به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دانشگاه آزاد اسلامی در رویکرد جدید خود تلاش کرده نقش ویژه‌ای در حل مسائل و مشکلات جامعه ایفا کند و در تراز یک دانشگاه حل‌مساله ظاهر شود. در این مسیر گام‌های مختلفی هم برداشته شده که یکی از مهم‌ترین آنها طرحی است که با عنوان پایش شناخته می‌شود و در آن با هدف حل مسائل راهبردی، شبکه یکپارچه‌ای از مسائل و موضوعات اساسی برای انجام پژوهش‌های دوره تحصیلات تکمیلی شکل گرفت. اما دستیابی به این مهم نیازمند هماهنگی و کمک همه اجزا و بخش‌های دانشگاه آزاد اسلامی است. آزمایشگاه و مراکز تحقیقاتی هم یکی از مهم‌ترین بخش‌های دانشگاه هستند که در رویکرد جدید، از حاشیه به متن حرکت علمی دانشگاه آزاد اسلامی آمدند و قرار است ضمن تداوم فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، با توان و دقت بیشتری برای حل مسائل و مشکلات صنعتی تلاش کنند.

در همین راستا مرکز خدمات آزمایشگاهی دانشگاه تشکیل و بخشنامه‌های جدیدی در زمینه فعالیت‌های آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه در سراسر کشور صادر شد تا هم مشارکت اعضای هیات‌علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی بیشتر شود و هم توان عملیاتی این مراکز با طرح‌هایی نظیر طرح تعاون تجهیزات بیش از پیش شود. در روزهای اخیر نیز نشست یک‌روزه هم‌اندیشی روسای مراکز خدمات آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد که در آن روسای این مراکز به بحث و تبادل‌نظر برای دستیابی به افق‌های برنامه‌ریزی‌شده پرداختند. در حاشیه این نشست با عبدالله محمدی، مدیرکل پژوهشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی گفت‌وگو کردیم تا در جریان رویکرد جدید دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه خدمات آزمایشگاهی قرار بگیریم.

دانشگاه آزاد اسلامی رویکرد جدیدی در زمینه آزمایشگاه‌ها اتخاذ کرده که نشانه‌های آن را می‌توان به خوبی مشاهده کرد. در این رابطه توضیح دهید.

برای اولین بار در دانشگاه آزاد اسلامی یک‌سری مراکز به‌عنوان مراکز خدمات آزمایشگاهی در سطح استان ایجاد شده است. ما به ازای 31 استان، یک مرکز خدمات آزمایشگاهی داریم و واحدهای جامع ما هم هرکدام یک مرکز خدمات دارند.

هدف از این کار چیست؟

هدف ما این است که از پتانسیل زیرساختی دانشگاه آزاد اسلامی که بسیار گسترده است، نهایت استفاده را داشته باشیم. البته این حرف ما نیست و صنایعی که ما با آنها ارتباط داریم، اذعان می‌کنند که دانشگاه آزاد اسلامی چه میزان تجهیزات دارد. درحال حاضر حدود 140 هزار تجهیز آزمایشگاهی در سراسر کشور داریم. این تجهیزات توان بالقوه ماست که می‌خواهیم آن را بالفعل کرده و از این توان در راستای آموزش و پژوهش و مهم‌تر از این دو، در مقوله ارتباط با صنعت استفاده کنیم. پیرو درخواست‌ها و نکات مطرح‌شده از سوی دکتر طهرانچی و دکتر نگاهداری به دنبال این هستیم که واحدهای دانشگاهی را در استان‌ها به‌عنوان یک متولی رفع نیاز صنایع مطرح کنیم.

     دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب اول صنایع در افق 1404

همان‌طور که سیاست دکتر طهرانچی این است که در افق 1404 دانشگاه آزاد به انتخاب اول متقاضیان ورود به دانشگاه تبدیل شود، ما نیز به دنبال آنیم تا در همین افق آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی هم انتخاب اول صنایع باشند. یعنی صنایع هم بدانند که در سطح دانشگاه آزاد اسلامی هم آزمایشگاه و هم کارگاه‌هایی وجود دارند که به نیاز‌های آنها پاسخ می‌دهند و احتیاج‌های آنها را برآورده می‌کنند. این افق مدنظر ماست و دور از دسترس نیست.

