظریه مطرح شده که شیوع این ویروس روی داوری‌ها و حتی خشونت بازیکنان نیز تاثیرگذار بوده و آمار کارت‌های زرد و قرمز نسبت به دوران پیش از شیوع بیماری تا حدی افزایش یافته است.

    تاثیر بیشتر روی بازیکنان جوان

دوشنبه‌شب و در ادامه رقابت‌های لیگ ترکیه، ترابزون‌اسپور که در کورس قهرمانی حضور دارد، درحالی برابر آلانیااسپور قرار گرفت که برای پس‌گرفتن صدر جدول نیاز به سه امتیاز این دیدار داشت. این تیم درحالی‌که 2 بر یک از حریف خود پیش بود، در دقیقه 80 با اخراج عجیب مجید حسینی، مدافع ایرانی که روی یک ضربه کرنر جلو کشیده بود، 10 نفره شد و درنهایت با گلی که در دقیقه 5+90 دریافت کرد، برد را با تساوی عوض کرد. حسینی درحالی کارت قرمز مستقیم را از داور گرفت که اصلا نیازی به چنین خطای شدیدی در زمین حریف نبود و رسانه‌های این کشور اخراج آماتورگونه او را یکی از دلایل اصلی از دست رفتن این دو امتیاز حساس دانستند.

این حرکت و مشابه آن که در لیگ‌های دیگر کشورها رخ داده، می‌تواند با شیوع کرونا و قرنطینه طولانی‌مدت بازیکنان مرتبط باشد. ورزشکاران که همواره عادت به تمرین و مسابقه داشته‌اند در این مدت مجبور به خانه‌نشینی شده‌اند و روانشناسان ورزشی معتقدند که این موضوع به‌خصوص روی بازیکنان جوان‌تر بیشتر تاثیر‌گذار است. براساس تحقیقی که در این زمینه صورت گرفته، تعطیلی طولانی‌مدت فعالیت‌های ورزشی اثر زیادی روی رفتارهای بازیکنان خواهد داشت. این تاثیر روی بازیکنان جوان بیشتر است، چراکه آنها سخت‌تر می‌توانند با این شرایط کنار بیایند و چون تجربه کمتری دارند، با شوک حاصل از شیوع این بیماری بیشتر دچار مشکل می‌شوند.  از سوی دیگر استرس ناشی از احتمال مبتلا شدن به این ویروس باعث می‌شود بازیکنان بیش از گذشته عصبی شده و تصمیمات غیرمنتظره‌ای بگیرند که معمولا از یک بازیکن حرفه‌ای انتظار نمی‌رود. همین موضوع یکی از دلایل مخالفت‌ها با بازگشایی دوباره رقابت‌های فوتبال بود. اتفاقی که با پافشاری اسپانسرها و اصرار باشگاه‌ها درنهایت رخ داد و فوتبال با وجود خطراتی که برای بازیکنان و افراد درگیر در مسابقات دارد، دوباره پیگیری شد.

راب بل، متخصص روانشناسی ورزشی در این‌باره می‌گوید: «بسیاری از ورزشکاران برای مواجهه با مشکلات زندگی تمرکز خود را روی فعالیت‌های ورزشی قرار می‌دهند. اگر در ورزش شرایط ایده‌آل و حاصل آن با موفقیت همراه باشد، در زندگی شخصی نیز شرایط بهتری خواهند داشت. در شرایط کنونی این اتفاق رخ نمی‌دهد و بازیکنان هم در زندگی شخصی خود با بحران مواجه شده‌اند و هم اینکه نمی‌توانند با خیالی راحت به فعالیت‌های ورزشی بپردازند، به همین دلیل استرس و فشار روی آنها بیشتر می‌شود.»

چنین شرایطی باعث می‌شود رفتار آنها در زمین مسابقه نیز تغییر کرده و خشونت بیشتری چاشنی آن شود. بل معتقد است باید با برنامه‌های مدون به‌دنبال حل مشکلات این بازیکنان جوان بود، چراکه در بلندمدت ممکن است حواشی دیگری برای آنها ایجاد کند: «رفتارهای احساسی که به‌خصوص برخی بازیکنان جوان‌تر در این مدت نشان داده‌اند مشابه رفتاری است که یک فرد پس از دست دادن یکی از نزدیکانش بروز می‌دهد. این بحران باعث شده آنها زندگی عادی خود را از دست بدهند و برای کنار آمدن با این شرایط نیاز به کمک‌های روانشناسی دارند.»

