اتحاد دموکرات‌-جمهوری‌خواه علیه ایران

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دو کاندیدای نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 آمریکا تقریبا مشخص شده‌اند. در سمت دموکرات‌ها جو بایدن، معاون باراک اوباما رئیس‌جمهور سابق آمریکا قرار دارد که در هفته‌های اخیر موردحمایت اوباما، جان کری، نانسی پلوسی، هیلاری کلینتون و حتی برنی سندرز قرار گرفته‌ است. درمقابل کاندیدای اصلی جمهوری‌خواهان نیز دونالد ترامپ رئیس‌جمهور فعلی است. دو حزب اصلی آمریکا باید در 3 نوامبر سال جاری (13 آبان) رودرروی یکدیگر قرار بگیرند.

دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان با وجود اینکه دو راهکار متفاوت برای اداره امور کشور داشته‌اند و در برخی مقاطع به‌شدت با یکدیگر ضدیت پیدا کرده‌اند اما در مسائل سیاست خارجی و به‌ویژه «موضوع ایران» یک اتحاد غیرقابل‌گسست دارند. این مساله برخلاف برخی تصورات در ایران است. بعضی از جریانات داخلی ایران این تصور را دارند که درصورت پیروزی جو بایدن دموکرات در انتخابات اتفاقات عجیب‌وغریبی در نحوه مواجهه میان این کشور و ایران رخ خواهد داد. یکی از اتفاقات مدنظر این گروه برجام است. آنها براساس برداشت خود از بازگشت دموکرات‌ها به برجام علاقه خود را به رئیس‌جمهور شدن یک دموکرات به‌صورت آشکار ابراز می‌کنند. این گروه البته توجهی به سوابق تاریخی و اتفاقات فعلی آمریکا در نحوه مواجهه با ایران ندارد.

تازه‌ترین اقدام مربوط به اواخر هفته گذشته است که طی آن اعضای دموکرات و جمهوری‌خواه کنگره به‌صورت فراحزبی خواستار تغییر تاکتیک کاخ سفید علیه ایران در موضوع «تحریم تسلیحاتی» شده‌اند. البته این درخواست به معنای آن نیست که دو حزب رفتار در پیش گرفته‌شده توسط دولت ترامپ را اشتباه می‌دانند بلکه آنها خواهان استفاده از شیوه بهتری توسط او شده‌اند تا تحریم‌های تسلیحاتی ایران پابرجا بماند.

به گزارش فارس منابعی در کنگره آمریکا به خبرگزاری رویترز گفته‌اند ۳۸۲ نفر از ۴۲۹ عضو مجلس نمایندگان آمریکا در یک اقدام نادر فراحزبی نامه‌ای را خطاب به مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا نوشته و از او خواسته‌اند برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران با متحدان و شریکان آمریکا همکاری کند. در این نامه که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، آمده است: «تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران در اکتبر به پایان می‌رسد و ما نگرانیم که انقضای این ممنوعیت‌ها باعث شود کشورهای بیشتری اقدام به معاملات تسلیحاتی با ایران کنند.» این نامه به ابتکار الیوت انگل دموکرات که ریاست کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا را برعهده دارد و همچنین مایک مک‌کاول، عضو ارشد جمهوری‌خواه در این مجلس نگاشته شده است. این نامه هنوز به وزارت خارجه آمریکا ارسال نشده و طراحان آن امید دارند بتوانند در روزهای آتی تعداد امضاهای این نامه را افزایش دهند.

براساس توافق هسته‌ای برجام در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷ مهرماه ۱۳۹۹) تحریم تسلیحات سبک و متعارف علیه ایران به پایان می‌رسد و پس از آن ایران مجاز به خرید و فروش جنگ‌افزارهایی مانند انواع تانک، توپخانه، جنگنده، بالگرد، ناوهای جنگی و زیردریایی خواهد شد.

تنها روزنه‌ای که از توافق برجام برای ایران باقی مانده و البته هنوز 6 ماه دیگر برای رسیدن به آن زمان باقی است، موضوع لغو تحریم‌های تسلیحاتی است که واشنگتن تلاش دارد آن را نیز کور کرده و به سرنوشت دیگر منافع ایران از این توافق دچار کند. تقریبا تمام منافع اقتصادی ایران از برجام تاکنون براثر سیاست‌های فشار حداکثری دولت آمریکا مسدود شده و تنها امید تهران به این توافق آن هم پس از پنج سال از تاریخ امضای برجام لغو تحریم‌های تسلیحاتی است.

آمریکا در هفته‌های اخیر تلاش‌های خود برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تشدید کرده است. رهبری این تلاش‌ها را مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به همراه برایان هوک نماینده ویژه آمریکا درامور ایران برعهده دارند.

روزنامه نیویورک‌تایمز، دوشنبه هفته گذشته گزارش داد وزیر امور خارجه آمریکا قصد دارد در راستای پیشبرد سیاست فشار حداکثری علیه ایران، با توسل به یکی از بندهای موجود در توافق هسته‌ای برجام تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کند. آمریکا براساس طرح پمپئو قصد داشت تحت این عنوان که هنوز در برجام حضور دارند، مکانیسم موسوم به «ماشه» را فعال کرده تا بتواند بدون‌موافقت تمام اعضای حاضر در برجام تحریم‌ها علیه ایران را احیا کند. مشکل این طرح اما خروج آمریکا از برجام جلوی چشم همگان بود. به همین دلیل تلاش‌های پمپئو با مخالفت و حتی تمسخر طرف‌های حاضر در برجام و کارشناسان رو‌به‌رو شد.

برای حل مشکل طرح پمپئو، برایان هوک که سابقه حقوقی بهتری نسبت به پمپئو دارد پا پیش گذاشته و توجیه جدیدی برای طرح آمریکا ارائه کرد. هوک مدعی است به دلیل آنکه نام «ایالات‌متحده‌آمریکا» به‌عنوان یک شرکت‌کننده برجام در بند ۱۰ نامگذاری شده است و سپس در بند ۱۱ اصطلاح «مشارکت‌کننده» برای آن در قطعنامه 2231 به کار رفته، کشورش می‌تواند فارغ از حضور یا عدم‌حضور در برجام از حقش در قطعنامه 2231 استفاده کند. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران معتقد است طبق یک خوانش ساده از ۲۲۳۱، هر شرکت‌کننده حق دارد درصورت بروز اختلاف یا سناریوهای دیگر از حقوق بند ۱۱ استفاده کند.

این ادعاهای هوک البته به‌سرعت توسط مقامات ایران رد شده زیرا به گفته آنها واژه مشارکت‌کننده به‌صورت «مشارکت‌کننده در برجام» بوده است و آمریکا با خروج از این توافق دیگر حقی برای استفاده از مکانیسم ماشه ندارد.

 تزلزل در استدلال‌های حقوقی و طرح‌های ارائه‌شده از سوی کاخ سفید باعث شده کنگره آمریکا با هدف تحت‌فشار قرار دادن کاخ سفید دست به تنظیم نامه‌ای فراحزبی در کنگره و درخواست برای تغییر و اصلاح تاکتیک‌های به کارگرفته شده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بزند. این اقدام همچنین پیامی قوی برای متحدان اروپایی آمریکاست که تاکنون به‌صورت رسمی با طرح آمریکا همراهی نشان نداده‌اند. کنگره با نامه خود پیامی قوی به بروکسل ارسال خواهد کرد که تمام واشنگتن برای تمدید تحریم‌های ایران مصمم است و نه دولت ترامپ.

این درخواست درحالی صورت گرفته که مجلس نمایندگان آمریکا دراختیار دموکرات‌هاست اما تقریبا اکثریت اعضای این حزب از این درخواست ضدایرانی حمایت کرده‌اند. طراح اصلی این نامه نیز یک دموکرات است که با همراهی یک جمهوری‌خواه دست به تنظیم آن زده است. البته این موضوع یک مساله استثنایی نیست. نمونه‌های زیادی از این اشتراک‌نظر دو حزبی درباره ایران را می‌توان در صحنه سیاست آمریکا دید.

