به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دانشجویان کم‌کم به زمان امتحانات پایان ترم نزدیک می‌شوند، ترمی با طعم تلخ کرونا که وضعیت آموزشی دانشجویان را برای اولین‌بار به‌کلی دستخوش تغییر قرار داد و آنها را مجبور کرد دروس تئوری و حتی برخی درس‌‌های عملی–نظری‌شان را هم از طریق فضای مجازی فرا بگیرند تا ترمی فراموش‌ناشدنی را تجربه کرده باشند. شاید اکثر دانشجویان از شیوه آموزش ازراه‌دور استرس گرفته باشند، اما دربین آنها، دانشجویانی که ‌باید این ترم به دفاع از پایان‌نامه‌هایشان بپردازند، بیش از پیش نگران شیوه اتمام این ترم هستند. از سوی دیگر وزارت علوم نیز شیوه‌‌های مختلفی را برای چگونگی برگزاری امتحانات و نحوه ارزیابی تحصیلی دانشجویان توسط اساتید منتشر کرده تا هریک از دانشگاه‌‌ها بنا به شرایط‌شان از آن بهره‌مند شوند. اما با توجه به زمان اندک باقی‌مانده تا اتمام ترم، نه‌تنها وضعیت روشنی از چگونگی برگزاری امتحانات در اختیار مسئولان دانشگاه‌‌ها قرار نگرفته بلکه اخبار گوناگون باعث سردرگمی‌‌ بیشتر دانشجویان شده است.

در اطلاعیه منتشرشده از سوی این وزارتخانه آمده است: «درصورت تصویب و ابلاغ ستاد ملی مبارزه با کرونا، مبنی‌بر امکان حضور دانشجویان در دانشگاه‌‌ها و موسسات آموزش عالی، با بررسی همه جوانب و به‌ویژه با تاکید بر حفظ سلامتی دانشجویان، اعضای هیات‌علمی و کارشناسان، برگزاری آزمون به روش حضوری امکان‌پذیر خواهد بود. دراین‌صورت، برگزاری آزمون حضوری براساس تقویم نیمسال جاری یا با تمدید زمان پایان نیمسال تحصیلی در اولویت خواهد بود.» در‌ بخش دیگری از این اطلاعیه پیرامون دانشگاه‌‌هایی که امکان برگزاری حضوری امتحانات در آنها فراهم نیست نیز آمده: «در مناطقی از کشور که به تشخیص مرجع ذی‌صلاح، بیماری گسترش یافته است و منطقه یا استان در وضعیت فوق‌العاده قرار دارد، دانشگاه‌‌ها ناگزیر از برگزاری آزمون به روش غیرحضوری هستند.»

 با توجه به دستورالعمل منتشرشده از سوی مسئولان این وزارتخانه هرچند دانشگاه‌‌ها دست بازتری نسبت به چگونگی برگزاری شیوه امتحانات دارند، اما نمی‌توان این مساله را نیز نادیده گرفت که این اطلاعیه به بلاتکلیفی بیشتر دانشگاه‌‌ها دامن می‌زند و دانشجویان باید منتظر تصمیم نهایی مسئولان دانشگاهی خود باقی بمانند.

      دانشگاه تهران

دانشگاه تهران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌‌های کشور هنوز تصمیمی درباره چگونگی برگزاری امتحانات نگرفته‌ و همچنان درحال بررسی گزینه‌‌های مختلف در این زمینه است. به گفته سیدحسین حسینی، معاون آموزشی این دانشگاه همه ملاحظات و شیوه تدریس درس‌‌ها برای رسیدن به راه‌حل نهایی در دست بررسی است، اما نکته قابل‌توجه اینجاست که مسئولان دانشگاه تهران اولویت اصلی‌شان برگزاری حضوری امتحانات است، اما وضعیت بیماری کرونا در آینده تصمیم نهایی برای چگونگی برگزاری امتحانات را خواهد گرفت.

