عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد تنکابن در گفت وگو با «فرهیختگان»:رئیس دانشگاه آزاد واحد تنکابن نیز به ساخت کلاژن از پوست ماهی توسط استاد و دانشجویان این واحد دانشگاهی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اسماعیل بی‌آزار، توانسته با کمک گروهش علاوه‌بر تولید کلاژن، روش جدیدی را برای اتصال اعصاب قطع‌شده ایجاد کند که روش بسیار موثری در درمان ضایعات نخاعی محسوب می‌شود.
دانشگاه آزاد در یک قدمی تولید محصول‌های‌تک حوزه پزشکی
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن عمری 33ساله دارد؛ واحدی که ابتدا تنها با رشته‌های مرتبط به حوزه پزشکی، پرستاری و مامایی ایجاد شد، اما فعالیت‌هایش را به حوزه‌های علوم پایه، کشاورزی، فنی و مهندسی و... نیز بسط داد و حالا با دارا بودن 24 دپارتمان آموزشی، در بیش از 100 رشته از مقطع کاردانی گرفته تا تحصیلات تکمیلی دانشجو دارد؛ دانشجویانی که تعدادشان از چهار هزار نفر هم عبور کرده و تنها در یک دانشکده این واحد دانشگاهی بیش از 300 دانشجوی پزشکی در حال تحصیل هستند.
سابقه طولانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن در تربیت نیروی انسانی حوزه پزشکی و علاوه‌بر آن، قرارگیری ساختمان این دانشگاه در شمال کشور و بالطبع دسترسی راحت به آبزیان باعث شده از چند سال پیش اسماعیل بی‌آزار، عضو هیات‌علمی این واحد دانشگاهی به همراه تیمی متشکل از دانشجویان این واحد و کمک گرفتن از اساتید علوم پزشکی شهیدبهشتی دست به انجام آزمایش‌هایی روی گونه‌های مختلف ماهی بزنند تا بتوانند به تولید محصولات پزشکی های‌تک برسند؛ تلاشی که حالا به ثمر رسیده و این گروه را به تولید کلاژن از پوست ماهی رسانده است. شاید ابتدا این دستاورد چندان بااهمیت نباشد، اما تنها کافی است واژه «کلاژن» را در اینترنت جست‌وجو کنید تا با حجم بالایی از داده‌های مرتبط درباره اهمیت این ماده روبه‌رو شوید.
«کلاژن چسب طبیعی است که چفت و بست بدن را حفظ می‌کند. خاصیت ارتجاعی پوست ناشی از این ترکیب است و به کمک همین پروتئین است که سلول‌های پوست جایگزین شده و جوانی‌اش حفظ می‌شود.» این تعریفی است که به زبان ساده کلاژن را تعریف می‌کند؛ ماده‌ای که از اهمیت ویژه‌ای برای پوست برخوردار است و به همین دلیل در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد و با توجه به تحریم‌های دارویی کشورمان، قطعا رسیدن به فناوری تولید این محصول از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اتفاقی که حالا در دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن محقق شده و همین هم دلیلی شد تا سراغ این استاد برویم و از او درباره این دستاورد بپرسیم.
اسماعیل بی‌آزار در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره چرایی انتخاب ماهی برای انجام این آزمایش‌ها می‌گوید: «پوست ماهی یکی از ضایعات این حیوان محسوب می‌شود که معمولا دور ریخته می‌شود و با توجه به خاصیت بالای این ماده برای تولید کلاژن آزمایش‌های مختلفی را برای رسیدن به این محصول انجام دادیم و خوشبختانه نیز درنهایت به تولید کلاژن رسیدیم. البته نباید فراموش کرد که این ماده جزء پرمصرف‌ترین مواد اولیه موردنیاز در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی و در ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده بدن است.»
او ادامه می‌دهد: «بعد از تولید کلاژن، شروع به طراحی و تولید محصولات باارزشی مانند پانسمان زخم از آن کردیم و بالاخره توانستیم با استفاده از روش خشک کردن انجمادی به تولید این پانسمان برسیم. در کنار آن در آزمایشگاه واحد تنکابن موفق شده‌ایم قرنیه چشم را در مهندسی بافت طراحی کنیم. البته یکی دیگر از محصولاتی که توانستیم از ضایعات استخوانی ماهی به آن برسیم، ماده‌ای به نام هیدروکسی آپاتیت است که در حوزه بازسازی و ترمیم بافت استخوانی کاربرد ویژه‌ای دارد.»
