به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، روز ۱۲ اردیبهشت در تقویم کشورمان به نام روز معلم نامگذاری شده است؛ دوازدهم اردیبهشت، روز معلم است و البته آغاز هفته معلم؛ روزی که هم پیش از انقلاب و هم پس از آن، چنین نامی را به خود گرفته است؛ گرچه در پیش از انقلاب اسلامی، گویا دو، سه سالی بیش، پایدار نمانده است. واپسین دقیقههای شب دوازدهم اردیبهشت سال 58 بود که استاد شناختهشده حوزه، آیتالله مرتضی مطهری، شهید شد و این روز پس از انقلاب، روز معلم نامیده شد.
استاد مطهری در روشنگری اقشار باسواد به ویژه قشر فرهنگی جامعه قدمهای اساسی برداشته بود و آثار عمیق شهید در احیای فکر دینی اصیل و بیپیرایه و منطبق با نیاز روز جامعه درحال گذار ما بسیار مؤثر بوده است. بیشک نمیتوان نقش کلیدی معلمان بهعنوان مجریان آموزش عمومی و الگوهای اولیه دانشآموزان را نادیده گرفت چراکه معلمان جامعه، انسانسازان نسل بعدیاند.معلمان و استادان سرزمین در هر شرایطی از سیل و زلزله گرفته تا بحران کرونا، به دانشآموزان برای آموختن یاری میرسانند.
این روزها هم پس از ماجرای کرونا این معلمان و استادان بودند که بحث آموزش مجازی را پیش کشیدند تا دانشجویان و دانشآموزان از تحصیل بازنمانند. در پی شیوع ویروس کرونا مدارس و دانشگاهها زودتر از همه مکانها تعطیل شد و دانشآموزان و دانشآموختگان هم از اول اسفند برای کنترل بیماری کرونا در خانه ماندند. اما این معلمان بودند که در فضای مجازی شروع به تدریس کردند تا دروس عقبافتاده دانشآموزان جبران شود. معلمان و استادانی که متعهدانه فراتر از وظایف اداری و سازمانی خود همانند یک سرباز وطن به فکر ارتقای سطح علمی دانشآموختگان کشور تلاش کردند. حتی بودند معلمان و استادانی که به کرونا مبتلا شدند اما تدریس آنلاین را از روی تخت بخش عفونی بیمارستانها انجام دادند.
چند روز پیش هم عکسی از معلمی که روی تخت بیمارستان مشغول تدریس آنلاین به دانشآموزان بود، در فضای مجازی دستبهدست شد. تصویری که به یکی از عکسهای موردعلاقه کاربران شبکههای اجتماعی بدل شد و بسیاری از کاربران از وظیفهشناسی و فداکاری این معلم گفتند. معلمان و استادان در تمام این سالها نشان دادهاند که در هر وضعیتی رسالت خود را فراموش نمیکنند؛ چه زمانی که کشور درگیر بحران کرونا شده باشد، چه در روزهایی که آلودگی هوا مدارس و دانشگاهها را به تعطیلی کشانده باشد و چه در بمباران روزهای جنگ. هیچکدام از این دلایل باعث نشد تا آموزش فرزندان این سرزمین به عنوان آیندهسازان ایران اسلامی با وقفه مواجه شود.
همه ساله این روز، شور و حال خاصی در فضای مدرسه و دانشگاهها داشت، اما امسال به دلیل کرونا دانشآموختگان مدتی است که از مدرسه و معلمشان دورند. به مناسبت این روز با 6 تن از استادان دانشگاه آزاد اسلامی گفتوگو کرده و دغدغههای آنها را جویا شدیم. به اذعان آنها معلمی عشق است و استادان باید حداکثر نقش را در رشد و توسعه کشور و در رفع مشکلات و معضلات فرهنگی، اقتصادی داشته باشند.
