«فرهیختگان» گزارش می‌دهد
رشد گروه‌های حامی فلسطین در جهان، تلاش‌های لابی صهیونیستی برای فراموشی یک رژیم جعلی را ناکام گذاشته است.
  • ۱۳۹۹-۰۲-۳۱ - ۰۸:۴۰
  • 00
«فرهیختگان» گزارش می‌دهد
جهان؛ کمپینی برای آرمان فلسطین
جهان؛ کمپینی برای آرمان فلسطین

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، قبل از آنکه تجاوزات نظامی رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین آغاز شود، تهاجمات تبلیغی صهیونیست‌ها برای وجهه‌سازی از خود نزد کشورها و دولت‌های جهان و مبناسازی‌های نامشروع برای اشغال سرزمین فلسطین شروع شد. آنها با اعمال نفوذ در دانشگاه‌ها و تحریف تاریخ، سعی کردند نشان دهند سرزمین فلسطین حق آبا و اجدادی صهیونیست‌هاست. این گروه با دستاویز قرار دادن این ادعاها و بهانه‌های دیگر به‌صورت تبلیغاتی و نرم، فلسطین را به اشغال خود درآورده و سپس با کمک استعمار بریتانیا، ترور، تهاجم نظامی و کشتار، اشغال فلسطین را در دنیای واقعی اجرا کردند. پس از تشکیل رژیم‌صهیونیستی در سال 1948 لابی‌های صهیونیستی تلاش گسترده‌ای برای مشروعیت‌سازی این رژیم کردند و هدفی دیگر را نیز به‌هدف قبلی خود افزودند. هدفی که پس از 1948 به‌صورت رسمی سرلوحه لابی‌های صهیونیستی قرار گرفت که عبارت از زدودن آرمان فلسطین از ذهن مردم و کشورهای جهان بود. زدودن آرمان فلسطین مساوی بود با خاموش کردن فریاد کمک‌خواهی مردمی مظلوم در سرزمین‌شان، اما با وجود تلاش‌های گسترده رژیم صهیونیستی و حامیان غربی آن، آرمان فلسطین روز‌به‌روز درحال پیشروی و پررنگ‌تر شدن در جهان است. این اتفاق پس از آن رخ داد که فلسطینی‌ها به این نتیجه رسیدند که از راه سازش نمی‌توانند حتی به بخش اندکی از حق و حقوق خود برسند. پیش‌تر ایده ملی‌گرایی و ملی‌گرایان عرب نیز نتوانسته بودند نسخه‌ای نجات‌بخش برای آرمان فلسطین باشند. پس از سپتامبر 2000 و آغاز انتفاضه دوم فلسطین، جهان متوجه جنایات رژیم‌صهیونیستی در حق مردم فلسطین شد. امروز دو دهه پس از آن فلسطین با وجود تلاش لابی رژیم‌صهیونیستی در بسیاری از کشورها حامیانی دارد که درقالب سازمان‌ها، نهادها و کمپین‌هایی که اغلب از سوی غیرمسلمانان اداره می‌شود، جنایات رژیم‌صهیونیستی را محکوم می‌کنند. در این گزارش به بررسی این سازمان‌ها، نهادها و کمپین‌ها در کشورهای مختلف جهان پرداخته شده است.

  آسیا و 2 نگاه متفاوت به رژیم صهیونیستی

قاره پهناور آسیا در سمت غربی خود و همچنین شبه‌قاره هند به‌دلیل وجود جمعیت بالای مسلمان و وجود اندیشه‌‌های مقاومت در آن شاهد غلظت بالایی از احساسات و عقاید ضدصهیونیستی است. مردم حاضر در این مناطق با هرگونه تحرکات جنایت‌آمیز میدانی و سیاسی علیه رژیم صهیونیستی دست به اعتراض‌ زده و کشور‌های واقع‌ در غرب آسیا و شبه‌قاره هند دستخوش تظاهرات‌‌ مردمی و حتی اعتراض رسمی مسئولان دولتی است. بسیاری از مردم مسلمان این منطقه به‌دلیل آنکه خود نیز زمانی تحت استعمار خلفای عثمانی و همچنین قدرت‌‌های خارجی مانند بریتانیا، فرانسه، روسیه و آمریکا بوده‌اند و هنوز نیز خاطرات دوران این استعمار در حافظه جمعی‌شان باقی است، نگاهی متفاوت به قضیه فلسطین دارند. در نگاه مردم منطقه، رژیم صهیونیستی باقی‌مانده جریان استعمار غربی در آسیاست. در بسیاری از کشور‌های منطقه به‌دلیل سابقه استعمار هنوز درگیری‌‌هایی وجود دارد. مساله کشمیر که به‌دلیل توطئه بریتانیا همچنان مردم مسلمان آن تحت‌فشار دولت هند قرار دارند، یکی از این موارد است که میان مردم منطقه به «فلسطین دوم» مشهور است. چنین مسائلی باعث شده فلسطین برای مردم منطقه دردی مشترک به حساب بیاید که روزی همگان آن را تجربه کرده‌اند و حالا مردم فلسطین و کشمیر همچنان با آن درگیرند. این فهم ذهنی مشترک باعث به‌وجودآمدن درک مشترک ضدصهیونیستی در غرب آسیا و شبه‌قاره هند شده است. بزرگ‌ترین نشانه همگرایی ضدصهیونیستی مردم کشور‌های این دو منطقه در راهپیمایی روز قدس قابل‌مشاهده است. تقریبا در تمام کشور‌های اسلامی در آسیا و آفریقا، تظاهرات ضدآمریکایی برگزار می‌شود و ده‌‌ها سازمان مردم‌نهاد در این زمینه فعال هستند. در غرب آسیا، نوع نگاه به رژیم صهیونیستی متفاوت است و سردمدار این ضدیت، گروه‌های مقاومت هستند که توانایی نظامی قابل‌توجهی نیز دربرابر صهیونیست‌‌ها دارند. گروه‌هایی چون حماس، جهاد اسلامی، حزب‌الله لبنان، حشدالشعبی عراق و... تنها راه بازگشت آرامش به منطقه را نابودی رژیم صهیونیستی می‌دانند. در شرق آسیا نیز مردم دو کشور پرجمعیت اندونزی و مالزی که نزدیک 300 میلیون نفر جمعیت دارند، از بزرگ‌ترین مراکز تفکرات ضدصهیونیستی در آسیا هستند. مردم این کشور‌ها ضمن آنکه به‌دلیل مسلمان بودن درمورد مساله فلسطین و مبارزه با صهیونیسم از جدیت برخوردارند، به‌دلیل مشترک بودن در تجربه استعمار از سوی قدرت‌‌های اروپایی انگیز‌ه‌ای مضاعف برای ضدیت با صهیونیسم دارند. آنها نیز صهیونیسم را باقی‌مانده استعمار اروپایی‌‌ها تلقی می‌کنند که باید از بین برود.