برای دستیابی به چنین افقی، چه برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است؟

ما زیرساخت لازم را با همین مراکز خدمات آغاز کرده‌ایم و اولین نشست روسای مراکز خدمات هم در روزهای اخیر با هدف طرح راهکارهای استفاده از این امکان برگزار شد. این راهکارها در زمینه‌های مختلف مالی، حقوقی و زیرساختی دسته‌بندی می‌شوند و درمورد هریک از آنها به بحث و تبادل‌نظر پرداختیم. در این نشست دکتر سریر از همکاران امور حقوقی حضور داشت و درمورد مسائل حقوقی مبتلابه آزمایشگاه‌ها صحبت کرد. با همکاران مالی جلسات متعددی داشتیم و نکات مختلف حتی در زمینه صدور فاکتور و... را مورد بررسی قرار دادیم. به هر حال ما در ستاد به دنبال این هستیم مسیر را هموار کنیم تا همکاران‌مان در استان‌ها بتوانند به راحتی از این پتانسیل غنی دانشگاه استفاده کنند،درنتیجه هم سیاست‌ درآمدهای غیرشهریه‌ای را محقق کرده و هم اینکه بتوانیم نقش موثر در جامعه داشته باشیم.

اولویت مراکز خدمات آزمایشگاهی در سطح کشور چیست؟ پس از نشست نخستی که اشاره کردید، قرار است چه اتفاقاتی بیفتد و در سال آینده چه مسائلی موردتوجه این مراکز قرار می‌گیرند؟

ما به کمک این مراکز خدمات در چند زمینه پیش می‌رویم. گام اول این است که مراکز خدمات نیازهای استان را شناسایی کنند. این کار آغاز شده و در طول چهار ماه گذشته احصای مسائل و نیازهای صنایع در هر منطقه و استان شروع شده است. ما از دوستان خواستیم در مرحله نخست توجهی به توانمندی‌هایشان نداشته باشند و تمام نیازها را برآورد و شناسایی کنند تا یک اطلس کامل و جامع از نیاز جامعه به دست آوریم.

     نگارش برنامه کسب‌وکار برای آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی

همچنین مراکز خدمات موظف شدند برنامه کسب‌وکار ویژه هریک از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی را بنویسند. این حرکت کاملا افق هر آزمایشگاه و برنامه‌های آن را برای آینده مشخص می‌کند. گام سومی که اکنون و به صورت همزمان و موازی برداشته شده، تجمیع توانمندی‌های استان است. دستگاه‌ها و تجهیزات دانشگاه آزاد اسلامی در واحدها و مکان‌های مختلفی پخش شدند. درحال حاضر قرار است این تجهیزات در یکی از واحدهای توانمند جمع شود تا به صورت متمرکز در سطح اول به استان و در ثانی به صورت ملی خدمات لازم را ارائه دهند. این گام از حساسیت زیادی برخوردار است؛ چراکه ممکن است این جابه‌جایی تجهیزات حساسیت‌هایی را ایجاد کند. ما می‌خواهیم فرهنگ‌سازی کرده و به تک‌تک واحدهای دانشگاهی بگوییم که ما یک مجموعه‌ هستیم. اگر دستگاهی از یک واحد به واحد دیگری منتقل شد و خدمتی را به جامعه رساند، سود آن که می‌تواند مادی یا معنوی باشد، شامل حال واحد مبدا هم خواهد شد. دانشگاه آزاد اسلامی یک پیکره است. فرهنگ‌سازی این مهم نیازمند کمک همه ازجمله رسانه‌ها هم هست. این کار نه‌تنها عیب نیست بلکه نشان می‌دهد ما در دانشگاه آزاد اسلامی به دنبال آن هستیم تا توان خود را از حالت بالقوه خارج کرده و به ظهور برسانیم.

تجمیع تجهیزات بر چه اساسی انجام می‌شود؟ به‌عنوان مثال قرار است تجهیزات در مراکز استان‌ها تجمیع شود یا براساس یک پایش جغرافیایی به مکان‌هایی که نیاز تجهیزات موردنظر وجود دارد، منتقل شود؟

ما براساس نیاز منطقه‌ای عمل می‌کنیم و اصلا به دنبال تمرکز تجهیزات در مراکز استان‌ها نیستیم. حتی به روسای مراکز خدمات هم گفته‌ایم که شما به‌عنوان نماینده استان‌ فعالیت می‌کنید، نه به‌عنوان نماینده واحد که فکر کنید برای یک واحد خاص کاری انجام می‌دهید.

