نقش و اهمیت رسانه در روابط بین الملل

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، اشکان ممبینی، کارشناس رسانه نوشت: فرهنگ سازی در داخل رسانه ها تعریف می شود، زیرا رسانه این قابلیت را دارد که در فرایند فرهنگ گرایی یا فرهنگ پذیری به تبیین یا تغییر علائق و منافع اجتماعی بپردازد.

کارشناسان بر این باورند که مأموریت اصلی رسانه ها صرفا درونی سازی فرهنگ نیست، بلکه باید به ابداع تعاریف جدید کمک، تعاریف تاریخ گذشته را اصلاح و در انتقال تعاریف و مضامین به محیط خارج کمک کنند؛ لذا فرهنگ سازی را می توان فرایندی دو سویه و پل ارتباطی میان افراد و جوامع دانست، زیرا از عناصر پویا و واسطه ای برخوردار است و از رهگذر آن مفاهیم، ایده ها، مذهب، سنت، زبان و آیین ها باز تولید و از رهگذر تعامل با دیگر جوامع اصلاح می شوند.

در جهان معاصر شکل گیری امور گوناگون در حوزه مشترک ایجاد و باعث گسترش نگرشی جهانی در قبال آرمان ها ، آلام و مشکلات بشری می شود. آرمان جهانی ایمن و عاری از تهدیدات مختلف نظامی، زیست محیطی، فرهنگی، اقتصادی و... به خوبی میان ملل مختلف قابل مشاهده است.

تحولات شگرف در عرصه فناوری های مرتبط با جمع آوری، تولید، فراوری و توزیع اطلاعات باعث افزایش همکاری های بین المللی و پر رنگ تر شدن نقش ارتباطات در جامعه اطلاعاتی شده است، به گونه ای که افزایش بازدهی جامعه با توسعه شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی که بار اطلاعاتی و ارزش افزوده دارند، همه محیط های کار مبتنی بر اتوماسیون اداری (خودکار سازی) را به یکدیگر پیوند داده و موجب ارتباط میان دولت و واحدهای محلی به وسیله شبکه اطلاعاتی و مخابراتی اداری شده است .

در کشورهای فرا صنعتی عمدتاً اجرای اتوماسیون کامل، اجرای امور در منزل به وسیله تلفن، تلویزیون و فعالیت های بانکی، خرید و فروش ، پیش خرید بلیت و سایر اقدامات مشابه با شبکه های اطلاعاتی و مخابراتی انجام می‌شود. ارتباطات مخابراتی در قرن حاضر درواقع عامل زیربنایی و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تلقی می شود و عامل کلیدی پیشرفت تمدنی است، به همین دلیل امروزه میزان توسعه ملی هر کشور را با معیار توسعه ارتباطات مخابراتی ارزشیابی می کنند .

سهولت دسترسی به خدمات اطلاعاتی جدیدتر و گسترده تر ایجاد امکان ارتباط با سایر محققان و سهیم شدن در تجربه های آن ها نیز به طور مداوم بر مطلوب بودن این ابزار در محیط های علمی و تحقیقاتی می افزاید.

همچنین با استفاده از این روش می توان علاوه بر بهره مندی از فناوری پیشرفته مخابراتی، به جریان جاری و آینده توسعه اطلاعات متصل شد . به هر حال عصر ما، عصر ارتباطات است و در چنین دورانی قدرت در اختیار جوامعی است که از نیرومندترین شبکه های ارتباطی و بیشترین اطلاعات برخوردار باشند و این حقیقت انکار ناپذیر تمدن امروز جهانی است.

بر همین اساس با توجه به رشد فناوری و پیشرفت علوم و فنون روز، یکی از ابزارهایی که می تواند در دنیای کنونی مهم تلقی شود رسانه ها هستند. رسانه ها با توجه به نقش و جایگاهی که دارند در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... می توانند افکار عمومی را به گونه ای هدایت کند که پیش فرض توسعه جامعه جهانی شود.

ارتباطات، فعالیتی است که به مرزهای جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی منحصر نمی شود. حرکت و جریان آزاد افراد و عقاید دارای اهمیتی بنیادین برای انسان ها به شمار می روند . سیاست ها و برنامه های ارتباطی یک کشور را نمی توان بدون توجه به امور بین المللی طرح ریزی و اجرا کرد، زیرا روابط بین الملل بر پایه ارتباطات است. بر این مبنا هر رسانه ای که قابلیت انتقال و جابه جایی اطلاعات از یک نقطه به نقطه دیگر را داشته باشد و هدف آن برقراری ارتباط باشد، در قلمرو فناوری ارتباطات قرار می گیرد . به این ترتیب فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی به گونه ای با هم درآمیخته اند که مجزا کردن آنها بسیار دشوار است. درواقع، هر دو هدف مشترکی را دنبال می کنند که همان اشاعه اطلاعات در میان مردم است.

امروزه علم ارتباطات و رسانه بسیار پیشرفت کرده و اخبار و رویدادهای بین المللی با تنها یک کلیک از یک سوی جهان به سوی دیگر منتقل می شوند و در این میان نقش و اهمیت رسانه ها در روابط بین الملل بیشتر مشخص می شود.

عنصر بعدی و مهم، خبرگزاری ها هستند که به عنوان سازمان های خبری که تولید کننده اطلاعات و اخبار هستند، با رشد رسانه‌های جمعی پا به عرصه فعالیت های جهانی نهاده‌اند و خدمات اطلاع رسانی وسیعی را به مطبوعات، رادیوها و تلویزیون ها ارائه می کنند.

نکته پایانی این که امروزه دیگر رسانه مانند گذشته فقط بازتاب دهنده رفتار سیاستمداران و کشورها نیستند، بلکه به‌ عنوان بازیگران فعال در میدان سیاست در تصمیم‌سازی و حتی تصمیم‌گیری‌ها نقش مؤثری ایفا می‌کنند. در جوامعی مانند ایران که رسانه‌ها می‌توانند افراد را در حوزه‌های فرهنگی ترغیب کنند، دیپلماسی نقش بسزایی دارد. در فضای موجود برای مقابله با تهاجم وسیع رسانه‌ای دشمنان نظام، یکی از راه‌های معقول و منطقی ایجاد جریان درست خبری و در اصطلاح «دیپلماسی رسانه‌ای فعال» با همکاری نهادهای فعال دیپلماسی همچون وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دیگر نهادها می باشد.