نکته دیگر درباره دانشگاه تهران آن است که علی‌رغم اختیاری بودن برگزاری امتحانات میان‌ترم توسط اساتید، یکی از مولفه‌‌های اثرگذار در نمره پایان ترم دانشجویان، ارزیابی اساتید درباره میزان مشارکت دانشجویان در کلاس‌‌های آنلاین است، موضوعی که قطعا می‌تواند نقش مهمی در سرنوشت دانشجویان برای ترم آینده داشته باشد. همچنین مسئولان دانشگاه تهران به دانشجویانی که این ترم، دفاع از پایان‌نامه داشته‌اند، این فرصت را داده‌اند که تا پایان مهرماه از پایان‌نامه‌‌های خود دفاع کنند تا هیچ‌یک از دانشجویان از این بابت دچار مشکل نشوند.

     دانشگاه امیرکبیر

سیدمحمدحسین کریمیان، معاون آموزشی دانشگاه امیرکبیر در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با تاکید بر اینکه هنوز یک ماه و نیم تا زمان شروع امتحانات زمان باقی مانده است، گفت: «ما تابع تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم و هر 15 روز نیز وضعیت را موردبررسی قرار می‌دهیم، بااین‌حال هنوز تصمیم ویژ‌ه‌ای برای چگونگی برگزاری امتحانات گرفته نشده است.»

او ادامه داد: «هرچند هنوز بازگشایی دانشگاه‌‌ها و اینکه تا زمان شروع امتحانات آیا دانشگاه‌ها تعطیل خواهند بود یا خیر، مشخص نیست، اما ما خود را برای هر سناریویی آماده کرده‌ایم و درحال برنامه‌ریزی‌‌های لازم برای شرایط پیش‌رو هستیم. به‌طوری که اگر دانشگاه‌‌ها باز شوند، طبیعتا امتحانات را به‌صورت حضوری برگزاری می‌کنیم و درغیر این‌صورت امکان دارد این جریان را به‌صورت مجازی دنبال کنیم، از سوی دیگر احتمال دارد که زمان برگزاری امتحانات به تاخیر افتاده و به شهریورماه موکول شود.»

معاون آموزشی دانشگاه امیرکبیر اظهار داشت: «مهلت دفاع از پایان‌نامه را برای دانشجویان تا 15 شهریورماه تمدید کرده‌ایم تا مشکلی از این بابت برای آنها ایجاد نشود، همچنین امکان حذف ترم بدون احتساب در سنوات را نیز برای دانشجویان درنظر گرفته‌ایم.»

     دانشگاه شهید بهشتی

علی‌اکبر افضلیان، معاون آموزشی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با تاکید بر اینکه هنوز تا زمان شروع امتحانات هفت هفته دیگر فرصت داریم، گفت: «البته این درحالی است که نیمسال تمدید نشود؛ چراکه اگر این اتفاق بیفتد، زمان برگزاری امتحانات با تاخیر همراه خواهد شد و به‌همین‌دلیل هنوز توضیح درباره چگونگی برگزاری امتحانات در شرایط فعلی زود است.»

او ادامه داد: «برای برگزاری جلسات حضوری دفاع از پایان‌نامه، رساله و همچنین امتحان ارزیابی آموزشی و پژوهشی با رعایت اصول بهداشتی، حداکثر تا پایان شهریورماه فرصت درنظر گرفته‌ایم و باید به این موضوع نیز اشاره کنم که روند ارزیابی دانشجویان توسط اساتید در کلاس‌‌های مجازی دنبال می‌شود.»

معاون آموزشی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: «ما منتظر هستیم تا ببینیم در آینده چه وضعیتی در دانشگاه‌‌ها خواهیم داشت و طبیعتا متناسب با آن نسبت به برگزاری امتحانات اقدام خواهیم کرد.»