علاوه‌بر این کشور‌های مسلمان، در سایر کشور‌ها چون کره‌جنوبی، ژاپن، چین و... نیز گروه‌هایی وجود دارند که گا‌هی در واکنش به جنایات صهیوینست‌‌ها دست به اعتراض می‌زنند.

  قاره آفریقا و آپارتاید صهیونیستی

به‌دلیل فقر، درگیری با جنگ و حکومت‌‌های خودکامه، در قاره آفریقا جنبش‌ها، گروه‌‌ها و کمپین‌‌های زیادی حضور ندارند ولی بااین‌حال در چند کشور ازجمله آفریقای جنوبی، مصر، تونس، نیجریه، مراکش، سودان و چند کشور دیگر این قاره تحرکات ضدصهیونیستی جریان دارد. به‌جز مصر که کشوری مسلمان است و با وجود توافقنامه صلح امضاشده، مردم دارای بیشترین تنفر از رژیم صهیونیستی هستند، گرایش‌های ضدصهیونیستی در آفریقای جنوبی بسیار عمیق است و گروه‌ها، سازمان‌ها و کمپین‌‌های مختلفی به این حوزه ورود کرده‌اند. مردم آفریقای جنوبی که خود سال‌ها نظاره‌گر جنایات رژیم آپارتاید در این کشور بودند، اقدامات صهیونیست‌‌ها علیه فلسطینی‌‌ها را تکرار همان آپارتاید می‌خوانند و به‌همین‌دلیل هم از فلسطینی‌‌ها حمایت می‌کنند. از سال‌ها قبل فعالان حقوق بشر در این کشور که 80درصد جمعیت آنها را مسیحیان تشکیل می‌دهند، خواستار تحریم محصولات رژیم صهیونیستی بودند. در سال 2012، حزب کنگره ملی آفریقای جنوبی حمایت خود را از جنبش BDS (بایکوت و تحریم رژیم صهیونیستی) اعلام کرد. آفریقای جنوبی به‌تازگی تصمیم گرفته است تمامی محصولات اسرائیلی را که در آبادی‌‌های یهودی‌نشین کرانه باختری تولید می‌شوند، تحریم کند. این تصمیم ماه گذشته در کنگره ملی آفریقای جنوبی که دوسوم نمایندگان مجلس این کشور در آن حضور دارند، به تصویب رسید. یکی از حامیان تحریم تل‌آویو، «کلیسای انگلیکن آفریقای جنوبی» (ACSA) است که سال گذشته به جنبش بین‌المللی «بایکوت، عدم‌سرمایه‌گذاری و تحریم» علیه رژیم صهیونیستی پیوست. سال گذشته همچنین 69 نفر از نخبگان یهودی این کشور، دانشگاه‌‌های رژیم صهیونیستی را به‌سبب جنایات آن رژیم نژادپرست در سرزمین‌‌های اشغالی تحریم علمی کردند. آفریقای جنوبی یکی از کشور‌هایی است که هرساله در آن مراسم روز جهانی قدس نیز برگزار می‌شود.

این مراسم هرساله در ژوهانسبورگ با حضور صد‌ها نفر از اقشار مختلف مردم برگزار می‌شود. در سایر کشور‌های آفریقایی همچون نیجریه، سودان، مصر، الجزایر و... فعالان اجتماعی به جنایات صهیونیست‌‌ها در اراضی اشغالی علیه فلسطینی‌‌ها با برگزاری تجمعات اعتراض‌آمیز واکنش نشان می‌دهند. یکی دیگر از دلایل تظاهرات مردمی در برخی کشور‌های قاره آفریقا، در واکنش به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است.

  فعالیت‌‌های ضدصهیونیستی در آمریکا

گروه‌‌ها و کمپین‌‌هایی که در آمریکا به فعالیت‌‌های ضدصهیونیستی مشغولند، چندین برابر این لیستند، اما در این بین، این 10 کمپین و سازمان دارای سازماندهی، حمایت مالی، فعالیت در سطح ملی، توانایی لابی علیه تل‌آویو، توانایی جذب هوادار و نگارش مقالات در روزنامه‌‌های اصلی و گفت‌وگو با رسانه‌‌های بین‌المللی را دارند. در آمریکا گروه‌هایی مانندAdalah-NY، Neturei Karta و اتحاد کودکان خاورمیانه، شورای منافع ملی (CNI)، شبکه بین‌المللی ضدصهیونیستی یهودی و کمپین ایالات متحده برای بایکوت علمی و فرهنگی اسرائیل و چندین گروه دیگر هستند که علیه رژیم صهیونیستی فعالیت می‌کنند. مساله فلسطین و رژیم صهیونیستی بسیاری از گروه‌‌ها و کمپین‌‌ها را کنار همدیگر جمع کرده است. به‌عنوان نمونه در مراسم سالانه لابی صهیونیستی (آیپک) که در آمریکا برگزار می‌شود، سازمان‌های مترقی و ضدجنگ آمریکایی مانند ائتلاف انسر، کد پینک، یهودیان «ناترا کارتا»، گروه العوده، سازمان سربازان کهنه‌کار آمریکایی همراه با هم درمقابل کاخ‌سفید و محل برگزاری این نشست تجمع اعتراضی برگزار می‌کنند.

