آوریل سیاه و آینده بازار نفت

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»،  علی آهنگر، پژوهشگر حوزه نفت و انرژی طی یادداشتی در «فرهیختگان» نوشت: کرونا همچنان می‌تازد و آثار ویرانگر خود را بر اقتصاد جهانی عمیق‌تر می‌کند. در باور کارشناسان، نفت مهم‌ترین قربانی اقتصادی کرونا بود. تازش کرونا در بازار نفت چنان بود که جنگ تاریخی قیمت را بین روسیه و عربستان به‌راه انداخت. جنگ قیمت چنان ویرانگر بود که قیمت این سیاه دلربا را از ۷۰دلار در ژانویه، در طول ماه مارس به ۳۰دلار در هر بشکه کاهش داد.

نفت در بی‌سابقه‌ترین وضعیت تاریخی خود یکباره با سه بحران و تهاجم همزمان مواجه شد؛ نخست شیوع همه‌گیری کرونا و خانه‌نشینی بیش از سه‌میلیارد مردم جهان میزان تقاضا برای مصرف را کاهش داد، از سوی دیگر جهان با سیل پمپاژ بی‌سابقه نفت مواجه شد که خودبه‌خود قیمت را پایین می‌آورد و تهاجم سوم تخفیف بیش از 10دلاری عربستان سعودی در بشکه‌های عرضه بود.

همه این اتفاقات دست‌به‌دست هم داد تا داستانی غم‌انگیز و باورنکردنی برای نفت، این فرآورده نجیب به‌وجود آید. چشم‌ها و امیدها به جلسه اضطراری اوپک‌پلاس در ۲۱فروردین دوخته شد که شاید راه علاجی پیدا شود. ۲۳ کشور عضو و چندین کشور ناظر در این جلسه مجازی حضور یافتند تا بتوانند ۱۰میلیون بشکه از میزان عرضه را کم کنند و به‌علاوه به جنگ قیمت نفت بین روسیه و عربستان خاتمه دهند. این اقدام هرچند با مقاومت‌های مکزیک برای چهار روز به بن‌بست کشیده شد، اما سرانجام ۲۴فروردین در جلسه دهم اوپک‌پلاس عملی شد.

نتیجه اما در بازار نفت تاثیری نداشت، به‌طوری‌که در بازار روز سه‌شنبه ۲۶فروردین قیمت نفت برنت به ۲۹دلار رسید تا بازار نارضایتی خود را از اقدام کم و دیرهنگام کشورها و شرکت‌های تولیدکننده نفت نشان دهد.

در این میان، آژانس بین‌المللی انرژی تازه‌ترین گزارش چشم‌انداز جهانی نفت را چهارشنبه ۱۵ آوریل (۲۷ فروردین) منتشر ساخت. گزارش آژانس، آوریلی سیاه را نشان می‌دهد که در آن تقاضای جهانی نفت ۲۹میلیون بشکه در روز کاهش خواهد داشت؛ کاهشی عجیب که سطح مصرف نفت را ۲۵سال به عقب برمی‌گرداند و به میزانی نشان می‌دهد که در سال ۱۹۹۵ وجود داشت. به عبارتی، اگر مصرف کنونی جهان را تا پیش از شیوع کرونا ۱۰۰میلیون بشکه در روز بدانیم، حالا ظرف کمتر از سه ماه به ۷۱میلیون بشکه در روز رسیده است.

گزارش آژانس حکایت از آن دارد که در ماه می یا اردیبهشت، میزان کاهش به ۲۶میلیون بشکه در روز می‌رسد و در ماه ژوئن برابر با خرداد و تیر به سطح ۱۵میلیون بشکه در روز خواهد رسید. معنای گزارش این است که از تیرماه به‌تدریج بازار به سمت بهبود می‌رود، اما در طول سال ۲۰۲۰ به‌طور میانگین بازار نفت با 9.3 میلیون بشکه کاهش روبه‌رو خواهد بود.

گزارش آژانس همچنین می‌گوید هیچ‌سطحی از کاهش برنامه‌ریزی‌شده تولید نمی‌تواند به‌حدی باشد که در کوتاه‌مدت بتواند بر سیل بی‌حد نفتی که در بازار وجود دارد، غلبه کند. مشکل از آنجا بیشتر می‌شود که شرکت‌های تولید‌کننده آمریکایی- که اکنون بیشترین سهم تولید دنیا را با ۱۳میلیون بشکه در روز در دست دارند- حاضر به مشارکت در کنترل و مدیریت بازار نشده‌اند؛ آنها اقتصاد بازار آزاد را بهانه قرار دادند تا با مشارکت هدفمند در کاهش تولید با اوپک‌پلاس همراهی نکنند. اما تاریخ می‌داند که در تگزاس که اکنون بیشترین تولید آمریکا را انجام می‌دهد، در دهه ۱۹۲۰ برای جلوگیری از کاهش شدید قیمت نفت در اثر تولید بیش از حد، به نیروی نظامی متوسل شدند. در آن سال‌ها، تولید نفت در تگزاس و آمریکا چنان زیاد شده بود که قیمت را از بشکه‌ای 10دلار به یک‌ سنت کاهش داد. نیروهای فدرال برای مقابله با این وضعیت، سواران نظامی خود را به مزرعه‌های تولید نفت اعزام و کارگران و حفاران نفت را به‌زور از منطقه خارج کردند.

حالا همان‌ها می‌گویند چون اقتصاد ما متکی بر بازار آزاد است نمی‌توانیم از شرکت‌ها بخواهیم تولیدشان را کم کنند، اما از کشورهای اوپک‌پلاس انتظار دارند تا می‌توانند از تولید خود بکاهند. وقاحت آمریکایی به جایی رسیده که دونالد ترامپ در توئیت روز سه‌شنبه خود نوشت کاهش اوپک‌پلاس ۲۰میلیون بشکه در روز است نه ۱۰میلیون بشکه آنچنان که گفته می‌شود!

این اظهار تعجب‌برانگیز و حیرت‌زا درحالی عنوان می‌شود که در بیانیه رسمی اوپک‌پلاس در ۲۴ فروردین تنها کاهش 9.7میلیون بشکه از سوی اعضا تعهد شد. توئیت وقیحانه ترامپ در محافل به این معنا تعبیر شد که او انتظار دارد کشورهای اوپک‌پلاس میزان کاهش خود را به ۲۰میلیون بشکه در روز برسانند تا نفت شیل از سقوط نجات یابد و بیش از 10میلیون نفر از شاغلان عرصه نفت آن کشور از کار بی‌کار نشوند.