     دانشگاه صنعتی‌شریف

این دانشگاه با انتشار اطلاعیه‌ای از تاخیر در برگزاری امتحانات خبر داده است. در این اطلاعیه تاکید شده: «درصورت عادی شدن شرایط و رفع محدودیت‌ها، تعداد محدودی هفته (در حد یکی دو هفته) به نیمسال جهت اجرای فشرده دروس عملی اضافه خواهد شد و برگزاری امتحانات پایان نیمسال با تاخیر صورت می‌گیرد.» همچنین در‌ بخش دیگری از این بخشنامه در ارتباط با نحوه دفاع از پایان‌نامه و رساله‌‌های دکتری آمده است: «با توجه به اینکه دانشگاه شریف زیرساخت‌‌های لازم برای برگزاری جلسات دفاع به‌صورت غیرحضوری را فراهم کرده و شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه مجوز برگزاری جلسات دفاع به‌صورت غیرحضوری را صادر کرده، لذا تعویق در برگزاری جلسات دفاع از پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد خارج از سنوات مجاز تحصیلی و سنوات مصوب کمیسیون موارد خاص، صرفا با دلایل موجه و مستدل قابل‌بررسی است.

همچنین دانشجویان کارشناسی‌ارشد ورودی ۱۳۹۶ که حداکثر تا پایان خرداد ۱۳۹۹ مهلت دفاع داشته‌اند، می‌توانند با ثبت‌نام ترم تابستانی حداکثر تا پایان تیرماه از پایان‌نامه خود دفاع کنند و دراین‌صورت از پرداخت شهریه ترم تابستانی معاف خواهند شد.» بااین‌حال اولویت دانشگاه برگزاری جلسات حضوری برای دفاع از رساله‌‌های دکتری و موکول کردن آن به‌بعد از رفع نگرانی ناشی از بیماری کرونا خواهد بود؛ تا جایی که در این بخشنامه آمده است: «جلسات دفاع از رساله‌‌های دکتری فقط به تشخیص شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده و درصورت عدم امکان تعویق در برگزاری جلسه دفاع به‌دلیل شرایط خاص دانشجو، می‌تواند به‌صورت غیرحضوری برگزار شود.»

     دانشگاه علامه طباطبایی

دانشگاه علامه طباطبایی نیز چند راه مختلف را برای برگزاری امتحانات درنظر گرفته است که البته هنوز مسئولان این دانشگاه به نتیجه نهایی درباره انتخاب شیوه برگزاری نرسیده‌اند. جلیل احمدوند، معاون آموزشی این دانشگاه به رسانه‌‌ها اعلام کرده است: «درصورت عادی شدن شرایط براساس اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا امتحانات را به‌صورت حضوری برگزار می‌کنیم، اما درغیر این‌صورت برای هر سه مقطع تحصیلی پیشنهادهایی را درنظر داریم که البته هنوز به قطعیت نرسیده است.»

به گفته وی، این احتمال وجود دارد که امتحان پایان ترم جاری به‌صورت دو‌ بخش مستمر و پایانی برای دانشجویان کارشناسی درنظر گرفته شود، به‌طوری که ۶۰ درصد نمره آزمون مجازی و به‌صورت تستی و مابقی ارزیابی مستمر درنظر گرفته شود. نکته دیگر اینکه پیش از این، آزمون‌‌های این دانشگاه عملا از 17 خردادماه آغاز می‌شد، اما مسئولان درنظر دارند با توجه به شرایط فعلی این زمان را با تاخیر سه هفته‌ای آغاز کنند، یعنی عملا امتحانات از هفتم تیر آغاز شده و تا هجدهم ادامه خواهد داشت.