  کمپین آمریکایی برای پایان دادن به اشغالگری رژیم صهیونیستی (USCEIO):

این کمپین تلاش می‌کند دولت ایالات متحده را برای قطع کمک به رژیم صهیونیستی متقاعد کند. این گروه معتقد است ایالات متحده در «جنایات» رژیم صهیونیستی به‌دلیل حمایت مالی از این رژیم، سهیم است. USCEIO همکاری بین گروه‌‌های مختلف ضدصهیونیستی را تقویت و کنفرانس‌‌های سالانه برای بحث درمورد استراتژی، تدوین سیاست و برجسته کردن موفقیت‌‌های اخیر برگزار می‌کند. این گروه به‌طور مداوم تلاش‌های خود را درمورد لابی کردن کنگره متمرکز می‌کند و اغلب روز آخر کنفرانس سالانه سازمان ملی خود را به‌عنوان یک روز لابی در کاپیتول‌هیل (کنگره) اختصاص می‌دهد. این کمپین توانسته حمایت سیاستمداران چپ را به دست بیاورد.

  دانشجویان عدالت در فلسطین (SJP):

دانشگاه‌‌ها در ایالات متحده، شاید شناخته‌شده‌ترین مکان‌‌ها برای مبارزات ضدصهیونیستی باشند. بسیاری از دانشگاه‌‌ها دارای یک یا چند گروه هستند که فعالیت‌‌های ضدصهیونیستی می‌کنند. مشهورترین آنها دانشجویان عدالت در فلسطین (SJP) هستند که تقریبا در 75 دانشگاه آمریکایی شعبه دارند. شعب SJP فعالیت‌هایی همچون سخنرانی توسط سخنرانان ضدصهیونیست و برنامه‌‌های طولانی‌تر مانند هفته‌‌های آپارتاید صهیونیستی را ترتیب می‌دهند. شعب SJP با انجمن محلی دانشجویان مسلمان در چندین دانشگاه و سایر گروه‌‌های مسلمان و ضدجنگ همکاری می‌کنند. آنها از دانشگاه‌‌های خود خواسته‌اند سرمایه‌گذاری‌‌های خود را با شرکت‌‌هایی که با تل‌آویو فعالیت دارند، متوقف کنند.

  جامعه مسلمانان آمریکا (MAS):

به‌عنوان سازمان پیشرو مسلمان، فعالیت‌‌های ضداسرائیلی را در ایالات متحده ترویج و هماهنگ می‌کند. جامعه مسلمانان آمریکایی (MAS) مخاطبان قابل‌توجهی را در تظاهرات ضداسرائیلی خود جلب می‌کند. این گروه تظاهرات ضداسرائیلی دارد و از حزب‌الله و حماس حمایت می‌کند. در سال 2009، رهبران MAS بودجه لازم برای حمایت از کاروان از غزه به‌نام «زنده‌باد فلسطین» را جمع‌آوری کردند. کنوانسیون‌‌های سالانه MAS، که با حضور هزاران شرکت‌کننده برگزار می‌شود، سخنرانانی را دعوت می‌کنند که از مقاومت مسلحانه دربرابر رژیم صهیونیستی حمایت می‌کنند. در دسامبر سال 2009، MAS کنفرانسی در شیکاگو برگزار کرد که بیش از 1000 شرکت‌کننده در آن حضور داشتند.

  صدای یهودی برای صلح (JVP):

در آمریکا، یهودیان هم دارای جنبش‌‌های ضدصهیونیستی هستند. در میان آنها، صدای یهودی برای صلح (JVP) فعال‌ترین و تاثیرگذارترین جنبش با حداقل 11 شعبه در سراسر ایالات متحده است. این جنبش خواستار پایان دادن به کمک‌‌های آمریکا به رژیم صهیونیستی است. به اعتقاد آنها رژیم صهیونیستی «سیاست‌‌های آپارتاید» را اعمال می‌کند و برهمین‌اساس آنها از مبارزات علیه رژیم صهیونیستی پشتیبانی می‌کنند. JVP نیز مانند سایر گروه‌‌های ضدصهیونیستی یهودی، از هویت یهودی خود برای محافظت از جنبش ضداسرائیلی دربرابر ادعا‌های یهودستیزی استفاده می‌کند و اعتبار بیشتری به جنبش ضداسرائیلی می‌دهد. فعالان JVP به‌طور مرتب در مراسم ضداسرائیلی با پوشیدن تیشرت و داشتن نشان‌‌هایی از هویت یهودی خود شرکت می‌کنند.

  جنبش بین‌المللی همبستگی (ISM):

پس از تحریم رژیم صهیونیستی به‌دلیل محاصره اقتصادی در نوار غزه در سال 2007، «همبستگی با غزه» و تلاش برای «شکستن محاصره» تبدیل به مضامین مهم جنبش ضداسرائیل شده است. جنبش بین‌المللی همبستگی (ISM)، که در سال 2001 تاسیس شد، نقش مهمی در پیشبرد این دستورکار ایفا کرده است. ISM از بدو تاسیس، داوطلبانی را به رژیم صهیونیستی برد تا نسبت به حضور و عملیات ارتش رژیم صهیونیستی در سرزمین‌‌های فلسطین اعتراض کنند، ازجمله اعتراض‌‌های هفتگی در کنار فلسطینی‌‌ها علیه ساخت حصار امنیتی رژیم صهیونیستی. ISM از تلاش‌‌های گروه‌های مقاومت که رژیم صهیونیستی را هدف قرار داده‌اند، حمایت می‌کند. سال 2007، رهبران ISM هشت قایق را به‌منظور تلاش برای «شکستن محاصره» به غزه فرستادند.

  اگر آمریکایی‌‌ها می‌دانستند (IAK):

اگر آمریکایی‌‌ها می‌دانستند (IAK)، در سال 2001 توسط آلیسون وایر تاسیس شد. این جنبش قصد دارد به ادعای مطبوعات پاسخ دهد و مردم را بسیج کند تا خواستار پایان دادن به حمایت ایالات متحده از رژیم صهیونیستی شوند.

در مطالب IAK که به‌طور گسترده در رویداد‌های ضداسرائیل پخش شده و در مقالات ضداسرائیل ذکر شده، آمده که رابطه ویژه ایالات متحده و رژیم صهیونیستی برای منافع آمریکا مضر است و این منافع توسط یک لابی خرابکار طرفدار رژیم صهیونیستی هدایت می‌شود. وایر در مقالات خود نوشته که رژیم صهیونیستی صنعت «گردشگری پیوند» اعضا را فعال کرده است و از افراد فقیر و نیازمند در خارج از کشور بهره‌برداری می‌کند.

