بی‌قانونی، شبکه بانکی و سلبریتی‌ها در خدمت سایت‌های قمار
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، قبل‌تر هم از فضای شرط‌بندی در فضای ورزشی کشور نوشته بودم؛ از مشاهدات شخصی خودم خصوصا در شهرهای شمالی کشور که مردم، خصوصا جوان‌ترها، روزانه برگه‌هایی را از دکه‌های روزنامه‌فروشی، مغازه‌ها یا برخی کسبه دیگر می‌گرفتند که در آنها برنامه بازی‌های مختلفی نوشته شده بود؛ بازی‌هایی که تعداد قابل‌توجهی از آنها بین تیم‌های شناخته‌شده هم نبودند، مثلا بازی فلان‌تیم و بهمان‌تیم دسته‌چهارم لیگ فوتبال هلند! جلوی هر ردیف و مقابل نام تیم‌ها هم خانه‌های مربعی‌شکلی بود که شما نتیجه مسابقه را به طرق مختلف و براساس ضرایبی پیش‌بینی می‌کردید. البته گویا این روزها در ایران همچنان این مساله وجود دارد و در برخی شهرستان‌ها به این شکل و شمایل هم شرط‌بندی‌ها درحال انجام است، منتها با رشد فضای ارتباطی و تغییرات گسترده در این حوزه شکل‌و‌شمایل شرط‌بندی‌های ورزشی هم مثل خیلی‌دیگر از موضوعات دستخوش تغییر شد و صفحه‌های مجازی و سایت‌ها جای آن برگه‌ها را گرفتند؛ سایت‌هایی که در هرکدام از آنها برنامه‌های مختلفی از شرط‌بندی‌های ورزشی موجود است و منوی بازی مقابل چشمان مراجعه‌کننده قرار می‌گیرد تا در هر حوزه‌ای، از فوتبال و و سایر رشته‌های ورزشی تا حتی آمار مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در یک روز و تعداد ابتلاها و... را پیش‌بینی کند و شاید سرآخر پول خوبی متناسب با آن ودیعه‌ای که می‌دهد و مبلغی که روی آن شرط‌بندی می‌کند، به جیب بزند. این رویه عرفا، شرعا و شاید قانونا در کشور ما دچار محدودیت‌های جدی است و بارها به‌طرق مختلف از سوی مراجع و مسئولان موردنقد جدی قرار گرفته است، با این همه اما این صفحه‌ها و مبلغان داخلی آنها به‌راحتی درحال تبلیغ هستند و تا می‌توانند جوانان و نوجوانان کشور را پای کار می‌آورند و به سمت این سایت‌های شرط‌بندی جذب می‌کنند. افرادی که اغلب از چهره‌های شناخته‌شده و معروف و به‌قولی اینفلوئنسرها و شاخ‌های مجازی هستند.
قماربازی فقط با یک کلیک
همان‌طور که گفتیم پیش از این هم بارها در ارتباط با تبلیغات گسترده سایت‌های شرط‌بندی و صفحه‌های مجازی منتسب به آنها نوشتیم؛ از فضای افسارگسیخته و بدون ناظر مجازی تا سایت‌ها و سایر تبلیغات موجود؛ «اوج لذت و هیجان»، «بیا تو بت یک‌قدم تا میلیونرشدن»، «مسابقات فوتبال را پیش‌بینی کنید و میلیونر شوید»، «پیش‌بینی فوتبال با ضریب بالا و جوایز گوناگون»، «آپشن‌های بی‌نظیر، ضرایب واقعی و بالا، پرداخت سریع و مطمئن وجه»، «پیش‌بینی تمام‌وقت»، «هیجان و پول درآوردن را تجربه کنید»، «با... بهتر و متفاوت‌تر پیش‌بینی کنید و پولدار شوید»، «توی سایت بت بزنید که اگه ۱۰۰میلیون هم برنده شدین کمتر از یک ساعت تو حسابتون باشه»، «آنلاین و به‌لحظه پیش‌بینی و بازی کنید و کسب درآمد داشته باشید»، «تو این شرایط کرونایی که کسب‌وکارها خوابیده با یک کلیک میلیونر شو»، «بالاترین سرعت در تسویه‌حساب، کلیک کن تا پولدار شی!» و... همه بخشی از شعارهای تبلیغاتی است که احتمالا در گشت‌و‌گذارهای مجازی و بالا و پایین کردن صفحه‌ها و کانال‌های اینستاگرامی و تلگرامی با آنها مواجه شده‌اید؛ مواجهه‌ای که حتما نیازی نیست آن صفحه‌ای که دنبال می‌کنید از خارج از کشور اداره شود یا ادمین و گرداننده آن مقیم خارج از کشور باشد، در همین کانال‌های ساده و البته پرمخاطب داخلی هم پر است از این نوع تبلیغات و جذابیت‌ها و شعارها، صفحه‌هایی که اغلب جوانان و نوجوانان به‌منظور کسب اطلاع از اخبار ورزشی، نتایج بازی‌ها، اطلاعات فوتبالی و حاشیه‌های جذاب ورزشی عضو آنها هستند و زمان زیادی را هم در آنها می‌گذرانند. اما نکته مهم‌تر فاصله‌ای است که شما برای آغاز شرط‌بندی و هزینه و سود در این جریان پیش‌رو دارید؛ فاصله‌ای که همان‌طور که در شعارها هم به آن اشاره شده است تنها یک کلیک و لمس یک لینک است، به‌سرعت شما وارد صفحه این سایت‌ها می‌شوید و بعد از پشت‌سر گذاشتن پروسه ساده ثبت‌نام و ثبت اطلاعات شخصی و بانکی مهیای قمار روی نتایج بازی‌ها و مسائل مختلف دیگر می‌شوید. فضایی که خصوصا در این روزها، روزهای شیوع کرونا و خانه‌نشینی مردم، بیش‌ازپیش مورداستقبال قرار گرفته است و با ازسرگیری مسابقات ورزشی خصوصا فوتبال عایدی فوق‌العاده‌ای را نصیب گردانندگان آنها می‌کند. براساس اطلاعات به‌دست‌آمده و مشاهدات میدانی و... غالب مخاطبان محافل شرط‌بندی مجازی، جوانان و نوجوانان 18 تا 30 ساله هستند که با دراختیار قرار دادن اطلاعات شخصی خود، اعم از اطلاعات کارت ملی و کارت بانکی سود هنگفتی را به حساب‌های چهره‌های خاص و بعضا شناخته‌شده سرازیر می‌کنند.
از شیث رضایی تا پیام صادقیان و کانال‌های تلگرامی تبلیغ آزادانه شرط‌بندی در ایران!
همان‌طور که اشاره کردیم نکته قابل‌تامل در ارتباط با این سایت‌های شرط‌بندی و جریان تبلیغاتی آنها گراهایی است که برخی چهره‌های شناخته‌شده و معروف داخلی به مخاطبان می‌دهند. اینکه بتوان جریان اصلی این صفحه‌ها و سایت‌ها را منهدم و با آن مقابله کرد، شاید کمی دور از ذهن به نظر برسد، به‌هرحال این ماجرا معطوف به داخل ایران نیست و سابقه کمی هم ندارد، در همه جای دنیا مقوله شرط‌بندی وجود دارد و عده کثیری هم از آن منتفع هستند، اما اینکه بتوان جریان تبلیغاتی آنها را در داخل کشور رصد، شناسایی و البته با آن مقابله کرد کار سختی به نظر نمی‌رسید. خصوصا وقتی آنها به این سادگی رو بازی می‌کنند و ابایی از شناخته‌شدن و برملاشدن مقاصدشان ندارند. چند روز پیش یکی از دوستان در صفحه مجازی خود تصویری از صفحه شخصی شیث رضایی، بازیکن سابق تیم فوتبال پرسپولیس منتشر کرد و نوشت این بازیکن در صفحه خودش لینک یک سایت شرط‌بندی را قرار داده است، یعنی علی‌رغم تمام اظهارنظرها، اهن‌وتلپ‌های مسئولان و موضع‌گیری‌های عجیب و تند یک بازیکن فوتبال در صفحه شخصی خود در ایران، سایت قمار و شرط‌بندی را تبلیغ می‌کند. البته شیث رضایی نفر اول این جریان نیست و نبوده و نخواهد بود، پیام صادقیان دیگر بازیکن تیم فوتبال پرسپولیس و چند نفر دیگر از بازیکنان شناخته‌شده فوتبال نیز اخیرا به این جریان تبلیغاتی اضافه شده‌اند و درحال جلب مشتری برای سایت‌های شرط‌بندی هستند. مضاف براین البته باید به برخی صفحه‌ها و کانال‌های تلگرامی خصوصا