ابهام خروج محدود یا کامل از عرا ق

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، نخستین دور گفت‌و‌گوهای راهبردی عراق و آمریکا، عصر پنجشنبه، به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد و ساعاتی بعد در بامداد روز جمعه، دوطرف با انتشار بیانیه مشترکی، مسائل مورد توافق را اعلام کردند. همان‌طور که انتظار می‌رفت، مهم‌ترین بخش این دور از مذاکرات، مبتنی‌بر حوزه‌های اقتصادی و نظامی- امنیتی بود و در بیانیه مشترک نیز دو طرف بر این دو موضوع تاکید کرده‌اند. در مباحثات این دور، آمریکا متعهد شده است در یک بازه چند ماهه تعداد نیروهای خود در عراق را کاهش دهد. آن‌طور که در بیانیه آمده است: «درخصوص شراکت امنیتی، دو کشور اذعان کردند که در سایه پیشرفت چشمگیر در رهایی از تهدید گروه تروریستی داعش، آمریکا در طول ماه‌های آینده به کاهش شمار نیروهای موجود در عراق و گفت‌وگو با دولت عراق درباره وضعیت نیروهای باقی‌مانده ادامه خواهد داد و تمرکز دو کشور به سمت توسعه رابطه امنیتی طبیعی براساس منافع مشترک حرکت می‌کند. همچنین آمریکا تاکید کرد که برای برپایی پایگاه‌های دائمی یا حضور نظامی دائمی در عراق تلاش نمی‌کند. دولت عراق نیز متعهد به حفاظت از نیروهای نظامی ائتلاف بین‌المللی و همراه با نیروهای عراقی که میزبان آنها هستند؛ همسو با قوانین بین‌المللی و تدابیر مشخص درخصوص حضور این نیروها به شکلی که توافق درباره آن بین دو کشور صورت خواهد گرفت، شد.»

ریاست تیم مذاکره‌کننده گفت‌و‌گوی راهبردی که با استناد به توافقنامه راهبردی دوستی و همکاری امضاشده بین جمهوری عراق و آمریکا در سال 2008 میلادی انجام گرفته، در طرف عراقی برعهده عبدالکریم هاشم‌مصطفی قائم‌مقام ارشد وزارت خارجه عراق و در طرف آمریکایی برعهده دیوید هیل قائم‌مقام وزارت خارجه آمریکا در امور سیاسی بود. این مذاکرات که دور دوم آن ماه آینده(ژوئیه) در واشنگتن برگزار می‌شود، محدود به حوزه نظامی و امنیتی نماند و اقتصاد، انرژی، مسائل سیاسی و روابط فرهنگی را نیز تحت‌پوشش قرار داد و دو دولت پروژه‌های سرمایه‌گذاری احتمالی با مشارکت شرکت‌های آمریکایی جهانی در بخش انرژی و سایر بخش‌ها را به شرط مهیا بودن شرایط کاری مورد بحث قرار دادند و آمریکا موضوع در اختیار قرار دادن مشاوران اقتصادی برای کار مستقیم با دولت عراق را مطرح کرد.

گفت‌و‌گوهای راهبردی بغداد و واشنگتن به پیشنهاد آمریکا و پس از عملیات ترور سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس در عراق به دولت بغداد ارائه شد. پس از این جنایت، پارلمان عراق در مصوبه‌ای خواهان اخراج نیروهای آمریکایی از عراق شد و گروه‌های مقاومت نیز به آمریکا هشدار دادند در صورت بی‌توجهی به این مصوبه، آنها با زور آمریکا را از عراق بیرون می‌کنند. پس از افزایش تهدیدات علیه آمریکا در عراق، آمریکا پیشنهاد گفت‌وگوهای راهبردی به عراق داد تا پیش از شکل‌گیری یک جنگ چریکی در عراق علیه مواضعش، بخشی از نیروهای خود را از عراق بیرون بکشد. در چند ماه گذشته برخی از پایگاه‌های آمریکا مورد حمله گروه‌هایی با منشأ مقاومت قرار گرفته که هیچ رد و نشانه‌ای از آنان در دسترس نیست و با وجود تسلط امنیتی واشنگتن در بغداد، سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی این کشور نتوانسته‌اند این گروه‌ها را شناسایی کنند. تداوم این وضعیت به‌ویژه پس از موشک‌باران پایگاه عین‌الاسد توسط ایران، واشنگتن را ناچار به اتخاذ راهبرد جدید در عراق کرده است. بهترین گزینه برای آمریکا، تداوم حضور طولانی‌مدت در عراق بود اما تهدیدات چندماه گذشته، باعث شد تا پیش از واکنش نظامی گروه‌های مقاومت، استراتژی نظامی واشنگتن در عراق با تغییری معنادار همراه باشد. مهم‌ترین تغییر درحال حاضر کاهش نیروهای آمریکایی از عراق و عدم تلاش این کشور برای برپایی پایگاه‌های دائمی یا حضور نظامی دائمی در عراق است. عملکرد دو دهه گذشته آمریکا در عراق نشان می‌دهد این کشور در بسیاری از مواقع، تعهدات خود را زیرپا گذاشته و حاکمیت عراق را نقض کرده است ولی با این حال در تلاش است تا به بهانه این گفت‌و‌گوها، حضور خود در عراق را به‌شکلی رسمی ادامه بدهد و همچنان در منطقه حضور داشته باشد.

