

از سوی دیگر در برنامه ششم توسعه یک ردیف بودجه برای گردشگری کشور در نظر گرفته شده که در صورت محقق شدن میتواند به رفع بسیاری از مشکلات در این حوزه کمک کند، زیرا یکی از پارامترها و اساس توسعه گردشگری در کشور توسعه زیرساخت و افزایش ظرفیت پذیرش گردشگر هم داخلی و هم خارجی است. از آنجاکه بخش خصوصی در توسعه صنعت گردشگری در همه کشورهای دنیا نقش موثری داشته و دارد، از اینرو سرمایهگذاران داخلی ایرانی هم نگاه ویژهای به این حوزه دارند. طبق آخرین آمار میزان سرمایهگذاری در این حوزه چیزی حدود 300 هزار میلیارد ریال بوده که قرار است با این رقم 950 پروژه گردشگری شامل 500 هتل و هتلآپارتمان راهاندازی شود که در صورت تحقق این رقم شاهد رونق و توسعه صنعت گردشگری کشور خواهیم بود. البته مسئولان و دولتمردان متولی توسعه صنعت گردشگری دو نگاه متفاوت به حوزه گردشگری دارند؛ نخست توسعه گردشگری خارجی یعنی افزایش ورود گردشگر خارجی به کشور و دوم توسعه گردشگری داخلی و بالا بردن انگیزه مردم به سفرهای داخلی به جای سفرهای خارجی است که خوشبختانه در سالهای اخیر به دلیل موضوع برجام بخش ورود گردشگر خارجی به کشور شرایط مناسبی داشته تا جاییکه شهرهای اصفهان، شیراز و مشهد بیشترین گردشگر خارجی را داشتند.
گردشگری داخلی
توسعه اقتصادی و ممانعت از مهاجرت
کارشناسان و فعالان حوزه گردشگری معتقدند که در سالهای اخیر علاوهبر رشد نرخ گردشگر خارجی، گردشگری داخلی هم رونق چشمگیری داشته که بالا رفتن آمار اقامت در هتلها و مراکز اقامتی گواهی بر این موضوع است که البته نقش تبلیغ و بالارفتن فرهنگ سفر هم بیتاثیر نبوده است.
توجه به توسعه گردشگری داخلی از این منظر اهمیت دارد که میتواند برای جوامع روستایی، محلی و بومی علاوهبر رونق اقتصادی و اشتغالزایی مانع مهاجرت روستاییان به شهر شود؛ معضلی که امروزه به یکی از دغدغههای مهم کشور تبدیل شده و برنامهریزان به دنبال پیدا کردن راهحلی برای آن هستند، در حالی که توجه بیشتر به توسعه جوامع محلی و بومی که جاذبههای بالایی در جذب گردشگر دارند میتواند به پایداری وضعیت اقتصادی روستاها کمک زیادی کند.
از سوی دیگر برخی روستاییانی که تمایل به ماندن در مناطق خود دارند تلاش میکنند برای کسب درآمد و جلبتوجه گردشگران فعالیتهای خود را در زمینههای کشاورزی، دامداری، صنایعدستی و خدماتی افزایش دهند. این درحالی است که حضور گردشگران و ارائه خدمات به آنان که به یک مبادله پایاپای شبیه است میتواند تحول بزرگی در گردشگری روستایی به وجود آورد؛ گردشگریای که این روزها همه دنیا برای توسعه آن برنامهریزی داشته و از کوچکترین و جزئیترین امکانات و جاذبهها برای توسعه گردشگریشان استفاده میکنند. نکته قابلتامل در توسعه گردشگری داخلی این است که اگر دولت مانعهای موجود بر سر سرمایهگذاری در این حوزه را بردارد میتوان بیتردید اذعان داشت که ایران به دلیل پتانسیلهای بالای گردشگری میتواند به رتبه نخست جذب کشور تبدیل شود.
گردشگری خارجی
رشد پایدار و حمایت از جوامع محلی
حال گردشگری خارجی خوب است؛ این موضوع را سازمان جهانی گردشگری ملل متحد با گزارشها و آمارهای منتشره تایید کرده است. این سازمان مدعی شده است که آمار جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۶ برابر 9/3 درصد افزایش یافت یعنی در سال 2016 مردم دنیا 46 میلیون سفر داشتهاند که در مقایسه با سال 2015 رشد هشت درصدی داشته است. این رشد بیش از همه شامل منطقه آسیاپاسیفیک میشود که میزبان ورود ۲۴ میلیون مسافر جدید بوده و در نهایت اینکه این منطقه در مجموع شاهد ورود ۳۰۳ میلیون گردشگر در سال ۲۰۱۶ بود. این آمار به معنی پذیرایی از یکچهارم گردشگران جهان در آسیاست.
پیشبینیها برای سال 2017 هم رشد گردشگری حدود چهار درصدی است که این رشد در آسیا ۵ تا ۶ درصد، آفریقا ۴ تا ۵ درصد، در اروپا ۲ تا ۳ درصد و در خاورمیانه ۲ تا ۵ درصد خواهد بود.
از آنجاکه ایران هم از این رشد توسعه گردشگری سهم بسزایی داشته و باز هم طبق آمارها تمایل گردشگران خارجی در ورود به ایران به دلیل بازدید از منابع طبیعی و بکر است، از این رو آنان استقبال زیادی برای اسکان در اقامتگاههای بومگردی داشتند. این اقامتگاهها که نوعی از محلهای اسکان برای مسافران است برخلاف هتلها که ویژگی یکسانی دارند، دارای ویژگی خاص محیطی خود بوده و به نوعی اقامتگاهی بومی و محلی است که عمدتا در خانههای قدیمی بازسازی شده و با شیوهای که مطلوب برای مسافران باشد، اداره میشود. در کنار خاص بودن محل اقامت، پذیرایی از گردشگران با غذاهای محلی و آشنایی آنان با آداب و رسوم و سنت روستاهای مختلف سبب شده اقامت در این محلها رشد چشمگیری داشته باشد.
آمارها چه میگویند
سازمان جهانی گردشگری در گزارشی، وضعیت توسعه صنعت گردشگری را از سال 1950 تا 2015 را بررسی کرده و طبق این آمار، تعداد گردشگران در سراسر جهان از ۲۵ میلیون نفر در سال ۱۹۵۰ به ۱۷۸ میلیون نفر در سال ۱۹۸۰، ۶۷۴ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ و ۱۱۸۶ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ افزایش یافته است.
هزینهای که گردشگران برای سفرهای خود پرداخت کردهاند، از دو میلیارد دلار در سال ۱۹۵۰ به ۱۰۴ میلیارد دلار در سال ۱۹۸۰ رسیده و در ادامه در سال ۲۰۰۰ به ۴۹۵ میلیارد دلار افزایش یافته است. در نهایت، در سال ۲۰۱۵ این رقم به ۱۲۶۰ میلیارد دلار رسیده است.
در این گزارش تاکید شده علاوهبر درآمد به دست آمده از عواید حاصل از آن، ارزشی حدود ۲۱۱ میلیارد دلار صادرات را از طریق خدمات حملونقل مسافر در سطح جهانی برای افراد غیرمقیم در سال ۲۰۱۵ ایجاد کرده و مجموع ارزش صادرات گردشگری را به ۱/۵ تریلیون دلار در سال یا به عبارتی بهطور متوسط چهار میلیارد دلار در روز رسانده است.
گردشگری بینالمللی در سال ۲۰۱۵ حدود هفت درصد از صادرات کالا و خدمات را در سراسر جهان تشکیل میداد که نسبت به سال قبل از آن یک درصد افزایش داشته است. در واقع گردشگری در مدت چهار سال گذشته سریعتر از تجارت جهانی رشد کرده است.
نسرین نیکنام دبیر گروه پرونده
