به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، واحد تبریز، اولین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در سطح شهرستان‌هاست که ۲۳ آبان سال ۱۳۶۱ شمسی تاسیس شد و در سال تحصیلی 63-62 با پذیرش ۱۵۰ دانشجو در سه رشته ریاضی، فیزیک و عمران فعالیت آموزشی خود را آغاز کرد. این دانشگاه با برنامه‌ریزی‌های دقیق و راهبردهای مناسب براساس شاخصه‌های علمی و فرهنگی توفیقات چشمگیری به دست آورده است که ازجمله آن می‌توان به کسب رتبه چهارم بین نزدیک به ۴۰۰ واحد دانشگاه آزاد اسلامی کشور و رتبه ۴۱ بین کل دانشگاه‌های ایران براساس گزارش پایگاه رتبه‌بندی «سایماگو» اشاره کرد.  این واحد هم‌اکنون ۱۲۰۰ استاد (تمام‌وقت، نیمه‌وقت و مدعو)، بیش از ۲۶هزار دانشجو، ۸۵۰ کارمند و ۸۵هزار دانش‌آموخته دارد. واحد تبریز دارای ۱۱ دانشکده، ۲۳۷ رشته - مقطع تحصیلی، سه دانشکده فنی و حرفه‌ای و هشت مدرسه از مقطع ابتدایی تا پیش‌دانشگاهی (سما)، دو بیمارستان (امام سجاد(ع) و زکریا)، پنج کتابخانه (با بیش از ۲۳۰هزار جلد کتاب)، ۱۳۴ آزمایشگاه و کارگاه تخصصی، ۱۱ مرکز تحقیقاتی، مرکز رشد و مرکز فناور، ۱۳ سایت اینترنت، کلینیک دامپزشکی، سالن‌های همایش و کنفرانس، مرکز مشاوره، سلف‌سرویس، دو سالن چندمنظوره ورزشی، چهار خوابگاه دانشجویی، دو میهمانسرا و... است.  «فرهیختگان» در گفت‌وگویی تفصیلی با عزیز جوانپور، رئیس واحد دانشگاهی تبریز از آخرین وضعیت علمی، فرهنگی و... این واحد کسب اطلاع کرده است.

 آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی در مدیریت جدید به سمت تربیت دانشجویانی رفته که بعد از فارغ‌التحصیلی بتوانند کارآفرین باشند و قطعا برای تحقق آن نیازمند حضور جدی اساتید هستیم. به نظر شما اساتید در این حوزه ورود جدی داشته‌اند یا چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد؟

چالش جدی وجود دارد و اساتیدی که بالای 15 سال سابقه دارند، به‌سختی در فضای مهارت‌آموزی و تربیت دانشجوی کارآفرین حرکت می‌کنند، در حالی‌که قطعا آنها باید در این حوزه همکاری کنند. از این رو جلسات مختلفی در همین رابطه برگزار کرده و خواهیم کرد و تمامی اساتید فنی و حرفه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی در استان را دعوت کرده و همایشی هم برگزار کردیم تا تمامی آنها در این حوزه توجیه شوند. البته این تنها اقدام‌مان نبوده است، چراکه دانشگاه تبریز زمینی به مساحت 100هکتار در اختیار دارد که از سال گذشته احیای آن را برای اجرای طرح‌های کشاورزی آغاز کردیم و در این بین نیز جهاد کشاورزی منطقه یک میلیارد و 800 میلیون تومان برای آبیاری این زمین سرمایه‌گذاری کرده است. البته برای اولین‌بار کشت پاییزه را در این زمین انجام دادیم و حتی به‌دنبال گازکشی آن برای احداث گلخانه، ایجاد دامداری و تاسیس سایت پرورش ماهی هستیم. البته در واحد سراب پرورش ماهی و در مراغه پرورش گوسفند را در راستای سیاست ایجاد دکتری کشاورزی راه‌اندازی کرده‌ایم. از سوی دیگر در گروه زبان انگلیسی نیز اساتیدمان با مشارکت دانشگاه اقدام به راه‌اندازی موسسه زبان انگلیسی کرده‌اند. در اصل این‌طور نیست که اساتید ما منتظر بمانند، بلکه خودشان نیز در حوزه توانمندسازی دانشجویان وارد عمل شده‌اند.