     دانشگاه خوارزمی

محمدحسین عبداللهی، معاون آموزشی دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگویی از سناریو‌های پیش‌روی این دانشگاه برای اتمام این ترم صحبت کرده بود. به گفته این مقام مسئول، مقرر شده اگر دانشگاه‌‌ها به‌زودی بازگشایی نشوند، امتحانات به‌صورت مجازی و آزمون‌‌های کوتاه برگزار شود و سناریوی دیگر نیز برگزاری حضوری امتحانات درصورت صلاحدید اساتید خواهد بود. البته در روش حضوری و درصورت اعلام ستاد ملی مبارزه با کرونا، امتحانات این دانشگاه طبق تقویم آموزشی در ۲۱ خرداد و یا تیرماه برگزار می‌شود و دانشجویان برای دروسی که نیاز به آزمایشگاه و کارگاه دارد نیز در شهریورماه امتحان خواهند داد.

مسئولان این دانشگاه برای دفاع از پایان‌نامه و رساله توسط دانشجویان نیز تصمیم گرفته‌اند برای آن دسته از دانشجویانی که به‌هردلیلی نیاز به‌کار میدانی دارند و تا اواسط تابستان شرایط برایشان فراهم نمی‌شود، دانشکده و کمیته ذی‌ربط نسبت به حذف ترم اقدام کنند، البته دانشجویانی که در سال گذشته شرایط دفاع را با تایید دانشکده خود داشته‌، اما موفق به دفاع نشده‌اند، می‌توانند بدون پرداخت اضافی تا پایان اردیبهشت‌ماه نسبت به این کار اقدام کرده و حتی دانشجویان کارشناسی‌ارشد و دکتری که درحال حاضر آماده دفاع هستند هم می‌توانند به‌صورت نیمه‌حضوری از پایان‌نامه و رساله خود دفاع کنند.

     دانشگاه تبریز

دانشگاه تبریز نیز با صدور اطلاعیه‌ای در سایت خود از نامشخص بودن زمان و نحوه برگزاری امتحانات خبر داده‌ است، مساله‌ای که تنها مختص این دانشگاه نیست و در مراکز آموزشی دیگر نیز علی‌رغم رسیدن به راهکار‌هایی درباره شیوه برگزاری امتحانات، هنوز تصمیم قطعی در این‌باره گرفته نشده است. البته شیوه دفاع از پایان‌نامه در دانشگاه تبریز متفاوت از دیگر دانشگاه‌‌هاست؛ چراکه در اطلاعیه منتشرشده آمده است: «دفاع از پایان‌نامه یا رساله دانشجویان تحصیلات تکمیلی با نظر شورای گروه و دانشکده به سه روش امکان‌پذیر است، اول به‌‏صورت حضوری و طبق روال قبل پس از آغاز آموزش حضوری دانشگاه، دانشجویان می‌توانند نسبت به این مهم اقدام کرده و تا پایان شهریورماه امسال در این زمینه فرصت خواهند داشت و یا به‌صورت نیمه‌حضوری و صرفا با حضور خود دانشجو، کمیته هدایت و هیات‌داوران این امر محقق می‌شود، البته درصورت اضطرار دانشجویان می‌توانند به‌صورت الکترونیکی نیز به دفاع از پایان‌نامه‌شان بپردازند.»

     دانشگاه اصفهان

دانشگاه اصفهان نیز همانند دیگر دانشگاه‌‌های کشور هنوز تصمیم قطعی درباره چگونگی به پایان رساندن این ترم نگرفته است. هوشنگ طالبی، رئیس این دانشگاه گفته است: «طبیعتا چگونگی برگزاری امتحانات براساس شرایط در دانشگاه‌‌های کشور متفاوت است. هر دانشگاه بنابر شرایط و ضوابط خود تصمیم‌گیری خواهد کرد و ما درحال بررسی شرایط هستیم تا بتوانیم هرچه سریع‌تر نحوه برگزاری امتحانات را مشخص کنیم.»

به گفته این مقام مسئول، تمام زیرساخت‌‌های لازم برای برگزاری آنلاین جلسات دفاع از پایان‌نامه از سوی دانشجویان فراهم شده است و درصورتی‌که دانشجویی نتواند در زمان مقرر نسبت به دفاع از پایان‌نامه‌اش اقدام کند، مشمول دریافت جریمه تاخیر نخواهد شد.