    کاهش فشارها

مشکلات بازیکنان البته بخشی از دلایل افزایش خطاها و کارت‌های زرد و قرمز در یک مسابقه فوتبال است. علت دیگری که برای این اتفاق می‌توان بیان کرد، تاثیرات غیبت هواداران روی تصمیم‌گیری‌های داوران است. براساس تحقیقاتی که قبلا صورت گرفته، داوران معمولا با تیم‌های میزبان رفتار مهربانانه‌تری دارند و کمتر آنها را با کارت زرد و قرمز جریمه می‌کنند. بی‌شک حضور تماشاگران تاثیر زیادی در این تصمیم‌گیری‌ها دارد. فشار روانی آنها روی داوری‌ها ناخودآگاه باعث می‌شود داوران برای کم شدن فشارها کمتر به ضرر میزبان سوت بزنند. پس از شیوع کرونا، تصمیم گرفته شد تا اطلاع ثانوی بازی‌ها پشت درهای بسته و بدون حضور تماشاگر برگزار شود. در چنین شرایطی معنای میزبانی تا حدی زیادی از بین رفته و داوران نیز با آرامش بیشتری برای تیم‌ها سوت می‌زنند. طبق پروتکل‌های نانوشته‌ای که بین داوران وجود دارد آنها در بعضی تصمیم‌گیری‌های خود برای آنچه مدیریت بازی نامیده می‌شود، برخی قوانین را نادیده می‌گیرند.

این اتفاق هم بیشتر در زمانی رخ می‌دهد که ورزشگاه مملو از تماشاگر است و داوران برای اینکه تصمیم‌های آنها جنجال‌ساز نشود در برخی صحنه‌ها از گرفتن پنالتی یا اخراج یک بازیکن صرف‌نظر می‌کنند تا جو ورزشگاه به هم نریزد. این اتفاقات حال در غیاب تماشاگران کمتر شده و تا حدی تعداد کارت‌های قرمز افزایش یافته است. در همین دیدارهای چند روز اخیر چندین بازیکن با کارت قرمز داوران از زمین اخراج شده‌اند. یکی از پربرخوردترین بازی‌ها نیز مربوط به دیدار ریو‌آوه برابر بنفیکا بود که یاران مهدی طارمی در این مسابقه 3 کارت قرمز دریافت کردند که البته یکی آنها از بازیکنان نیمکت‌نشین ریوآوه بود.

در این شرایط به نظر می‌رسد داوران با خیالی آسوده‌تر به قضاوت می‌پردازند و دیگر کمتر هراسی از واکنش هواداران دارند. همچنین با گسترش استفاده از VAR بخشی از این فشار از روی داور نخست بازی برداشته می‌شود، چراکه برخی تصمیمات جنجالی توسط داوران ویدئویی گرفته می‌شود و ارتباطی با داور وسط ندارد.

البته فشردگی بازی‌ها نیز می‌تواند در بروز این مشکلات تاثیرگذار باشد. بازیکنان علاوه‌بر هراس از کرونا نگران مصدومیت‌های احتمالی نیز هستند و با توجه به اینکه برخلاف ابتدای فصل، نتوانسته‌اند بدنسازی مناسبی پیش از شروع دوباره بازی‌ها انجام دهند، طبیعی است که در این دیدارهایی که با فاصله کم و فشرده‌تر از قبل برگزار می‌شود، احتمال آسیب‌دیدگی‌ها نیز بالا برود و همین موضوع باعث می‌شود فوتبالیست‌ها با استرس بیشتری راهی زمین شوند.

نزدیک به سه ماه وقفه در مسابقات باعث شده فوتبال هنوز به شرایط عادی خود برنگردد و در ابتدای پیگیری دوباره مسابقات، بروز اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی دور از ذهن نیست.

 * نویسنده: سیامک خاجی، روزنامه‌نگار