مرتضی موسیخانی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین:
معلمان در بحران کرونا خود را نشان دادند
معلمی هم عشق است و هم ایثار؛ معلمان و استادان با کمترین چشمداشتی با بیشترین تلاش برای تعالی فرزندان ایرانزمین زحمت میکشند. پیشرفت هر جامعهای براساس نیروهای انسانی آن جامعه تحقق پیدا میکند. منابع اقتصادی و اجتماعی کمابیش در تمام کشورها وجود دارد و اگر نداشته باشد نیز میتوانند بهدست آورند. اما آنچهکه میتواند این منابع را به فعلیت برساند، منابع انسانی متعهد و توانمند آن کشور است. عامل اصلی که در تربیت نیروی انسانی نقش اساسی بازی میکند، معلمان و اساتید هستند که میتوانند سرنوشت یک جامعه را تعیین کنند. وقتی میگوییم سرنوشت یک جامعه از دانشگاه تعیین میشود، منظور همان نقش تعلیم و تربیت در دانشگاههاست. بنابراین جا دارد در کشورمان این نقش را بیشتر کنیم، یعنی منزلت استادان باید ارتقا پیدا کند و اگر روزی تمام مردم کشورمان احترام ویژهای به استادان و معلمان داشته باشند، میتوان انتظار پیشرفت در آموزش عالی کشور را نیز داشت.
استادان بهدنبال منافع مالی نیستند، بلکه بهدنبال ارزشهایی هستند که خلق میکنند و ارزشهایی که جامعه برای آنها قائل میشود. بهعنوان یک معلم تقاضا دارم مسئولان به این نقش و جایگاه در این روز که روز یادآوری ارزشها و مقام معلم است، توجه ویژهای داشته باشند. توجه به نیاز مادی معلمان بسیار مهم است، اما آنچه اهمیت بیشتری دارد منزلت اساتید است که میتوان با تمهیدات کمهزینه به اهمیت این شغل پرداخت. در بحران کرونا، نقش علم و دانش یکبار دیگر برای جامعه معلوم شد و مشخص شد که علم بهتر از ثروت است. معلمان و مدیران مدارس که نقشی اثربخش در این ارتباط دارند، در سراسر کشور و هر یک متناسب با امکانات خود تلاش کردند در این جهاد آموزشی ایفای نقش کنند. بیتردید در این برهه از زمان که جهان با تهدیدات، شرایط خاص و مشکلات ناشی از شیوع بیامان بیماری کرونا دستبهگریبان است، نقش اساتید، مدرسان و معلمان بیشازپیش آشکار و تاثیر آن مبرهن شده است.
معلمان کار احساسی میکنند و منبعث از احساس خود در کلاسها حاضر هستند و درتلاشند آموختههای علمی و تجربیات خود را به دانشجویان و دانشآموزان منتقل کنند. این نقش تعامل و احساسی درحالحاضر با دانشجویان برقرار شده و معلمان ما عاشقانه در بحران کرونا تلاش کردند. معلمی عشق است و جا دارد به اساتید و معلمان توجه ویژهای شود.
علیرضا نظامزاده، استاد نمونه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا:
نقش معلمان در تربیت نیروی انسانی کارآمد و خلاق
تردیدی وجود ندارد که نظام آموزشی از مدرسه تا دانشگاه نقش فوقالعادهای در پیشرفت جامعه در ابعاد مختلف مادی و معنوی برعهده دارد، بههمین دلیل اگر نظام آموزشی هر کشوری بهشکل مطلوب طراحی و بهدرستی عمل کند، پیشرفت و ترقی آن کشور تضمین خواهد شد، بنابراین نقش استادان و معلمان را نمیتوان در این میان نادیده گرفت. معلمی نیازمند یک عشق است که این عشق باید در ذات استاد و معلم باشد. من بهعنوان یک معلم وقتی در کلاس درس حاضر میشوم، دانشجویان را مانند فرزند خود میبینم و از دل و جان تدریس میکنم، چراکه هر سختیای که از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند. معلم باید به دانشآموختگان خود انسانیت را آموخته و با آنها با عزت و کرامت برخورد کرده و آنها را بزرگ و کریم بشمارد. هر چقدر رفتار انسانی ما در نحوه تدریس بیشتر نمایان شود، دانشجویان نیز درس انسانیت را بیشتر میآموزند. معتقدم نحوه تدریس در رشد انسانی و اخلاقی دانشآموختگان تاثیرگذار است. درواقع رسالت معلمی از این جهت اهمیت دارد که علاوهبر آموزش باید تربیت را نیز مدنظر قرار دهد، چراکه هیچ کار آموزشی نیست که با تربیت همراه نباشد.
