به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، استفاده از فرصت مطالعاتی خارج از کشور برای دانشجویان دکتری هرساله به یکی از دغدغه‌های اصلی آنها تبدیل شده و این دغدغه‌ به‌ویژه در سال‌جاری همزمان با بالا رفتن نرخ ارز و نوسانات آن بسیار پررنگ‌تر شده است. البته این نگرانی تنها دامن دانشجویان متقاضی اعزام را نگرفته، بلکه دانشجویانی که سال گذشته از این فرصت استفاده کرده‌اند و حالا فرصت مطالعاتی آنها به اتمام رسیده نیز با مشکلاتی در تسویه‌حساب و دریافت دانشنامه خود مواجه شده‌اند.ابتدای هفته دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بخشنامه ماموریت مطالعاتی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی، جامعه و صنعت را به معاونان، روسای مراکز، مدیران کل سازمان مرکزی، روسای استان‌ها، واحدها و مراکز آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ کرد.این بخشنامه با توجه به سند دانشگاه اسلامی و در راستای پیاده‌سازی راهبردهای آن ازجمله راهبرد 13 نظام آموزشی مبنی‌بر «تحول هدفمند فرصت‌های مطالعاتی و ساماندهی و هدایت علمی و فرهنگی دانشجویان و اساتید با توجه به نیازها و اولویت‌های کشور» ابلاغ شده است.

توجه به راهبرد چهار نظام پژوهش و فناوری در سند دانشگاه اسلامی، مبنی‌بر ساماندهی و هدفمندسازی برنامه‌های پژوهشی براساس مزیت‌های نسبی و رقابتی و ماموریت‌گرایی دانشگاه و همچنین به‌منظور ارتباط پیوسته و هدفمند اعضای هیات‌علمی با سایر دانشگاه‌ها و موسسات علمی و پژوهشی معتبر داخلی و خارجی، در راستای توانمندسازی علمی و آشنایی با دستاوردها و روش‌های جدید علمی و فناوری و نیز رفع مشکلات جامعه و صنعت و اعتلای موقعیت علمی و فناوری کشور و حضور در عرصه‌های علمی بین‌المللی، از چشم‌اندازهای ابلاغ این بخشنامه است. بخشنامه ماموریت مطالعاتی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی، جامعه و صنعت، در 19 ماده و 28 تبصره ابلاغ شده و دارای رویکردهایی ازجمله تغییر فرصت مطالعاتی به ماموریت مطالعاتی در راستای رفع مشکلات دانشگاه، جامعه و صنعت با اولویت نظام موضوعات دانشگاه، سامان‌بخشی ماموریت مطالعاتی اعضای هیات‌علمی و دانشجویان در داخل و متقاضیان خارج از دانشگاه، امکان ماموریت مطالعاتی در جامعه و صنعت در کنار ماموریت مطالعاتی در خارج از کشور، تدوین فرآیند پذیرش ماموریت مطالعاتی برای متقاضیان خارج از دانشگاه برای حضور در دانشگاه آزاد اسلامی، مرتفع‌سازی نقص‌های بخشنامه‌های قبلی درخصوص مشکلات مالی و ارزی متقاضیان ماموریت مطالعاتی و تفویض اختیارات مرتبط با ماموریت مطالعاتی در جامعه و صنعت به شورای پژوهش و فناوری استان‌ها است.

دکتر طهرانچی در این بخشنامه تاکید می‌کند: «براساس بندهای این بخشنامه و با توجه به اینکه هدفمند شدن ماموریت مطالعاتی در راستای نظام موضوعات دانشگاه با هدف رفع مشکلات دانشگاه، جامعه و صنعت، از اولویت‌های راهبردی دانشگاه است، لازم است مسئولان دانشگاه در حوزه‌های مختلف اهتمام ویژه نسبت به اجرای صحیح، دقیق و بهنگام این بخشنامه داشته باشند.»

