به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، سیرجان به‌واسطه وجود صنایع مختلف مانند فولاد و ایجاد منطقه ویژه اقتصادی از ابتدای دهه 70 به‌عنوان یک شهر مهم در اقتصاد کشور شناخته می‌شود. وجود معادن آهن گل‌گهر که به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن سنگ‌آهن خاورمیانه نیز شناخته می‌شود رونق ویژه‌ای به صنایع فولاد این منطقه بخشیده است. هرچند تحریم‌های ظالمانه کشور در سال‌های اخیر، فعالیت صنایع فولاد را تحت الشعاع قرار داده و تاحدودی تامین قطعات مورد نیاز این صنایع را با مشکل مواجه کرده است. مساله بزرگی که حالا به کمک محققان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان تبدیل به فرصتی برای ظهور استعدادهای علمی دانشگاه‌ها شده است. دانشگاه آزاد اسلامی سیرجان باتوجه به نزدیکی جغرافیایی به صنایع فولاد و همچنین نیاز جدی این صنعت به تامین و ساخت قطعات تحریمی، عزم ویژه‌ای برای رفع این مشکل معطوف کرده تا جایی که بعد از طرح مسائل این حوزه در پایش، راه‌اندازی سرای نوآوری «سنگ آهن و فولاد» در دستور کار خود قرار داده است. این سرا یکی از 12 سرای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی است که در سال گذشته مجوز اولیه گرفته و قرار است تا پایان امسال به‌طور کامل به بهره‌برداری رسد. در شماره امروز «فرهیختگان» علی یعقوبی‌پور، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان، ابعاد مختلف راه‌اندازی و توسعه سرای نوآوری «سنگ آهن و فولاد» را تشریح کرده است که در ادامه می‌خوانید.

 راه‌اندازی سراهای نوآوری فعالیت منحصربه‌فرد دانشگاه آزاد اسلامی

راه‌اندازی سرای نوآوری چگونه در دستور کار واحد سیرجان قرار گرفت؟

یکی از کارهای منحصربه‌فرد دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی سراهای نوآوری در کشور است و همان‌طور‌که امسال شعار سال به‌نام جهش تولید بود و شهرستان سیرجان جزء شهرهایی است که در زمینه صنعت به‌خصوص فولاد پیشگام از دیگر شهرهاست برهمین‌اساس این شهرستان در زمینه راه اندازی سرای نوآوری قرار گرفته که به این مساله می‌پردازد. شهرستان سیرجان یکی از 12 شهر انتخاب شده برای احداث سرای نوآوری در کشور است و با توجه به اینکه زنجیره فولاد از برداشت سنگ‌‌آهن از معادن مختلف شهرستان تا تولید انواع فولاد در شرکت‌های فولادی تکمیل شده است می‌توان امیدوار بود که اتفاقات خیلی خوبی برای این سرا رخ خواهد داد. همچنین وجود اساتید متبحر و اعضای هیات‌علمی توانمند؛ دانشجویان، دانش‌آموختگان، فارغ‌التحصیلان و کارآفرینان متخصص و مرتبط در این زمینه یکی دیگر از مسائل مثبت این واحد است همین‌طور وجود ظرفیت‌های لازم در واحد سیرجان این امکان را فراهم آورده است که تمام فعالیت‌های نوآورانه و فناورانه در زمینه سنگ‌آهن و فولاد در قالب سرای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان دنبال شود.

چرا حوزه سنگ‌آهن و فولاد مدنظر واحد قرار گرفت؟ بیشتر در این خصوص توضیح دهید.

