مدیر واحد الکترونیک دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، شیوع کرونا در کشور، آموزش‌های پایه و دانشگاهی را به‌سمت الکترونیکی‌شدن سوق داد. همان روزهای نخست تعطیلی دانشگاه، صحبت از زمان بازگشایی نه‌چندان زودهنگام دانشگاه‌ها، مسئولان آموزش عالی کشور را به‌مانند همه نقاط دنیا متوجه آموزش‌های مجازی کرد تا فرآیند آموزش دانشجویان به وقفه‌ای طولانی‌مدت دچار نشود؛ اگرچه هنوز هم پس از گذشت حدود دوماه از تعطیلی مراکز آموزشی عالی، گلایه‌های متعدد و مختلفی درمورد کم‌وکیف این نوع آموزش وجود دارد.
برگزاری حدود ۶۰۰ هزار استاد-کلاس مجازی در دانشگاه آزاد
دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد نیز روز گذشته در گفت‌وگو با ایرنا درباره وضعیت برگزاری کلاسهای مجازی این دانشگاه گفت: «دانشجویان، اساتید و زیرساختهای اینترنت در ایران حلقه‌‌های آموزش مجازی هستند که باید خود را به‌روزرسانی کنند. در دانشگاه آزاد ما هر روز از وضعیت آموزش مجازی گزارش‌گیری می‌کنیم، اما هنوز به‌صورت مطلق رضایت نداریم.»
طهرانچی با بیان اینکه آموزش مجازی مسیری است که ما در آن حرکت می‌کنیم و باید بیش از پیش در آن بهبود پیدا کنیم، اظهار داشت: «از ۹۵ درصد کلاسهای تمامی واحدهای دانشگاه، ۸۵ درصد به‌صورت آنلاین برگزار شده است. دانشجویان این دانشگاه در بازه زمانی ۱۶ فروردین‌ماه تا ۱۱ اردیبهشت‌ماه در بستر آموزش الکترونیکی قرار گرفته‌اند. در کنار آن سایر دانشجویان از فایل درسی استفاده کرده و به‌صورت آفلاین آموزش دیده‌اند که تعداد استاد-کلاسهای تشکیل‌شده ۴۵۶ هزار کلاس در کشور به‌جز استان تهران بوده که با احتساب یک‌سوم این عدد (با احتساب استان تهران) حدود ۶۰۰ هزار استاد-کلاس در این بازه زمانی تشکیل شده است.»
آموزش الکترونیک در دانشگاه آزاد، به‌واسطه فعالیت واحدی با همین عنوان به نیمه دهه 80 برمی‌گردد اما چگونگی و زمان تغییر نحوه آموزش به‌ویژه در دروس نظری به‌سبب شیوع کرونا در کشور را باید در حوالی نیمه اسفند جست‌وجو کرد. همان روزها محمدرضا کشاورزی، مدیر واحد الکترونیک دانشگاه آزاد از آمادگی این واحد برای اجاره آموزش مجازی در واحدها در مدت زمانی کوتاه خبر داد، امری که حالا دانشگاه آزاد را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های مجازی جهان تبدیل کرده است. در شماره امروز «فرهیختگان» پس از حدود دوماه از عملیاتی‌شدن آموزش دروس دانشگاهی به‌شیوه مجازی دوباره به‌سراغ کشاورزی رفتیم و درمورد وضعیت این آموزش‌ها به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
واحد الکترونیک دانشگاه آزاد، بزرگ‌ترین دانشگاه مجازی کشور
محمدرضا کشاورزی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ضمن بیان فرآیند برگزاری کلاسهای مجازی در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی، به تشریح ویژگی‌ها و مزایای تحصیل در این واحد پرداخت و گفت: «واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی از سال 1385 تاسیس و شروع به‌کار کرد و از سال 1392 تعداد دانشجو و رشته‌هایش به مقدار بسیار زیادی رشد پیدا کرد.»
وی افزود: «این تغییر رویکرد سبب شد واحد الکترونیکی در سال 95، از نظر کیفیت سامانه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و هم از نظر تعداد دانشجو در رشته‌های مختلف تحصیلی به بزرگ‌ترین دانشگاه مجازی کشور تبدیل شود.»
رئیس واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: «رویکرد اصلی در واحد الکترونیکی پاسخگویی به‌معنای حقیقی کلمه به دانشجویان، اساتید و همه مخاطبانش است و براساس این رویکرد اساسی به ادامه فعالیت خود می پردازد.»