گفتنی است، بخشنامه ماموریت مطالعاتی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی، جامعه و صنعت که به تفصیل تدوین شده و شامل مواردی ازجمله تعریف‌ها، اهداف، شرایط اجرای دوره ماموریت مطالعاتی، ضوابط و شرایط متقاضی، الزامات متقاضی، وظایف واحد عملیاتی، امتیازات و الزامات دانشگاه، فرآیند ارزیابی گزارش ماموریت مطالعاتی، وظایف شورای پژوهش و فناوری استان، فرآیند صدور مجوز استفاده از ماموریت مطالعاتی، مدارک موردنیاز برای بررسی متقاضیان استفاده از دوره ماموریت مطالعاتی و... است، در اختیار واحدها و مراکز دانشگاهی قرار گرفته است. این بخشنامه که در 19 ماده و 28 تبصره به دانشگاه‌ها ابلاغ شده، دارای نکات مهم و جدیدی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

1 در این بخشنامه، هیات‌علمی به کلیه اساتید تمام‌وقت دانشگاه آزاد اسلامی اعم از رسمی قطعی، رسمی آزمایشی، پیمانی اطلاق می‌شود و نیز دانشجویانی که در حال تحصیل در مقطع دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی هستند، می‌توانند از بند‌های مختلف آن استفاده کنند.

2 استفاده‌کنندگان می‌توانند ماموریت مطالعاتی داخل کشور را به‌منظور تقویت و افزایش توانمندی‌های پژوهشی یا انجام مطالعه درباره یک موضوع خاص در سایر موسسات و مراکز پژوهشی و صنعتی معتبر داخل کشور بـه تشـخیص واحـد دانشگاهی محل خدمت بگذرانند یا درباره یک موضوع خاص اولویت‌دار دانشگاه و کشور زیر نظر یا با همکاری صاحب‌نظران و استادان برجسته خـارج از کشور این فرصت را طی کنند. از سوی دیگر متقاضـیانی خـارج از دانشـگاه بـرای افـزایش توانمندی‌های پژوهشی یا مطالعه درمورد یک موضوع علمی و تخصصی خاص زیرنظر یا با همکاری یکی از اعضای هیات‌علمی برجسته دانشگاه آزاد اسلامی نیز می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.

3 در یکی از ماده‌های این بخشنامه شرایط اجرای دوره ماموریت مطالعاتی این‌گونه شرح داده شده است: «جمع‌آوری و ارائه عناوین نیازهای پژوهشی و مشکلات مبتلا به واحدهای عملیاتی و اولویت‌بندی آنها توسط شـورای پژوهشی و فناوری استان و در واحد‌های مستقل توسط شورای پژوهشی واحد، ماموریت مطالعاتی در جامعه و صنعت باید ماهیتی کاملا علمی، پژوهشی و فناورانـه داشـته باشـد و شـورای پژوهشـی واحد انطباق آن با نیازهای بخش مربوطه و تخصص متقاضی ماموریت مطالعاتی را تایید کند، درخواست عضو هیات‌علمی به همراه برنامه مطالعاتی براساس اولویت‌های دانشگاه کـه توسـط شـورای پژوهشـی و فناوری استان مشخص می‌شود، بررسی و تایید درخواست عضو هیات‌علمی در شورای پژوهشی واحد انجام گیرد، درخواست عضو هیات‌علمی به همراه نتیجه بررسی دانشگاه به شورای پژوهش و فناوری استان ارائه شود، هماهنگی با واحد عملیاتی برای انعقاد قرارداد یا تفاهمنامه پژوهشی بین دانشگاه و واحد عملیاتی بـا تصـویب شـورای پژوهش و فناوری استان حتما باید صورت بگیرد، اعلام موافقت شورای پژوهش و فناوری استان به عضو هیات‌علمی جهت اخذ موافقتنامه رسمی دانشگاه باید انجام شود و مجوز نهایی به امضای رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان و در واحدهای مستقل به امضای رئیس واحد خواهد رسید، صدور حکم ماموریت و معرفی عضو هیات‌علمی به واحد عملیاتی با درج تاریخ شروع و خاتمه ماموریت مطالعاتی به مدت حداقل یک نیمسال تحصیلی و حداکثر دو نیمسال تحصیلی که می‌تواند از مدت زمان سه‌ماهه تابستان در ابتدا وسـط و انتهای دوره ماموریت استفاده نماید، حضور عضو هیات‌علمی در واحد عملیاتی به صورت تمام‌وقت (پنج روز کاری در هفته) یا پـاره‌وقـت (دست‌کم دو روز کاری در هفته) خواهد بود و ارائه گزارش پیشرفت کار توسط عضو هیات‌علمی به شورای پژوهش و فناوری اسـتان و نظـارت مسـتقیم شـورا بـر عملکرد فرد با بررسی گزارش‌های ارائه‌شده و جمع‌بندی و ارائه گزارش نهایی 6ماهه به پژوهشگاه باید انجام شود.

4 بخشنامه 24صفحه‌ای ماموریت مطالعاتی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی، جامعه و صنعت دارای ضوابط و شرایطی است که ویژه متقاضیان عنوان شده و عبارت است از: «دارا بودن وضعیت استخدامی رسمی آزمایشی یا رسمی قطعی و برای اعضای هیات‌علمی با وضعیت استخدامی پیمانی هم به شرط داشتن حداقل سـابقه اجرایـی دو میلیـارد ریـال طـرح پژوهشی برون‌دانشگاهی می‌تواند متقاضی دوره ماموریت مطالعاتی باشد، دارا بودن مرتبه علمی استادیاری و بالاتر، به تشخیص شورای پژوهشی واحد رشته و تخصص عضو هیات‌علمی با نیازهای واحد عملیاتی مرتبط باشد، عضو هیات‌علمی متقاضی استفاده از ماموریت مطالعاتی باید در دو سـال گذشـته رکـود علمـی نداشـته باشـد و بررسی این موضوع با شورای پژوهشی واحد است، ارائه یک برنامه مطالعاتی یا یک طرح تحقیقاتی برون‌دانشگاهی با توجه به اهـداف بـه تشـخیص و تایید شورای پژوهشی واحد، چهار سال سابقه خدمت و حداقل دو سال فاصله سنواتی بین دو ماموریت مطالعاتی، موافقت رئیس واحد دانشگاهی با استفاده عضو هیات‌علمی از ماموریت مطالعاتی مبنی‌بر عدم ایجاد خلـل در فعالیت‌های آموزشی یا پژوهشی در زمان استفاده عضو هیات‌علمی از ماموریت مطالعاتی و برخورداری از صلاحیت عمومی و اخلاقی و نداشتن منع قانونی دیگر.»

5 استفاده از این فرصت الزاماتی را برای متقاضی به وجود می‌آورد که عبارتند از: «در دوره‌های تمام‌وقت حضور عضو هیات‌علمی در واحد عملیاتی تمام‌وقت است، اما در دوره‌های ماموریت مطالعـاتی پاره‌وقت و واحد‌های موظفی تدریس عضو هیات‌علمی به نصف تقلیل می‌یابد. عضو هیات‌علمی در دوره ماموریت مطالعاتی مجاز به اشتغال در سازمان دیگری نیست. عضو هیات علمی باید برنامه حضور خود را در واحد عملیاتی اعلام کند و هر ماه پیشـرفت کار خـود را از طریق معاونت پژوهشی/ علمی واحد دانشگاهی به شورای پژوهش و فناوری استان گزارش دهد و در پایان ماموریت نیـز ارائـه گزارش کامل الزامی است، متقاضی باید در انتهای دوره دستاوردهای آن را به همراه راهکارها و پیشنهادهای اصـلاحی بـرای بهبـود امـور و موضوعات مهم پژوهشی براساس ماده 8 شیوه‌نامه حاضر گزارش دهد و درخصوص دستاوردها و تولیدات علمی حاصل از پروژه‌های انجام‌شده در واحد عملیاتی باید حقوق مالکیـت معنوی دانشگاه در قرارداد مربوطه لحاظ شود.

6 براساس آنچه در این بخشنامه عنوان شده، واحد عملیاتی نیز وظایفی در قبال افراد متقاضی برعهده دارد که به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم. واحد عملیاتی موظف است در طول ماموریت مطالعاتی امکانات و تسهیلات مورد توافق درج‌شده در برنامـه پژوهشـی عضو هیات‌علمی را رسما تایید و تامین کند، واحد عملیاتی باید براساس مقررات داخلی خود از طریق عقد قرارداد پژوهشی با دانشگاه حق‌التحقیق عضو هیات‌علمی را پرداخت کند، هزینه ایاب و ذهاب و اسکان عضو هیات‌علمی مأمور که استان محل سکونت و محل ماموریـت او متفـاوت اسـت و توسط واحد عملیاتی پرداخت می‌شود و این امر در قرارداد دانشگاه با واحدهای عملیاتی درج می‌شود، در این نوع قراردادها از حق بالاسری دانشگاه معاف هستند، واحد عملیاتی می‌تواند عضو هیات‌علمی را به‌منظور نشر نتایج تحقیقات یا دریافت اطلاعات نوین فناورانه به مدت یک ماه، به سمینارها و کنگره‌های علمی بین‌المللی اعزام کند که تشخیص این امر با شورای پژوهش و فناوری استان است، درخصوص مالکیت فکری نتایج حاصل از پژوهش‌ها طی این دوره براساس توافق بین دانشگاه و واحد عملیاتی تصمیم‌گیری می‌شود، واحد عملیاتی موظف است از پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد یا رساله‌های دکتری دانشجویان عضو هیات‌علمی که ماموریت مطالعاتی را در آن واحد عملیاتی گذرانده حمایت کند. موضوع پایان‌نامه یا رساله باید مطابق نیازهای اظهارشده توسط واحد عملیاتی باشد و عضو هیات‌علمی در طول دوره از حمایت‌ها و تسهیلات واحد عملیاتی متبوع وفق قرارداد دانشگاه با واحد عملیاتی بهره‌مند می‌شود.

7 فرد متقاضی برای استفاده از دوره ماموریت مطالعاتی باید شرایط زیر را داشته باشد:

 1  اعضای هیات‌علمی رسمی قطعی و رسمی آزمایشی و با مرتبه استادیاری یا بـالاتر می‌تواننـد بـه مـدت 6 مـاه از ماموریت مطالعاتی با دریافت تسهیلات استفاده کنند. در صورت نیاز، این دوره حداکثر تـا سه مـاه دیگـر تنها با دریافت حقوق و مزایای مندرج در حکم استخدامی مربوط قابل‌تمدید است. همچنین اعضای هیات‌علمی رشته‌های هنر در مرتبه مربی با حداقل پایه 10، می‌توانند از ماموریت مطالعاتی استفاده کنند و سنوات خدمتی فرد متقاضی نباید بالاتر از 25 سال باشد.

 2  درصورت اخذ اعتبارات تحقیقاتی خارج از کشور (Fund)، اعضای هیات‌علمی رسمی قطعی یا رسـمی آزمایشـی می‌توانند به مدت یک سال با دریافت حقوق و مزایا بدون دریافت حق مرتبه علمی از ماموریت مطالعاتی استفاده کنند. پرداخت حق بیمه متقاضی توسط واحد دانشگاهی الزامی است و دوره ماموریت مطالعاتی، جزء سنوات خدمت متقاضـی محاسـبه می‌شود.

 3  اعضای هیات‌علمی پیمانی می‌توانند به شرط داشتن حداقل سه سال سابقه همکـاری و اعتبـارات تحقیقـاتی خـارج از کشور (Fund) با پرداخت حق بیمه خود به واحد دانشگاهی از ماموریت مطالعاتی به مدت یک سال بـدون دریافـت حقـوق و مزایا استفاده کنند. واحد دانشگاهی موظف است مشکل بیمه فرد متقاضی را به هنگام بازگشت از دوره یادشـده حـل‌وفصـل کند. در صورت پرداخت حق بیمه و ارائه حداقل یک مقالـه JCR بـه نـام واحـد دانشـگاه محـل خـدمت، دوره ماموریـت مطالعاتی جزء سنوات خدمت عضو هیات‌علمی محاسبه می‌شود.

 4  اعضای هیات‌علمی بورسیه دکتری تخصصی که امتحان جامع را گذرانده و حداقل یک سال از تصویب موضـوع رسـاله دکتری ایشان گذشته باشد، می‌توانند از ماموریت مطالعاتی خارج از کشور به مدت 6 مـاه بـا دریافـت حقـوق و مزایـای مربوط استفاده کنند. در صورت نیاز این مدت حداکثر تا سه ماه دیگر با هزینه شخصی دانشجو مشروط بـه ارائه یـک مقالـه JCR دیگر قابل‌تمدید است. لازم به ذکر است این مدت جزء سنوات تحصیلی ایشان محاسبه نخواهد شد.

  5   اعضای هیات‌علمی غیربورسیه مقطع دکتری تخصصی که امتحـان جـامع را گذرانـده و حـداقل یک سـال از تصـویب موضوع رساله دکتری ایشان گذشته باشد، می‌توانند با هزینه شخصی از ماموریت مطالعاتی خارج از کشور به مدت 6 مـاه استفاده کنند. در صورت نیاز این مدت حداکثر تا سه ماه دیگر مشروط به ارائه یک مقاله JCR قابل‌تمدید است. لازم به ذکر است، این مدت جزء سنوات تحصیلی ایشان محاسبه نخواهد شد. استفاده از ماموریت مطالعاتی برای دانشجویان مقطع دکتری تخصصی مشروط بـه موافقـت و تایید اسـتاد راهنمـا و گروه آموزشی مربوطه و شورای پژوهش واحد دانشگاهی و تایید شورای پژوهش و فناوری استان است و موضوع ماموریت مطالعاتی باید با عنوان و موضوع رساله دکتری دانشجو مرتبط باشد و همچنین اعضای هیات‌علمی بورسیه دانشجوی دکتری تخصصـی در دوره ماموریـت مطالعـاتی از پرداخـت شـهریه معـاف هستند. اعضای هیات‌علمی غیربورسیه دکتری تخصصی برای استفاده از ماموریـت مطالعـاتی خـارج از کشـور از تسـهیلات وام صندوق رفاهی دانشجویی تا سقف 500 میلیون ریال (مازاد بر تسهیلات عادی) با رعایـت سـایر مقـررات و ضـوابط مربـوط بهـره‌مند می‌شوند.

 6   استفاده اعضای هیات‌علمی رسمی قطعی یا رسمی آزمایشی از ماموریت مطالعاتی داخل یا خارج از کشور مشروط به داشتن حداقل چهار سال سابقه خدمت و دو سال فاصله سنواتی بین دو ماموریت مطالعـاتی بـا رعایـت سـقف 10 درصـد از کـل اعضای هیات‌علمی استادیار به بالای واحد‌های دانشگاهی در همان سال و چاپ حداقل یک مقاله در مجلـه‌های معتبـر بـا نمایه JCR یا دو مقاله در نشریات علمی معتبر یا ثبت یک اختراع بین‌المللی یا اتمام یک طرح پژوهشی برون‌دانشـگاهی بـا حداقل یک میلیارد ریال به‌عنوان مجری است.

   7   آغاز دوره ماموریت مطالعاتی نباید اجرای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی گروه مربوط را مختل کند و تـا حـد امکـان همزمان با آغاز نیمسال تحصیلی باشد.

  8   در صورت قطع استفاده از ماموریت مطالعاتی به دلایلـی ماننـد بیمـاری و وقـوع حـواث غیرمترقبـه و فـورس‌مـاژور پژوهشگر ملزم به استرداد وجوه اخذشده نیست. لکـن در صـورت انصـراف از انجـام ماموریـت مطالعـاتی کلیـه وجـوه پرداختی باید مسترد شود.

  9  در صورتی‌که عضو هیات‌علمی به دلیل نگرفتن روادید، به کشور بازگردد، با توجه به شرایط و مدتی که در خارج از کشور بوده است، هزینه‌های انجام‌شده در قبال ارائه اسناد مثبته به وی پرداخت می‌شود.

 10  ماموریت مطالعاتی در یکی از دانشگاه‌های معتبر یا موسسات معتبر بین‌المللی انجام می‌شـود و تایید اعتبـار ایـن مراکز با شورای پژوهش و فناوری استان است که موظف است گزارش 6ماه اطلاعات مربوطه را بـه پژوهشـگاه و شـبکه آزمایشگاهی ارائه دهد.