      یکی از مشکلات امروز آموزش‌عالی مساله ارتقای اساتید است. در این حوزه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

باید در این زمینه آیین‌نامه جدید وضع شود. در حال حاضر هر استادی که مقاله بیشتری داشته باشد، می‌تواند ارتقا پیدا کند، در حالی‌که مقاله در عمل مشکلی را از کشور حل نمی‌کند، به همین دلیل باید آیین‌نامه ارتقای اساتید دچار تغییر شود. البته این آیین‌نامه توسط وزارت علوم تدوین می‌شود و دانشگاه آزاد اسلامی نیز از آن تبعیت می‌کند و متاسفانه این رویکرد در وزارت علوم تغییری نکرده است.دست دانشگاه آزاد اسلامی در بحث ارتقای پایه‌های اساتید باز است؛ یعنی دانشگاه می‌تواند استادی را از پایه 12 به پایه 13 ارتقا دهد، اما اینکه از استادی به مرتبه دانشیاری، استادیاری یا استادتمامی برسد، باید براساس آیین‌نامه که مصوبه وزارتخانه است، عمل کند.

      عقد قرارداد واحدهای مختلف با صنایع یکی از سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی محسوب می‌شود، کمی درباره ورودتان به این عرصه صحبت کنید.

ما با نیروگاه حرارتی تبریز، تراکتورسازی، مس سونگون و... تفاهمنامه امضا کرده‌ایم که بخشی از آنها به قرارداد نیز تبدیل شده و مابقی نیز در حال تبدیل شدن به قرارداد است. از سوی دیگر با بسیاری از دستگاه‌ها مثل وزارت نیرو، آب، اداره برق و... نیز تفاهمنامه‌هایی امضا کرده‌ایم که مبلغ هرکدام‌شان متفاوت است.  از سوی دیگر هر پنج مرکز تحقیقاتی ما با مراکز خارج از دانشگاه در ارتباط هستند، به‌طور مثال مرکز تحقیقات دریاچه ارومیه سه تا چهار قرارداد منعقد کرده و در حوزه آبریز دریاچه ارومیه با استانداری، محیط‌زیست و... همکاری می‌کند. همچنین مرکز تحقیقات نانو نیز 6قرارداد همکاری دارد. با این حال خود اساتید نیز قراردادهای مختلفی را با بخش‌های مختلف صنعت دارند و امروز عقد قرارداد با صنایع توسط اساتید از سوی دانشگاه مطالبه می‌شود. از سوی دیگر ما اساتیدی را که از صنعت وارد دانشگاه شده‌اند و کار در صنعت را تجربه کردند، شناسایی کرده‌ایم و آنها می‌توانند پل ارتباطی میان دانشگاه و صنعت باشند. در اصل از اینکه صرفا اساتید به ارائه چند مقاله اکتفا کنند، فاصله گرفته‌ایم و آنها را وارد فاز عملیاتی ارتباط با صنعت کرده‌ایم.  امروز به‌دنبال ایجاد کلینیک صنعت هستیم که تا پیش از پایان سال نیز راه‌اندازی خواهد شد؛ چراکه معتقدیم باید عارضه‌های صنعت را شناسایی کنیم. البته این کار امروز در حال انجام است. همچنین طرح پایش باعث شده بتوانیم تمامی مشکلات صنعت چرم را که حدود هفت هزار مساله می‌شود، احصا کنیم و حتما در حوزه ارائه راهکار برای رفع آنها نیز ورود خواهیم کرد و در نظر داریم استارتاپ صنعت کفش و چرم را بهمن‌ماه و با مشارکت فعالان این صنعت برگزار کنیم. از سوی دیگر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه هم 25 هزار مشکل را احصا کره‌ایم که قطعا سوژه پایان‌نامه‌های دانشجویی خواهد شد و با توجه به اینکه این حوزه با مباحث اقتصادی، بهداشتی، زیست‌محیطی، آب، خاک و... در ارتباط است، تمامی تیم‌های تخصصی در این حوزه را برای احصای مشکلات به کار گرفتیم.

      دانشگاه آزاد اسلامی استان در حوزه رفع مشکلات صنعت کفش و چرم تبریز ورود جدی داشته است. کمی در این‌باره صحبت کنید.

در پاسخ به این سوال باید بگویم تبریز و ایران در حوزه کفش و چرم سابقه‌ای بسیار طولانی دارد، تا جایی‌که از قدیم‌الایام کفش تبریز در دنیا مشهور بوده، اما متاسفانه کشورهایی که بعد از ما وارد این صنعت شده‌اند، امروز بسیار جلوتر از ما هستند، به‌طوری که مجبوریم برای فروش کفش‌های تولید داخل، برند ترکیه را روی محصولات‌مان درج کنیم، در حالی‌که قطعا دانشگاه باید برای رفع آنها وارد عمل شود. خوشبختانه برای رفع مشکلات این حوزه به سمت ایجاد مدرسه مهارتی و راه‌اندازی مرکز تحقیقاتی رفتیم. همچنین در حوزه چرم نیز به‌رغم اینکه ایران یکی از تولیدکنندگان مطرح است، اما برای فرآوری آن نیازمند به‌کارگیری علم هستیم و از آنجاکه علم در اختیار دانشگاه است، طبیعی است ورودمان به این حوزه نیز لازم بوده و هست.

باید به این مساله نیز اشاره کنم که در ماه آینده مرکز تحقیقاتی و مدرسه مهارتی‌مان که محل استقرار هر دو در یک محوطه بزرگ درنظر گرفته شده، راه‌اندازی خواهد شد و خوشبختانه فعالان این عرصه برخی دستگاه‌های موردنیاز برای مدرسه مهارتی را تامین کرده‌اند. درباره مدرسه مهارتی نیز باید بگویم برای راه‌اندازی آن بازدیدی از مدرسه مهارتی کفش کشور ترکیه داشتیم و آنجا نیز فعالان این حوزه دستگاه‌های موردنیاز را تامین کرده بودند.

      کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای یکی دیگر از سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی در دوران مدیریت فعلی است. کمی درباره اقدامات‌تان در این حوزه صحبت کنید.

باید بگویم ما به هیچ عنوان در ابتدای ارتباط‌گیری با بخش‌های مختلف صنعت به دنبال کسب درآمد نیستیم و معتقدم چنین نگاهی یک نوع آفت محسوب می‌شود، چراکه ابتدا باید به سمت اعتمادسازی با صنعت حرکت کنیم و در مرحله بعدی به‌دنبال درآمدزایی باشیم. به عبارت دیگر، بدون هزینه‌تراشی‌های زیاد برای صنعت باید توانایی‌هایمان را به آنها اثبات کنیم و تا زمانی که اعتمادی وجود ندارد، نمی‌توانیم انتظار کسب درآمد هم داشته باشیم.  با این حال تا الان نزدیک به 10درصد کل بودجه از طریق درآمدهای غیرشهریه‌ای تامین شده است، اما امسال در نظر داریم این میزان را به 20درصد افزایش دهیم، البته نباید انتظار داشته باشیم در وهله اول این عدد را به 30 یا 50 درصد برسانیم، اما در نظر داریم از طریق طرح‌های پژوهشی، پروژه‌های کشاورزی، برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت و... 20درصد از کل بودجه موردنیاز دانشگاه را از طریق درآمدهای غیرشهریه‌ای تامین کنیم.

      برقراری ارتباط با کشورهای همسایه یکی از اقدامات مراکز آموزشی در  هر کشوری به شمار می‌رود و طبیعی است این انتظار از واحدهایی که در استان‌های مرزی قرار دارند، بیشتر باشد؛ سیاست و اقدامات‌تان در این حوزه چیست؟

هم‌اکنون بیش از 300 دانشجوی عراقی درحال تحصیل در استان داریم و به تازگی نیز 200 دانشجوی دیگر از این کشور برای تحصیل در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان ثبت‌نام کرده‌اند. از اقلیم کردستان نیز دانشجویانی داریم و اخیرا کارگزاری‌ای را در ترکیه راه‌اندازی کردیم و قرار است تبادل دانشجوی پزشکی و دندانپزشکی را با این کشور داشته باشیم. البته باید بگویم در ارتباط با ترکیه و آذربایجان بیشتر تمرکزمان برای تبادل دانشجو در رشته‌های پزشکی است و برای ترم آینده دانشجویانی را از این دو کشور خواهیم داشت. همچنین نمایشگاهی حدود نزدیک پنج ماه پیش در حوزه تحصیل باکو برگزار شد که ما به‌عنوان تنها نماینده ایران در آنجا حضور داشتیم.  ما ادعا داریم در حوزه دندانپزشکی در کشور حرف اول را می‌زنیم هرچند که هنوز فارغ‌التحصیلی از این رشته نداریم و اولین گروه  فارغ‌التحصیلان سال آینده خواهد بود اما از حیث امکانات و تجهیزات و به‌روز بودن، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز در رشته دندانپزشکی جزء اولین دانشگاه‌ها در کشور به شمار می‌رود؛ چراکه ما 120 دستگاه یونیت داریم درحالی که دانشگاه علوم پزشکی تبریز تنها 60 دستگاه یونیت دارد و توانسته‌ایم در همین ترم نیز 15 دانشجوی خارجی در این رشته جذب کنیم.

     با این حال می‌توان گفت دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی نگاهی نیز به توریسم پزشکی دارد؟

بله حتی چندین قرارداد با مراکز توریسم پزشکی به امضا رسانده‌ایم و درحال حاضر در این حوزه با کشورهای همسایه در ارتباط هستیم.

      چندی پیش زلزله‌ای در منطقه سراب و میانه به وقوع پیوست که همان زمان دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه کمک‌رسانی به مردم این منطقه وارد عمل شد، کمی درباره وضعیت فعلی این منطقه و اقدامات‌تان بگویید.

هم‌اکنون عمده نیاز مردم منطقه در حوزه عمرانی است اما به خاطر سرما و برودت هوا کارهای عمرانی به کندی در این منطقه دنبال می‌شود، با این حال بسیج دانشجویی در این حوزه فعال است، باید به این مساله اشاره کنم که خوشبختانه در این مناطق تلفات دامی زیادی در اثر زلزله نداشتیم و بعد از اولین حضور تیم دامپزشکی ما دیگر نیازی به اعزام آنها نیست. از سوی دیگر در همان روزهای اولیه وقوع زلزله واحد سراب اقدام به پخت و توزیع غذای گرم میان زلزله‌زدگان کرد. همچنین بعد از وقوع سیل در منطقه لرستان و خوزستان دانشگاه آزاد اسلامی تفاهمنامه‌ای با کمیته امداد در راستای احداث واحد مسکونی به امضا رساند که قرار است براساس همین تفاهمنامه 56 واحد در مناطق میانه و سراب توسط دانشگاه آزاد اسلامی و با مشارکت کمیته امداد احداث شود.

کمی درباره قراردادهایی که تا امروز با بخش‌های مختلف صنعت در استان توسط دانشگاه آزاد اسلامی منعقد شده، صحبت کنید.