سیرجان  با داشتن بزرگ‌ترین ذخیره سنگ‌آهن درخاورمیانه، بیشترین کارخانه‌های فولاد را در خود دارد. یکی دیگر از دغدغه‌های ریاست محترم دانشگاه آزاد اسلامی که آن را هم در همه حال مورد تاکید قرار می‌دهند، ایجاد ارتباط سازنده میان دانشگاه و صنعت و حل‌مسائل صنعت است که البته از اهداف و برنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان هم هست. در واقع با توجه به پتانسیل شهرستان و منطقه احداث سرای نوآوری در حوزه معدن راهی برای ساخت پل میان دانشگاه و صنعت‌و‌معدن منطقه است و دانشگاه می‌تواند از طریق سرای نوآوری به شرکت‌های دانش‌بنیان، کارگزارها و صنعت متصل شود که پیامد آن کسب درآمدهای غیر‌شهریه‌ای و حرکت به‌سمت دانشگاه فناور است. ضمن اینکه سعی ما بر آن است در سرای نوآوری مهارت و تخصص کاربردی به دانشجویان آموزش داده شود و زمینه کسب‌وکار دانش‌بنیان برای آنها فراهم ‌آید و از این طریق هم مشکل اشتغال دانش‌آموختگان حل شود و هم نیازهای صنعت مرتفع شود. بعد از شکل‌گیری معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری در سازمان مرکزی دانشگاه و در پی بازدید دکتر دهقانی فیروزآبادی، معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری از شهرستان و واحد سیرجان و با توجه به اینکه ظرفیت‌های لازم برای احداث سرا تا حدود زیادی مهیا بود موضوع احداث سرای نوآوری مطرح و مورد استقبال معاونت محترم قرار گرفت که در پی آن به‌دنبال مجوزهای احداث این سرا در شهرستان سیرجان و این واحد بودیم که به‌‌حول و قوه الهی مجوز راه‌اندازی آن صادر شود و در ادامه برای آماده‌سازی و تجهیز آن تلاش خواهیم کرد.

    بیشترین سفارشات را از شرکت‌های صنعتی و معدنی گل‌گهر داشتیم

چه برنامه‌ها و ماموریت‌هایی برای این سرای نوآوری درنظر گرفته شده است؟

از مهم‌ترین ماموریت‌های برنامه‌ریزی شده می‌توان به مواردی همچون، کمک به شکل‌گیری و حیات شرکت‌های دانش‌بنیان، تولید فناوری، ایجاد ‌انگیزه جهت نوآوری در زمینه صنایع معدنی، انجام پروتکل‌های مهندسی معکوس و ساخت قطعات مورد نیاز سنگ‌آهن و فولاد منطقه، شناسایی نخبگان، پژوهشگران و محققان توانمند و حمایت از ایشان و افزایش کارآفرینی و کارآمدی دانش‌آ‌موختگان دانشگاه برشمرد. ضمن اینکه برکسب درآمد غیر‌شهریه‌ای نیز از این طریق نگاه ویژه‌ای داریم؛ زیرا با اعتمادی که شرکت‌های بیرون از این واحد دانشگاهی به شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی سیرجان داشته‌اند، قطعا اتفاق‌های خوبی از نظر اقتصادی برای این دانشگاه خواهد افتاد. این واحد توانسته در حوزه ساخت قطعات و حتی تحول آن بیشترین سفارش ها را از شرکت‌های صنعتی و معدنی منطقه گل‌گهر داشته باشد و این اتفاق هم‌ انگیزه و هم باعث رونق اقتصادی این دانشگاه شده و می‌شود.

 تا اساتید به فضای فناوری وارد نشوند نمی‌توانیم به‌سمت دانشگاه فناور حرکت کنیم

به ابعاد مختلف فعالیت سرا اشاره کردید؛ حضور این سرای نوآوری در واحد سیرجان از حیث علمی چه کمکی خواهد کرد؟

راه‌اندازی سراهای نوآوری کمک بزرگی به دانشگاه‌ها می‌کند و تاثیر مستقیمی بر روند علمی دانشگاه خواهد داشت. تا اساتید و اعضای هیات‌علمی توانمند دانشگاه آزاد اسلامی وارد فضای فناوری جدید نشوند، دانشگاه به‌سمت دانشگاه فناور حرکت نخواهد کرد. ایجاد سرای نوآوری سنگ‌آهن و فولاد در‌واقع فرصت جدیدی است تا علاوه‌بر تقویت برند دانشگاه آزاد اسلامی، متقاضیان ورود به دانشگاه، دانشگاه آزاد اسلامی را به‌عنوان فضایی برای انتخاب شغل، آموزش چگونگی کسب‌وکار می‌شناسند و همچنین اساتید ما نیز با ارتباط و تعامل با صنعت، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و قرار گرفتن در مسیر دانشگاه، فناور باعث افزایش توان علمی خود و دانشگاه خواهند شد. زیرا تاکنون با کمک و همدلی همین همکاران و اعضای هیات‌علمی این واحد دانشگاهی توانسته‌ایم این سفارش  ها صنعتی و همین‌طور تولید قطعات مورد‌نیاز صنعت شرکت‌های برون‌دانشگاهی را به تولید انبوه برسانیم.