  دوستان سبیل- آمریکای شمالی (FOSNA):

کمپین مسیحیان حامی فلسطین در آمریکای شمالی در اتحاد با تعدادی از کلیسا‌های اصلی پروتستان نقش موثری داشته‌اند. FOSNA، ازجمله چندین کنفرانس در ایالات متحده برگزار کرده است؛ همچنین سفر‌های سازمان‌یافته به رژیم صهیونیستی داشته و سخنرانانی را دعوت می‌کند که رژیم صهیونیستی را نژادپرست و ناقض حقوق بشر می‌خوانند. FOSNA با حضور در 12 ایالت آمریکا، نقش اساسی در ترکیب جنبش ضداسرائیل با گروه‌های اصلی مسیحی آمریکا ایفا کرده است. آنها طی نامه‌ای سرگشاده به پاپ فرانسیس از وی خواستند در سفر احتمالی به فلسطین اشغالی، خواستار رسیدگی به اوضاع اسفناک کودکان فلسطینی شود. بیش از 200 اسقف، کشیش و اعضای گروه‌‌های مذهبی، این نامه را امضا کردند.

  شورای روابط آمریکایی اسلامی (CAIR):

در کنار حمایت از برخورد منصفانه با مسلمانان در ایالات متحده، برخی از بزرگ‌ترین سازمان‌های آمریکایی مسلمان تمرکز قابل‌توجهی برای محکوم کردن سیاست‌های مختلف رژیم صهیونیستی در قبال فلسطینیان دارند. این شورای غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن‌دی‌سی با دفاتری در اطراف آمریکا، دارای سابقه طولانی از اقدامات ضداسرائیلی است. آنها می‌گویند اسرائیلیان ماموران فاسدی هستند که سیاست آمریکا را کنترل می‌کنند و مسئول آزار و اذیت مسلمانان در ایالات متحده هستند. CAIR رژیم صهیونیستی را یک رژیم تروریستی می‌داند. پس از حمله رژیم صهیونیستی به یک کشتی عازم غزه در ماه می 2010، حسام آیلوش، مدیر اجرایی CAIR در کالیفرنیای جنوبی، خواستار «پایان دادن به آزمایش مخرب و نژادپرستانه شکست‌خورده به‌نام صهیونیسم» شد.

  العوده

العوده به‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان مردمی فلسطینی و آمریکایی، در کالیفرنیا مستقر است. این جنبش تاثیر بسزایی در صحنه ملی دارد، ازجمله چندین شعبه فعال در سراسر کشور و لیست‌‌های مختلف پست الکترونیکی ملی و منطقه‌ای دارد. العوده (بازگشت) یکی از سازمان‌دهنده‌‌های اصلی راهپیمایی‌‌های ضداسرائیلی برای اعتراض به سیاست‌‌های رژیم صهیونیستی است. این جنبش میزبان یک کنفرانس سالانه با حضور چند صد نفر از فعالان ضداسرائیلی برای تعیین استراتژی درمورد راه‌‌های مخالفت با رژیم صهیونیستی است. العوده از «حق بازگشت» حمایت می‌کند و وجود رژیم صهیونیستی را نامشروع و صهیونیسم را نژادپرستی می‌داند. بسیاری از حامیان العوده پرچم‌‌های حماس و حزب‌الله را در راهپیمایی‌‌های ضداسرائیلی حمل می‌کنند.

  حالا برای متوقف کردن جنگ و پایان نژادپرستی عمل کنید (ANSWER):

جنبش‌‌های ضدجنگ و فعالان ضداسرائیل سیاست‌های رژیم صهیونیستی را «امپریالیستی» یا «استعماری» توصیف می‌کنند که جنبش ضدجنگ نیز به‌راحتی می‌تواند با آن مخالفت کند. آنها یک گروه بزرگ ضدجنگ هستند که بیشتر انرژی خود را در اعتراض به رژیم صهیونیستی متمرکز می‌کنند. حامیان ANSWER که در سال 2001 توسط تاسیس شد، به‌طور مرتب جنبش‌‌های ضدجنگ و ضداسرائیل را در راهپیمایی‌‌ها پیوند می‌دهند، ازجمله شعار «اشغال یک جنایت است: عراق، افغانستان، فلسطین». در روز‌های بعد از حادثه کشتی غزه، شعبه‌‌های ANSWER در سراسر کشور به سازماندهی اعتراضات ضداسرائیل در سن‌دیگو، لس‌آنجلس، شیکاگو و واشنگتن کمک کرد.

  جنبش‌‌های ضدصهیونیستی در اروپا

در اروپا هم مانند آمریکا، کمپین‌ها، گروه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد، تحرکات مداومی علیه جنایات رژیم صهیونیستی دارند. آنها هر سال هفته آپارتاید اسرائیلی دارند و به مناسبت آن نشست‌‌های علمی برگزار می‌کنند. آنها به‌خوبی توانسته‌اند با برگزاری برنامه‌‌های نمادینی همچون راه‌اندازی جنبش توقف دیوار حائل، رژیم صهیونیستی را به‌عنوان یک رژیم آپارتاید به جهان معرفی کنند. این برنامه‌‌ها جدا از اعتراضات و تظاهراتی است که در خیابان‌‌ها و دانشگاه‌‌های کشور‌های اروپایی در واکنش به جنایات روزمره صهیونیست‌‌ها برگزار می‌شود. در اروپا چند صد گروه و کمپین فعال ضدصهیونیستی مشغول فعالیت هستند که آنها را می‌توان در چهار قالب تقسیم‌بندی کرد.