     دانشگاه تربیت‌مدرس

دانشگاه تربیت‌مدرس نیز درحال بررسی راهکار‌های مختلف برای برگزاری غیرحضوری و برخط امتحانات پایان ترم برخلاف تمایل اساتید است. محمدرضا کلباسی، معاون آموزشی این دانشگاه گفته است: «با توجه به اینکه دوره‌‌های این دانشگاه تحصیلات تکمیلی است، اساتید مایل هستند امتحانات را به شیوه قبل و به‌صورت کتبی برگزار کنیم، اما با توجه به وضعیت پیش‏آمده، اگر ناچار شویم، آزمون‌‌های پایان ترم به‌صورت مجازی برگزار شده و تلاش می‌کنیم از کیفیت مناسبی هم برخوردار باشد.»

نکته دیگر درباره برگزاری امتحانات جامع در این دانشگاه است که حالا به‌خاطر کرونا به تعویق افتاده و بعد از کنترل این بیماری برگزار خواهد شد، نکته قابل‌توجه در صحبت‌‌های این مقام مسئول در دانشگاه تربیت‌مدرس احتمال اضافه شدن دو ماه مرداد و شهریور به ترم جاری است، موضوعی که بستگی به شرایط آتی کشور خواهد داشت.

البته نحوه برگزاری جلسات دفاع از پایان‏نامه در این دانشگاه موضوعی است که هیچ جایگزینی به جز روش حضوری برای آن وجود ندارد و مسئولان این دانشگاه از 30 فروردین‌ماه امکان حضور دانشجویان را برای استفاده از آزمایشگاه و انجام کار‌های مربوط به دفاع پایان‌نامه‌شان فراهم کرده‌اند.

     دانشگاه محقق اردبیلی

ترحم مصری، معاون آموزشی دانشگاه محقق اردبیلی نیز پیش‌تر در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره برگزاری امتحانات پایان ترم اظهار داشت: «نگاه خوشبینانه این است که تا پایان اردیبهشت وضعیت کشور از حالت فعلی خارج شده و کلاس‌‌ها به حالت عادی بازگردند، دراین‌صورت وضعیت طبق روال قبل ادامه خواهد یافت، اما اگر بخواهیم بدبینانه به این مساله نگاه کنیم و تا پایان خرداد کلاس‌‌ها تعطیل باشند، وضعیت متفاوت خواهد شد، البته برنامه‌ریزی‌‌ها برای حالت بدبینانه انجام شده و امتحانات با یک ماه تاخیر انجام می‌شوند.»

او گفت: «امسال علی‌رغم سال‌‌های گذشته، پایان کلاس‌‌ها را دهم تیرماه درنظر گرفته‌ایم و شروع امتحانات حدود 15 تیرماه خواهد بود، بااین‌حال باید بگویم که برنامه‌ریزی‌ها مبتنی‌بر تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا صورت خواهد گرفت.»

     دانشگاه آزاد اسلامی

دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز در آخرین روز از فروردین‌ماه از برگزاری حضوری امتحانات در واحد‌های مختلف این دانشگاه خبر داد. به گفته وی، درصورت مهیا بودن شرایط، دوره یک‌ماهه‌ای در فصل تابستان برای دروس کارگاهی و آزمایشگاهی برگزار شده و بعد از آن دانشجویان برای امتحانات پایان ترم آماده خواهند شد. از سوی دیگر از اول اردیبهشت دفاع از پایان‌نامه و رساله‌‌های دکتری نیز به‌صورت نیمه‌حضوری دنبال می‌شود و شرایط حضور دانشجویان برای انجام کار‌های مربوط به دفاع پایان‌نامه‌هایشان در واحد دانشگاهی شهرشان مهیا خواهد شد.

به گفته دکتر طهرانچی، سال تحصیلی در دانشگاه آزاد حداکثر با دو هفته تاخیر به انجام می‌رسد؛ بااین‌حال تصمیمات جدید براساس پیش‌بینی‌‌های ستاد ملی مقابله با کرونا گرفته و اجرایی خواهد شد.