واحد سیرجان از حیث علمی به‌ویژه در بحث تجهیزات چه پتانسیل‌هایی در حوزه سنگ‌آهن و فولاد دارد؟

همیشه به یاد داشته باشیم که فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی که امروزه به‌عنوان مدیران بخش‌های مهم در کشور محسوب می‌شوند همین فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی هستند که باید حتما از ظرفیت‌های آنها در تمامی مراحل به‌خصوص سرای نوآوری استفاده کرد، به‌خصوص ما برای سرای نوآوری سنگ‌آهن و فولاد در تلاش هستیم که از نیروی توانمند و ظرفیت همین فارغ‌التحصیلان در این سرا استفاده کنیم تا مشکلات در سرا با کمک آنها برطرف شود.

همچنین در بحث بومی‌سازی و مهندسی معکوس اساتید و اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی فاز مطالعات علمی و پژوهش‌های لازم را انجام می‌دهند و پس از تهیه نقشه و تعیین متریال، قطعات در مجتمعی که به‌همین‌منظور با انواع دستگاه‌های تراش مدرن، دستگاه‌های فرز، انواع ماشین‌های CNG و صفحه تراش تجهیز شده، ساخته می‌شوند کما اینکه کارگاه‌های ریخته‌گری، متالوگرافی و جوشکاری نیز کاملا مجهز راه‌اندازی شده‌اند. از طرفی هر استاد و دانشجویی که در این زمینه تبحر داشته باشد قطعا خود را برای حل مشکلات سرا به دانشگاه آزاد اسلامی نزدیک خواهد کرد، اما به‌طور خاص، اساتید و دانشجویان رشته‌های مهندسی معدن، متالوژی، صنایع، مکانیک و جوشکاری در این سرا فعالیت خواهند کرد.

راه‌اندازی سرا اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه گام‌هایی برای آن برداشته شده است؟

اقدامات اولیه برای راه‌اندازی آن صورت پذیرفته است. پس از موافقت شفاهی برای ایجاد و راه‌اندازی سرای نوآوری فضای فیزیکی مورد نیاز و تجهیزات اداری تدارک دیده شده است، ضمن اینکه کارگاهی مجهز با امکانات لازم برای بومی‌سازی و مهندسی معکوس قطعات مورد نیاز صنعت‌و‌معدن منطقه در دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان راه‌اندازی شده است. قرار است که سرای نوآوری سنگ‌آهن و فولاد با محور صنایع سنگ‌آهن و فولاد فعالیت کند که زیرساخت‌های لازم برای آن فراهم شده و به‌زودی با اخذ مجوز نهایی فعالیت سرا شروع خواهد شد.

 البته بعد از راه‌اندازی آن سعی می‌کنیم شتاب‌دهنده‌ها را در سرای نوآوری سنگ‌آهن و فولاد مستقر کنیم و پس از آن با فراخوانی اعلام خواهیم کرد که هر‌کسی ایده‌ای در این زمینه دارد، به واحد دانشگاهی ارائه کند.

درخصوص همکاری اساتید و دانشجویان بیشتر توضیح دهید.

زمینه‌های کاری برای فعالیت اساتید و دانشجویان در این سرای نوآوری وجود دارد. ابتدا دانشجویان به‌صورت گذراندن دوره کارآموزی، ایجاد هسته‌های فناور، همکاری با اساتید دانشگاه در فاز مطالعاتی و ساخت و تولید با این سرا همکاری می‌کنند که درنهایت افزایش توان مهارتی آنها را به‌همراه خواهد داشت، البته پس از فراغت از تحصیل نیز می‌توانند به کسب‌وکار و فعالیت‌های خود ادامه دهند. اساتید نیز با تشکیل تیم‌های تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان، انجام پروژه‌های برون‌دانشگاهی، همکاری در مرکز تحقیقات خواهند داشت و از همه مهم‌تر در ساخت و تولید و مهندسی‌معکوس قطعات مورد‌نیاز صنعت منطقه نقش موثری دارند.

