گفت‌وگو با مهدی سالم، مدیر شبکه امید
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، متن گفت‌وگوی مهدی سالم، مدیر شبکه امید با «فرهیختگان» به این شرح است:
سن نوجوانی سن خاصی است. فضای تفریح‌گونه کودکانه را نداریم و از سوی دیگر فضا و رفتارهای بزرگسالانه را هم نداریم. یک نگاه دیگر در حوزه نوجوانان بحث آینده‌سازی است. در این سن باید تصمیم برای کار و جامعه و مسائل مختلف یک نسل گرفته شود. شبکه امید چه ملاحظاتی به‌منظور برنامه‌سازی برای چنین طبقه سنی دارد؟
برنامه‌سازی برای نوجوانان یک تخصص متفاوتی نسبت به برنامه‌سازی کودک یا بزرگسال است. تقریبا سه سال پیش که کار را شروع کردیم دچار یک خلأ جدی در حوزه تولیدکنندگان محتوای ویژه نوجوانان بودیم. اگر بخواهم این را مرور کنم شاید به‌خاطر داشته باشید که سالهای گذشته فیلم سینمایی مناسب برای نوجوان در سینما تولید نمی‌شد. به‌لطف خدا بعد از 3 سالی که، نه‌فقط شبکه امید که کل ساختار فرهنگی نظام دقت نظری روی حوزه نوجوان داشته، شاهد هستیم که فقط در سال گذشته 7 فیلم سینمایی در این عرصه تولید شده است. البته هنوز در حوزه موسیقی دچار کمبود و ضعف جدی هستیم. موسیقی‌های مورد پسند نوجوانان در داخل کشور تولید نمی‌شود. باید در موسیقی کار کرد و می‌توانید وضعیت فعلی کشور را با وضعیت 5-4 سال گذشته در حوزه نوجوان مقایسه کنید. روزانه 6-5 گروه سرود به من پیام می‌دهند و درخواست پخش آثار خود را دارند. در‌صورتی که ما 5-4 سال پیش هیچ موسیقی یا سرود فاخر را نمی‌توانستیم به این راحتی پیدا و پخش کنیم. مسابقه‌ای در تابستان روی آنتن تحت‌عنوان مسابقه «بسرا» می‌بریم که به این حوزه می‌پردازد.
شعر است یا موسیقی هم هست؟
موسیقی و سرود برای آقاپسرهاست. برای دخترخانم‌ها بحث نقالی را پیگیری می‌کنیم. مسابقات به‌صورت کشوری در مشهد مقدس برگزار می‌شود. اردوگاهی است و آثار خود را می‌فرستند و هیات‌انتخاب، انتخاب می‌کنند و بعد از اینکه انتخاب‌ها تمام می‌شود، در مشهد حضور پیدا می‌کنند و در استودیویی که آنجا آماده شده است، آثار خود را ارائه می‌کنند و داوران ما هم رای می‌دهند. اسامی داوران که از فرهیختگان حوزه موسیقی هستند را به مرور اعلام قطعی می‌کنیم، ولی نهایی شده است. داوران قسمت نیمه‌نهایی و نهایی مشخص شده است. داوران هیات‌انتخاب هم انتخاب‌های آثار را انجام می‌دهند. در این مدت سه سال تغییر چشمگیری در حوزه فیلم و سریال، حوزه موسیقی، حوزه سرود و تئاتر و فعالیت‌های فرهنگی و هنری نوجوانان اتفاق افتاده است.
مساله دیگر شبکه امید، بحث تولید محتوا برای نوجوانان است دراین خصوص چه اتفاقاتی افتاده است؟
صداوسیما به‌عنوان بزرگ‌ترین فضای تولیدکننده محتواست. در شبکه امید بیش از 180 هزار دقیقه برنامه‌سازی کردیم. این مقدار در مقایسه با هیچ تولیدکننده دیگری در داخل کشور برای نوجوان نیست. این محتوا را با تدابیری که اتخاذ شده در فضای مجازی انتشار می‌دهیم. سایت‌های مربوط به صداوسیما و صفحاتی که وجود دارد، تکمیل‌کننده‌ای در چرخه محتوا بود. در حوزه بازی‌های کامپیوتری و سرگرمی‌های دیجیتال، اقداماتی انجام دادیم. البته با فعالیتی که مرکز بازی‌های کامپیوتری یا جاهای دیگر همچون مجموعه سراج، NGOها و نهادهای فعال و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این زمینه انجام می‌دهند، در این حوزه و در مجموعه هنرهای دیجیتال یک حرکت رو به رشدی داشتیم. در حوزه کتاب، آثار بهتری داریم. رمان‌های نوجوانانه نگاشته می‌شود تا از آن حالت ترجمه‌ای صرف که قبلا وجود داشت ان‌شاءالله خارج شود و این می‌تواند نویدبخش توجه کردن به حوزه نوجوانان باشد. این مجموعه کارهای رسانه‌ای است که اتفاق می‌افتد.
