دانشجوی دکتری:
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، مریم درخشانی، دانشجوی دکتری رشته شیمی‌معدنی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اظهار نگرانی از آینده تحصیلی دانشجویان مقطع دکتری و روند پژوهشی آنها می‌گوید: «در تاریخ 17فرودین 99 بخشنامه‌‌ای ازسوی وزارت علوم صادر شد که در این بخشنامه از دانشجویان مقطع دکتری خواسته شده بود از تاریخ یکم اردیبهشت‌ماه برای ازسرگیری و ادامه فعالیت‌های پژوهشی خود در دانشگاه‌ها حضور پیدا کنند. حتی دستورالعمل‌های بهداشتی هم برای امکان ایجاد حضور دانشجویان در این محیط‌ها صادر شده بود. برای مثال در این دستورالعمل ذکر شده، دانشجویانی که برای پیشبرد رساله خود نیاز به حضور در آزمایشگاه یا کارگاه دارند، می‌توانند با رعایت ضوابط و دستورالعمل‌های بهداشتی تا حد امکان به‌صورت تک‌نفره از فضای آزمایشگاه استفاده کنند، ساعات کاری بین دانشجویان تقسیم شود، همچنین قبل و بعد از حضور دانشجویان، فضای آزمایشگاه و ابزار موجود در آن ضدعفونی شود. دانشجویانی هم که در رشتههای نظری تحصیل می‌کنند، تا حد امکان حضور فیزیکی در دانشگاه نداشته باشند.»
درخشانی به‌عنوان یکی از اعضای کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم به‌همراه سایر اعضای این کمپین معتقد است این دستورالعمل برای پیشبرد روند پژوهشی دانشجو مناسب نیست، مخصوصا در مقطع دکتری که یک دانشجوی پژوهشگر فعالیت می‌کند.
وی در تشریح عدم امکان اجرای این دستورالعمل می‌گوید: «درمورد دانشجویانی که فعالیت آزمایشگاهی یا گلخانه‌ای یا کارگاهی انجام می‌دهند، حضور نوبتی این دانشجویان و توزیع نوبت‌کاری میان آنها عملا امکان‌پذیر نیست. برای مثال من به‌عنوان دانشجویی که در رشته شیمی تحصیل می‌کنم و کار آزمایشگاهی انجام می‌دهم، باید آزمایش‌های علمی در یک پروسه زمانی طولانی‌مدت پیگیری شود. درواقع برای کار من پیوستگی انجام آزمایش‌ها اهمیت زیادی دارد و روال پژوهش باید مستمر باشد. حال اگر طبق این دستورالعمل قرار باشد 10دانشجو در یک آزمایشگاه فعالیت کنند و ساعت کاری بین این دانشجویان تقسیم شود، سهم هر دانشجو یک ساعت خواهد بود. در این‌صورت چگونه امکان فعالیت مستمر برای من فراهم خواهد شد؟»
نکته قابل‌توجه اینکه درحال‌حاضر تنها در تعدادی از دانشگاه‌های بزرگ و سطح‌بالای کشور هر استاد یک آزمایشگاه اختصاصی دارد و حداقل 10دانشجو در آن مشغول پژوهش هستند، اما در واحدهای دانشگاهی استان‌های دیگر، دانشجویان چند استاد در یک آزمایشگاه کار می‌کنند. بعضا ممکن است در یک آزمایشگاه 25 تا 30 نفر مشغول آزمایش و پژوهش باشند. باوجود این، آیا واقعا ساعت کاری محدود را می‌توان بین این تعداد دانشجو تقسیم کرد؟
به گفته وی، در نظام آموزش‌عالی کشور بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی در دانشگاه‌ها عمومی است؛ به‌این‌معنا که در یک اتاق و در یک فضای محدود چند دستگاه وجود دارد که امکان استفاده آن به‌صورت تک‌نفره نیست و همزمان چند دانشجو باید از آن استفاده کنند. در این‌صورت چگونه می‌توان فاصله اجتماعی را رعایت کرد. از سوی دیگر، درحال‌حاضر نیز اپراتورهای آزمایشگاه‌ها در محل حضور ندارند و نمی‌توانند به‌صورت منظم خدمات ارائه دهند.