کشاورزی افزود: «واحد الکترونیکی در سال 92 با شعار دانشگاه سبز و دانشگاه خانواده فعالیت خود را با قدرت بیشتر تداوم بخشید. دانشگاه سبز به این معنی که تحصیل آنلاین و مجازی بهترین کمک را به حفظ محیط‌زیست خواهد کرد و اساسا با وجود دانشگاه مجازی رفت‌وآمد و ترافیک کاهش پیدا خواهد کرد که این مهم بستری برای کاهش آلودگی هوا خواهد بود و به موازات آن بهره‌وری در زمان را نیز افزایش می‌دهد.»
وی ادامه داد: «دانشگاه خانواده به‌منزله آن است که مرد و زن خانواده می‌توانند با هر شرایط اقتصادی در واحد الکترونیکی درس بخوانند و درعین اشتغال به‌کار و هر فعالیت جمعی و فردی به‌صورت مجازی و به بهترین نحو به تحصیل باکیفیت بپردازند.»
از دانشجویی تا فارغ‌التحصیلی بدون مراجعه حضوری
کشاورزی تصریح کرد: «ماهیت فعالیت‌ها و ارتباط‌های واحد الکترونیکی از جهات مختلف ازجمله آموزش، پژوهش و مباحث فارغ‌التحصیلان و حتی مالی، نوع پاسخگویی به مخاطبان دانشجو و اساتید و نوع انجام فعالیت‌ها با دانشگاه‌های دیگر متفاوت است. به‌عنوان مثال فرآیند فارغ‌التحصیلی این واحد کاملا به‌صورت مجازی و از راه دور انجام می‌شود و سامانه‌ای طراحی شده که دانشجوها می‌توانند از ابتدا تا انتهای فرآیند فارغ‌التحصیلی را بدون مراجعه حضوری رصد و پیگیری کنند. از انتخاب استاد راهنما و شکل‌گیری پروپزال تا مراحل تدوین و خروجی نهایی پایان‌نامه‌ها به‌صورت مجازی و از راه دور قابل انجام است.»
کشاورزی با تشریح برخی فرآیندهای منحصربه‌فرد عنوان کرد: «برخی راهبردهای واحد الکترونیکی به‌مرور زمان محقق شد. به‌طور مثال در سال 92 تیم پشتیبانی در این واحد تشکیل شد. یک تیم پشتیبانی فنی قوی و آنلاین که به همه اساتید و دانشجوها خدمات ارائه می‌کرد؛ یعنی اینکه دانشجویان و اساتید هر مشکلی درخصوص نحوه استفاده از کلاس در هر ساعات از شبانه‌روز داشته باشند، با یک تماس مشکل آنان حل و برطرف می‌شود.»
واحد الکترونیکی در اندیشه تحقق عدالت آموزشی در کشور است
کشاورزی به مسئولیت اجتماعی واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی نیز اشاره کرد و گفت: «ما سعی کردیم عدالت اجتماعی را در مسیر تحقق عدالت آموزشی تعریف کنیم. اگر دانشجویی در شهر و استان خود به رشته مورد علاقه یا اساتید نخبه و برجسته کشوری دسترسی ندارد، بتواند بهره آن را در استان و محل زندگی خود ببرد و برای دسترسی به آن مجبور به انجام هزینه‌های مادی و معنوی از –هزینه‌های سنگین سکونت در شهرهای بزرگ تا دوری از خانواده- جهت تحصیل در شهرهای بزرگ نباشد.»
حضور در کلاسهای آنلاین با حداقل سرعت اینترنت
ما در واحد الکترونیکی تلاش کردیم بهترین اساتید را گردهم بیاوریم تا دانشجویی که به هر دلیلی نمی‌تواند به‌صورت حضوری سر کلاس برود با دسترسی به حداقل سرعت اینترنت در هر نقطه از ایران و جهان آموزش باکیفیت ببیند.»
وی با تاکید بر اینکه آموزش‌های کوتاه‌مدت واحد الکترونیکی طی دوسال اخیر ضریب تصاعدی داشته است، تاکید کرد: «موضوع آموزش‌های کوتاه‌مدت علاوه‌بر آموزش‌های آکادمیک در زمینه‌های مختلف ازجمله زبان انگلیسی، آموزش‌های آی.تی، آموزش بورس، آموزش در حوزه پزشکی، طب سنتی، آزمون وکالت، برگزاری کلاسهای آموزش زبان فارسی به دانشجویان خارجی واحد الکترونیکی در آینده نزدیک و... در دوره‌های کوتاه‌مدت محقق شده است.»
کشاورزی به شکل‌گیری موضوعات دانش‌بنیان در مرکز رشد واحد الکترونیکی در دوسال اخیر اشاره کرد و گفت: «فعالیت‌ها و محصولات متنوع و بسیار خوبی در حوزه دانش‌بنیان در مرکز رشد واحد الکترونیکی شکل‌گرفته و روزبه‌روز در حال تکامل و بالندگی است.»
واحد الکترونیکی مکلف به ایجاد زیرساخت آموزش مجازی واحدها
ایجاد زیرساختهای برگزاری کلاسهای واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی ازسوی واحد الکترونیکی یکی از اقدامات جهادی و بزرگ این واحد دانشگاهی محسوب می‌شود. کشاورزی در این خصوص توضیح داد: «شیوع ویروس کرونا در کشور باعث شد کل دانشگاه‌ها و مدارس و حتی ادارات و مراکز تعطیل شوند؛ اما دانشگاه نمی‌تواند تعطیل باشد و باید آموزش خود را ادامه دهد. براین اساس با تصمیمی که ازسوی دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گرفته شد، واحد الکترونیکی مکلف شد بحث زیرساخت آموزش مجازی را برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی کند.»
وی با بیان اینکه پروژه‌های آی‌تی مدت زمان مشخصی برای راه‌اندازی و امکان‌سنجی نیاز دارد، تصریح کرد: «هرچه پروژه بزرگ‌تر و از ابعاد گستره‌تری برخوردار باشد، طبیعتا به مدت زمان بیشتری نیاز دارد. این درحالی است که بخشنامه دانشگاه آزاد اسلامی در تاریخ 13 اسفندماه به واحد الکترونیکی ابلاغ شد و ما مکلف بودیم در روز 17 اسفند بستر مجازی‌سازی کلاسهای واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی را ایجاد و کلاس‌ها را راه‌اندازی کنیم.»
در کمتر از 5 روز، زیرساخت‌ها باید پاسخگوی یک‌میلیون دانشجو می‌شد
کشاورزی افزود: «ما در این بازه زمانی کوتاه باید زیرساخت را توسعه می‌دادیم. مستحضرید که واحد الکترونیکی تا قبل از این 20هزار دانشجو داشته و به همین تعداد ارائه خدمت می‌کرده و الان باید این عدد به یک‌میلیون دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی تبدیل می‌شد، این یعنی یک اقدام منحصربه‌فرد در زمان کوتاه برای تامین زیرساخت نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و نیروی انسانی و... شکل بگیرد. در پروژه‌های آی‌تی تعداد یوزر و کاربر بسیار مهم است و اساسا این متغیرهای معماری، طراحی و فرآیندها را تغییر می‌دهد ولی ما مکلف بودیم برای ارتقای آموزش کشور و برای اینکه مساله آموزش بر زمین نماند این کار را انجام بدهیم. ما وظیفه خود می‌دانستیم به هموطنان و همکاران خود در دانشگاه در این شرایط سخت کشور کمک کنیم. اگر پرستان و پزشکان در بیمارستان جان خود را کف دست گرفته‌اند و به یاری و درمان هموطنان شتافته‌اند، ما هم باید وظیفه خودمان را انجام دهیم و بتوانیم به دانشجویان و عزیزان خود در دانشگاه کمک کنیم.»
دانشگاه آزاد اسلامی بزرگ‌ترین دانشگاه مجازی دنیا شد
رئیس واحد الکترونیکی با بیان اینکه همکاران بنده در این مدت و از اواسط اسفند فعالیت‌هایشان شبانه‌روزی و طاقت‌فرسا بوده، گفت: «قبل از این اعلام شد واحد الکترونیکی بزرگ‌ترین واحد مجازی کشور است، اما امروز و در این مدل آموزش همزمان به‌همت واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی به بزرگ‌ترین دانشگاه مجازی دنیا مبدل شده است. آموزش مجازی روش‌های مختلف دارد، اما در این مدل دانشگاه مجازی از حیث گستردگی کمی‌وکیفی در دنیا بی‌نظیر است.»
وی شکل‌گیری فرآیند راه‌اندازی سرویس آموزش مجازی برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی را یک فرآیند مفصل و بزرگ توصیف کرد و گفت: «شروع این پروسه با دریافت اطلاعات از واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی آغاز شد که خود پیچیدگی‌های خاص و نکات ویژه خود را داشت. با توجه به تعداد کاربرانی که اضافه می‌شدند باید به همان نسبت زیرساخت‌ها توسعه داده می‌شد. مقداری از این توسعه داده‌شده و ان‌شاءالله در ادامه این توسعه با کمک مدیران و روسای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه خواهد یافت و تکمیل خواهد شد.»