کانال‌هایی که در حوزه اعلام اخبار و حواشی ورزشی فعال هستند هم اشاره کرد؛ کانال‌هایی که مخاطبان بالایی را به‌مدد تولید محتوای ورزشی جذب کرده‌اند و لابه‌لای این اخبار و اطلاعات به‌کرات و به‌صورت هماهنگ به تبلیغ سایت‌ها و صفحه‌های شرط‌بندی مشغول هستند. اینجا و با مشاهده این واقعیت چند سوال در ذهن ایجاد می‌شود که پاسخ گفتن به آن خیلی سخت به‌نظر نمی‌رسد، مثلا اینکه ادمین‌ها و گردانندگان این صفحه‌ها اکثرا در داخل کشور هستند و برای جریانی که به‌راحتی مدیر یک کانال ضدانقلاب را از آن طرف مرزها دستگیر و بعد محاکمه می‌کند کاری ندارد که مدیران این صفحه‌ها را هم کنترل کند. یا درمثالی دیگر، اگر رویه و قرار براین است که جلوی سودجویی و منفعت‌طلبی مالی این سایت‌ها و صفحه‌ها گرفته شود چرا به‌راحتی و برای نقلوانتقالات مالی به صفحه‌های پرداخت مالی داخلی دسترسی وجود دارد و چرا شبکه بانکی کشور اینطور به خدمت این سایت‌ها درآمده است، آیا از این طریق نمی‌توان حداقل محدودیتی برای این شبکه‌های قماربازی ایجاد کرد؟ این مساله خدمت شبکه بانکی به قماربازان خارج‌نشین وقتی سوال‌برانگیزتر می‌شود که کشور در شرایط تحریمی سختی قرار دارد و گفته می‌شود جابه‌جا کردن حداقلی از پول مصائب زیادی را به‌دنبال دارد. اینجا باید جابه‌جایی سخت پول به‌خاطر تحریک‌ها را ببینیم و باور کنیم یا دم‌خروس بیرون‌زده جابه‌جایی راحت پول توسط شبکه بزرگ شرط‌بندی را؟!
جای خالی نهاد ناظر بر سایت‌های شرط‌بندی علی‌رغم تعدد نهادهای متولی
در ارتباط با این شبکه گسترده شرط‌بندی و عوایدی که نصیب گروه خاص می‌شود و حتی اسامی منتفعان این جریان، پیش از این بارها سخن گفتیم و گفته شده است. اسامی مختلفی که در جریان بسته‌شدن پیج امیر مقصودلو (تتلو) به آنها اشاره کردیم، فرشاد لطفی یکی از قهرمانان بدنسازی، رضا پرستش بدل ایرانی مسی، فرشید امیرشقاقی خواننده رپ، ساشا سبحانی و برخی دیگر از چهره‌های معروف ورزشی و هنری، با این حال هیچ گزندی تا امروز به این جریان سرمایه و فریب وارد نشده است و برعکس هر روز هم به تعداد مخاطبان و هم به تعداد مشوقان به پیوستن به این جریان اضافه هم می‌شود. با این همه و در این رابطه گفت‌وگویی با کیوان نقره‌کار، کارشناس فضای مجازی و ارتباطات انجام دادیم که او در این رابطه به «فرهیختگان» گفت: «متاسفانه فرصت‌هایی که فضای مجازی در اختیار همه آحاد مردم قرار داده و این ابزارها به‌راحتی و به ارزانی دراختیار همه است، باعث شده یک‌سری سوءاستفاده‌ها انجام شود. یکی از این موارد سوءاستفاده از فضای مجازی و اینترنتی در قالب سایت‌ها و اپلیکیشن‌های شرط‌بندی اتفاق می‌افتد. نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که سایت‌ها در تمام دنیا نظارت می‌شود و مجوزهای خاص خود را دارد و شاید بتوان گفت در کشور ما با وجود این همه متولی و مدعی حوزه فناوری اطلاعات کوچک‌ترین چیزی که اتفاق می‌افتد، همه می‌خواهند بگویند صاحب آن بخش آنها هستند و جنبه‌های مثبت را به سمت خود بگیرند و خود را متولی اتفاقات خوب معرفی کنند، معلوم نیست چرا این نوع وب‌سایت‌ها روزبه‌روز بیشتر می‌شوند و خبری از نظارت و سختگیری نیست.»
