غربی‌ها و اصلاح قانون اساسی روسیه

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، روح‌الله مدبر،‌کارشناس مسائل روسیه طی  یادداشتی  در روزنامه «فرهیختگان» نوشت:

در آستانه اول جولای (11 تیر)، تاریخ جدید برگزاری انتخابات مهم اصلاح قانون اساسی روسیه که به‌خاطر شیوع ویروس‌کرونا به تعویق افتاده بود، هستیم. طی روزهای گذشته و اعلام برگزاری زمان این رخداد مهم در روسیه و اعلام نظر‌سنجی‌های رسمی مبنی‌بر استقبال شهروندان روس از این اصلاحات و احتمال بالای تصویب آن، شاهدیم رسانه‌های غربی و مخالفان کرملین در‌حال فضا‌سازی و خبرسازی‌های مختلفی درخصوص این اصلاحات و تلاش برای ممانعت در به‌ثمر نشستن این دستاورد مهم در روسیه هستند و سعی دارند فقط امکان حضور مجدد ولادیمیر پوتین در رقابت برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2024 را طبق قانون اساسی جدید پررنگ کرده و سایر موارد مهم اصلاحی را کاملا بایکوت کنند.

اما به‌راستی چرا غربی‌ها از انتخابات اصلاح قانون اساسی روسیه این‌گونه هراس دارند و در پی خبرسازی‌های جعلی، دخالت در امور داخلی و تشویق مردم روسیه، برای کاهش مشارکت در این رخداد بزرگ ملی هستند؟ همان‌طور‌که در مباحث گذشته در روزنامه وزین «فرهیختگان» به تفصیل اشاره کردم فدراسیون روسیه از سال 2000 تاکنون در‌حال سپری‌کردن سریع مسیر رشد و توسعه است و این روند در راستای اسناد بالا‌دستی و عملیاتی‌ای است که توسط ولادیمیر پوتین ترسیم شده و طی ریل‌گذاری هدفمند در‌حال تحقق است که در این راستا نظام بین‌الملل در سال 2030‌، چهره‌ جدید از روسیه‌ای ‌مقتدر‌تر، پرنفوذتر و بسیار موثرتر در مناسبات جهانی فرا‌دولتی خواهد دید.

در این بین با تدابیر اتخاذ شده این مسیر فقط انحصارا در حوزه توسعه اقتصادی و امنیتی نیست، بلکه ولادیمیر پوتین به‌شدت به‌مسائل مهم اجتماعی و هویتی در این ریل‌گذاری توجه کرده است. نکته بسیار مهمی که دستاورد آن با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، موجب تربیت نسل جوان روس شده است نسلی که با هویت ملی روسی، متخصص و وطن‌دوست برای پذیرش مسئولیت‌های مختلف کشوری آماده است. در این میان استحکام همدلی در جامعه روسیه که تشکیل‌یافته از تنوع فراوان مذهبی و قومیتی است با احترام همزمان به این تنوع با ارائه تئوری هویت‌اجتماعی که موجب انسجام هویت‌های چندگانه ذیل هویت ملی می‌شود در دوره ولادیمیر پوتین بسیار موثر و راهگشا بوده است. مساله‌ای که چالش‌های دهه‌های گذشته در این بخش را حل و کمرنگ کرده و اکنون در سراسر روسیه، وحدت کلمه، هماهنگی و سهم مشترک همگان در رفاه و توسعه حس می‌شود. آنچه بر اهمیت موضوع می‌افزاید و موجبات نگرانی هر چه بیشتر غربی‌ها را پدید آورده، اقدام هوشمندانه ولادیمیر پوتین برای اقدام در‌جهت دائمی کردن این راهبردهاست که در آینده با روی کار آمدن افرادی دیگر در راس قدرت، این مسیر دچار انحراف و وقفه نشود. به‌عبارتی پوتین، در اصلاحات قانون اساسی به‌صورت جدی ریل‌گذاری‌های حوزه اجتماعی را در مهم‌ترین و بالاترین سند حقوقی و ملی فدراسیون روسیه ماندگار کرده است. نکته‌ای که غربی‌ها در فضا‌سازی‌های خود به آن نمی‌پردازند و از این ثبات هویتی به‌شدت نگرانند چراکه برایشان تکرار تجربه‌های گذشته را دور از دسترس خواهد کرد و ممکن است به چالشی برای نفوذ فرهنگ روسی در غرب هم تبدیل شود؛ عکس آنچه سال‌ها برایش هجمه و تلاش رخ داد.

برخی از موارد مهم اجتماعی و هویتی که در اصلاحات قانون اساسی روسیه به آن پرداخته شده است عبارتند از توجه جدی به نهاد رسمی خانواده و دوری از انحرافاتی همچون همجنسگرایی که مورد توجه فرهنگ غربی است. در قانون اساسی روسیه خانواده و جایگاه آن به‌عنوان مهم‌ترین نهاد تولید و پرورش نسلی (سالم، با هویت و معتقد به ارزش‌های بنیادین روسی) مورد توجه جدی قرار گرفته و برای تحقق این امر زیرساخت‌های لازم نیز طراحی شده و صرفا در قالب متن و شعارزدگی خلاصه نشده، توجه متقابل والدین و فرزندان به یکدیگر و تاکید بر مراقبت والدین از فرزندان و تکرار همین امر توسط فرزندان در دوران سالمندی والدین‌شان و ممنوعیت فرستادن والدین به سرای سالمندان توسط فرزندان دارای شرایط مناسب، نکته‌ای عمیق و بنیادین در این قانون است. همچنین توجه به جایگاه بازنشستگان و تامین نیازهای اساسی زندگی آنان پس از دوران کار همراه با راهبرد توسعه شبکه سلامت برای هر شهروند روسی از دوران تولد تا تمام طول حیات، بسیار ویژه در قانون اساسی مورد توجه قرار گرفته است و در سخنرانی سالانه آغاز سال 2020 پوتین هم گزارش‌های اجرای عملیاتی آن برای ملت طرح شد.