     دانشگاه پیام نور

امیرحسین بهروز، مدیر روابط‌عمومی دانشگاه پیام نور نیز در صفحه توئیتر خود درباره زمان برگزاری امتحانات نوشت: «با توجه به دغدغه دانشجویان عزیز دانشگاه پیام نور و پیشنهاد مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم مبنی‌بر حذف نمره از آزمون‌‌های دانشجویان و یا ارزشیابی مستمر به‌جای آزمون‌‌ها و امتحانات پایان ترم، تمامی راهکار‌ها در دانشگاه درحال بررسی است و در هفته آتی اطلاع‌رسانی می‌شود.»

مرتضی محسنی، معاون آموزشی این دانشگاه نیز پیش‌تر درباره نحوه برگزاری جلسات دفاع از پایان‌نامه و رساله دانشجویی از برگزاری جلسات دفاع از پایان‌نامه‌‌ها به‌صورت الکترونیکی خبر داده و گفته بود: «دانشگاه با تقویت زیرساخت‌های الکترونیکی شرایطی را فراهم کرده که همه فعالیت‌‌های آموزشی دانشجویان بدون اختلال به‌صورت الکترونیکی انجام شود.»

انتشار خبر  بازگشایی دانشگاه‌ها و چند ابهام

درحالی بسیاری از مسئولان دانشگاهی از نامشخص بودن وضعیت برگزاری امتحانات و حتی زمان پایان ترم صحبت کرده‌اند که روزگذشته رئیس سنجش آموزش پزشکی و حسین قنبری مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت از احتمال بازگشایی دانشگاه‌های علوم پزشکی بلافاصله بعد از پایان ماه مبارک رمضان خبر داده و حتی زمان برگزاری امتحانات را مردادماه اعلام کرده‌اند. این صحبت‌ها درحالی مطرح شده که تقریبا اکثر دانشگاه‌های وزارت علوم هنوز درمورد زمان پایان ترم جاری بلاتکلیفند؛ مساله‌ای که هرچه زمان بیشتر می‌گذرد سردرگمی و نگرانی دانشجویان نیز بیشتر می‌شود.

مساله دیگر درخصوص بازگشایی دانشگاه‌ها این است که با به صدا درآمدن دوباره زنگ خطر کرونا در تهران و مدت زمان نهفتگی طولانی این بیماری در بدن، مشخص نیست فاصله‌گذاری هوشمندی که مدنظر مسئولان قرار گرفته تا چه میزان می‌تواند اثرگذار باشد. به‌عبارت دیگر افکار عمومی نمی‌دانند مسئولان آموزش‌عالی درصورت بازگشت فعالیت دانشگاه‌ها با توجه به احتمال شروع موج دوم شیوع کرونا در تهران چه تمهیداتی را برای رعایت صددرصدی فاصله‌گذاری هوشمند درنظر گرفته‌اند، فاصله‌گذاری‌ای که باشدت گرفتن فعالیت‌ها عملا هیچ‌تضمینی برای اثرگذار بودن آن به‌خصوص در فضای خوابگاهی وجود ندارد و با توجه به تعداد بالای دانشجویان حاضر در یک اتاق عملا نمی‌توان این مساله را آن‌طور که باید رعایت کرد. از سوی دیگر تاامروز همه مسئولان دانشگاه‌ها بر بازگشایی محدود خوابگاه‌ها آن هم در شرایط خاص و برای دانشجویان دکتری تاکید داشته‌اند و با توجه به بازگشایی دانشگاه‌های علوم پزشکی مشخص نیست که مسئولان، خوابگاه‌ها را برای استفاده تمام دانشجویان مهیا می‌کنند یا قرار است شیوه جدیدی در نحوه اسکان دانشجویان در خوابگاه‌ها اجرایی شود؟ 

* نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار