به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، کرونا برای هر کس خوب نبود، برای عده‌‌ای که از هر راهی به‌دنبال کسب درآمد هستند، خوب بود. چه کسانی که در روزهای ابتدایی شیوع این ویروس از راه تولید مواد ضدعفونی‌کننده تقلبی و ماسک‌های گران‌قیمت پولی به جیب زدند، چه کسانی که حالا آزمون‌های مجازی را راهی برای رسیدن به حقوق یک‌شبه می‌دانند.
حرف از کسانی است که می‌خواهند به‌جای برخی دانشجویان امتحان مجازی دهند و از این راه کسب درآمد کنند. همان اندازه که دانشگاه‌ها به‌دنبال برگزاری امتحانات پایان ترم به‌صورت منظم هستند، دانشجویانی نیز در کانال‌ها و سایت‌های فریلنسری به‌دنبال کسانی می‌گردند که به‌جای آنها امتحان مجازی دهند. این که دانشجویان چرا تقلب می‌کنند و آیا مشکل از دانشجویان است یا نظام آموزشی، مورد بحث این گزارش نیست؛ در این گزارش به چالش‌های آموزش مجازی در دانشگاه‌های مختلف و کسانی که یاد گرفته‌اند در دل هر بحران، فرصتی وجود دارد و می‌توانند از این فرصت‌ها پولسازی کنند، پرداخته‌‌ایم.

کافی است سری به کانال‌های مجازی، سایت‌‌های اینترنتی و یا آموزشگاه‌های خصوصی بزنید؛ کسانی را پیدا خواهید کرد که پول می‌گیرند و امتحان می‌دهند! البته به‌راحتی نمی‌توان از زیر زبان آنها حرف کشید، باید مطمئن شوند دانشجو هستید و واقعا قرار است به‌جای شما امتحان دهند. گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ کار این افراد را ساده کرده است؛ چراکه دیگر نیازی به حضور در جلسه امتحانی و جا زدن خودشان به‌جای دانشجو ندارند. این‌سوی خط استادانی هستند که چند سوال امتحانی را مطرح می‌کنند و در سوی دیگر افرادی که کنار دست دانشجو نشسته و به‌جای آنها به سوالات پاسخ می‌دهند. گاهی هم امتحان به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود؛ دانشجو از چند روز قبل، زمان امتحان را با تقلب‏رسان هماهنگ کرده و سوالات را از استاد گرفته و برای او فرستاده و جواب‌ها را دریافت می‌کند.

فارغ از اینکه خروجی دانشگاه‌هایی که قرار است امتحانات خود را به‌‌صورت غیرحضوری برگزار کنند، چیست و دانش فارغ‌التحصیلان آن چقدر خواهد بود، بحث عدالت بین دانشجویان هم به میان می‌آید. دانشجویانی که پولدارتر هستند و دل‌‌شان نمره‌های بالاتر می‌خواهد، سر کیسه را شل کرده و به مراد دل‌شان می‌رسند، اما آنهایی که به اصطلاح پولدار نیستند اما در طول ترم سر کلاس‌های مجازی به‌صورت مستمر حضور پیدا کرده، درس خوانده و تمرین کرده‌اند از قافله عقب مانده و حق‌شان تضییع می‌شود.

  از چند هزار تومان تا چند میلیون

شکل کار متفاوت است، شاید بهتر باشد بگوییم شکل تقلب‌ها و نرخ‌ها متفاوت است؛ قیمت‌ها از چند صد هزار تومان تا چند میلیون.  البته مهم است که دانشجوی ارشد باشی یا دکتری چون قیمت‌ها بالا و پایین می‏شود.

 برای کشف جزئیات مجبور می‌شوم عضو برخی از این کانال‌ها و گروه‌ها شوم. در یکی از کانال‌ها با هشت هزار و 500 نفر دنبال‌کننده، پیام‌هایی با عنوان #انجام_دهنده و #درخواست_کننده وجود دارد. انجام‌دهنده همان کسانی هستند که به‌جای دانشجویان امتحان داده و یا به‌جای آنها تحقیق و ترجمه می‌کنند و درخواست‌کننده دانشجویانی هستند که در طول ترم به‌جای درس خواندن و تمرین کردن، روز‌ها را با بیکاری و تنبلی به هم دوخته‌اند و حالا چشم به دست مدرسانی دوخته‌اند که به‌جای آنها امتحان بدهند. گویا بحث آموزش و پژوهش چندان برای آنها مطرح نیست و فقط دنبال گرفتن نمره و قبولی هستند. حالا اگر نمره بالاتر بخواهند که باید دنبال مدرسانی باشند که قیمت‌های نجومی می‌دهند.