اینها کارهای بزرگی است ولی نیاز به هماهنگی با شبکه پویا و نهال دارد چون مخاطبان شما به‌یک‌باره از صفر نمی‌آیند که شبکه امید را تماشا کنند. فرض بر این است که مخاطبان شما 3 سال پیش شبکه پویا را نگاه می‌کردند و الان شبکه امید را تماشا می‌کنند. این هماهنگی در هدف‌گذاری وجود دارد تا جوانی که تربیت می‌شود با یک الگوی ثابت باشد؟
ما در صداوسیما آرایش رسانه‌ای داریم. شبکه پویا زیر 7 سال است و ما آن را خردسال می‌نامیم، از 7 سال تا 12 سال را کانال نهال و از 12 سال تا 18 سال شبکه امید است و بیشتر از 18 سال را شبکه3 پوشش می‌دهد. این هماهنگی به‌صورت هفتگی اتفاق می‌افتد که هر دوشنبه جلسات مشترک با هم داریم که همه مدیران شبکه‌ها هستند. این هماهنگی توسط معاونت سیما انجام می‌شود. علاوه‌بر این یک برنامه 5 سالهای داریم که تا 1401 خاتمه می‌یابد. در این برنامه 5 ساله معاونت سیما و سازمان صداوسیما خط‌مشی‌های عملیاتی تمام شبکه‌ها تعریف شده است. به فراخور اتفاقاتی که در هر برهه‌ای از زمان ممکن است رخ دهد مثل وضعیت کرونایی که ایجاد شد یا مباحث دیگر و حتی بحث جهش تولید و اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود، هماهنگی‌هایی ستادی در معاونت سیما تشکیل می‌شود که خاصه به این موضوعات می‌پردازد که یکی از این شوراهای مهم در سازمان صداوسیما و معاونت سیما، شورای کودک و نوجوان است. اعضای این شورا، نه‌فقط از شبکه امید و کودک و شبکه3، بلکه با حضور افراد از شبکه‌هایی است که گروه‌های برنامه‌ساز کودک و نوجوان دارند.
نقدی که به برنامه‌های تلویزیون به‌صورت کلی وارد می‌شود این است که برای نوجوان و جوان کاربردی نیست، یعنی یک حرفه‌ای یاد بگیرد. در شبکه امید شاهد هستیم این اتفاق تا حدودی افتاده است. چه پسر و چه دختر وقتی پای شبکه امید می‌نشیند کار کاربردی را یاد می‌گیرد یعنی تفریح صرف نیست. شعار دادن صرف نیست، آموزش دادن صرف هم نیست. ممکن است برای زندگی او این مساله مهم باشد یا پسر حرفه‌ای را یاد بگیرد که بعدها به درد او می‌خورد.
هر شبکه‌ای یک وظیفه‌ای به‌عهده دارد. کودک در سن کودکی نیاز به سرگرمی بیشتر دارد. احتیاج به این دارد به نشاط خانواده اضافه کند. قاعدتا سیاستگذاری‌ای که انجام شده و دوستانی که در شبکه کودک فعالیت می‌کنند بیشتر این بحث‌های سرگرمی و نشاط را دارند، در‌عین‌حال که بحث‌های آموزشی هم رعایت می‌کنند. بخواهیم تقسیم‌بندی کنیم می‌گویند 20درصد از زمان خود را به حوزه آموزش می‌پردازیم، 30درصد به حوزه معارف و 50درصد به حوزه سرگرمی می‌پردازیم. در شبکه امید همین است و نکته‌ای که وجود دارد این است که برهه نوجوانی و تولید محتوا برای سن نوجوانی باید حتما آموزشی باشد. قسمت زیادی از آینده بچه‌ها در دوره نوجوانی شکل می‌گیرد. می‌دانیم فشرده‌ترین دوره آموزش زندگی هر کدام از ما دوره نوجوانی بوده است یا به‌واسطه امتحان کنکور یک فشار خاصی به‌خود وارد کردیم یا حتی مهارت‌آموزی در هنرستان بوده است. ما هم در این حوزه ورود کردیم. ولیکن این را مدنظر داشتیم که آموزش صرف فایده ندارد. اینکه من دانش‌آموزی داشته باشم که خیلی آموزش دیده باشد ولی در کاری مهارت نداشته باشد، فایده ندارد. این مهارت هم الزاما در‌مورد مهارت شغلی نیست، بلکه مهارت زندگی است. اینکه بتوانیم در سن نوجوانی تربیت زنانه دختران را داشته باشیم و تربیت مردانه پسران! پسری که دوره نوجوانی خود را می‌گذراند روحیات مردانگی به‌خود گرفته باشد یا دختر‌خانمی که دوره نوجوانی را می‌گذراند هم روحیات زنانگی به‌خود بگیرد؛ این مساله می‌تواند در آینده بچه‌ها تاثیرگذار باشد، در تشکیل خانواده و زندگی موفقی که در آینده دارد هم تاثیرگذار است و این مهارت‌ها به‌اندازه اهمیت مهارت‌های آموزشی است.
تمام نخبگان ما در حوزه المپیادی‌های کشور، نخبگان ورزشی، نخبگان موسیقی و هنر، نخبگان ادبیات و... در برنامه تک‌رنگ حضور داشتند و 180 برنامه تک‌رنگ در این مدت داشتیم. خود را معرفی و اهداف خود را بیان کردند و خروجی این کار در لایه‌های دو و سه همان آموزش مهارت‌هاست. برنامه کارستان و مسابقاتی که تعریف کردیم به‌همین نحو است. برای تابستان امسال 6 مسابقه تعریف کردیم. مسابقاتی که از جنس آموزش با طعم لذت است. یکی در حوزه جسمی-بدنی تحت عنوان مسابقات آماده‌باش است، یکی در حوزه دانشی و مهارتی است، مسابقه پیش‌فنگ در‌عین‌حال که مهارتی است، دستاوردهای نظامی کشور را نشان می‌دهد. مسابقه تلفنی جاده-جزیره که جزء مسابقات هر روزه است و در لایه آموزشی واقعا ورود کرده و مخاطب و محتوای خوبی دارد. روزی بیش از 10 هزار نفر پیامک برای شرکت در مسابقات داریم. مسابقه دیگری به‌نام فوت آخر داریم که تا آخر در حوزه کسب‌وکار است. با توجه به اینکه امسال هم سال جهش تولید است، به‌عنوان ششمین مسابقه این را طراحی کردیم که مثلا بچه‌ها سفالگری نزد استادکاری انجام می‌دهند. از بعد تابستان، مسابقات کارستان را داریم. برنامه کارستان را که داشتیم با تغییر ماهیتی به اسم مسابقه تعریف می‌شود و به نوبه خود می‌تواند مسابقه جذابی باشد.
شما رقبای قوی‌ای دارید، یعنی انیمیشن‌ها و بازی‌ها و فیلم‌های قوی‌ای برای نوجوانان می‌آید و اینها را احاطه کرده است. یعنی یک بحث ایجابی و یک بحث سلبی دارید که باید بگویید فلان بازی برای شما مناسب است یا خیر. درباره برنامه‌سازی بیان کردید. نسبت برنامه‌های تولیدی با برنامه‌هایی که از جاهای دیگر می‌گیرید و دوبله می‌کنید چقدر است و اساسا موضع شما چیست؟ هر برنامه‌ای از آن سو بیاید جلویش را می‌گیرید یا سنجش و گزینش دارید؟
ما یک تیم متخصص در حوزه تامین برنامه داریم. متخصص عرصه کودک و نوجوان نیز از جنس برنامه‌شناس، روانشناس، اکثرا از مشاوران مدارس هستند که به اینجا دعوت کردیم. در تامین برنامه بعضا به ما ایراد هم می‌گیرند. کاری در شبکه3 و نمایش و نسیم پخش می‌شود و اگر همان کار را شبکه امید بخواهد مجددا پخش کند، ملاحظاتی روی آن اعمال می‌کند. یک موقع تهیه‌کننده‌ای با ما تماس گرفت و گفت که همین برنامه را از شبکه دو پخش می‌کنم بدون اینکه بخش‌ها حذف شوند، شما چرا این را ویرایش کردید؟ چرا اصلاحات به این زدید؟ گفتم این شبکه مختص نوجوان است و حتما باید ویرایش نوجوانانه داشته باشد. اگر بخواهم صرفا حتی از داخل سازمان اثری را در شبکه خودم بازپخش کنم حتما ملاحظات خودم را رعایت می‌کنم. همان تیمی که در تامین برنامه نشسته‌اند و متخصص این کار هستند این کار را انجام می‌دهند. آثاری که از خارج مرزها وارد می‌شود، دو برنامه رسانش و بازیویزیون داریم. دو عرصه‌ای که به‌شدت مخاطب نوجوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد بازی‌های کامپیوتری که در بازیویزیون به آن می‌پردازیم و این بازی ضمن اینکه خود بازی‌ها را معرفی می‌کند تفکر انتقادی را در لایه پنهان به مخاطب منتقل می‌کند. پیام‌هایی که در بازی‌ها وجود دارد را به نوجوان منتقل می‌کنیم و نشان می‌دهیم این بازی این پیام را انتقال می‌دهد. در برنامه رسانش هم به بررسی فیلم‌های سینمایی می‌پردازیم. فیلم‌های سینمایی روز دنیا را معرفی می‌کنیم.
در پایان می‌خواهم یک نکته‌ای بگویم که شاید برای شما جالب باشد و آن این است که از آقای اعلائی دعوت کردیم. آقای اعلائی وقتی برنامه نیمرخ را تولید می‌کردند، مدیرگروه کودک و نوجوان بودند. ایشان امسال تابستان با برنامه دیگری بعد از مدت‌ها روی آنتن شبکه امید می‌آید. تیم خود را فعال کردند. آقای اعلائی جزء شورای اندیشه‌ورز شبکه امید هستند. قبول زحمت کردند که برنامه‌ای را عهده‌دار شوند و به‌عنوان سرپرست تولید کمک کنند. این اتفاق خوبی در برنامه‌های تابستان می‌شود.
مطالب پیشنهادی