  اتحاد در ترور شهید سردار سلیمانی

دموکرات‌ها تقریبا در تمام مسائل مهم مربوط با ایران همسو با جمهوری‌خواهان بوده‌اند. درجریان ترور شهید سلیمانی دموکرات‌ها در ابتدا به دلیل شوکه شدن از رخ دادن ناگهانی این اقدام و همچنین تبعات احتمالی سنگین آن روی منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه به آن اعتراض کردند. این اعتراضات اما تنها ناظر بر شیوه و بازه زمانی انجام این اتفاق بود. رخدادهای هفته‌های پس از ترور سردار سلیمانی نشان داد دو حزب آمریکا در انجام این حرکت با یکدیگر اشتراک‌نظر دارند. طی نطق سالانه رئیس‌جمهور آمریکا در آغاز سال 2020 در کنگره هنگامی که وی در سخنانش به حادثه ترور فرودگاه بغداد رسید، مورد تشویق شدید تمامی حاضران در صحن کنگره و به‌خصوص نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان قرار گرفت. نانسی پلوسی که پس از پایان نطق ترامپ در واکنش به دست ندادن رئیس‌جمهور با وی به دلیل اختلافات‌شان، متن نطق او را پاره کرد پس از اشاره ترامپ به ترور یک مقام رسمی ایران، نتوانست احساسات خود را درباره این موضوع پنهان کند و همراه صدها دموکرات و جمهوری‌خواه بلندپایه دیگر به تشویق شدید رقیب و دشمن سیاسی خود پرداخت.

  همکاری علیه ایران از ایسا تا کاتسا

البته همکاری دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در پروژه‌های اصلی آمریکا، مساله امروز و یا دیروز نیست و ربطی به اختلافات داخلی در این کشور ندارد. یکی از موضوعاتی که تقریبا هیچ‌گاه در میانه نزاع‌های دموکرات و جمهوری‌خواهان، ذبح نشده، مقابله با ایران بوده است. به‌عنوان نمونه لایحه ایلسا (ILSA) که معروف به «قانون تحریم نفت ایران» بود، سال 1996 در کنگره آمریکا با حمایت حداکثری هر دو حزب همراه شد و دو کشور ایران و لیبی تحت تحریم قرار گرفتند. این لایحه، بر شرکت‌هایی که قصد همکاری در کسب‌وکار با دو کشور یاد شده را داشتند، تحریم‌های اقتصادی اعمال می‌کرد. در مجلس نمایندگان، 227 جمهوری‌خواه و 187 دموکرات به‌همراه تنها نماینده مستقل این مجلس به این لایحه رای مثبت دادند تا ایلسا با 415 رای به‌تصویب برسد. درمقابل تنها 8 جمهوری‌خواه و 11 دموکرات از دادن رای مثبت خودداری کردند. در سنا هم تمام سناتورها به این لایحه رای مثبت دادند. 10 سال بعد، به این دلیل که تحریم‌ها دیگر علیه لیبی اعمال نمی‌شدند در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶، این لایحه ‌به ‌لایحه تحریم ایران به آیسا یا ایسا (ISA) تغییر نام داد. این لایحه هر 10 سال یک‌بار باید از سوی کنگره تمدید شود و تغییرات لازم از سوی اعضا در آن صورت گرفته و سپس جهت اجرای مجدد برای امضا به رئیس‌جمهور ارسال شود. آخرین دوره تمدید این لایحه تحریمی در سال 2016 بوده است. در نوامبر ۲۰۱۶، درست یک‌سال پس از امضای توافقنامه هسته‌ای ایران یعنی برجام، این قانون با ۴۱۹ رأی موافق و یک رأی مخالف در مجلس نمایندگان آمریکا و ۹۹ رأی موافق از ۹۹ فرد حاضر در سنای آمریکا به‌تصویب رسید و برای یک دوره 10 ساله دیگر تمدید شد.

مورد دیگر همکاری مهم دو حزب علیه ایران، به قانون «کاتسا» مربوط است. نخستین‌‌بار کاتسا با عنوان «مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران» مطرح شد اما در جریان بررسی‌های سنا روی این طرح، نام روسیه و سپس کره‌شمالی وارد آن شد و نام آن به «قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها» و به طور ویژه تحریم روسیه، ایران و کره‌شمالی تغییر کرد. این لایحه در زمانی در مجلس نمایندگان مطرح شد که اکثریت دموکرات این مجلس با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور فعلی دارای بیشترین زاویه و مخالفت و یا به‌عبارت بهتر نوعی دشمنی بودند. با این حال اما در مجلس نمایندگان آمریکا، کاتسا با ۴۱۹ رای موافق تصویب شد و تنها سه نماینده به آن رای منفی دادند. نکته جالب اینجاست که هرسه نماینده‌ای که به کاتسا رای منفی داده بودند، از نمایندگان جمهوری‌خواه بودند. 12 نماینده هم رای ندادند. در رای‌گیری مجلس سنای آمریکا درباره طرح تشدید تحریم‌ها علیه سه کشور یاد شده، از یکصد سناتور شرکت کننده، ۹۸ سناتور به این طرح رای مثبت دادند و تنها ۲ نفر یعنی برنی سندرز و رند پال با این طرح مخالفت کردند.