جالب است که اسم گروه را طوری انتخاب کرده‌اند که کسی شک نکند! در پیام‌ها جملاتی مانند رفع اشکال، حل تمرین، کمک در انجام پایان‌نامه و پورپوزال، کمک در انجام تحقیق و... عنوان شده است تا مبادا نام تقلب روی آن گذاشته شود.

در یکی از کانال‌ها نیز عنوان شده بود: «دانشجویان به‌هیچ‌وجه برای حل سوالات امتحانی و یا تقلب در امتحانات به ما مراجعه نفرمایید. درمورد پروژه‌ها و تمرین‌ها نیز معیار بر این است که شما انجام پروژه و یا تمرین را از فرد انجام‌دهنده آموزش می‌بینید.» خیالم راحت می‌شود که حداقل یکی از این کانال‌ها تلاش کرده فقط به دانشجویان کمک کند و داستان تقلب نیست. اما وقتی پیگیری کردم، متوجه شدم که فقط شکل کار زیباست، اما در این کانال هم، ماجرا همان ماجرای درخواست‌کننده و انجام‌دهنده است.

  قیمت توافقی!

در یکی از سایت‌ها جمله «من میتونم دستیار شما در انجام پروژه‌ها و امور دانشجویی‌تون باشم مهم نیست که دانشجوی ارشد باشی یا کارشناسی، مهم نیست پزشکی می‌خوانی یا حتی انسانی» جلب توجه می کند؛ گویا اینجا افرادی هستند که با عنوان «دستیار» قرار است کنار دست شما نشسته و به‌جای شما به سوالات امتحان پاسخ دهند.

یکی دیگر از کانال‌ها بیش از 30 هزار دنبال‌کننده دارد و در قسمت بیوگرافی گروه نوشته شده: «این گروه برای کمک‌رسانی است» در این کانال هشتگ «#قیمت توافقی» توجهم را جلب می‌کند؛ هیچ‌وقت گمان نمی‌کردم روزی برسد که برای نمره هم قیمت آن از نوع «توافقی» تعیین شود. اینجا دانشجویان درخواست و بعد تقاضای خودشان را اعلام  و انجام‌دهنده‌ها قیمت را مشخص می‌کنند.

  500 هزار تومان برای 25 سوال

به یکی از درخواست‌کننده ها که با هشتگ درخواستی نوشته: «تعدادی سوال فیزیک2 به تاریخ 25/3/99 ساعت 8:30، مبلغ 100 هزارتومان. درصورت حل درست تمام سوالات 150 تومان» پیام می‌دهم. می‌گوید 25 سوال را باید پاسخ بدهد که برای تمام سوالات حاضر است 150 تومان پرداخت کند. به او می‌‏گویم تسلط کامل برای پاسخ تمام سوالات را دارم اما برای تمام سوالات 500 تومان می‌گیریم و او سریع قبول می‌کند. البته به شرط آنکه تمام سوالات را بتوانم به‌درستی پاسخ دهم!

یکی از درخواست‌کننده‌ها دو سوال فیزیک دارد که از پاسخ به آنها ناتوان است اما برای هر سوال فقط حاضر است 10 هزارتومان پرداخت کند. به او می‌گویم برای هر سوال 50 تومان می‌گیرم، بعد از کمی فکر کردن ترجیح می‌دهد به‌جای آنکه هزینه کند خودش به سوالات پاسخ دهد.

یکی از دانشجویان در مقطع کارشناسی فنی و مهندسی تحصیل می‌کند و می‌گوید 25 سوال دارد که قرار است یکی با گرفتن تنها 20 هزارتومان سوالات را برایش پاسخ دهد. گویا برخی سودجویان راه دلالی را به برخی دانشجویان آموخته‌اند.