1-جنبش جهانی «همبستگی با فلسطین»

اولین نمونه موفق گروه‌‌های سیاسی عمومی، «جنبش‌‌های همبستگی با فلسطین» است. این گروه‌‌ها اغلب با هدف مبارزه مدنی و تلاش برای برقراری عدالت و صلح برای فلسطینیان، حمایت از قوانین بین‌المللی و حقوق بشر و مبارزه علیه هرگونه نژادپرستی فعالیت می‌کنند تا بتوانند یک جنبش عظیم ضدآپارتاید (رژیم صهیونیستی) در حمایت از فلسطینیان ایجاد کنند. یکی دیگر از فعالیت‌‌های اصلی این گروه‌‌ها مبارزه با اسلام‌هراسی است که درراستای تلفیق جنبش مبارزه با رژیم صهیونیستی و مفهوم بیداری اسلامی و یا به تعبیری اسلام سیاسی اهمیت بسیاری دارد. این گروه ابتدا در سال ۱۹۸۲ و در اعتراض به حمله رژیم صهیونیستی به لبنان در انگلستان و ولز تشکیل شد و بعد‌ها در سال ۲۰۰۶ به‌عنوان یک سازمان و ارگان عمومی و مردمی به ثبت رسید. دفتر مرکزی این گروه‌‌ها در لندن است؛ اما به‌صورت بین‌المللی نیز فعالیت می‌کنند و در کشور‌ها و شهر‌هایی مانند دانمارک، فرانسه، آلمان، یونان، جمهوری چک، ایتالیا، هلند، کالیفرنیای شمالی، سیاتل، سوئد، واشنگتن‌دی‌سی و میشیگان در آمریکا، کره‌جنوبی، جمهوری ایرلند، کانادا و بسیاری از کشور‌های دیگر شعبه دارند. این گروه‌‌ها در بریتانیا نیز در چهار ‌بخش انگلیس، ولز، اسکاتلند و ایرلند شمالی چندین شعبه دارند. برای نمونه در اسکاتلند که یکی از فعال‌ترین شعبه‌‌های این جنبش جهانی در آن قرار دارد، در شهر‌هایی مانند ابردین، آرگایل و بوت، برویک، داندى، ادینبورگ، فایف، گلاسگو و موری شعبه‌‌های فعال دارند. این گروه‌ها همچنین از بدنه اجتماعی گسترد‌ه‌ای برخوردارند و اتفاقا برخی هسته‌‌های اصلی مدیریت آنها را افراد بومی (سفیدپوست) انقلابی اعم از مسلمان و غیرمسلمان و گاهی آوارگان فلسطینی ساکن شهر‌های مختلف بریتانیا شکل می‌دهند. آنها دامنه فعالیت بسیار گسترد‌ه‌ای دارند که یکی از این فعالیت‌ها، تلاش برای بایکوت نظام اشغالگر فلسطین است. این جنبش‌‌ها به‌طور مرتب و خستگی‌ناپذیر شرکت‌‌ها و موسسات مختلف به‌ویژه دولتی را که با رژیم اشغالگر و یا به تعبیر آنها آپارتاید و نژادپرست رژیم صهیونیستی و یا شرکت‌‌های تابع آنها فعالیت می‌کنند، شناسایی کرده است و به‌صورت مرتب نیز علیه آنها اعتراض و تجمع می‌کند تا این مراکز، فعالیت اقتصادی خود را با رژیم اشغالگر صهیونیستی خاتمه دهند. فعالیت و برنامه‌‌های منظم هفتگی و یا ماهانه این گروه‌ها، قدرت و توان بسیج و اثرگذاری خوبی به آنها داده است. آنان قدرت بسیار قابل‌توجهی برای ایجاد بسیج و انسجام افکار عمومی غرب در همکاری و حمایت از نهضت مقاومت (به‌معنای گسترده آن) فلسطین و توفیق قابل‌توجهی در سطح دانشگاه‌‌های مهم بریتانیا دارند. آنها با دعوت از اندیشمندان برجسته جهانی، جلسات بسیار تاثیرگذاری را در حمایت از فلسطین برگزار کرده و افراد عضو در آنها با پوشیدن نماد‌های فلسطینی مانند چفیه و تزیین فضای جلسه با نصب پرچم‌‌های فلسطینی و پلاکارد‌های ضداسرائیلی و حتی سردادن شعار‌های حمایت از فلسطین برای القای روح انقلابی به فضای جلسات تلاش می‌کنند. یکی دیگر از فعالیت‌‌های بارز و اثرگذار این جنبش‌‌ها در منزوی ساختن رژیم صهیونیستی رصد حضور سیاسی، فرهنگی، رسانه‌ای، آکادمیک، هنری و اقتصادی نمایندگان اسرائیلی در بریتانیا و تلاش برای ایجاد یک حرکت اجتماعی برای جلوگیری از حضور آنها در این کشور است. برای نمونه می‌توان به تظاهرات دانشجویان فعال این جنبش با اعتراض به حضور سفیر وقت رژیم صهیونیستی (ران پروسور) در دانشگاه ادینبورای لندن در سال ۲۰۱۱ میلادی اشاره کرد که برخی دانشجویان به نیابت از جوانان و نوجوانانی که توسط سربازان رژیم صهیونیستی شهید شده بودند، خواستار اخراج سفیر رژیم صهیونیستی از دانشگاه شدند.

2- جنبش جهانی «تحریم اسرائیل»

تجمعات و تظاهرات ضدصهیونیستی، در توقف جنایات صهیونیست‌‌ها در سرزمین‌‌های اشغالی موثر است، اما از آن موثرتر، تحریم و بایکوت اقتصادی، علمی، ورزشی، رسانه‌ای و... تل‌آویو است که نگرانی‌‌های صهیونیست‌‌ها را به‌دنبال داشته است. این همان کاری است که در سال 2005، 171 سازمان غیرانتفاعی فلسطینی انجام دادند و مقاومت‌شان را جهانی کردند. آنان جنبش جهانی بی.دی.اس که نام آن برگرفته از واژه‌های "Boycott, Divestment, Sanctions" و اختصار سه کلمه به‌معنای بایکوت، عدم‌سرمایه‌گذاری‌ و تحریم رژیم صهیونیستی است را به راه انداختند که خیلی‌زود در دنیا هوادار پیدا کردند. این جنبش با ایجاد موسسات غیرانتفاعی فعال در استرالیا، کانادا، آمریکا، فرانسه، انگلیس، اردن و آفریقای جنوبی به‌دنبال تحریم رژیم صهیونیستی در سه سطح اقتصادی، فرهنگی و آکادمیک رفت و تلاش کرد از این طریق قدرت رژیم صهیونیستی را از بین ببرد و آنها را ناچار به پایان دادن اشغال و استعمار سرزمین‌‌های اشغالی و به رسمیت شناختن حقوق اساسی شهروندان فلسطینی بکند. این مطالبات از سوی بیش از ۱۷۰ حزب سیاسی، سازمان مدنی، اتحادیه‌‌ها و جنبش‌‌های کارگری امضا شده است. این جنبش در سطح کشور‌های اروپایی و آمریکایی بسیار موفق بوده و درراستای منزوی ساختن اقتصاد و همچنین مشروعیت‌زدایی اجتماعی و سیاسی از رژیم صهیونیستی گام‌‌های بسیار مهمی برداشته است. این جنبش به‌دنبال بایکوت رژیم صهیونیستی، جلو‌گیری از سرمایه‌گذاری و تحریم این رژیم است. اعضای جنبش هرجا که باشند، مردم را با روش‌‌های مختلف به تحریم کالا‌‌های صهیونیستی تشویق می‌کنند. فعالان شناخته‌شده فلسطینی و نیز حامیان اروپایی آنها، با تجار و نهاد‌های بین‌المللی مختلف ارتباط برقرار کرده و آنها را متقاعد کرده‌اند که از خرید محصولات رژیم صهیونیستی خودداری کنند. این جنبش در فرانسه، بریتانیا، دانمارک، ایرلند، بلژیک، نروژ، پرتغال و سایر کشور‌های اروپایی اقدامات فراوانی را برای تحریم کالا‌های صهیونیستی انجام داده است. در نروژ در متن قرارداد امضاشده در شورای همکاری احزاب کارگر، حزب سبز و حزب سوسیالیست تاکید شده، مردم اسلو از خرید کالا‌ها و خدماتی که توسط رژیم اشغالگر صهیونیستی و در اراضی اشغالی تهیه می‌شود، پرهیز کنند. به‌دنبال این موج تحریمی، دیوان دادگستری اروپا سال گذشته با صدور حکمی بی‌سابقه از مقامات کشور‌های اروپایی خواست محصولات غذایی تولیدی در «سرزمین‌‌های اشغالی فلسطین» را از این پس به‌جای برچسب «ساخت اسرائیل» با برچسب «ساخت سرزمین‌‌های اشغالی فلسطین» وارد اروپا کنند. سرزمین‌‌های اشغالی به مجموع مناطقی شامل کرانه باختری رود اردن و نوارغزه و بیت‌المقدس شرقی اطلاق می‌شود که رژیم صهیونیستی پس از آغاز جنگ با اعراب در سال ۱۹۶۷ میلادی به خاک خود اضافه کرد. تحریم اقتصادی رژیم صهیونیستی در این حد متوقف نشد و به شرکت‌‌های اقتصادی نیز توسعه پیدا کرد. شرکت‌‌های بزرگ اروپایی Veolia، Orange و CRH پس از اعتراضات گسترده علیه همکاری خود با نقض حقوق بشر رژیم صهیونیستی همکاری اقتصادی با این رژیم را متوقف کردند. اثرگذاری جنبش تحریم به اقتصاد محدود نشد و در سایر حوزه‌‌ها ازجمله حوزه علمی نیز وسعت پیدا کرد. به‌عنوان نمونه انجمن «شبکه اروپایی برای ارزیابی خدمات بهداشت روانی» کنفرانسی را که قرار بود چندوقت دیگر در قدس اشغالی برگزار کند، به‌دلیل ترس مسئولان این انجمن از جنبش تحریم رژیم صهیونیستی لغو کردند. علاوه‌بر این 200 چهره حقوقی اروپایی نیز با هدف دفاع از حقوق ملت فلسطین، رژیم صهیونیستی را تحریم کردند تا صهیونیست‌‌ها نگرانی خود را از تحریم دانشگاهیان اسرائیلی بیان کنند.

3-جنبش جهانی «تحریم نظامی اسرائیل»

جنبش جهانی «تحریم نظامی اسرائیل» در ۹ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط بزرگ‌ترین ائتلاف فلسطینی که شامل تمام احزاب سیاسی، اتحادیه‌‌های کارگری، سازمان‌‌های غیردولتی و سازمان‌‌های عمومی فلسطینی یعنی کمیته ملی (BNC) و «جنبش جهانی بایکوت، عدم‌سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل» می‌شد، با صدور فراخوانی خواستار تحریم کامل و فوری رژیم صهیونیستی در ابعاد نظامی شد. درحقیقت، جنبش تحریم نظامی به‌عنوان شاخه‌ای از جنبش گسترده‌تر «جنبش جهانی بایکوت، عدم‌سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل» فعالیت می‌کند. جنبش جهانی بایکوت و تحریم رژیم صهیونیستی با کمیته ملی فلسطینیان یعنی BNC که در سال ۲۰۰۷ تاسیس شد، هماهنگی کاملی دارد و فضایی را مهیا می‌کند تا افراد باوجدان در هر نقطه از جهان بتوانند نقش موثری را در مبارزه فلسطینیان برای کسب عدالت ایفا کنند. فراخوان جهانی جنبش جهانی تحریم نظامی رژیم صهیونیستی، همزمان با بزرگداشت هفتمین سالگرد حکم دادگاه عدالت بین‌المللی مبنی‌بر غیرقانونی بودن دیوار حائل رژیم صهیونیستی در کرانه باختری منتشر شد.

4-یهودیان ضدصهیونیست

یکی دیگر از جنبش‌‌ها و جریان‌‌های موفق در محدودسازی رژیم صهیونیستی جنبش «یهودیان ضدصهیونیست» است. شبکه‌‌ها و گروه‌‌های یهودیان ضدصهیونیست، بسیار متنوع هستند و در بیشتر کشور‌های اروپایی و آمریکایی نمایندگانی دارند. این افراد و گروه‌‌ها به‌صورت جدی با رویکرد و گفتمان صهیونیسم به‌عنوان یک گفتمان و رویکرد سیاسی درتقابل قرار دارند و این پیام را به‌صورت جدی به جهانیان ارسال می‌کنند که آنچه صهیونیسم به دنبال آن است، پایه درست دینی ندارد و دین یهودیت، بسیاری از اقدامات اسرائیل و صهیونیست‌‌ها را محکوم می‌کند. یکی از جنبش‌‌های اصلی در این زمینه «لیگ یهودی ضدصهیونیست» است که سالیان متمادی است در این زمینه فعالیت می‌کند. یکی دیگر از گروه‌های معاصر‌تر این جنبش، شبکه بین‌المللی یهودیان ضدصهیونیست است که مانند جنبش‌‌های دیگر ضدصهیونیسم در بیشتر کشور‌های بزرگ اروپایی مانند فرانسه، بریتانیا و اسپانیا شعبه دارد. اهداف اصلی شبکه بین‌المللی یهودیان ضدصهیونیست، کمک به آزادسازی فلسطین و ایفای حقوق تمام فلسطینیان است. این شبکه معتقد است که مردم و سرزمین فلسطین باید آزاد شوند، افرادی که از سرزمین فلسطین کوچ داده شده و یا به هر شیو‌ه‌ای آواره شده‌اند، حق بازگشت به سرزمین‌شان را دارند و رژیم صهیونیستی باید به استعمار سرزمین تاریخی فلسطین پایان دهد. آنها همچنین از حق تعیین سرنوشت فلسطینیان حمایت و از حق دفاع و مقاومت فلسطینیان دربرابر اشغال سرزمین‌شان کاملا پشتیبانی می‌کنند.