نمیتوان منکر دغدغههای مالی معلمان و اساتید شد، اما نمیتوان این شغل را با مسائل مالی مقایسه کرد. قشر معلم با تمام توان بدون درنظرگرفتن دغدغههای مالی و جسمی در کلاس حاضر میشود و هنگام ورود به کلاس بهقدری دغدغه و مشغلههای آموزشی و تربیتی دارد که مطالبات و مشکلات خود را از یاد میبرد، اما در هرصورت مسائل معیشتی گریبانگیر این قشر بر امر تعلیموتربیت چندان هم بیتاثیر نیست. در بیشتر کشورهای جهان همهچیز از آموزشعالی شروع میشود. کشورهایی که از سالها قبل به دانشگاهها و استادان خود توجه کردهاند، قطعا در تکنولوژی و نوآوریهایی که امروز شاهد آن هستیم، پیشرفت بیشتری داشتهاند، بنابراین با توجه به اهمیت و جایگاه آموزش در بین نهادهای مختلف جامعه میتوان اذعان کرد، مهمترین نهاد اثرگذار در تربیت و تامین نیرویانسانی بخش آموزش است و معلم بهعنوان مدرس و مربی میتواند نقشی حساس و کلیدی در این رابطه داشته باشد تا نیرویانسانی کارآمد و خلاق برای جامعه تربیت کند، به این ترتیب زمینه مناسب جهت رشد جامعه در تمام ابعاد آن فراهم میشود.
بابک نگاهداری، رئیس پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی:
معلمان و اساتید بازوهای اصلی تفهیم و اشاعه بیانیه گام دوم انقلاب هستند
دانشگاه آزاد اسلامی روز معلم را به همه معلمان و اساتید گرانقدر کشور عزیزمان، این روشنگران راه علمودانش و دانایی و مبارزان جهل و نادانی، تبریک عرض میکنم و امیدوارم در راه ایفای نقش اجتماعی برای تربیت نسلهای آگاه و خلاق و اخلاقمدار پیروز و مستدام باشید. آموزشوپرورش عمومی در مدارس و دانشگاهها، زیرساخت اصلی سعادت یک ملت و پیشرفت یک کشور است. بههمین دلیل یکی از ارکان اصلی هرگونه تحولی در کشور اساتید و معلمان هستند که با اخلاص و از خودگذشتگی دستیابی به آرمانهای جمهوری اسلامی را فراهم میکنند. معلمان و اساتید بازوهای اصلی تفهیم و اشاعه بیانیه گام دوم انقلاب هستند و برای تحقق آن اهتمام این بزرگواران بیش از هرچیزی لازم است.
احساس مسئولیت شما فرهنگیان است که آیندهای روشن را برای ایران اسلامی رقم خواهد زد و برای آیندگان سربلندی و سرافرازی به همراه خواهد داشت. در دانشگاه آزاد اسلامی نیز ما توجه ویژهای به نقش اساتید در حل مسائل کشور داشتهایم و تقریبا در بیشتر فعالیتهای دانشگاه این عزیزان نقش محوری دارند. امیدوارم در سال جهش تولید به همت اساتید فرهیخته دانشگاه آزاد اسلامی و با سیاستگذاریهای انجام شده شاهد تحول اساسی در حوزه پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی باشیم و بتوانیم از زیرساختهای ایجادشده بهخوبی درجهت رفع مشکلات تولید در کشورمان بهرهبرداری کنیم.