در یک قدمی تولید پانسمان زخم‌های دیابتی
عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن تصریح می‌کند: «خوشبختانه بعد از مقایسه هیدروکسی آپاتیت تولیدشده توسط ما با نمونه‌های شیمیایی تولیدشده و همچنین مدل‌های حیوانی که از ضایعات گاو و خوک استفاده می‌شود، به این نتیجه رسیدیم که به‌دلیل ترکیبات به‌کاررفته در نمونه ایرانی، محصول تولیدشده توسط ما کارایی بیشتری برای بازسازی و ترمیم استخوان‌ها دارد.»
بی‌آزار درباره پیشینه انجام تحقیقات روی ماهی در این واحد دانشگاهی می‌گوید: «از پنج سال پیش گروهی متشکل از بنده و تعدادی از دانشجویان این واحد دانشگاهی کار بر حوزه پوست مصنوعی را در این واحد شروع کردیم، اما چون آن زمان هزینه انجام تحقیقات روی مدل حیوانی بالا بود و از طرفی نیز امکانات مورد نیازمان در این واحد وجود نداشت، مجبور شدیم با اساتید دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی مرتبط شویم؛ چراکه این دانشگاه حیوان‌خانه دارد و به‌راحتی می‌توانستیم آزمایش‌های مختلف را انجام دهیم.»
او با بیان اینکه در آن زمان 30 میلیون تومان شخصا برای انجام آزمایش‌ها هزینه کردم، تصریح می‌کند: «در سال 90 تا 92 توانستیم چندین اختراع در حوزه پوست مصنوعی را به ثبت برسانیم، با این حال به‌دلیل هزینه‌های بالا نتوانستیم پتنت بین‌المللی را برای اختراعات‌مان داشته باشیم و یکی دیگر از مشکلات این است که برای تست محصولات نیاز داریم آنها را روی مدل انسانی آزمایش کنیم که این کار نیز نیازمند مجوزهای لازم از سوی مسئولان مربوطه است و تا امروز این مجوزها صادر نشده است.»
این عضو هیات‌علمی پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن با اشاره به دور ریخته شدن روزانه ضایعات ماهی در شمال کشور ادامه می‌دهد: «در ابتدای کار در حوزه پوست مصنوعی، تحقیقات زیادی را برای آگاهی از وضعیت این حوزه در دنیا انجام داده و متوجه شدیم شرکتی در سوئد محصولی را با استفاده از پوست ماهی تولید کرده که در درمان زخم‌های دیابتی کاربرد زیادی دارد و ما نیز از روی همین محصول کارمان را شروع کردیم تا اینکه درنهایت به مدل حیوانی دست پیدا کردیم. البته همان‌طور که گفتم، هنوز آزمایش‌های نتیجه‌بخش بودن محصول تولیدشده توسط ما روی انسان انجام نشده است.»
بی‌آزار درباره تحریم دارویی کشور ادامه می‌دهد: «متاسفانه هیچ محصولی برای درمان زخم‌های دیابتی به کشور وارد نمی‌شود و به همین دلیل است که امروز می‌بینیم با حاد شدن زخم‌ها در بیماران دیابتی، پزشکان چاره‌ای جز قطع آن عضو از بدن ندارند و به همین دلیل تصمیم گرفتیم تحقیقات را برای ساخت تولید این محصول از ماهی انجام دهیم که خوشبختانه نتیجه‌بخش نیز بوده و توانستیم پانسمانی را تولید کنیم که علاوه‌بر درمان زخم‌های دیابتی، در درمان سوختگی‌های درجه دو و سه نیز اثرگذار است.»
او می‌گوید: «بیماران پروانه‌ای ازجمله افرادی به شمار می‌روند که به‌دلیل شرایط بیماری‌شان، مجبور به استفاده از باندهای خاصی هستند و امروزه نیز پانسمان‌های مختلفی برای این بیماران تولید می‌شود که هرکدام مواد اولیه متفاوتی دارند که کلاژن یکی از همین مواد اولیه است و بعد از تبدیل شدن به حالت اسفنجی می‌توان آن را به پانسمان تبدیل کرد. از طرفی نیز در سوئد با استفاده از پوست گاو کلاژن موردنیاز برای تولید این محصول تهیه می‌شود که ما همین محصول را با کمک پوست ماهی تولید کرده‌ایم.»
این عضو هیات‌علمی پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن تصریح می‌کند: «خوشبختانه همه محصولات تولیدشده در این آزمایشگاه توانسته‌اند در تست‌های صورت‌گرفته روی حیوانات عملکرد مثبتی داشته باشند و با وجود اینکه انجام آزمایش‌ها در مدل حیوانی در کشور ما با مشکلات زیادی روبه‌رو است، خوشبختانه توانستیم این مرحله را با همکاری اساتید علوم پزشکی شهیدبهشتی با موفقیت پشت سر بگذاریم.»
بی‌آزار با بیان اینکه خوشبختانه امروز رئیس واحد تنکابن به‌رغم دوره قبلی حمایت‌هایی جدی از فعالیت‌های آزمایشگاهی انجام می‌دهد، تصریح می‌کند: «از نظر تجهیزات آزمایشگاهی هیچ کمبودی در دانشگاه آزاد اسلامی وجود ندارد. البته طبیعی است که در برخی واحدها یک‌سری تجهیزات وجود نداشته باشد، اما در واحد علوم‌وتحقیقات آزمایشگاه مجهزی وجود دارد که به‌راحتی می‌توان همه آزمایش‌های موردنیاز را در آنجا انجام داد.»
او صحبت‌هایش را این‌طور به پایان می‌رساند: «درست است که هنوز نتوانسته‌ایم به‌دلیل عدم کسب مجوزهای لازم و انجام آزمایش نتیجه‌بخش بودن عملکرد محصولات تولیدشده روی انسان، دست به تجاری‌سازی این محصولات بزنیم، اما قطعا در صورت تحقق این امر نه‌تنها محصولات تولیدشده برای کل کشور ارزآوری خواهد داشت، بلکه چون جزء محصولات های‌تک در عرصه پزشکی محسوب می‌شود، به کاهش وابستگی کشور به خارج کمک شایانی خواهد کرد.»
تولید داروی ضد انعقاد خون از بزاق زالو
حسینعلی مشایخی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن نیز به ساخت کلاژن از پوست ماهی توسط استاد و دانشجویان این واحد دانشگاهی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اسماعیل بی‌آزار، توانسته با کمک گروهش علاوه‌بر تولید کلاژن، روش جدیدی را برای اتصال اعصاب قطع‌شده ایجاد کند که روش بسیار موثری در درمان ضایعات نخاعی محسوب می‌شود. البته هنوز این روش در مرحله آزمایشگاهی بوده و تا انجام آن برای درمان انسان زمان لازم است، اما قطعا گام مهمی در این حوزه به شمار می‌رود.»
او ادامه می‌دهد: «خوشبختانه ما چهار هزار و 767 دانشجو داریم که از این تعداد، 341 دانشجو در رشته‌های پزشکی تحصیل می‌کنند و اقدامات بسیار خوبی نیز در آزمایشگاه‌های ما در حوزه پزشکی دنبال می‌شود که می‌تواند نویدبخش اتفاقات خوبی باشد.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن تصریح می‌کند: «یکی از اقدامات ما برای کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای، استفاده از ظرفیت بلااستفاده در واحد است و در همین راستا زمینی به مساحت هفت هزار مترمربع را برای ساخت درمانگاه تخصصی نازایی اختصاص داده‌ایم که با همکاری مرکز نازایی ابن‌سینا این درمانگاه ساخته خواهد شد. از سوی دیگر شرکت دانش‌بنیانی را داریم که مرکز پرورش زالو است و در حال حاضر 10 هزار زالو را پرورش داده که بخشی از آن هم به فروش رسیده است.»
مشایخی صحبت‌هایش را این‌طور به پایان می‌رساند: «این شرکت دانش‌بنیان درصدد تولید داروی ضدانعقاد خون از بزاق زالو است که امروزه کارهای مطالعاتی آن انجام می‌شود. هرچند بزاق‌گیری از زالو یکی از دشوارترین قسمت‌های کار محسوب می‌شود، اما افراد حاضر در این شرکت تمام توان خود را برای رسیدن به محصول انعقاد خون از زالو به کار بسته‌اند و دانشگاه نیز حمایت‌های لازم را از چنین حرکت‌هایی خواهد داشت.»
مطالب پیشنهادی