به یکی دیگر از دانشجویان که به اصطلاح درخواست کمک کرده است، پیام می‌دهم. می‌گوید دهم تیرماه امتحان مدار مخابراتی دارد و اگر من هم در همان تاریخ امکان آنلاین بودن دارم، سوالات را برای من بفرستد تا به‌جای او پاسخ داده و برایش ارسال کنم. متوجه می‌شوم که او هم درخواست کمک ندارد و ضرب‌المثل «هلو برو تو گلو» در ذهنم تداعی می‌شود. همان موقع سوالات را هم برایم ارسال می‌کند! جواب مساله نویز و تحلیل غیرخطی، مساله طراحی تقویت‌کننده و مدار تطبیق، مساله میکسر ، مساله اسیلاتور، مساله pll و مساله مدولاسیون‌های آنالوگ و دیجیتال را می‌خواهد و می‌‏گوید برای هر سال 20 هزارتومان پرداخت می‏کند، چراکه دانشجو است و توان مالی چندانی ندارد. برایم سوال می‌شود که چرا به‌جای درس خواندن زمان خود را صرف پیدا کردن فردی می‌کند که با قیمت پایین سوالات را برایش پاسخ دهد.

یکی از پیام‌های درخواستی هم برای رشته حسابداری است. به او پیام می‌دهم و می‌گوید برای درس برنامه‌نویسی پیشرفته2 درخواست داده است. سوالات تستی است که باید به‌صورت تشریحی پاسخ داده شود؛ 17 سوال دارد که برای آن 200 هزارتومان پرداخت می‌کند.

البته این درخواست‌ها همه در مقطع کارشناسی است؛ وقتی سراغ مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری می‌روم، متوجه می‌شوم که قیمت‌ها سر به فلک زده و میلیونی می‌شود. یکی از دانشجویان ارشد رشته اقتصاد برای استادی که بتواند به‌صورت آنلاین پاسخ سوالات را برای او ارسال کند، یک میلیون تومان پرداخت می‌کند تا خیالش راحت باشد قطعا نمره قبولی را دریافت می‏کند.

به‌عنوان دانشجو به یکی از انجام‌دهنده‌ها پیام می‌دهم که می‌گوید برای هر سوال در رشته فیزیک 100 هزارتومان می‌گیرد. یکی دیگر برای رشته مدیریت برای هر سوال 70 هزارتومان دریافت می‌کند. البته در این میان بودند افرادی که فقط ترجیح می‌دادند به دانشجو کمک کنند؛ به یکی از کسانی که با عنوان «کمک در حل پایان‌نامه و تحقیق» آیدی خود را در کانال درج کرده بود، پیام داده و از او خواستم به‌جای من امتحان دهد. اما با جمله «امتحان برای دانشجو است مثل اینکه!» فهمیدم همه مثل هم نیستند و نیت برخی فقط کمک به دانشجویان برای یادگیری دروس است.  

  تقلب‌های رایگان

در این میان هستند کسانی که خودشان می‌گویند برای رضای خدا کار می‌کنند! اینها اکثرا تحصیلکرده‌های دانشگاهی با سابقه تدریس هستند که می‌خواهند به دوستان‌شان تقلب برسانند، پس بی‌چشمداشت کار می‌کنند، درحالی‌که ضرب‌المثل دوستی خاله خرسه بیشتر برایشان صدق می‌‌کند.

  دانشجویان پیام‌نور سردرگمند

بحث فقط بر سر نمره و اینکه کدام دانشجو پول بیشتری داده، نیست؛ پیش‌تر از عدالت میان دانشجویان گفتیم. به نظر می‌رسد امتحانات مجازی و آنلاین تا حدی بحث عدالت را از بین برده است. پای درددل بسیاری از دانشجویان پیام‌نور که بنشینید، متوجه می‌شوید سردرگم هستند و نمی‌دانند نحوه برگزاری امتحان‌شان به چه صورت است و اصلا چه روزی چه امتحانی دارند.

با یکی از  آنان که صحبت می‌کنم، می‌گوید استادان هرکدام ساز خود را می‌زنند. یک استاد در پیام‌رسان واتساپ و دیگری در پیام‌رسان تلگرام گروه ساخته و دانشجویان نمی‌دانند باید از کدام پیام‌رسان اطلاعات لازم را به دست آورند.

