به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، «تنها راه پزشک شدن تحصیل در گروه علوم تجربی است»؛ شاید تا همین چند سال پیش این جمله ورد زبان دانش‌آموزانی بود که آرزوی پوشیدن لباس سفید پزشکی را در سر می‌پروراندند، اما حالا ورق برگشته و نه‌تنها دیگر نیازی نیست تا طرفداران پزشکی حتما دوران دبیرستان را در کلاس‌های علوم تجربی بگذرانند بلکه حتی می‌توانند با دیپلم ریاضی یا داشتن مدرک لیسانس در این گروه آزمایشی خود را برای تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد در رشته‌های پزشکی آماده کنند، البته افرادی که در زمره استعدادهای درخشان کشوری به حساب می‌آیند نیز می‌توانند فارغ از مدرک تحصیلی در مقطع لیسانس، آرزوی پزشک شدن را در مقطع کارشناسی‌ارشد محقق کنند. البته هنوز بسیاری از دانشجویانی که خواهان پزشک شدن هستند، اطلاع کافی درباره آن ندارند که اصلی‌ترین دلیل آن هم جذب محدود دانشجو از طریق پذیرش در دوره لیسانس است.

دو سال پیش خبری با عنوان تغییر آیین‌نامه پذیرش دانشجوی پزشکی از دوره لیسانس در خروجی رسانه‌ها قرار گرفت، خبری که در آن با تصویب شورای‌عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت، شرایط ورود به این دوره اعلام شد. این تغییر آیین‌نامه در ابتدای امر تنها در دانشگاه علوم پزشکی تهران اجرایی شد، اما تنها فارغ‌التحصیلانی می‌توانند از این مصوبه امیدبخش وزارت بهداشت بهره‌مند شوند که ذیل مقررات تعیین‌شده از سوی اعضای شورای‌عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی قرار بگیرند؛ چراکه در این آیین‌نامه هفت بند را برای واجدین شرایط لحاظ کرده است که براساس آن تنها افرادی می‌توانند از این طریق در کلاس‌های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران شرکت کنند که واجد شرایط عمومی تحصیل رایگان در کشور، دانش‌آموخته مقطع کارشناسی پیوسته یا ناپیوسته یکی از رشته‌های گروه‌های آزمایشی علوم تجربی و ریاضی و فنی بوده و حداکثر سن‌شان در زمان ثبت‌نام آزمون نیز 25 سال تمام باشد. البته براساس همین آیین‌نامه معدل‌کل دیپلم افراد باید 18 به بالا باشد و معدل مقطع کارشناسی افراد هم باید 16 و بالاتر باشد. یکی از مهم‌ترین ملاک‌های بهره‌گیری از این آیین‌نامه نیز دارا بودن مدرک انگلیسی متناسب با آیین‌نامه است و خوان آخر هم قبولی در آزمون چندمرحله‌ای پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران است. البته بند آخر این آیین‌نامه تبصره مهمی هم دارد که طبق آن دارندگان مدال‌های طلای المپیادهای دانش‌آموزی نیازی به شرکت در آزمون کتبی ندارند و بدون حضور در این آزمون، می‌توانند صرفا با قبولی در مصاحبه به تحصیل در یکی از رشته‌های پزشکی بپردازند، البته این تبصره شامل دارندگان مدال‌های نقره و برنز نمی‌شود و آنها ‌باید در آزمون کتبی نیز شرکت کنند.