ما به سمت دانشگاه مساله‌محور حرکت کرده‌ایم تا جایی که هر هفته از یک تا دو صنعت فعال در استان با حضور مسئولان مرکز دانش‌بنیان، شورای اقتصاد دانش‌بنیان و مدیران گروه‌های مرتبط بازدید و احساس می‌کنیم اینکه صرفا در دانشگاه باشیم و تنها به بحث تدریس و آموزش مشغول باشیم، درست نیست.  به‌طور مثال دو هفته پیش از کارخانه تولید قطعات خودرو که اتفاقا کارخانه دانش‌بنیانی هم بود، بازدید کردیم. کارخانه‌ای که تمام تجهیزاتش تولید داخل بود. جالب اینجاست مدیر این کارخانه نیز از فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی به شمار می‌رود و تمامی قطعاتی که اکنون این کارخانه درحال تولید دارد، پیش‌فروش شده‌اند و اساتید مرتبط با این کارخانه از این بخش صنعتی بازدید کرده و می‌کنند.  درحقیقت ما هر هفته قراردادی را با صنایع داریم و هفته آینده نیز با معدن مس سونگون قراردادی منعقد خواهیم کرد. در اصل این معدن می‌خواهد کارخانه ذوب مس را راه‌اندازی کند و طبق قرارداد قرار است ما اسید‌سولفوریک ناشی از ذوب مس را به یک کود شیمیایی مناسب برای کشاورزی تبدیل کنیم تا در صنایع کشاورزی مورد استفاده قرار بگیرد و باعث آسیب به محیط‌زیست نیز نشود. همچنین با کارخانه تولید گیربوکس قراردادی خواهیم داشت. البته شرکت‌های دانش‌بنیان ما در دانشگاه درحال تولید یک‌سری محصولات هستند که یکی از آنها دانشگاه ایلخچی است.

     اگر نکته‌ای هست، بفرمایید.

احساسم این است که دانشجویان‌مان را به خوبی در حوزه کارآفرینی تربیت نمی‌کنیم و برای اینکه در عمل نیز به سمت دانشگاه نسل سوم و چهارم حرکت کنیم، در دانشکده فنی و مهندسی، زنگ کارآفرینی برای دانشجویان ایجاد کردیم تا در هفته، دو ساعت از زمان دانشجویان فنی و مهندسی به آموزش مباحث کارآفرینی اختصاص پیدا ‌کند، هرچند سپری کردن دو واحد برای دانشجویان اختیاری است، اما ما عملا آن را اجباری کرده‌ایم تا دانشجو درنهایت یک کارآفرین فارغ‌التحصیل شود. همچنین برای اساتید کارگاه‌های توانمندی برگزار می‌کنیم؛ چراکه آنها باید با سیاست‌های جدید دانشگاه آزاد اسلامی همراه شوند و قطعا تا زمانی که اساتید در این مسیر همراه نشوند، دانشگاه کارآفرین شکل نخواهد گرفت که بتوانیم از طریق دانشگاه کارآفرین، دانشجویی را تحویل جامعه دهیم که می‌تواند روی پای خود بایستد. متاسفانه دانشگاه آزاد اسلامی در گذشته اصلا چنین رویکردی نداشته و صرفا به تدریس مباحث نظری به دانشجویان و ارائه مقاله از سوی اساتید توجه داشته است و به همین دلیل نه اساتید، نه دانشجویان و نه دروس ما به سمت کارآفرینی حرکت نکرده و تصور می‌کنم برای حرکت در این مسیر باید از دانشکده فنی و مهندسی آغاز کنیم.  از طرف دیگر با مدیران هر گروه جلسات متعددی را برگزار کردیم تا هر کدام‌شان یک مهارت را متناسب با رشته تعریف کنند، به‌طور مثال دانشکده حقوق، معماری، هنر، مدیریت، حسابداری و... هرکدام باید مهارت‌های خاص خودشان را به دانشجویان آموزش دهند و این مهارت هم باید توسط دانشکده‌ها تعریف شود. البته در برخی دانشکده‌ها چندین مهارت وجود دارد. شعار ما این است که وقتی دانشجویی از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شود، حتما با دوره‌های کارآفرینی آشناست و یک مهارت را نیز فرا گرفته و قطعا برای اینکه بتوانیم به این سمت حرکت کنیم، همه برنامه‌ریزی‌ها باید متناسب با این سیاست در نظر گرفته شود.

* نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار