«فرهیختگان» گزارش می‌دهد
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، ساماندهی و ارتقای نظام آموزش علوم فنی‌و‌مهندسی دانشگاه را می‌توان گامی مهم در راستای اجرای راهبرد هفت نظام آموزشی سند دانشگاه اسلامی مبنی‌بر «ایجاد و اصلاح رشته‌های تحصیلی کاربردی و متناسب با نیازهای جامعه اسلامی و بومی‌سازی آنها و تقویت بعد کارآفرینی و افزایش اشتغال مولد و پایدار» و راهبرد هشت این نظام مبنی‌بر «تحول و نوسازی رشته‌های دانشگاهی براساس عدالت آموزشی و آمایش سرزمین» دانست.
در این راستا معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی در دانشگاه تاسیس شد. این دانشگاه درحال حاضر مجری تعداد 2345 رشته‌محل در گروه علوم پایه و 8765 رشته‌محل فنی و مهندسی است که پیش‌بینی می‌شود با اجرای این طرح به ارتقای سطح رشته/گرایش کمک زیادی شود. معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی در سه بخش آموزش و گسترش، برنامه‌ریزی درسی و پژوهش توانسته است در جهت ارتقای سطح کیفی و کمی آموزش‌وپرورش در این حوزه گام بردارد و در بخش آموزش و گسترش علاوه‌بر اخذ 32 مورد مصوبه رشته‌محل جدید برای واحدهای دانشگاهی از وزارت علوم با اجرای طرح آمایش و بازمهندسی رشته‌ها 865 رشته‌محل جدید ایجاد شده است.
همچنین همزمان با تشکیل معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی در سه بخش آموزش و گسترش برنامه‌ریزی درسی و تحصیلات تکمیلی اقدام به راه‌اندازی طرح تحول کرده است. در طرح تحول با به‌کارگیری اساتید توانمند در سراسر کشور در قالب کمیته‌های تخصصی به بررسی نظام موضوعات پرداخته می‌شود. اجرای مصوبات این کمیته‌ها، راهکارهای ایجاد تحول را در پی دارد. در شورای راهبردی تحول نظام موضوعات مطرح و درنهایت 26 مورد تصویب شد.
اما یکی از کارویژه‌های دانشگاه آزاد اسلامی در این طرح، تحول و ساماندهی نظام آموزش، پژوهش و خدمات فناوری کشاورزی است.
هم‌اکنون دانشگاه آزاد اسلامی با در اختیار داشتن بیش از پنج هزار هکتار زمین کشاورزی و حدود دو هزار استاد در رشته کشاورزی، تنها حدود هفت هزار دانشجو دارد، درواقع به ازای هر استاد، سه دانشجوی کشاورزی درحال تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی هستند که موضوعی قابل‌تامل است.
لذا در راستای ساماندهی و منابع مربوط به علوم کشاورزی، طرح تحول آموزش، پژوهش و خدمات فناوری و نوآوری در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی در صدر برنامه‌های عملیاتی دانشگاه آزاد اسلامی قرار گرفت.
برای ورود مصداقی به تحولات صورت‌گرفته، باید سراغ واحدهایی رفت که از نزدیک درگیر این موضوع بوده‌اند. «فرهیختگان» در شماره 2811 در گزارشی مفصل، 10 گام دانشگاه آزاد اسلامی در بازمهندسی کشاورزی را مورد بررسی قرار داده بود.
رئیس وقت دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در گفت‌وگویی با «فرهیختگان» درباره بحث تحول حوزه کشاورزی گفته بود: «این واحد یک مزرعه 32 هکتاری در اختیار دارد که در آن علاوه‌بر کشاورزی، بحث‌های دامپروری را هم دنبال می‌کردیم و همچنین شرکت تحقیقاتی مهمی در حوزه کشاورزی مانند شرکت دانش‌بنیان بذر را داریم و این شرکت، جزء اولین شرکت‌هایی است که در حوزه تولید بذر هیبرید فعالیت می‌کند. ما دانشکده بسیار قوی در حوزه کشاورزی داریم که از مقطع کارشناسی تا دکتری حرفه‌ای را شامل می‌شود و بالغ‌بر 40 عضو هیات‌علمی دارد و در حوزه دکتری حرفه‌ای نیز کارهایی را انجام می‌دهیم و در نظر داریم رشته‌های بین‌رشته‌ای را نیز راه‌اندازی کنیم. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان نه‌تنها موردتوجه عام و خاص بلکه موردتوجه دستگاه‌های دولتی نیز قرار گرفته و تا امروز معاون پژوهشی و فناوری ریاست‌جمهوری دو بار به این واحد سفر کرده و دستوراتی نیز برای کمک به حوزه تولید بذر این واحد صادر کرده است.»
او تاکید کرده بود: «امروزه دانشگاه آزاد اسلامی به موضوع کشاورزی به‌عنوان یک موضوع استراتژیک و راهبردی توجه می‌کند و در همین راستا قرار است در واحد خوراسگان نیز سراهای نوآوری راه‌اندازی شود که فعالیت یکی از آنها در رابطه با امنیت غذایی و آب است.»
میر امید هادیانی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «ما اولین محور توسعه‌ای این واحد دانشگاهی در حوزه تحول کشاورزی را احیای رشته‌های کشاورزی و منابع طبیعی قرار دادیم و در اولین قدم تمام زیرساخت‌های موجود اعم از زمین‌های کشاورزی را احیا کردیم و الان زمین‌های ما زیرکشت برنج و گندم بوده و از طرف دیگر پرورش طیور ازجمله اردک، بلدرچین و در شیلات پرورش ماهی‌های گرمابی و سردابی را احیا کردیم. صنعت غالب منطقه قائمشهر نساجی است و مواد اولیه این صنعت نیز پنبه بوده که از محصولات کشاورزی محسوب می‌شود و امروزه یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این صنعت عدم تامین مواد اولیه است که قطعا همه این مسائل را می‌توان در دانشگاهی که به‌عنوان نسل سوم و چهارم تعریف می‌شود، دنبال کرد. ما به تمامی این مباحث ورود و اعلام کرده‌ایم که مشکل صنعت نساجی این منطقه را حل خواهیم کرد.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر با تاکید بر اینکه 75 هکتار اراضی در اختیار داریم که 15 هکتار آن طی چهار ماه فعال شده است، گفت: «در حوزه توسعه کشاورزی اعلام کردیم که با توجه به شعار رونق تولید، در این زمینه ورود جدی خواهیم داشت که این کار را با توجه به فعال‌سازی زیرساخت‌های این واحد طی چهار ماه گذشته، عملیاتی کرده و موفق هم شدیم و الان تمام محصولات کشاورزی ما زیرساخت‌های دانش‌بنیان داشته و جزء محصولات ارگانیک هستند.»
شگفتی در طرح ملی بذر
اگر بخواهیم یکی از اقدامات اخیر «استراتژیک» دانشگاه آزاد اسلامی را نام ببریم، قطعا طرح ملی بذر است. براساس بررسی‌های صورت‌گرفته حجم واردات بذر محصولات کشاورزی خصوصا در حوزه صیفی‌جات خیلی بالا و نزدیک به 95 درصد است. علاوه‌بر واردات و خروج ارز از کشور، موضوع امنیت غذایی کشور و استفاده از بذرهای سالم و بدون تغییرات، اهمیت آن را بیش از پیش می‌کند. درحال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی در طرح ملی بذر، 9000 مترمربع گلخانه و هشت هزار هکتار مزرعه فضای باز به همراه ساختمان اداری و آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در اختیار این طرح ملی قرار داده است که فعالیت‌های تحقیقاتی اصلاح بذر در آن انجام می‌شود. اقدامات لازم روی 12 محصول مختلف انجام پذیرفته است، درحال حاضر بذر خیار گلخانه‌ای به مرحله فروش رسیده. هم‌اکنون 6 نوع خیار گلخانه‌ای درحال تولید و فروش است. همچنین سه نوع گوجه‌فرنگی و دو نوع فلفل گلخانه‌ای هم ثبت شده و فرآیند تجاری‌سازی و بازاریابی آنها درحال انجام است. همچنین تحقیقات مربوط به تولید بذر هیبرید در گوجه‌فرنگی فضای باز درحال اتمام است و به‌زودی فرآیند ثبت رقم در این محصول آغاز خواهد شد.
اخیرا فعالیت‌های قابل‌تاملی توسط واحدهای مامور طرح صورت گرفته است:
1- اتمام فرآیند بسته‌بندی حدود 10 میلیون بذر تولیدشده در واحد دهاقان در بهار و تابستان 98
2- کشت مجدد لاین‌های والدی خیار گلخانه‌ای در پاییز 1398 در واحد دهاقان (6000 مترمربع) انجام شده و درحال حاضر تلاقی‌ها برای تولید بذر هیبرید رو به اتمام است.
3- یک واحد گلخانه‌ای 3500 متری در شهرستان مبارکه از طرف دانشگاه اجاره شده و مقدمات کشت برای تولید بذر خیار درحال انجام است.
4- 4000 متر گلخانه تحقیقاتی از واحد جیرفت در اختیار قرار گرفته و ارقام هیبرید خیار، گوجه‌فرنگی و فلفل تولیدی برای انجام آزمون‌های منطقه‌ای در اواخر مهر و اوایل آبان 98 در این گلخانه کشت شده است. همچنین براساس اطلاعات کسب‌شده توسط «فرهیختگان» برداشت و ارزیابی هیبریدهای خیار در این گلخانه‌ها آغاز شده و برای گوجه‌فرنگی و فلفل نیز ارزیابی‌ها طی دو ماه آینده آغاز خواهد شد. لازم به ذکر است هیبریدهایی که در این منطقه عملکرد و کیفیت قابل‌رقابت با هیبریدهای دیگر داشته باشد، توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت در آن منطقه توزیع خواهد شد.
5- چهار هکتار مزرعه تحقیقاتی در استان هرمزگان شهرستان رودان توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودان در اختیار قرار گرفته و هیبریدهای گوجه‌فرنگی و فلفل در فضای باز تولیدی برای انجام ارزیابی‌های منطقه‌ای در آبان 98 در این سایت کشت شده است.
6- طراحی و جانمایی 23 هکتار گلخانه در این سایت 50 هکتاری دانشگاه در شهر مجلسی انجام شده است که حدود سه هکتار آن گلخانه هیدروپونیک و مابقی کشت خاکی خواهد بود. از این مقدار دو هکتار گلخانه برای تحقیقات و مابقی گلخانه‌ها برای تولید بذر در نظر گرفته شده است.
فرصت ۱۵۰۰ میلیارد تومانی
آیا می‌توان درآمدزایی کوتاه‌مدت و درازمدت از قبال فروش این بذرها را پیش‌بینی کرد؟ «فرهیختگان» در شماره ۲۷۸۹ در گزارشی با عنوان «فرصت ۱۵۰۰ میلیارد تومانی دانشگاه آزاد اسلامی از کشت بذر» با یک حساب و کتاب ساده مدعی درآمدزایی میلیاردی برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در قبال فروش محصولات کشاورزی تنها در حوزه بذر شده است.
در آن گزارش آمده است: «براساس آمارهای موجود، هر دانه برخی بذرهای موجود در کشور بین یک تا سه هزار تومان خرید و فروش می‌شود؛ یعنی در گلخانه‌ای دو هزار متری می‌توان یک میلیون دانه بذر تولید کرد. آن‌طور که محققان واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی مدعی شده‌اند، بسیاری از بذرهای موردنیاز و استراتژیک کشور غیر از ارزش اقتصادی بالا، دارای جایگاه غذایی مهمی نیز هستند و آنها توانسته‌اند این بذرها را از انحصار خارج کنند، اما به‌طور کل در دنیا تولید بذر یک بحث هایتک بوده و ارزش اقتصادی بسیار بالایی دارد که همین مساله باعث انحصار آن شده است.
درحال حاضر نیاز کشور واردات حدود یک میلیارد دلار بذر است که با توجه به آمار 17 هزار هکتار گلخانه‌ای که در کشور وجود دارد، حدود 650 میلیون دانه بذر نیاز کشور ارزیابی می‌شود و با توسعه گلخانه‌ها این عدد به 1.5 میلیون دانه بذر می‌رسد. از طرفی حدود 6 میلیارد دانه بذر برای بحث فضای باز صیفی و سبزیجات نیاز است که متاسفانه در آن حوزه حجم بزرگی را واردات تشکیل داده که ازجمله این بذرها می‌توان به چغندرقند، گیاهان روغنی، بذرهای حبوبات، ذرت و گیاهان دارویی اشاره کرد.
طبق بررسی‌های آماری، دانشگاه آزاد اسلامی پیشروتر از دیگر دانشگاه‌ها در بحث تولید بذر سبزی و صیفی است که بنابر گفته‌های مسئول پیگیری طرح ملی بذر درصورت سرمایه‌گذاری در این بخش، دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند حدود 25 درصد از تولید بذرهای صیفی و سبزی مانند بذرهای خیار، گوجه، فلفل و... را تا پایان سال 1399 تامین کند. البته آن‌طور که معاون علمی ریاست‌جمهوری گفته، دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند با قوی‌تر کردن بخش تولید و تحقیق بذرهای کشاورزی، در هر کیلوگرم حدود 300 میلیون تومان درآمدزایی کند.
ارسال نظر
مطالب پیشنهادی
