اردوغان راهی جز بازگشت به توافق آستانه ندارد

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، درحالی‌که روسیه و سوریه با حملاتی مشترک ده‌ها سرباز اشغالگر ترکیه را در ادلب مورد هدف قرار داده بودند، این کشور روز جمعه با حمله به مواضع نیروهای حزب‌الله تعدادی از نیروهای این گروه را به شهادت رساند. در این حملات یکی از نیروهای ایرانی مدافع حرم نیز به شهادت رسیده است. برای بررسی دلایل این اقدام ترکیه با سیداسدالله اطهری، مدیرگروه ترکیه‌شناسی در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه گفت‌وگو کرده‌ایم. او معتقد است ترکیه قصد دارد پای ایران را نیز به درگیری‌های ادلب باز کند. این کارشناس مسائل ترکیه می‌گوید آنکارا به دلیل روبه‌رو بودن با ارتش سوریه در ادلب و ماهیت اشغالگرانه نیروهای ترکیه، قصد دارد با هدف قرار دادن نیروهای محور مقاومت نشان بدهد نبرد ادلب جنگ بازیگران است.

ترکیه جمعه‌شب چندین هدف در ادلب و حلب را مورد بمباران قرار داد. به‌دنبال این اقدام هفت تن از اعضای حزب‌الله و یکی از نیروهای مدافع حرم ایرانی به شهادت رسیدند. هدف ترکیه از این رفتارهای تهاجمی و خارج از عرف سابق در سوریه چیست؟

ترکیه در پاسخ به اینکه روسیه و سوریه به مواضع آنها حمله کردند و تعدادی از سربازان ترکیه را کشتند، به مقرهای حزب‌الله لبنان حمله کردند تا به‌نوعی پای ایران را به درگیری‌های اخیر در ادلب بکشانند. این اقدام در حالی است که ایران بارها مساعی جمیله [یکی از روش‌های حل اختلاف بین‌المللی که به موجب آن طرف سوم با رضایت دولت‌های دارای اختلاف، به‌صورت وساطت دوستانه تلاش می‌کند مذاکره بین دولت‌های مربوط را امکان‌پذیر کند] خود را برای نزدیک کردن دیدگاه طرف‌های درگیر مانند روسیه و ترکیه به‌کار گرفته است. ترکیه قصد دارد به هر نحوی که شده پای ایران را نیز به پرونده ادلب باز کند که این مساله خطرناکی است. ترکیه در عملیات‌هایش علیه کردها در شمال سوریه و همچنین دیگر اقدامات نظامی‌اش در سوریه، یک نیروی اشغالگر به حساب می‌آید. آنکارا درحالی‌که این ارتش سوریه است که در ادلب به‌دنبال اعاده حاکمیتش بر سرزمین‌هایش است، حزب‌الله لبنان را هدف قرار داده تا بگوید نبرد ادلب، نبرد با ارتش سوریه نیست بلکه نبرد بازیگرهاست و دیگر کشورها نیز در آن حضور دارند. این در حالی است که نیروهای مقاومت برخلاف ترکیه که به‌صورت اشغالگر در سوریه حضور دارند با دعوت دولت قانونی سوریه به این کشور آمده‌اند. با این حال معتقدم ایران، ترکیه و روسیه می‌توانند مشکلات سوریه را حل کنند اما راه آن بازگشت به ابتکار آستانه و گفت‌وگو است.

رجب طیب اردوغان برای حفظ ادلب حاضر است تا چه میزان هزینه دهد؟ در چه شرایطی عقب می‌کشد؟

اردوغان در طول جنگ سوریه مناطق بسیاری را از دست داد اما سعی کرد به هر صورتی که شده است ادلب را حفظ کرده و مناطق کردنشین سوریه را اشغال کند. مقامات ترکیه در مقطعی از اوایل بحران سوریه اعلام کردند یک هفته بعد نماز را در مسجد اموی خواهند خواند اما شکست‌های این جناح آنها را از دمشق به ادلب رساند. باید گفت ارتش ترکیه درواقع دیگر هیچ شانسی ندارد. ترکیه در افغانستان دخالت می‌کند، شمال عراق را بمباران می‌کند و در حال جنگ در ادلب و لیبی است. این کشور دیگر نمی‌تواند ادامه دهد. برای همین آنکارا قصد دارد با استفاده از ابزار مهاجران، اروپا و آمریکا را وارد این مداخلات کند. با وجود این اما شاهد بودیم که در قضایای اخیر یونان کمک‌های ناتو به ترکیه را وتو کرد و مانع ارسال آنها به آنکارا شد، بنابراین ترکیه این شانس را نیز از دست داد. درمجموع این شرایط می‌توان گفت بهترین راهی که اردوغان پیش‌رو دارد، بازگشت به آستانه است.

برخی می‌گویند دلیل چنگ و دندان نشان دادن اردوغان در ترکیه، اطمینان‌خاطر از عدم ورود جدی روسیه به این نبرد است؛ اما در روزهای گذشته روس‌ها به‌صورت مستقیم وارد چالش با ترکیه شده‌اند. این دو کشور در لیبی نیز با یکدیگر درگیرند.

منافع این دو کشور در سوریه و لیبی متعارض است. در لیبی ترکیه از اخوانی‌ها حمایت می‌کند اما در مقابل روس‌ها از خلیفه حفتر، رئیس ارتش ملی لیبی پشتیبانی می‌کنند.

پروژه نوعثمانی‌گری در چه صورتی متوقف می‌شود؟ آیا این سیاست وابسته به شخص اردوغان است؟ البته هم‌اکنون نیز تقریبا منطقه مهمی در دست او نمانده است. اخوانی‌ها در مصر سقوط کرده‌اند و در سوریه نیز به دستاوردی نرسیدند.

نیروهای افراطی و رادیکال حزب عدالت و توسعه ترکیه نیز پشت این قضایا هستند. متاسفانه آمریکایی‌ها و داوود اوغلو بودند که ترکیه را وارد این بازی‌ها در سوریه کردند. داوود اغلو به‌دنبال عمق استراتژیک برای ترکیه بود و تمایل داشت هر جایی که امپراتوری عثمانی در آنجا حضور داشته، ترکیه نیز در این مناطق حضور پیدا کند. ترکیه پس از شهادت سردار سلیمانی فکر می‌کرد ایران دیگر قادر به انجام کاری در منطقه نخواهد بود اما به‌یک‌باره دید سوریه در حال اعاده حاکمیت خود است و ایران نیز از این کشور از طریق نیروهای نیابتی حمایت می‌کند.

* نویسنده: سیدمهدی طالبی، روزنامه‌نگار