جذابیت مالی بالای سایت‌های شرط‌بندی برای شبکه بانکی
نقره‌کار در ادامه با اشاره به ذی‌نفعان این جریان شرط‌بندی در کشور و علل عدم‌مواجهه و نظارت بر فعالیت آنها در ایران ادامه داد: «از این موضوع نباید غافل شد که این سایت‌های شرط‌بندی به‌شدت از لحاظ اقتصادی برای گردانندگان آنها و برای کسانی که ذی‌نفع این ماجرا هستند به‌صرفه و جذاب است. این ذی‌نفعان را هم می‌توانیم شبکه بانکی که چرخش مالی عظیمی در آن وجود دارد، بدانیم. البته فکر نکنیم وقتی می‌گوییم ذی‌نفع منظور صاحب اپلیکیشن است، از افرادی که به نوعی این سایت‌ها را تبلیغ می‌کنند تا افرادی که شاید در بخشی از آن شرط‌بندی موفق یا دچار مشکل می‌شوند در این پروسه ذی‌نفع محسوب می‌شوند، پس سایت‌های شرط‌بندی چرخه مالی جذابی را برای اینها به وجود آورده است.»
گردانندگان، ذی‌نفعان، مبلغان و استفاده‌کنندگان از این شبکه شرط‌بندی همگی باید پاسخگو باشند
این کارشناس حوزه فناوری در ارتباط با مساله نظارت بر این شبکه ادامه داد: «نکته نظارتی کار کجاست؟ خیلی از این سایت‌ها رو بازی می‌کنند یعنی خود را روشن و واضح معرفی می‌کنند، چراکه به جذب مخاطب نیاز دارند. بنابراین به‌راحتی مثلا از طریق پلیس فتا و مبادی قانونی قابل‌پیگیری هستند. بنابراین به راحتی قابل‌استعلام هستند که خدمات بانکی یا خدمات ترویجی به آنها داده نشود. به‌راحتی این امکان است که هم برای مردم و هم برای سلبریتی‌هایی که خواسته یا ناخواسته آنها را تبلیغ می‌کنند، روشنگری شود. متاسفانه برای کسانی که این سایت‌ها را تبلیغ می‌کنند یک اتفاقی هم می‌افتد؛ آن هم اینکه آنها به‌نوعی در این کلاهبرداری‌ها شریک محسوب می‌شوند، چون مردم را تشویق و ترویج می‌کنند، پس بهتر این است این افراد شناسایی و درصورت لزوم روشنگری‌هایی هم صورت بپذیرد. مضاف بر این وقتی می‌گوییم لایه‌هایی از ذی‌نفعان در این پروسه حضور دارند، تمام کسانی که در لایه‌ها هستند باید به‌نوعی متهم این موضوع شناخته شوند، نه‌فقط صاحب این اپلیکیشن که فردا می‌گویند اپلیکیشن سروری در کشور اروپایی دارد و امکان کنترل یا برخورد با آن وجود ندارد. یا اینکه گرداننده این سایت در ایالتی در آمریکا است و... . این بحث‌ها نیست و اینها به‌راحتی قابل‌رصد، فیلتر، قابل‌پیگیری و اطلاع‌رسانی است. اینها نکاتی است که باید انجام شود ولی متاسفانه شاهد هستیم زنجیره‌ای پیوسته از وزارتخانه‌های مختلف تا نهادهای گوناگون تا بخش خصوصی همه اینجا معطل مانده‌اند و کار خاصی صورت نمی‌دهند.»
نباید منتظر شکایت خصوصی باشیم، مدعی‌العموم برای استیفای حقوق مردم به این مساله ورود کند
نقره‌کار تعدد و تکرر نهادهای متولی در این حوزه را هم یکی از عوامل عدم سیاستگذاری و اقدام صریح و صحیح در مواجهه با مسائل این حوزه دانست و گفت: «این تکرر مسئولان و متولیان زیاد جایی دیده می‌شود که جای خوب ماجراست ولی وقتی جایی است که رسیدگی قانونی و جدی شود و ممکن است حتی از نظر اسمی و رسمی به ضرر آنها باشد، می‌بینیم کمتر حضور دارند. یک نکته وجود دارد که ما همان‌طور که در بحث حقوقی مدعی‌العموم داریم و شاید شکایت خصوصی وجود نداشته باشد، (گرچه خیلی از اینها قابلیت شکایت خصوصی به دادگاه جرائم رایانه‌ای و مواردی از دست دارند) مدعی‌العموم باید وارد شود، چراکه اینجا اموال عده‌ای به باد می‌رود. روالی که انجام می‌شود روال کلاهبرداری، قماربازی یا روال‌های نادرست است که نه‌تنها در کشور ما بنا به قوانین یا عرف و سنت کشور ما بلکه در بسیاری از کشورهای دنیا هم این مورد شرط‌ها و بازی‌ها را درست نمی‌دانند و به شکل زیرزمینی انجام می‌شود. صبر نکنیم و فکر نکنیم حتما یک نفر شکایت خصوصی کند و به جریان بیفتد و این کاملا قابلیت دارد، همانند فیلترینگ خیلی از موضوعاتی که واقعا نباید رخ دهد، یعنی خیلی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها شاهد هستیم درحال خدمات‌دهی هستند، فیلتر می‌شوند ولی این موارد که باید موردتوجه قرار گیرد و فیلتر شود آزادانه فعالیت می‌کنند و تبلیغ می‌شوند.»
برای مواجهه با این سایت‌ها نیازمند قانون صریحی هستیم
پیش‌تر، فکر می‌کنم قبل از فیلترینگ تلگرام گفته شده بود که کانال‌های تلگرامی و صفحه‌های اینستاگرامی که مخاطبان بالایی دارند باید برای ادامه فعالیت مجوز بگیرند و به قولی شناسنامه داشته باشند، اما هرگز معلوم نشد آن پروسه به کجا رسید، در این‌باره هم این کارشناس حوزه فناوری گفت: «بحث شامد و شناسایی بود که کانال‌های تلگرامی و صفحه‌های اینستاگرامی پرطرفدار مجوز بگیرند و یک‌سری اقداماتی داشته باشند. نمی‌توانیم الان بگوییم سایت ورزش یا آقای سلبریتی تبلیغ نکنید، چون هنوز این موضوع را به‌عنوان یک جرم و موضوع دارای بحث حقوقی مطرح نکرده‌ایم. بنابراین این باید مشخص شود و بعد بازدارندگی را برای کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، اعلام کنیم. الان آن شخص می‌گوید یک سایتی است که تبلیغ می‌کند و من کاری ندارم، می‌تواند در روزنامه یا فضای مجازی تبلیغ کند. یعنی چون ماده قانونی صریحی برای این ماجرا نداریم نمی‌توانیم به آنها بگوییم تبلیغ نکنند، حتی به سلبریتی‌ها با وجود اینکه بدانند این موضوعی است که در پس آن، آنچه برای مردم لازم است را برآورده نمی‌کند.»
مسدود‌سازی پروسه نقلوانتقالات مالی در شبکه بانکی ایران می‌تواند در این پروسه قماربازی خدشه وارد کند
سوال آخر ما این بود که کنترل شبکه بانکی و ردیابی و رصد این سایت‌ها و مخاطبان و مبلغان‌شان ازطریق تراکنش‌های بانکی که از ایران انجام می‌دهند، امکان‌پذیر است یا خیر و درصورت مسدود شدن این مسیر آیا خدشه‌ای در این فضا ایجاد می‌شود یا نه؟ که نقره‌کار گفت: «به‌هرحال هرگونه روش‌های جابه‌جایی پول وجود دارد. حتی اگر پول مستقیم از طریق این سایت‌ها ردوبدل نشود روش‌های دیگری وجود دارد ولی اگر مسیرهای قانونی و داخلی و مرسوم مسدود شود و مشکلاتی ایجاد کنیم کار را برای آنها سخت‌تر می‌کند و مسلما برای کاربر نهایی که وارد این ماجرا می‌شود و این سختی کار را می‌بیند، دوگانه‌ای را ایجاد می‌کند و ممکن است قید این امر را بزند و این سایت‌ها مشتری خود را از دست بدهند اما نکته مهم این است که این پروسه مواجهه باید روال قانونی پیدا کند تا همه دستگاه‌ها ملزم به رعایت ماجرا شوند والا شبکه بانکی هم مثل شبکه‌های تبلیغ‌کننده و ترویج‌کننده ماجرا می‌گوید منع قانونی برای من صادر شده که من به اینها این امکانات را ندهم؟ خیر! اینها استانداردهای لازم برای یک اپلیکیشن یا وب‌سایت را دارند و ما هم این امکانات را به آنها می‌دهیم.»
* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه
مطالب پیشنهادی