  خروج محدود؛ توصیه اندیشکده رند به آمریکا

بر همین اساس نیز، اندیشکده رند در یک بررسی پژوهشی به بررسی شیوه تعامل آمریکا در عراق پرداخته و به این مساله اشاره کرده است که اگر آمریکا بخواهد خلاف مصوبه پارلمان در عراق بماند، اعتراضات ضدآمریکایی را در عراق تقویت خواهد کرد. این اندیشکده توصیه می‌کند که آمریکا با سناریوی «خروج محدود» می‌تواند از این آسیب در امان بماند و حضور مشاوره‌ای خود را در بغداد حفظ کند. پژوهشگران رند می‌نویسند اگر این خروج به صورت دقیق با تعاملات دیپلماتیک مناسب با عراق انجام شود می‌تواند تنش‌های کنونی با دولت عراق را کاهش دهد. علاوه‌بر این اگر خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق محدود به چندصد سرباز باشد تاثیر خروج بر چشم‌انداز توانایی نظامی نیروی امنیتی عراق در مقابله با گروه تروریستی داعش کاهش می‌یابد. علاوه‌بر این نیروهای ائتلاف هم‌پیمان آمریکا هم می‌توانند خلأ‌های ناشی از کاهش نیروهای نظامی آمریکا را پر کنند. اما از سوی دیگر؛ خروج محدود نیروهای نظامی آمریکا می‌تواند پیامی از ضعف آمریکا در مقابل ایران و سایر دشمنان باشد. حتی خروج کوتاه‌مدت و محدود می‌تواند کمپین مقابله با گروه تروریستی داعش را تضعیف ببخشد. در این شرایط، ایالات متحده آمریکا و متحدانش باید توجه بیشتری به مساله حاکمیت عراق نشان دهند و به اقدامات نظامی یکجانبه خود در عراق پایان دهند تا این امر بتواند زمینه توافق برای حضور نظامی پایدار را فراهم سازد.

در توصیه رند به مقامات آمریکایی درباره عراق تمرکز بر ماموریت آموزشی و مشاوره‌ای به نیروهای امنیتی عراق است. رند در این‌باره می‌نویسد که تغییر سریع ماموریت فعلی یا خروج نظامی سریع از عراق برای هر دو کشور آمریکا و عراق خطرناک خواهد بود. در شرایط موجود ضمن حفظ نیروهای فعلی؛ مشاوران کمکی نظامی به‌تدریج باید به سمت ایفای یک نقش حمایت آموزشی امن‌تر و پایدارتر حرکت کنند. اگر برای دستیابی به ماموریت مشاوره‌ای به نیروهای امنیتی عراق؛ نیازمند کاهش نیروها هستیم، ما توصیه می‌کنیم که خروج نیروهای نظامی آمریکا باید تدریجی و با دقت انجام شود. درواقع کاهش حضور نظامی آمریکا از عراق باید متناسب با شرایط و موقعیت باشد زیرا خروج نیروهای آمریکا می‌تواند عراق را به عرصه نفوذ ایران واگذار کند. در این مسیر در بلندمدت؛ مشاوران نظامی آمریکا باید به مشاوره و کمک به سرویس مقابله با تروریسم عراق(CTS) ادامه دهند اما باید تمرکز اقدامات خود را بر ایجاد یک ارتش موثر و پایدار در عراق که کمتر در معرض فروپاشی قرار می‌گیرد، تغییر دهند. در این مسیر ایالات متحده آمریکا برای تضمین آزادی فعالیت دیپلمات‌های آمریکا، موازنه‌بخشی در مقابل نفوذ ایران، حمایت از عملیات محدود در شرق سوریه و اجتناب از هر نوع بی‌ثباتی اقتصادی باید همچنان به صورت موثر در زمینه مشاوره به نیروهای امنیتی عراق و حرفه‌ای‌سازی افسران عراقی و تحول حمایت‌های مادی و نظامی اقدام کند و ایالات متحده آمریکا برای تامین امنیت و خنثی‌سازی نقش حشدالشعبی باید به حمایت از ارتش عراق اقدام کند. مشاوران نظامی آمریکا باید به مرور زمان در توسعه توانایی نظامی مدنی در حمایت از عملیات ضدشورش، عملیات ضدتروریسم و بهبود توانایی برای ارائه خدمات به مردم عراق به ارتش و سایر نیروهای امنیتی کمک کنند.

 تاکید الکاظمی بر خروج کامل آمریکایی‌ها

آمریکا تلاش می‌کند با خروج محدود و حواله مسئولیت به ناتو، نفوذ خود در عراق را ادامه دهد، اما به‌نظر می‌رسد، نخست‌وزیر عراق خواهان خروج کامل نظامیان آمریکایی از عراق است. به گزارش شفقنا، خبرگزاری رسمی عراق(INA) بامداد روز جمعه از یک منبع دولتی نقل کرد «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر جدید این کشور گفته که گفت‌وگوی راهبردی با دولت آمریکا، بر اصل حاکمیت و اولویت مصلحت عراق تمرکز داشته است. به گفته منبع مذکور که نام وی فاش نشده، الکاظمی ضمن تاکید بر اینکه موفق شدند به نتایج بزرگی دست‌یابند، اعلام کرده که در جریان گفت‌وگوی راهبردی، خروج همه نیروهای آمریکایی از خاک عراق و عدم وجود هیچ‌گونه پایگاه نظامی متعلق به آنها مورد تاکید قرار گرفته و مصوبه مجلس نمایندگان کشورش مبنی‌بر خروج این نیروها نیز به‌رسمیت شناخته شده است. این منبع دولتی در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی عراق همچنین از نخست‌وزیر این کشور نقل کرده که شاهد همکاری با آمریکا در زمینه روابط اقتصادی و بخش‌های دیگر خواهند بود و گفت‌وگوی راهبردی نیز یک دستاورد بزرگ عراقی را رقم زده که برای دولت وی حساب می‌شود.