حمایت و تشویق جوانان به ازدواج و فرزند‌آوری برای افزایش جمعیت روسیه با بسته‌های حمایت مالی ویژه شامل تامین مسکن، بیمه، خدمات متعدد اجتماعی، سلامت، آموزش و تفریح هم از ابتکارات ولادیمیر پوتین در دوران ریاست‌جمهوری‌اش است که در قانون اساسی هم به آن پرداخته شده است.

نکته ویژه‌تر دیگر در اصلاحات قانون اساسی و برنامه راهبردی هویتی پوتین، توجه و احترام به جایگاه قهرمان، کشته‌ها و خانواده رزمندگان روسی در دوره دفاع از سرزمین‌شان و جنگ بزرگ میهنی است. به‌عبارتی جایگاه فرهنگ ایثار برای وطن و از خودگذشتگی برای (‌مام میهن) در روسیه بسیار مورد تاکید قرار گرفته است و اشاره شده که خاطره ایثار و جانفشانی نسل‌های گذشته برای بقای سرزمین و یکپارچگی روسیه، هیچ‌وقت نباید فراموش شود و همیشه باید برای نسل‌های جدید تبیین و سینه‌به‌سینه منتقل شود.

توجه به فرهنگ و زبان روسی و همچنین نفی و ممنوعیت اخذ تابعیت‌های بیگانه به‌ویژه برای مقامات روسی از ابتکارات خاص در اصلاحات جدید قانون اساسی فدراسیون روسیه است که پا را در مقام عمل در نفی ترجیح تابعیتی غیر‌ملی به‌ویژه برای مقامات و مسئولان دولتی ایجاد کرده که موجبات تقویت ‌انگیزه خدمت به ملت و کشور را پدید خواهد آورد. به‌عبارتی دیگر افراد دو‌تابعیتی جایگاهی بین مقامات و ملت روسیه ندارند و شرط اعطای پست و مسئولیت برای خدمت به کشور داشتن تنها یک تابعیت و آن‌هم روسی است.

شایان ذکر است در اصلاحات اخیر بر اولویت قوانین نظام فدرال فدراسیون روسیه بر سایر قوانین بین‌المللی تاکید و یادآور شده است اگر مصوبات یا قوانین بین‌المللی با قانون اساسی و قوانین داخلی روسیه مغایرت داشته باشد به هیچ‌وجه قابل اجرا نبوده و اصل بر قوانین روسی است.

نگاه به توسعه رفاه همه طبقات جامعه به‌ویژه بدنه کاری جامعه، همزمان با افزایش سرانه امکانات آموزشی برای تبدیل شدن روسیه به قطبی علمی، فرهنگی، آموزشی و اقتصادی در نظام بین‌الملل از دیگر شاخصه‌های این اصلاحات جدید است. حفظ ذخایر طبیعی، محیط‌زیست و مقابله با نابودی این ذخایر بیولوژیک به‌عنوان میراث مشترک ملت روسیه نیز به‌طور جد در این اصلاحات مورد تاکید قرار گرفته است.

پس همان‌طور‌که به‌صورت خلاصه بخش‌هایی از اصلاحات جدید را عرض کردم بر‌خلاف تبلیغات طرف غربی، قانون اساسی روسیه صرفا برای تمدید دوران ریاست‌جمهوری پوتین اصلاح نمی‌شود، بلکه این اصلاحات برای ایجاد ثبات در مسیر روند رو‌به‌رشد فدراسیون روسیه، تحکیم هویت و فرهنگ روسی، تقویت بنیان‌های اساسی اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی در کنار حمایت از توسعه‌یافتگی، مقابله با ترویج فرهنگ غرب‌گرایی و خروج نخبگان از کشور و تبدیل روسیه به محل جذب نخبگان بین‌المللی، حضور موثر در مناسبات بین‌المللی و موارد مشابه اصلاح شده و در این بین حق کامل و آزادانه انتخاب برای مردم روسیه برای انتخاب مجدد ولادیمیر پوتین به‌عنوان رئیس‌جمهور توسعه‌دهنده روسیه در سال 2024 هم دیده شده است.پوتینی که آنچه را در طول دوران ریاست‌جمهوری‌اش به مردم روسیه وعده داد در عمل نیز اجرا کرد و این مساله در روند محبوبیت رو به رشدش در جامعه روسی بسیار موثر بود و اکنون محبوب‌ترین چهره در بین مردم روسیه است و رقبای غربی‌اش از ادامه همین سیاست و برنامه رو‌به‌رشد روسیه هر روز نگران‌تر می‌شوند چراکه برخی اقدامات پوتین، به‌ویژه در ایجاد ساختارهای جدید و ائتلاف‌های جدید اقتصادی، فرهنگی و نظامی، کارایی انحصاری برخی ائتلاف‌های غربی را نیز زیر سوال برده و نشان داده است دیگر جهان تک‌قطبی معنایی برای نخبگان ندارد!