کشاورزی از برگزاری کلاسهای مجازی دانسگاه آزاد اسلامی از اسفندماه خبر داد و گفت: «زحمت برگزاری کلاس‌ها و راه‌اندازی این سرویس‌ها بر دوش استان‌ها و واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی بود و ما سعی کردیم زیرساختهای لازم را مهیا کنیم و الحمدلله با تلاش خیلی خوبی که روسای واحدها و استان‌ها و همکاران در بخش‌های فنی و آموزش داشتند و با اطلاع‌رسانی قبلی به اساتید و دانشجویان، آموزش‌های لازم به آنها داده شد. همچنین پشتیبانی لازم برای دانشجویان و اساتید شکل گرفت. با اینکه بعضی از واحدها خیلی سریع‌تر و برخی خیلی با تاخیر کلاس‌ها را برگزار کردند، اما در حال حاضر همه کلاس‌هایی که در این سامانه تعریف‌شده، در حال برگزاری است.»
کشاورزی درمورد آمار برگزاری کلاس‌ها گفت: «صددرصد کلاسهای برگزارشده به‌منزله این نیست که تمامی کلاس‌ها برای تمامی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شده باشد، بلکه واحدهایی که درخواست کلاس آنلاین داده بودند، صددرصد درخواست‌شان اجابت شد.»
وی افزود: «اینکه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی خود به آمارها دسترسی دارند و می‌توانند گزارش بگیرند و طبق آماری که واحدها می‌دهند 90 تا 100 درصد کلاس‌ها در حال برگزاری است و خیلی از واحدها آمار صددرصدی اعلام می‌کنند.»
پاسخ‌های مدیر واحد الکترونیک به انتقادهای دانشجویان
کشاورزی به برخی نقدهای دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی پیرامون مشکلات استفاده از کلاسهای آنلاین اشاره کرد و گفت: «سامانه‌ها و سخت‌افزارها به‌طور مدام در حال ارتقا و بهبود است. بعضی دانشجویان و اساتید بعضا در استفاده از این سامانه مشکلاتی دارند که دلایل مختلفی در این زمینه وجود دارد. قسمتی از این مشکلات ممکن است سخت‌افزاری باشد، اگرچه سعی کردیم کم باشد ولی احتمال آن صفر نیست. در سرویس آی‌تی به‌خصوص سرویسی که در این ابعاد و بازه زمانی محدود راه‌اندازی شود طبیعی است که مشکلات اینچنینی پیش آید. بعضی از این مشکلات نیز ممکن است از اینترنت کاربر، سیستم سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری دانشجو یا استاد باشد.»
وی افزود: «پشتیبانی فنی واحد الکترونیکی در خدمت همه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی است و به‌محض اینکه مشکلی ازسوی کاربران، اساتید و دانشجویان به پیشتیبان واحد منتقل شود، کارشناسان پشتیبانی فنی آن واحد دانشگاهی، به واحد الکترونیکی منتقل می‌کنند. اگر مشکلات معمول باشد سریعا راهنمایی می‌کنند که البته اکثر مشکلات این‌طور است. اگر مشکل جدی باشد نیز تیم سخت‌افزاری یا کادر پشتیبانی واحد الکترونیکی درجهت رفع آن برمی‌آیند.»
اینترنت رایگان مطالبه بحق دانشجویان است
کشاورزی در پایان این گفت‌وگو مطالبه دانشجویان درخصوص استفاده از اینترنت رایگان در زمان بهره‌مندی از کلاسهای مجازی را مطالبه‌ای بحق عنوان کرد و گفت: «طی رایزنی صورت‌گرفته میان دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت ارتباطات، قرار بر این شد دانشجویان دانشگاه آزاد که در کلاسهای مجازی شرکت می‌کنند از اینترنت رایگان بهره ببرند. براین اساس ابلاغیه‌ای ازسوی وزارت ارتباطات خطاب به اپراتورها و شرکت‌های سرویس‌دهنده اینترنت ارائه شد، اما به‌نظر می‌رسد برخی در این زمینه اهمال کرده و دستورالعمل لازم‌الاجرای وزارت ارتباطات را نادیده گرفته‌اند. امیدواریم با پیگیری‌های لازم، مشکل این بخش از دانشجویان رفع شده و اینترنت آنها نیز رایگان محاسبه شود.»
* نویسنده: مریم حضرتی ،روزنامه نگار
مطالب پیشنهادی