آیا این فرآیند تاکنون اتفاق افتاده است؟

بله. نمونه این حرکت را می‌توانید در واحد خوی مشاهده کنید. این واحد دانشگاه آزاد اسلامی قرارداد تولید قطعه با صنایع استان آذربایجان‌غربی را دارد و در مرکز استان هم واقع نشده است. ما اعلام عمومی کردیم واحدهایی که تراش CNC دارند تجهیزات خود را با این واحد به اشتراک بگذارند تا نیاز این واحد هم مرتفع شود. یا مصداق دیگر آن یک قرارداد 150 میلیارد تومانی است که دکتر نگاهداری هفته قبل با یکی از شرکت‌های نیروی دریایی امضا کرد.

ما در این حرکت قصد داریم از توانمندی واحدهای دانشگاهی استفاده کنیم تا قرارداد اجرایی شود. قراردادهایی در این مبلغ یا مبالغ بالاتر بدون اینکه به صورت متمرکز برنامه‌ریزی و اجرا شوند، امکان تحقق ندارند. براساس توانایی واحدها این قرارداد تقسیم می‌شود و واحدهایی که امکانات و تجهیزات مدنظر را داشته باشند، به ما کمک خواهند کرد.

آیا این جابه‌جایی صرفا شامل حال تجهیزات می‌شود؟

جدا از تجهیزات، موارد شیمیایی مصرفی در آزمایشگاه‌ها نیز با توجه به تاریخ مصرف و میزان استفاده قابلیت جابه‌جایی دارند که امکان آن در بخشنامه طرح تعاون تجهیزات به واحدها داده شده است. بخشنامه جابه‌جایی تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی با هدف شناسایی تجهیزات مازاد و بلااستفاده در واحدهای دانشگاهی و فعال‌سازی آن، افزایش بهره‌وری از تجهیزات، بسترسازی برای تاسیس آزمایشگاه‌های پیشرفته و همچنین جلوگیری از خرید تجهیزات تکراری به مراکز استان و واحدهای دانشگاهی ابلاغ شده است.

همان‌گونه که مطلع هستید، طرح پایش براساس احصای نیازها و توانایی‌های مناطق مختلف جغرافیایی و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی برنامه‌ریزی و درحال اجراست. در رویکرد جدید آزمایشگاه‌ها تا چه میزان این طرح موردتوجه قرار گرفته است؟

طبیعی است تمام برنامه‌هایی که در سطح دانشگاه آزاد اسلامی اجرایی می‌شود، هماهنگ هستند. ما با مسئولان طرح پایش جلسات متعددی داریم. دکتر علی‌اکبری به‌عنوان مسئول اصلی اجرای این طرح، عضو شورای مدیران پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی است.

     تدوین اطلس مراکز تحقیقاتی برمبنای طرح پایش

یکی از موارد قابل‌توجه ما در طرح پایش، تدوین اطلس مراکز تحقیقاتی است، چراکه مبنای پایش شناسایی نیاز جامعه است و در بحث آزمایشگاه‌ها به همین شکل عمل می‌کنیم. یعنی توان آزمایشگاهی خود را به سمت مولفه‌های پایش می‌کشانیم. مجموعه اینها در یک قطب ظاهر می‌شوند. مراکز تحقیقاتی، آزمایشگاه‌ها، طرح پایش و حتی سراهای نوآوری هم به نوعی مانند یک پازل کنار هم چیده می‌شوند. نتیجه این رویکرد هم در نوع نگاه ما به جامعه و تلاش برای حل مسائل آن قابل مشاهده است.

در صحبت‌ها، به قرارداد اخیر دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کردید. آیا تا پایان سال جاری، تفاهمنامه یا قرارداد دیگری هم منعقد خواهد شد؟

جدیدترین قراردادمان همان قرارداد 150 میلیارد تومانی با سازمان دریایی بوده، اما به قول دکتر نگاهداری خبرهای خوبی در راه است که در آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد.

* نویسنده: ابوالفضل مظاهری، روزنامه نگار