    بیش از 20 قطعه تحریمی صنعت فولاد در واحد سیرجان ساخته شد

سنگ‌آهن و فولاد مهم‌ترین صنایع جنوب‌شرق کشور است که در خلال تحریم‌های سال‌های گذشته تحت‌تاثیر قرار گرفته است.

بله، پتانسیل‌های اقتصادی زیادی در حوزه سنگ‌آهن و فولاد در شهرستان سیرجان وجود دارد. با توجه به‌وجود تحریم‌ها امکان تهیه قطعات مورد نیاز منطقه از خارج کشور وجود ندارد و به‌طوری‌که سال گذشته این واحد توانست در حوزه تامین بیش از 20 قطعه تحریمی مورد نیاز مجتمع گل‌گهر سیرجان به‌خوبی عمل کند. چنانچه می‌دانید که این مجتمع سالانه 20 هزار میلیارد تومان هزینه تامین و خرید قطعاتش می‌شود که این واحد دانشگاهی با این حرکت توانست به‌خوبی در این زمینه خودکفا باشد و حتی گره دیگری از مشکلات صنعت را باز کند.

از طرفی دیگر ظرفیت بالای تولید در منطقه باعث شده سالانه 1500 میلیارد تومان برای تامین قطعات و پژوهش‌های مورد نیاز هزینه شود که این پتانسیل، ظرفیت خوبی را برای ما ایجاد کرده تا بتوانیم در حد توان از این وضعیت موجود بهره‌مند شویم.

 مجموعه گل‌گهر نزدیک به 900 قطعه ماشین‌آلات معدنی داشته که آنها وارداتی بودند و تحریم باعث شده که این قطعات به‌سختی وارد کشور شوند، در اینجا بحث بومی‌سازی مطرح است؛ دانشگاه آزاد اسلامی سیرجان از این تعداد فعلا 24 عدد آن را بومی کرده و تحویل داده و تعدادی دیگر هم درحال ساخت است.

    بازار قطعات صنعت فولاد 5 هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد

رقم کل هزینه‌های گل‌گهر برای خرید قطعات نزدیک به 5 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود یعنی به‌طور کل بازار قطعات نزدیک به 5 هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد. پیش‌بینی می‌کنیم سهم دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان از قطعه‌سازی برای مجموعه گل‌گهر تا آخر سال از مرز 4 میلیارد تومان بگذرد. این موضوع با توجه به دستورالعمل دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص کاهش اتکای 10‌درصدی به درآمدهای شهریه‌ای، از اهمیت ویژه‌ای برای ما برخوردار است.

نسبت سرای نوآوری «سنگ‌آهن و فولاد» با شعار سال چگونه است؟ این سرا چگونه در راستای تحقق شعار جهش تولید تلاش می‌کند؟

سرای نوآوری واحد سیرجان طبیعتا در راستای شعار سال یعنی جهش‌تولید گام برمی‌دارد، این سرا هرچه بتواند قطعات مجموعه گل‌گهر را در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه در اختیار آنها بگذارد، از آن طرف توقف خط‌تولید آنها کمتر خواهد شد. در‌حقیقت این سرا به‌طور غیر‌مستقیم در زمینه جهش‌تولید گام برمی‌دارد در‌واقع این سرا گوشه‌ای از تولید آنهاست چراکه هرچه بتواند قطعات را با سرعت بیشتر و زمان کوتاه‌تری تحویل دهد، میزان تولید آنها افزایش پیدا خواهد کرد.

نگاه صنایع منطقه نسبت به راه‌اندازی چنین سرایی چگونه بوده است؟

فعالان حوزه در خارج از دانشگاه با این سرا همکاری دارند. خوشبختانه همکاری خوبی از سوی مسئولان شهرستان سیرجان و شرکت‌های معدنی منطقه در این حوزه شاهد بودیم و شرکت‌های منطقه با سفارش پروژه‌های تحقیقاتی و قطعات مورد‌ نیاز خود به این واحد دانشگاهی به‌نحو احسن از شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در مرکز رشد و تاسیس سرای نوآوری حمایت کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به مجتمع گل‌گهر سیرجان اشاره کرد که با سفارش بیشتر از شرکت‌های صنعتی و معدنی منطقه گل‌گهر و ساخت و تحویل تعدادی از قطعات مورد نیاز آنها توانسته‌ایم اعتماد خوبی برای این شرکت‌ها به‌وجود بیاوریم.

  * نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه‌نگار