به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر سابق ایران در مجارستان و نروژ در گفت‌وگو با «فرهیختگان» وتوی مصوبه مجلس نمایندگان آمریکا (درخصوص محدودیت رئیس‌جمهور این کشور برای حمله به ایران) از سوی ترامپ را مورد بررسی قرار داد. مشروح این گفت‌وگو در ادامه از نظر می‌گذرد.

  جمهوری‌خواهان سنا نمی‌خواستند ترامپ بیش از این تضعیف شود

ارزیابی شما از مصوبه مجلس سنا و تایید نظر ترامپ چیست و آیا باید در انتظار اتفاقات تازه‌ای در این زمینه بود؟

از یک‌سو اکثریت مجلس سنا در دست جمهوری‌خواهان است و از سوی دیگر ترامپ در مسائلی چون کرونا، حل‌وفصل مسائل خاورمیانه، کاهش جدی قیمت نفت و حتی به‌خاطر مصاحبه‌هایی که درخصوص مسائل بهداشتی و درمانی داشت و مسئولان عالی بهداشتی آمریکا نسبت به اظهارنظرات او واکنش نشان دادند، مکرر تضعیف شده است، از این‌رو نباید عدم حصول رای دوسوم در مجلس سنا را غیرطبیعی دانست. از طرف دیگر به انتخابات ایالات متحده نزدیک هستیم و کمتر از 6ماه فرصت باقی‌مانده است، جمهوری‌خواهان نمی‌خواهند به‌هیچ‌وجه درمقابل جو بایدن بازنده باشند. البته درون حزب جمهوری‌خواه هم احتمال ضعیفی وجود دارد که فرد دیگری غیر از ترامپ برای نامزدی در انتخابات معرفی شود.  با این توصیفات اگر نمایندگان جمهوری‌خواه سنا می‌خواستند یک رای منفی دیگر به ترامپ بدهند، شکست دیگری برای او رخ می‌داد و روزبه‌روز رای‌اش درمقابل رقیب انتخاباتی‌اش پایین‌ می‌آمد، لذا نمی‌خواستند نزدیک انتخابات ترامپ تضعیف شود.

مساله دوم این است که آمریکایی‌ها وقتی از حمله به ایران یا جنگ با ما صحبت می‌کنند، معمولا تنها گزینه‌شان حملات مقطعی هوایی است، با پرواز هواپیماها یا با موشک، برای اینکه آمریکا یا ترامپ هم بتواند چنین حمله‌ای را ساماندهی کند، اساسا نیازی به وتو یا مسائل اینچنینی ندارند و مسیرهایی هست که بهانه‌ای برای چنین حمله‌ای پیدا کنند. مثلا از قانون ضدتروریسم استفاده می‌کنند و اقدام خود را انجام می‌دهند، مانند عملی که درخصوص ترور سردار سرلشکر سلیمانی انجام دادند. لذا اصولا برای ما موفقیت یا عدم موفقیت وتو خیلی تفاوت نمی‌کند، به‌ویژه اینکه ترامپ از نظر رفتاری فرد ناشناخته‌ای است ولو اینکه سنا هم محدودیت‌های رئیس‌جمهور را تصویب کند، ممکن است او باز دست به چنین اقداماتی بزند. زمانی که سردار سلیمانی را به شهادت رساندند، از سوی کنگره، نمایندگان، رسانه‌ها و... اعتراضاتی رخ داد، حتی به‌صورت دسته‌جمعی نامه نوشتند، ولی بهانه ترامپ این بود که از قانون ضدتروریسم استفاده کرده است.

  بحران داخلی اجازه درگیری با ایران را به ترامپ نمی‌دهد

 این یعنی درگیری محتملی خواهیم داشت؟

نباید در این زمینه چندان نگران باشیم، خصوصا که هرچه به انتخابات آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم، ریسک چنین اقدامی برای ترامپ بالاتر می‌رود. ایران خواهان تنش نیست و در منطقه حضور ثبات‌زا دارد، مثلا درمورد عراق به‌هرحال ایران از ثبات حمایت می‌کند، همین نخست‌وزیری که آمده با تشویق دوستان ایران در عراق همراه شده و آنها از او حمایت کرده‌اند. در سوریه و لبنان نیز همین‌طور بود، لذا بهانه‌ای در دست آمریکایی‌ها نیست. از سوی دیگر بعید می‌دانم با بحران داخلی ایجادشده درون آمریکا، مثلا درگیری فرمانداران با ترامپ به اضافه ماجرای نرخ نفت، آمریکا بخواهد چالشی دیگر مانند یک جنگ را به دیگر مسائل و بحران‌های خود اضافه کند، لذا تصور نمی‌کنم اتفاق خاصی افتاده باشد.

ممکن است ترامپ برای دوره بعد درصورت پیروزی این فرصت قانونی را مورد استفاده قرار دهد؟

ترامپ سه‌سال پیش هم این وقت را داشت، اما دقت کنید او با چه شعارهایی در انتخابات از مردم رای گرفت و هم‌اکنون هم در انتخابات آن را تبلیغ می‌کند؟ او همیشه می‌گوید چرا در گوشه‌وکنار دنیا می‌جنگیم. هفت‌هزار میلیارد دلار هزینه بی‌خودی است. همواره این را بیان می‌کند، حتی به بوش جمهوری‌خواه ایراد می‌گیرد که چرا وارد جنگ افغانستان و عراق شد. درباره اوباما هم به همین‌صورت؛ پس شعار اصلی ترامپ نجنگیدن بیرون از مرزهاست.

مساله بعدی این است که در موضوع شهادت سردار سلیمانی بالاخره اتفاقی که در داخل عراق افتاد مهم بود؛ مصوبه پارلمان این کشور درخصوص خروج نیروهای آمریکایی. علاوه‌بر این عکس‌العمل ایران هم قابل‌توجه بود؛ حمله‌ به عین‌الاسد تصمیم قابل‌توجهی بود و حالا هم بزرگ‌ترین سوال آمریکایی‌ها و حامیان منطقه‌ای آنها این است که از کجا معلوم در جریان یک درگیری، هرپایگاهی که آمریکا از آن استفاده می‌کند مورد حمله قرار نگیرد؟

  بازدارندگی فعلی یعنی کشورهای منطقه می‌دانند همراهی با آمریکا واکنش قطعی ایران را به‌دنبال دارد

آمریکا در عربستان، بحرین، قطر، امارات، کویت و... منافعی دارد و نیروهایش در این کشورها هستند. بالاخره نیروهای آمریکایی از یکی از این نقاط باید پرواز را آغاز کنند، ایران هم اعلام کرده هرکشوری در جریان درگیری به آمریکا کمک کند، ایران آن کشور را جزو کشورهای حامی آمریکا می‌داند و درمقابل آن می‌ایستد. تصور می‌کنم کشورهای منطقه این را متوجهند؛ تا یکی دو سال پیش که کشورهای عربی با ایران روابط خوبی نداشتند، مانند بحرین، عربستان و حتی امارات که چند وقتی است نسبت به بهبود روابط خود با تهران دست به کار شده، آمریکا را برای شدت عمل، حتی تهاجم به ایران تشویق می‌کردند، حالا اما می‌دانند هرکشوری با جنگ علیه ایران همراهی کند به‌طور طبیعی با عکس‌العمل ایران مواجه خواهد شد و همین مساله بازدارندگی بزرگی است. درواقع این بازدارندگی اجازه نمی‌دهد کاری کنند. ازاین‌رو می‌توان گفت دست آنها در پوست گردو است. در این مسیر ممکن است زیرساخت‌های ایران ضربه ببینند، ولی درمقابل زیرساخت بقیه هم مورد هدف قرار می‌گیرد، لذا امنیت کل منطقه به‌هم می‌خورد. من تصور می‌کنم با توجه به اطلاع آمریکا و حامیانش از واکنش‌های ایران، اتفاق خاصی نخواهد افتاد و آمریکایی‌ها هم به دلایلی که عرض کردم خیلی دنبال درگیری نیستند، هرچند می‌خواهند در منطقه نفوذ خود را داشته باشند.

  وتو برای حفظ ژست و وجهه مقتدرانه ترامپ بود/ بدون اختیار جنگ، چرا عربستان باید به ترامپ پول بدهد

پس دلیل اصرار ترامپ به این وتو چیست؟

ترامپ می‌خواهد اقتدار خود را نشان دهد. وقتی هم این ابزار از او گرفته شود، عربستان چرا به ترامپ به‌عنوان مدافع خود پول بدهد. امارات، کویت و... می‌گویند تو که اختیاری نداری چرا باید از آمریکا حمایت مالی کنیم؟ چرا باید 510 میلیارد دلار سلاح بخریم؟ این کشورها که از این سلاح‌ها نمی‌توانند استفاده کنند. شنیدم برخی کشورهای منطقه، حتی کوچک‌ترها تا 35میلیارد دلار به آمریکا پول داده‌اند.

بارها ترامپ اعلام کرده به ما پول بدهید تا آمادگی داشته باشیم از شما دفاع کنیم. الان ترامپ با اروپا و ناتو نیز همین‌طور برخورد می‌کند. به عرب‌های خلیج فارس بیشتر فشار می‌آورد، چون پول بیشتری در اختیار دارند، اما نمی‌تواند به ایتالیا، اسپانیا یا یونان که با بحران اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، فشار بیاورد. لذا اینها متحدانی هستند که از آنها برای کسب درآمد استفاده می‌کند، حتی اگر نفت برای آمریکا یا ترامپ استراتژیک نباشد که نیست، درآمدی که کشورهای عربی از صادرات نفت به چین و شرق‌دور به‌دست می‌آورند برای ترامپ اهمیت دارد. آمریکا به‌دنبال این درآمد است، یعنی هنوز این منطقه برای آمریکا استراتژیک است و می‌خواهد در آنجا نفوذ داشته باشد. این ارقام قابل‌توجه هستند.

آمریکا گفته سیستم پاتریوت را از عربستان خارج می‌کنم. این اقدام آمریکا با ماجرای وتو برای حمله به ایران تناقض ندارد؟

چنین مواضعی موقتی است. این اقدام آمریکا به نوعی فشار است، نه اینکه عملا بخواهد این نیروها را بیرون بکشد، بلکه فشار می‌آورد و می‌گوید تولید و صادرات نفت را کاهش دهید تا قیمت نفت بالا برود که شرکت‌های آمریکایی ورشکست نشوند و با اصل راهبرد آمریکا منافاتی ندارد.