  تحریم؛ ابزار برنده چپ‌ها در آمریکای لاتین

مبارزات ضدصهیونیستی در آمریکای لاتین، به‌ویژه در آرژانتین، برزیل، شیلی و مکزیک در سال‌های اخیر رو به رشد بوده است. بولیوی و ونزوئلا در آمریکای لاتین روابط‌شان را با رژیم صهیونیستی به‌طور کامل قطع کردند. البته دولت کودتا در بولیوی تلاش برای احیای روابط با تل‌آویو را از همان روزهای نخست کودتا در دستورکار قرار داد. چندین‌دهه دولت‌های آمریکای لاتین عموما با رژیم صهیونیستی روابط محکمی داشتند، اما در این دهه و پس از انتفاضه فلسطینیان در سال 2000، بسیاری از دولت‌ها با شناختن دولت فلسطین و محکوم کردن اقدامات رژیم صهیونیستی در غزه، همبستگی خود را با فلسطینیان نشان دادند اما باز هم هستند کشورهایی مانند مکزیک و آرژانتین که با رژیم صهیونیستی تجارت قابل‌توجهی دارند و خواستار توسعه همکاری اقتصادی با تل‌آویو شده‌اند. بااین‌حال چندین کشور آمریکای لاتین که کشور فلسطین را به‌رسمیت شناخته‌اند، حاضر نشده‌اند سفارت خود را از تل‌آویو به قدس انتقال دهند. در آمریکای لاتین به‌دلیل گرایش‌های چپ و مقابله با امپریالیسم، تفکرات ضدصهیونیستی طرفداران زیادی دارد. در این کشورها، سازمان‌های مردم‌نهاد و کمپین‌های زیادی علیه تل‌آویو فعالیت می‌کنند. نقطه اشتراک تمامی این سازمان‌ها و کمپین‌ها، تحریم رژیم صهیونیستی است. به‌نظر می‌رسد این سازمان‌ها هیچ‌حمایتی از دولت دریافت نمی‌کنند، بنابراین به گروه‌های بین‌المللی BDS و همچنین سازمان‌های غیردولتی آمریکایی، اروپایی و فلسطینی جهت دریافت کمک برای فعالیت‌های خود تکیه می‌کنند. برنامه همراهی همگانی در فلسطین و اسرائیل (EAPPI) و برنامه شورای جهانی کلیساها که داوطلبان را برای مدت سه‌ماه به کرانه باختری می‌برد، در آمریکای لاتین حضور پررنگی دارد. EAPPI رژیم صهیونیستی را «آپارتاید» و «جنایاتکار جنگی» می‌خواند. در آمریکای لاتین جنبش جهانی BDS (تحریم، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم) رژیم‌صهیونیستی اغلب به‌طور همزمان در کشورها ترویج می‌شود. در تاریخ 9 نوامبر 2017، ده‌ها سازمان از سراسر آمریکای لاتین، در کنار شماری سازمان غیردولتی فلسطینی، اروپایی و آمریکایی فراخوانی را برای «روز جهانی اقدام: جهانی بدون دیوار» ترتیب دادند و با یکدیگر به مقایسه بین آپارتاید رژیم صهیونیستی و دیوار شرم ایالات متحده در سرزمین‌های بومی در مرز با مکزیک پرداختند. این سازمان‌ها «راهپیمایی‌های همبستگی» علیه «دیوارهایی که به مردم فلسطین، مکزیک و مهاجران جهان ظلم می‌کنند» برپا می‌کنند. در بخشی از این کارزارها، سازمان‌های مردم‌نهاد مکزیک با همکاری «دیوار را متوقف کنید»، کمیته خدمات دوستان آمریکایی (AFSC) و دوستان Sabeel - آمریکای شمالی، هیاتی را برای سفر به تل‌آویو ترتیب دادند تا درباره ایده‌ها برای پایان دادن به مصونیت شرکت‌هایی که در فلسطین و مرز با مکزیک دیوارها را بنا می‌کنند، بحث کنند. سپتامبر 2017 که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی به آرژانتین سفر کرد، سازمان‌های غیردولتی آمریکای لاتین، راهپیمایی و تظاهرات‌هایی را برای مخالفت با این سفر ترتیب دادند. بخشی از این کارزارها شامل توزیع پوسترهای تحت‌تعقیب بود که خواستار دستگیری نتانیاهو به‌دلیل نسل‌کشی و جنایات علیه مردم فلسطین بودند.

  آرژانتین

در دوره ریاست‌جمهوری نستور کیرشنر (و بعد همسرش کریستینا فرناندز) بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد حامی فلسطین تاسیس شد. یک کمپین علیه شرکت آب صهیونیستی Mekorot به‌راه افتاد و توانست به‌عنوان اولین کمپین تحریم در آرژانتین، قرارداد 170میلیون دلاری با این شرکت را پس از سه‌سال، به‌حالت تعلیق درآورد. برنامه همراهی همگانی         در فلسطین و اسرائیل (EAPPI) هم فعالان بین‌المللی را به سرزمین‌های اشغالی و کرانه باختری می‌برد تا آنها شاهد زندگی در اشغال مردم فلسطین باشند تا پس از بازگشت به کشورهایشان، اقدامات ضداسرائیلی ازجمله ترویج BDS را تبلیغ کنند. EAPPI در سال 2010 با تمرکز بر آرژانتین، برزیل، کلمبیا، اکوادور و اروگوئه کار خود را در آمریکای لاتین آغاز کرد. در هرکشور «کمیته ملی PEAPI» وجود دارد که برای ارتقای آگاهی تلاش می‌کنند. EAPPI آرژانتین میزبان رویدادهای بی‌شماری است که باعث تقویت تبلیغات ضداسرائیل می‌شود. در سال 2017، EAPPI میزبان نمایشگاه عکاسی «کودک در فلسطین» بود که زندگی روزمره و نحوه زنده ماندن آنها در برابر رژیمی آپارتاید را در شهرهای مختلف کرانه باختری نشان می‌داد.  BDS آرژانتین متشکل از ائتلاف 11 سازمان است. در وب‌سایت این سایت اطلاعاتی درمورد تحریم‌ها و به‌ویژه تحریم‌های دانشگاهی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ارائه شده است. BDS آرژانتین همچنین از افراد می‌خواهد که «نامه‌ای به مدیریت شرکت‌ها بنویسند که از آنها می‌خواهد بودجه مالی رژیم آپارتاید را متوقف کنند.»