پیام نجفی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) :
اساتیی موتور محرکه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی
اساتید و معلمان نقش محوری را در آموزش عالی کشور و تربیت نسلجوان کارآفرین و کارآمد ایفا میکنند. بدنه اصلی دانشگاهها کلاس درس است و محور کلاسها نیز استادان و معلمان هستند. روح و هویت دانشگاه، تدریس و آموزش است و این معلمان هستند که وظیفه تدریس و آموزش را برعهده دارند. وجود معلمان باعث هدایت دانشجویان و دانشآموزان خواهد شد و خروجی کلاسها و آموزش باعث تحولات در جامعه خواهد شد. نسلی که بهعنوان یک معلم در جامعه تربیت میکنیم، میتواند موتورمحرکه جامعه و موتور حرکتدهنده کشور بهلحاظ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی باشد. اگر یک نسل کارآفرین، متعهد و دلسوز نسبت به کشور تربیت کنیم طبیعتا یک جامعه مترقیتر و ارزشمدارتر خواهیم داشت. بنابراین معتقدم باید روی مقام و ارزش معلمان متمرکز شده و جایگاه آنها را تکریم و کمک کنیم با آزادی عمل، توانمندی و فکر باز حرکت و تدریس کنند.
اگر معلمان دغدغه مالی و فکری نداشته باشند قطعا در رشد و آموزش عالی کشور اثرگذار خواهند بود و این اثر بخشی میتواند به اقتصاد، صنعت و تعالی کشور کمک کند. در ایام کرونا نیز دیدیم که یکی از متعهدترین اقشاری که بهوظایف خود عمل کردند، معلمان و اساتید بودند و تلاش کردند تا به بهترین نحو رسالت خود را انجام دهند. در دانشگاه آزاد اسلامی نیز بسیاری از همکاران حتی در بستر بیماری نیز اصرار داشتند آموزش مجازی کلاسهای خود را برگزار کنند. بنابراین میتوان گفت معلمان و استادان متعهد زیادی در کشور داریم که حتی درشرایط بیماری نیز از رسالت آموزش خود غافل نمیشوند. وظیفه مسئولان کشور نیز این است که به آنها انگیزه داده و ساختار جامعه بهنحوی تغییر کند که ارزشگذاری به استادان، بهاولویت اول تبدیل شود. این موضوع کمک میکند که متقابلا معلمان نیز با انگیزه بیشتری کار کنند. اگر بهجایگاه و نقش معلمان توجه کنیم و جامعه باور کند که معلم، محور اصلی پیشرفت هر کشوری است و اگر این باور شکل گرفت، مسئولیت اجتماعی معلمان نیز بیشتر خواهد شد و تلاش میکنند جایگاه و مقام خود را بیشتر و بهتر حفظ کنند. البته درحالحاضر بحث فناوریهای نوین و بهروز بودن نیز مطرح است و باید فرآیندهایی تعریف کنیم که معلمان بهروز شده و با تکنولوژیهای نوین آشنا شوند. آنها باید فرصت مطالعه داشته باشند و اطلاعات روز دنیا را بهدست آورده و از ابزارهای نوین دنیا استفاده کنند. درنتیجه در این برهه نیازمند تحول و نوآوری هستیم و آموزشمان نیازمند تحول است و بحران کرونا به ما نشان داد که ابزارهای نو میتواند در پشت سر گذاشتن بحرانها به ما کمک کند.
اکبر نصراللهی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه واحد تهران مرکزی
استادان باید نقش حداکثری در رشد و رفع مشکلات کشور داشته باشند:
معلمان نقش زیربنایی و مهمی در کشور دارند و هر تحولی که در کشور روی میدهد به اعمال، گفتار و رفتار معلمان برمیگردد. اگر معلمان کار خود را درست و مسئولانه انجام دهند و امکانات مورد نیاز آنها برای تدریس و آموزش مهیا باشد، میتوانیم توقع داشته باشیم که رشد علمی کشور شتاب گرفته و به اهداف مندرج در اسناد بالادستی کشور دست پیدا کنیم. در سوی مقابل اگر امکانات موردنیاز معلمان و استادان و بستر کارهای آموزشی و پژوهشی چه بهلحاظ مادی و چه معنوی فراهم نشود، مطمئنا همین رویهای که اکنون در کشور شاهد هستیم، ادامه پیدا خواهد کرد. امروز شاهدیم که معلمان انگیزههای لازم را ندارند و این موضوع برای اهداف عالیه انقلاب اسلامی و نقش پیامبرگونهای که برای استادان و معلمان درنظر گرفته است، مغایرت دارد.
این روزها بهدلیل مشکلات کشور ازجمله مشکلات اقتصادی، به معلمان، استادان و مراکز آموزشی کشور توجه نشده است؛ البته کارهای خوبی برای احیای جایگاه معلمان شده، اما این اقدامات و میزان توجه، در شأن معلمانی که نقش پیامبرگونه دارند، نبوده و یک کار حداقلی است که در مراکز آموزش عالی انجام میشود. این در حالی است که توجه به نقش معلمان باید حداکثری باشد؛ بهعبارتی معلمان و استادان باید حداکثر نقش را در رشد و توسعه کشور و در رفع مشکلات و معضلات فرهنگی و اقتصادی داشته باشند. الان مهمترین دغدغه معلمان و اساتید، معیشت آنهاست که این موضوع میتواند ضربه جبرانناپذیری را به آموزش و فرهنگ کشور وارد کند. معتقدم بیشترین امکانات و سرمایهها باید در اختیار مراکز آموزشی و پژوهشی باشد.
دانشگاه آزاد اسلامی نیز در دوره مدیریت جدید خود توجه زیادی به جایگاه معلمان و اساتید دارد؛ البته مشکلاتی در پذیرش دانشجو به دانشگاه آزاد تحمیل شد و با گسترش بخشهای آموزشی به موازات دانشگاه آزاد، بهدنبال تضعیف این دانشگاه بودند. این موضوع باعث شد دانشگاه آزاد نتواند آنطورکه باید به اساتید خود توجه کند. با این اوصاف توجه زیادی از سوی مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی شاهد هستیم و دکتر ولایتی و دکتر طهرانچی، به استادان و شأن اساتید توجه زیادی دارند. با این حال برخی از جریانها برای دانشگاه آزاد مشکلاتی را ایجاد کردند و بهدنبال آن، دانشگاهها و مراکز آموزشی متعددی را ایجاد کردند که این موضوع در اقتصاد این دانشگاه اثر داشته است. دانشگاه آزاد متعلق به مردم است و تمام خانوادهها بهنوعی در آن عضو هستند؛ بنابراین لازم است دولت بین خود و دانشگاه آزاد دیوار نکشد. معتقدم اگر دولت به دانشگاه آزاد کمک نمیکند حداقل با ایجاد دستگاههای مختلف برای آن مانع ایجاد نکند چراکه چنین رویکردی باعث برخی از مشکلات ازجمله کاهش پذیرش دانشجو و بهدنبال آن کاهش انگیزه معلمان و اساتید میشود.
علی نیازی معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی:
مسئولان به دغدغههای صنفی اساتید توجه کنند
نقش استادان و معلمان را در این دوران کرونایی میتوان بهخوبی دید. استادان کشور اگر بهغیر از تخصصی که دارند به بحثهای اخلاقی و اجتماعی نیز توجه کنند مطمئنا شاهد رشد ویژهای در دانشگاهها خواهیم بود. ما رتبههای خوب تولید علم را در دنیا بهخود اختصاص دادیم و در تمام علمها متخصصان ویژه داریم اما معتقدم بحثهای اجتماعی و فرهنگی نباید از بحثهای تخصصی جدا باشد و این موضوع در بحثهای روز دانشگاهها خالی است. استادان علاوه بر اینکه به تخصص اصلی خود بپردازند باید به بحثهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... نیز توجه خاصی داشته باشند.
دانشگاه آزاد اسلامی نیز با پتانسیلی که دارد میتواند نقش ایدهآلی در این زمینه داشته باشد چون تعداد قابلتوجهی از دانشجویان کشور در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به تحصیل هستند که از نظر کیفیت نیز در بین دانشگاههای دیگر جایگاه خاصی دارد. در دوران کرونا که تدریسهای مجازی و آنلاین مطرح شد دانشگاه آزاد اسلامی توانست بهخوبی نقش خود را ایفا کند و در این میان نباید از نقش استادان این دانشگاه غافل شد. اساتید دانشگاه آزاد بهخوبی پای کار بودند و نقش معلمی خود را بهخوبی ایفا کردند. در این میان استادان و معلمان نیز دغدغههایی دارند که خواستههای صنفی اعضای هیاتعلمی یکی از این دغدغههاست که مسئولان باید به آن توجه ویژه کنند. یکی از دغدغههای صنفی معلمان این است که به آنها یکسان نگریسته شود.
مهدی مرجانی، مشاور معاون و مدیرکل حوزه دامپزشکی معاونت علومپزشکی:
استادان در بحران کرونا عدالت آموزشی را ایجاد کردند
معلمان و استادان نقش زیربنایی در آموزشعالی و رشدوتوسعه هر کشوری دارند. شاید نقش معلمان در لحظه دیده نشود، اما اثرگذاری آن را در آینده هر کشوری میتوان دید. نقش یک معلم در آینده کشور معنا پیدا کرده و میتواند آینده هر کشوری را رقم بزند. البته این روزها به این نقش کمتر توجه میشود و این درحالی است که اگر یک استاد نتواند رسالت خود را بهدرستی انجام دهد، کشور نمیتواند از ظرفیت دانشجویان و دانشآموزان استفاده کرده و بنابراین آینده خوبی نیز برای کشور رقم نمیخورد. از مسئولان تقاضا دارم تا به جایگاه استادان و معلمان التفات شود و در محیط دانشگاه نیز به آنها توجه کنند تا آنها نیز بتوانند با فراغبال به تدریس و پژوهش بپردازند. البته باید به دو نکته اساسی هم توجه کرد؛ نقش آموزش و نقش پژوهش در دانشگاه. این دو مکمل یکدیگر هستند و هریک بدون دیگری باعث میشود رسالت معلمان بهدرستی انجام نشود. یک عضو هیاتعلمی و یک معلم باید به این دو جنبه در فهرست کاری خود دقت داشته باشد تا بتواند نقش خود را بهدرستی ایفا کند. اما ازنظر کلی باید به مبنای ارزشی اساتید در جامعه توجه کرد.
از مسئولان تقاضا دارم نوعی فرهنگسازی در کشور صورت گیرد تا مانند گذشتههای نهچندان دور که به مقام معلم توجه میشد، الان نیز به این موضوع توجه بیشتر شود. موضوع کرونا نیز یک بحران را ایجاد کرده است؛ همیشه در بحرانهاست که زمینهها و فرصتهایی برای تغییرات ایجاد میشود. کرونا نیز باعث شد به بحث آموزش نگاه دیگری شود، چراکه بحث آموزش در دنیا درحال تحول است. پیش از این بحران بسیاری از استادان با فناوریهای جدید آشنا نبودند، اما کرونا باعث شد یک نوع تبدیل وضعیت از حضوری به مجازی در آموزش ایجاد شود و نوعی مشارکت دونفره در آموزش شکل بگیرد؛ موضوعی که پیش از این مغفول افتاده بود. استادان در این بحران خود را بهخوبی نشان دادند و دیدیم که اگر آموزشعالی کشور یک بحران را بهعنوان فرصت تلقی کرده و از آن بهخوبی استفاده کند، میتوانیم شاهد جنبههای جدید پیشرفت در کشور باشیم.
آموزش مجازی یک فرصت عدالت آموزشی را پیشروی کشور قرار داد و این معلمان بودند که این عدالت آموزشی را ایجاد کردند. معتقدم این نوع آموزش نباید به دوران بحران محدود شود، بلکه باید بهعنوان یک فرصت در نقاط محروم کشور به آن نگریست تا دانشجویان و دانشآموزانی که در این نقاط به استادان طراز اول کشور دستری ندارند نیز بتوانند از این فرصت پیشآمده استفاده کنند.
* نویسنده : سارا طاهری ، روزنامهنگار