خودشیفتگی نژادی به سبک هالیوود

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، «استخراج» با نام قبلی داکا (پایتخت بنگلادش) و در مقطعی «خروج از آتش»، یک فیلم اکشن آمریکایی محصول سال 2020 است که به تهیه‌کنندگی برادران روسو ساخته شد. فیلمنامه ‌این کار را هم جو روسو با اقتباس از رمان گرافیکی Ciudad اندی پارک، نوشته است. برادران روسو، نویسنده، کارگردان و تدوینگران معروفی در ژانر فیلم‌های ابرقهرمانی هستند و سم هارگریو که برای آنها استخراج را به‌عنوان اولین کارش کارگردانی کرده، پیش از این بدلکار بود. هارگریو طراح صحنه‌های اکشن در فیلم‌های کاپیتان مارول 2016 و انتقام‌جویان 2019، هر دو به کارگردانی برادران روسو بود. او در فیلم استخراج هم در نقش یکی از مزدوران تایلر راک بازی کرده است. سم هارگریو با دریک کولستاد، کارگردان سه‌گانه «جان ویک» قابل‌مقایسه است که او هم قبل از کارگردانی این فیلم بدلکار و طراح صحنه‌های اکشن بود.

استخراج یک اکشن سرگرمی است که در آن نمی‌توان دنبال ارزش‌های هنری خاصی گشت، اما به‌لحاظ سرگرم‌کنندگی هم نقدهایی به سطح بالا و زننده خشونت در آن شده است. اتفاقا سه‌گانه جان ویک هم سطح بالایی از خشونت داشت، با این تفاوت که کیفیت فنی کار بالاتر از استخراج بود.

این فیلم داستان گروگانگیری پسر رئیس مافیای مواد مخدر هند، توسط رئیس مافیای مواد مخدر بنگلادش است. پدر هندی که اکنون در زندان است و نه قصد پرداختن باج را دارد، نه امکان اقدامی مستقیم برای نجات فرزندش را، این کار را به مباشر اصلی‌اش می‌سپارد و او هم گروهی را برای این کار استخدام می‌کند... .

در ابتدا وقتی مشخص شد که قرار است یک فیلم هالیوودی در بنگلادش ساخته شود، مردم این کشور علاقه زیادی به آن نشان دادند، اما پس از نمایش فیلم اعتراضات گسترده‌ای به آن شد. روزنامه‌های بنگلادشی نمایش چنین تصویری از داکا را منفی و خنده‌دار خواندند و از طرف دیگر ایرادهای فراوانی به اشتباهات در لهجه، لباس و نمایش سایر خصوصیات مردم بنگلادش درخصوص این فیلم مطرح شد. حتی عبارت «پلیس» که به خط بنگلادشی پشت لباس ماموران فیلم نوشته شده بود و در سرتاسر فیلم دیده می‌شد، غلط املایی ناجوری داشت.

 اما مهم‌ترین حاشیه فیلم به قرار گرفتن آن ذیل ژانر سینمایی ناجی سفید (white savior) برمی‌گردد. ناجی سفید به دسته فیلم‌هایی گفته می‌شود که در آنها یک سفیدپوست شخصیت‌های غیرسفید را از شرایط ناگوار نجات می‌دهد.

این ناجی سفیدپوست معمولا به‌عنوان مردی که در جامعه خودش جایگاهی ندارد، به‌تصویر کشیده می‌شود تا بار مسئولیت نژادی‌اش را برای نجات اقلیت‌های غیرسفید و بیگانگان از رنج برعهده بگیرد. داستان‌های ناجی‌ سفید توسط روانشناسان به‌عنوان تخیل‌های نمایشی و خودشیفتگی نژادی، برای جبران خسارات و کمبودهای روانی توصیف شده‌اند. از «لارنس عربستان» گرفته تا «ماتریکس» و «آواتار» و «لینکلن» و آثاری مثل «جانگوی از بند گسسته» و «12 سال بردگی»، همه در دسته فیلم‌های ناجی سفید قرار می‌گیرند.

واژه ناجی سفید در نوشته‌های خود غربی‌ها هم باری به‌شدت منفی دارد، به‌طوری‌که آن را یک نوع نژادپرستی موذیانه که اتفاقا سعی می‌کند ژستی ضدنژادپرستی بگیرد، ارزیابی می‌کنند.

به‌هرحال نتفلیکس تخمین زده است که این فیلم در پایان اولین ماه اکران خود توسط حدود 90 میلیون خانوار دیده شود که این امر به‌دلیل شرایط شیوع کرونا، قرنطینه و خانه‌نشینی مردم است. پس از مدتی در ماه می 2020، گزارش شد که جو روسو برای نوشتن دنباله فیلم، به قصد بازگشت هارگریو و همسورث استخدام شده است.

 * نویسنده : میلاد جلیل‌زاده،روزنامه‌نگار