  برزیل

ظهور و رشد BDS در برزیل همزمان با روی کار آمدن دولت‌های داسیلوا (2011-2003) و دیلما روسف (2016-2011)، هر دو روسای‌جمهور چپگرای کارگر بود. در دولت آنها، سازمان‌های غیردولتی مختلف برزیل، از جمله جنبش کشاورزان کوچک برزیل (MPA)، خیزش مردمی جوانان و فدراسیون اتحادیه کارگری CUT ، علیه کمپانی‌های صهیونیستی Elbit Systems و Mekorot که به‌ترتیب توافقنامه‌هایی را امضا کرده‌اند، راه‌اندازی کردند. بازی‌های المپیک تابستانی 2016 در ریودوژانیرو نیز موضوع یک کمپین بین‌المللی BDS باعنوان «المپیک بدون‌آپارتاید» شد که توافقنامه منعقدشده بین کمیته برگزارکننده المپیک ریو و شرکت امنیتی صهیونیستی بین‌المللی سیستم‌های امنیتی و دفاعی (ISDS) را هدف قرار داد، زیرا این شرکت بخشی جدایی‌ناپذیر از رژیم اشغالگر قدس بود. گروه‌های BDS در برزیل با جنبش‌های سیاسی، کارگری و اجتماعی جناح چپ در سراسر کشور شریک هستند. در سال 2017، سازمان‌های غیردولتی برزیل، اتحادیه صنفی CUT و جنبش کارگران بی‌زمین MST برای حمایت از اعتصاب غذای زندانی فلسطینی، کمپینی به راه انداختند و در ماه می این گروه‌ها سند مشترکی را به نام «مانیفست همبستگی با زندانیان سیاسی فلسطین در اعتصاب غذا» منتشر کردند. علاوه‌بر این، مشابه EAPPI-آرژانتین در آگوست سال 2016، EAPPI میزبان نمایشگاه عکسی درمورد اثرات اشغال بر زندگی فلسطینی‌ها برگزار کرد. اعضای EAPPI برای روایت تجربیات خود در کرانه باختری به سراسر برزیل سفر کرده‌اند تا به مردم از جنایات صهیونیست‌ها بگویند.

  شیلی

BDSدر شیلی در سال 2006 پس از جنگ دوم لبنان قدرت گرفت. در سال 2010، یک گروه بین پارلمانی شیلی و فلسطین تاسیس شد. در 14 جولای سال 2014، در طول جنگ غزه 2014، اعضای این گروه اعتراض خود را با پلاکاردهایی با شعار «پایان کشتار در غزه» اعلام کردند. در موسسات دانشگاهی در سراسر شیلی چندین کمپین BDS برگزار شده است. گروه‌های BDS در شیلی نیز سعی در پیوند درگیری رژیم صهیونیستی و فلسطین با منازعات سیاسی تاریخی و فعلی شیلی مانند دیکتاتوری پینوشه، تاثیر سیاست‌های اقتصادی نولیبرال و مبارزات مربوط به حقوق زمین Mapup دارند. در شیلی یک فدراسیون فلسطین شیلی؛ سازمانی که فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را تسهیل می‌کند، ایجاد شده است. فدراسیون فلسطین شیلی «متعهد به ارتقای برادری بین مردم شیلی و فلسطین و همچنین ترویج دفاع و احترام به حقوق ّبشر و حقوق بین‌الملل در همه نقاط جهان و به‌ویژه در کشور فلسطین است.» فدراسیون همچنین از سفرهای سازمان‌یافته به کرانه باختری و اردن باعنوان «بازگشت» حمایت می‌کند. در نوامبر سال 2017، فدراسیون فلسطین شیلی ازجمله پشتیبانان تظاهرات در سانتیاگو بود که سعی در پیوند دیوار مرزی ایالات متحده و مکزیک با دیوار حائل تل‌آویو داشت.

  مکزیک

درحالی که مکزیک و اسرائیل از روابط اقتصادی قابل‌توجهی برخوردارند، تعدادی از سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در کارزارهای BDS علیه شرکت‌هایی مانند Elbit ، Cemex و HP فعالیت می‌کنند. LIMEDDH یک انجمن آزاد حامی حقوق بشر است که در سال 1985 تاسیس شده است. این سازمان که عضو فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر (FIDH) است، از مبارزات BDS پشتیبانی و از شهرت خود به‌عنوان یک سازمان حقوق بشر برای محکوم کردن رژیم صهیونیستی در انواع مختلف استفاده می‌کند. انجمن‌های بین‌المللی LIMEDDH رژیم صهیونیستی را محکوم به آپارتاید، نسل‌کشی و جنایات علیه بشریت می‌کنند. CORSOPAL یکی دیگر از سازمان‌های حامی فلسطین است. هدف این سازمان ابراز همبستگی با فلسطین و پایان اشغال توسط رژیم صهیونیستی است. CORSOPAL همچنین از کمپین‌های BDS ازجمله تماس Cemex پشتیبانی و در کمپین‌هایی برای حمایت از زندانیان فلسطینی شرکت می‌کند. کارمندان CORSOPAL نیز سابقه فعالیت ضداسرائیلی دارند.

  منابع:
WWW.ADL.ORG
www.ngo-monitor.org
نگاهی به رشد و گسترش جنبش های ضدصهیونیستی در اروپا- رضا باقری
سایت‌های داخلی

 * نویسنده: صادق امامی، دبیرگروه  بین‌الملل

مطالب پیشنهادی
نظرات کاربران
تعداد نظرات کاربران : ۰