وی می‌افزاید: «متاسفانه برعکس آنچه تصور می‌شود، حتی دانشجویانی که فعالیت آزمایشگاهی یا کارگاهی انجام نمی‌دهند و دانشجویانی که کار نظری انجام می‌دهند نیز امکان پیشبرد رساله و حضور در دانشگاه را ندارند. نمونه بارز آن دانشجویان زمین‌شناسی هستند که طی این مدت که تردد در دانشگاه ممنوع بوده، فعالیت آنها نیز متوقف شده است. ازطرفی دانشجویانی که رساله آنها محاسباتی، نرم‌افزاری، برنامه‌نویسی و ریاضیاتی است نیاز مبرم به هسته‌های کامپیوتری قوی دانشگاه دارند تا بتوانند برنامه‌های خود را اجرا کنند، این درحالی است که دانشجویان این رشته‌ها در خارج از فضای دانشگاه به چنین هسته‌های کامپیوتری قوی دسترسی ندارند. همچنین بخش اعظم پژوهش دانشجویان علوم‌انسانی مبتنی‌بر مطالعات کتابخانه‌ای است، درحالی‌که در این مدت هیچ کتابخانه‌ای باز نبوده. مضاف بر اینکه بخش وسیعی از منابع کتابخانه‌ای غیرالکترونیکی است و برای مثال یک دانشجوی رشته جامعه‌شناسی که نیاز به پیمایش ملی در سطح کشوری دارد، در طول این دوماه که همه ارگان‌ها و سازمان‌ها تعطیل بودند، چطور می‌خواهد کار رساله خود را پیش ببرد؟»
درخشانی می‌گوید: «چندی پیش یک دانشجوی رشته حقوق پیامی برای کمپین فرستاد مبنی‌بر اینکه موضوع رساله‌اش مصاحبه با قضات است، درحالی‌که در این مدت هیچ دادگستری‌ای فعال نبوده و از این پس هم پذیرای هیچ دانشجویی برای کار علمی نیست، چراکه رفت‌وآمدها محدود شده است. همچنین در اکثر رشتههای علوم‌انسانی زمانی که حجم کار زیاد می‌شود، رغبت چندانی ازسوی استاد برای دریافت ایمیل نیست و معمولا اساتید تمایل دارند کار را به‌صورت فیزیکی دریافت کنند و مشاوره حضوری ارائه بدهند. از سوی دیگر برخی از اساتید به‌رغم سطح علمی بالا، با فضای مجازی سروکار چندانی ندارند و بعضا نیز به‌دلیل شرایط سنی بالا و ضروت حفظ سلامتی خود در قرنطینه به‌سر می‌برند و امکان برخورد با دانشجو را ندارند. درواقع تکلیف این دانشجویان بر اساس دستورالعمل وزارت علوم چیست؟ تمام دانشجویان دکتری فارغ از رشته‌هایی که در آن تحصیل می‌کنند، برای امتحان جامع و انتخاب موضوع رساله و انجام رساله نیاز به پایگاه‌های اینترنتی خارجی دارند تا بتوانند مقاله و گزارش‌های خارجی را دانلود و مطالعه کنند. درحال حاضر که ما تحریم هستیم، با اینترنت خانگی به این سایت‌ها دسترسی نداریم و باید با اینترنت دانشگاه به این سایت‌ها وصل شویم. کدام دانشگاه به این فکر کرد که بودجه‌ای در اختیار دانشجو قرار دهد؟»
وی با بیان اینکه با اجرای این دستورالعمل، هزینه بحران کرونا از جیب دانشجو داده می‌شود، می‌گوید: «طبق قانونی که وزارت علوم، سال گذشته برای دانشجویان ورودی سال95 تصویب کرد، دانشجویان دکتری مجاز هستند تا ترم 8 از رساله خود دفاع کنند، در غیر این‌صورت موضوع در کمیسیون موارد خاص موردبررسی قرار می‌گیرد و درصورت صلاحدید ترم9 به‌صورت رایگان در اختیار دانشجو قرار داده می‌شود. اما معیارهای صلاحیت دانشجویانی که به‌ناچار مجبور به دفاع از رساله خود در ترم9 شده‌اند نیز مشخص نیست.»
درخشانی می‌افزاید: «طبق مصوبه آموزشی وزارت‌علوم، دانشجوی مقطع دکتری برای شرکت در آزمون جامع باید یک مدرک زبان خارجی داشته باشد، این درحالی است که در تمام طول مدت گذشته برگزاری تمام آزمون‌های زبان لغو شد و به‌نظر نمی‌رسد با شرایط کنونی این آزمون‌ها در اردیبهشت و خردادماه نیز برگزار شوند. متاسفانه دستورالعمل وزارت‌علوم بدون درنظرگرفتن شرایط دانشجویان دکتری که دانشجویان پژوهشگر هستند، تنظیم و ابلاغ شده است.»
مطالب پیشنهادی