مظفری یکی از دانشجویان رشته حقوق بین‌الملل است؛ به گفته او پیش از این، امتحانات دانشگاه پیام‌نور به‌صورت تستی برگزار می‌شد، اما امسال قرار است به‌صورت تشریحی برگزار شود. موضوعی که او و همکلاسی‌‌هایش را نگران کرده است. این دانشجو می‌گوید امسال اختیار کامل برای برگزاری امتحانات به استادان داده شده، بنابراین هریک براساس سلیقه خود اعمال‌نظر می‌کنند؛ موضوعی که باعث می‌شود عدالت بین دانشجویان رعایت نشود.

شیرازی، دانشجوی کارشناسی رشته حقوق دل پری از نحوه برگزاری آزمون‌ها در دانشگاه پیام‌نور دارد. به گفته او برای هر امتحان بیش از 4 حالت ممکن است؛ یعنی گوگل فرم، نرم‌افزار پیام‌نور، سایت ال‌ام‌اس و یا به‌صورت ورد و پی‌دی‌اف در واتساپ و تلگرام و.... حالا دانشجویان نمی‌دانند از کدام حالت باید استفاده کنند. او می‌گوید تلگرام فیلتر است، بنابراین دانشجویان برای اتصال به آن با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌شوند. نرم‌افزار هم مشکلات زیادی دارند و سایت هم آن‌طور که باید عمل نمی‏‌کند و پشتیبان‌ها از پاسخگویی به ابهامات و سوالات دانشجویان ناتوانند.

یکی دیگر از دانشجویان نیز به بیانیه‌های رسمی دانشگاه و مسئولان دانشگاه که این بیانیه‌ها را صادر کرده‌اند، اعتراض دارد، چراکه بیانیه‌‏ها برخلاف آنچه اتفاق می‌افتد، است. او می‌گوید برخلاف بیانیه‌های رسمی دانشگاه که اعلام کرده‌اند امتحانات راس تاریخ اعلام‌شده در سامانه گلستان برگزار می‌شود، استادان ابتکار عمل به خرج داده و در زمان دیگری امتحان گرفته‌اند. به همین دلیل  سه درس حذف ‌شده است.

شاکری دانشجوی رشته حسابداری است و می‌گوید یکی از استادان در پیام‌رسان واتساپ گروه زده و پنج سوال را ارسال کرده و به دانشجویان گفته است تا 25 خردادماه فرصت دارند به این پنج سوال پاسخ دهند، درحالی‌که یک استاد دیگر زمان دو ساعته برای پاسخگویی به سوالات را درنظر گرفته و اعلام کرده است دانشجویان پاسخ سوالات را ایمیل کنند. بسیاری از دانشجویان نیز از این نحوه امتحانات اصلا خبر ندارند.

یکی دیگر از چالش های این روزها ایجاد کانالی است که پاسخ به سوال‌های آزمون‌های برخی دروس عمومی را ارائه می‌دهد. مسئولان مربوطه همان روز اول اعلام کردند درصورت مشاهده کوچک‌ترین تخلف قطعا با متخلفان برخورد خواهند کرد و این اتفاق افتاد.

بسیاری از دانشجویانی که با مراجعه به این کانال‌ها قصد داشتند پاسخ سوالات آزمون را دریافت کنند، در زمان امتحان با این پیام مواجه شدند: «کاربر گرامی حساب کاربری شما تعلیق شده است، شما به‌دلیل تخلف آموزشی فعلا امکان استفاده از سایت را ندارید. شما می‌توانید پس از پایان دوره آموزشی (از ابتدای تیرماه) به سایت مراجعه کنید تا تخلف شما بررسی شود.»

به‌هرحال به نظر می‌رسد آزمون‌های مجازی که حاصل شیوع کرونا در کشور است، این روزها به معضل بزرگی تبدیل شده که شاید مسئولان دانشگاه‌ها را با مشکلات فراوانی مواجه کند. پرداخت پول برای دریافت نمره و سردرگمی دانشجویان شاید تنها بخش کوچکی از این معضلات باشد.

اما همان‌طور که بسیاری از مسئولان آموزش عالی گفته‌اند، می‌توان از هر بحرانی یک فرصت ساخت و به کرونا هم می‌توان به چشم یک پیش‏درآمد نگاه کرد؛ پیش‌درآمدی که باعث می‌شود مسئولان این معضلات را دیده و برای آن چاره‌اندیشی و زیرساخت‏های خود را برای کیفی کردن هرچه بیشتر آموزش عالی فراهم کنند. 

 * نویسنده: سارا طاهری، روزنامه نگار