  آیین‌نامه‌ای که تکلیف پذیرش دانشجوی پزشکی را از لیسانس مشخص کرد

این آیین‌نامه تکلیف نحوه آزمون ورودی را مشخص کرده بود، آزمونی که از دو آزمون کتبی و مصاحبه تشکیل شده و افرادی که بتوانند مرحله اول را پشت‌سر بگذارند، باید در مرحله مصاحبه و ارزیابی فراشناختی نیز مورد سنجش قرار بگیرند و تنها درصورت موفقیت در این آزمون اجازه دارند دانشجوی رشته پزشکی در مقطع کارشناسی‌ارشد شوند، البته فرد باید در هر دو مرحله حداقل 50 درصد از کل نمره را به دست بیاورد. نکته قابل‌توجه این است که بعد از پایان مصاحبه و مشخص شدن نتایج، حداکثر نصف کسانی که در آزمون کتبی پذیرفته شده‌ا‌‌ند، در دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرش خواهند شد.قطعا یکی از سوالات کلیدی درباره پذیرش از مقطع لیسانس در رشته پزشکی آن است که بعد از جذب، دانشجویان در کدام رشته پزشکی می‌توانند تحصیل کنند، مساله‌ای که همان آیین‌نامه جوابش را به صراحت داده است؛ چراکه پذیرفته‌شدگان نهایی به دوره پزشکی عمومی وارد شده و دانشگاه واحدهای گذرانده‌شده توسط دانشجویان در مقطع کارشناسی را مطابق آیین‌نامه‌های موجود بررسی می‌کند و درصورت پذیرفته شدن، دیگر نیازی به گذراندن مجدد آنها از سوی دانشجو نیست و در غیر این صورت طبیعی است که باید واحدها بار دیگر گذرانده شود.

  اختصاص یک درصد از ظرفیت دانشگاه‌های پزشکی به پذیرش دانشجو

حالا بعد از گذشت دو سال، دوباره پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع لیسانس سر زبان‌ها افتاده است، موضوعی که چندی پیش حمید اکبری، قائم‌مقام معاونت آموزشی وزارت بهداشت درباره آن خبرهای جدیدی داده بود. به گفته او با توجه به وضعیت جامعه و تقاضای روزافزون ورود به رشته پزشکی، وزارت بهداشت به این نتیجه رسید که با توجه به موفقیت‌آمیز بودن این طرح، پذیرش از لیسانس را در سایر دانشگاه‌های علوم پزشکی اجرا کند.

تاکنون تنها 10 تا 15 نفر به صورت سالانه از این طریق جذب دانشگاه علوم پزشکی تهران شده‌اند و گویی قرار است بعد از این نه‌تنها تعداد پذیرفته‌شدگان بلکه تعداد دانشگاه‌های مشمول این طرح نیز افزایش پیدا کند، البته هنوز مشخص نیست ضوابط تعیین‌شده برای دانشگاه‌ها چه مواردی را شامل می‌شود، اما به گفته این مقام مسئول دانشگاه‌های متقاضی برای پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع لیسانس باید چندین دوره فارغ‌التحصیل در رشته پزشکی و در سال تعداد قابل‌قبولی پذیرش پزشکی داشته باشند، با این حال آنچه مشخص است، محدود بودن صدور مجوز از سوی وزارت بهداشت برای دانشگاه‌هاست؛ چراکه تنها یک درصد از ظرفیت دانشگاه‌ها در رشته پزشکی به صورت محدود به پذیرش پزشکی از لیسانس اختصاص داده می‌شود.

  باید یک روش پذیرش دانشجوی پزشکی در کشور وجود داشته باشد

آرش قدوسی، معاون علوم پزشکی و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی گفت: «این شیوه در کشورهای دیگر نیز به‌کار برده می‌شود و دانشجویی که خواهان تحصیل در رشته‌های پزشکی باشد، اما در مقطع لیسانس مدرک غیرپزشکی داشته باشد، می‌تواند بعد از قبولی در مصاحبه‌ای که از سوی دانشکده پزشکی و دندانپزشکی برگزار می‌شود، در این رشته تحصیل کند.»

او ادامه داد: «این مصاحبه‌ها صرفا براساس مدرک دانشگاهی فارغ‌التحصیل نیست، چراکه آیتم‌های مختلفی مدنظر قرار می‌گیرد که ازجمله آن می‌توان به فعالیت افراد در خیریه‌ها، فعالیتهای هنری، توانایی‌های فردی و وضعیت خانوادگی افراد اشاره کرد و بعد از اینکه همه این جنبه‌ها توسط دانشکده پزشکی و دندانپزشکی مورد ارزیابی قرار گرفت، روند پذیرش دانشجو از مقطع لیسانس انجام می‌شود.»

معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان تصریح کرد: «این‌طور نیست که بگوییم اگر فردی در حوزه علمی سطح بالایی داشت، حتما می‌تواند در رشته پزشکی تحصیل کند، چراکه در رشته‌های دندانپزشکی افراد به هنر دست نیاز دارند و به همین دلیل میزان فعالیت افراد در هنر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و قطعا در رشته پزشکی نیز افرادی می‌توانند موفقیت داشته باشند که فعالیت خیرخواهانه داشته، مردم‌دوست و آماده فداکاری باشند، به همین دلیل است در کشورهای دیگر شرایط فردی و اجتماعی دانشجویانی که خواهان تحصیل در رشته پزشکی از مقطع لیسانس هستند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.»

قدوسی گفت: «البته در بسیاری از کشورها افراد حین تحصیل در مقطع کارشناسی، اجازه دارند تا واحدهایی غیرمرتبط از رشته خود را بگذرانند، به‌طور مثال فردی که در یکی از رشته‌های فنی و ریاضی تحصیل می‌کند، این اجازه را دارد که واحد بیولوژی را نیز بگذراند و از این‌رو در دیگر کشورها بسیاری از دانشجویانی که خواهان تحصیل در رشته پزشکی از مقطع لیسانس به بعد هستند، اطلاعات نسبی درمورد این رشته دارند؛ اما عملا چنین مساله‌ای در نظام آموزش عالی ما امکان‌پذیر نیست.»

او درباره مزایای اجرای این طرح در کشور بیان داشت: «فردی چهار سال لیسانس می‌خواند و بعد از پذیرش در رشته پزشکی باید پنج سال در دانشکده پزشکی یا دندانپزشکی تحصیل کند، به همین دلیل دوره تحصیل برای آنها بسیار طولانی است و حدود 9 سال زمان می‌برد تا فردی دندانپزشک یا پزشک عمومی شود؛ باید بگوییم که بهتر است حتما از رشته‌های مرتبط مانند بهداشت، پرستاری، مامایی و... جذب دانشجوی پزشکی در مقطع لیسانس داشته باشیم و جذب از رشته‌های فنی و ریاضی عملا اتلاف زمان دانشجو خواهد بود.»

معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با تاکید بر اینکه باید مجموع دوره کارشناسی و تحصیل در رشته پزشکی حداکثر هشت سال باشد، گفت: «چراکه دانشجو باید تا مقطع تخصص و فوق‌تخصص در رشته‌های پزشکی ادامه دهد و طولانی شدن مدت تحصیل به ضرر دانشجو خواهد بود، البته در دیگر کشورها طول مدت تحصیل چندان اهمیتی ندارد، زیرا آنجا وقتی دانشجو وارد دوره تخصصی می‌شود، از دولت حقوق مکفی دریافت می‌کند که می‌تواند نیازهایش را برآورده کند، اما در ایران حقوقی که به دستیاران پرداخت می‌شود، ناچیز است و به همین دلیل بیشتر تمرکز دانشجو روی فارغ‌التحصیلی است، از این‌رو باید روند پذیرش و همچنین طول دوران تحصیل همزمان با یکدیگر اصلاح شوند.»

قدوسی با تاکید بر اینکه اگر صرفا بخواهیم طرحی را که در دیگر کشورها اجرا می‌شود، در ایران نیز عملیاتی کنیم، اصلا مشکلی را حل نمی‌کند، بیان داشت: «درباره پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع لیسانس باید نیازهای کشور متناسب با ظرفیت آموزش عالی در نظر گرفته شود و نگاه جامع نسبت به آن داشته باشیم، درست است که در ایران کمبود پزشک و دندانپزشک وجود دارد، اما اگر صرفا از مقطع لیسانس دانشجو جذب کنیم که عملا باعث افزایش مدت تحصیل آنها ‌شود، در اصل نه‌تنها مشکلی را برطرف نکرده‌ایم بلکه مشکل جدید هم به آموزش عالی کشور اضافه می‌کنیم.»

او با بیان اینکه باید در کل کشور تنها یک روش پذیرش دانشجو وجود داشته باشد، خاطرنشان کرد: «متاسفانه امروز هم از طریق کنکور سراسری و هم از طریق پذیرش از مقطع لیسانس جذب دانشجوی پزشکی انجام می‌شود و این مسیر درستی نیست. از سوی دیگر باید دست دانشکده‌های پزشکی و دندانپزشکی را در انجام مصاحبه باز بگذاریم و اجازه دهیم توانمندی‌های فردی افراد برای جذب در رشته‌های پزشکی از مقطع لیسانس به‌طور دقیق مورد ارزیابی قرار بگیرد و صرفا به چند سوال بسنده نشود.»

* نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار