به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق نمی‌خواهد اشتباهات پیشینیانش را تکرار کند. او از گذشته مخالف حضور نظامیان آمریکایی در عراق بود اما از یکشنبه 15 دی‌ماه- یعنی دو روز پس از ترور شهیدان سلیمانی و المهندس- که پارلمان عراق رای به اخراج نظامیان آمریکایی داد، تبدیل به سرسخت‌ترین مخالف حضور آمریکایی‌ها در عراق شده است. او نمی‌خواهد اشتباه نوری المالکی در توافقنامه بحث‌برانگیز امنیتی سال 2008 با ایالات متحده آمریکا را تکرار کند. همچنین او نمی‌خواهد همچون حیدرالعبادی در برابر اقدامات آمریکایی‌ها تنها نظاره‌گر باشد. او همان‌طور که در سیاست خارجی و اقتصاد تلاش کرد عراق را از سلطه آمریکایی‌ها خارج کند، در حوزه نظامی هم به دنبال پایان دادن به وابستگی نظامی به آمریکایی‌ها در عراق است.

عملیات چند هفته اخیر در فرودگاه بغداد و همچنین مرز القائم علیه نیروهای حشدالشعبی، در حالی انجام گرفت که عراق دستور ممنوعیت کامل پروازهای ائتلاف را صادر کرده بود و اختیارات راداری را از آمریکایی‌ها گرفته بود، با این حال آنها این دستورات را زیر پا گذاشتند. آمریکا هنوز نمی‌خواهد مساله اخراجش را باور کند و بر همین اساس تاکنون حاضر به پذیرش این موضوع نشده است اما به نظر می‌رسد چاره‌ای جز خروج از عراق ندارد. بر همین اساس آنها به دنبال جابه‌جایی در این کشور و کوچ به اقلیم کردستان هستند. گفته می‌شود آمریکایی‌ها به دنبال ایجاد چهار پایگاه جدید در اقلیم هستند و قرار است مقدمات این کار در دیدار روسای‌جمهور آمریکا و عراق در حاشیه نشست داووس (یکم تا چهارم بهمن) صورت گیرد. منابعی در دولت آمریکا گفته‌اند که دونالد ترامپ تصمیم دارد در دیدار با برهم صالح رئیس‌جمهور عراق، وضعیت حضور نیروهای آمریکایی در عراق را بررسی کند.

  چرا اقلیم کردستان؟

چرا آمریکایی‌ها به دنبال ایجاد پایگاه در اقلیم کردستان هستند؟ بخشی از پاسخ این سوال در کنسولگری آمریکا در این منطقه نهفته است. شهریورماه سال گذشته «فرهیختگان» در گزارشی با عنوان «اتاق عملیات واشنگتن در اربیل» نوشت که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، در مرداد سال 97، استیون فاگین را سرکنسول آمریکا در اربیل کرد. فاگین، مدیر دفتر امور ایران در وزارت امور خارجه آمریکا بود. این دفتر که چندین پایگاه در سراسر جهان از جمله در استانبول و دبی دارد، وظیفه توسعه، هماهنگی، توصیه و اجرای سیاست‌های آمریکا در مورد ایران را بر عهده دارد. فاگین به‌خوبی با عراق هم آشناست، زیرا در سال 1394 به‌عنوان دبیر دفتر بین‌المللی مواد مخدر و انتظامی در سفارت آمریکا در بغداد فعالیت می‌کرد. آشنایی با ساختار عراق و شناخت دقیق از ایران باعث شد او به‌عنوان سرکنسولگری آمریکا در عراق انتخاب شود. اصلی‌ترین وظیفه فاگین در اربیل، «توسعه ناامنی در ایران» از طریق گروهک‌های تروریستی و «مقابله تهران با دور زدن تحریم‌های آمریکا» تعریف شده است. با توجه به مناسبات فاگین با مقامات اقلیم و همچنین سران گروهک‌های تروریستی، حضور آمریکایی‌ها در این منطقه علاوه‌بر اینکه از نفوذشان در عراق نمی‌کاهد، بلکه زمینه‌ساز آموزش تروریست‌های حاضر در این منطقه برای ایجاد ناامنی در ایران خواهد شد. با وجود این اما سخنگوی عادل عبدالمهدی، فرمانده کل نیروهای مسلح عراق تاکید کرده که اقلیم هم بخشی از خاک عراق است و آمریکا نمی‌تواند در این منطقه پایگاه نظامی ایجاد کند.

  سناریوهای پیش‌روی آمریکا

دولت آمریکا همزمان با طراحی عملیات جنایتکارانه ترور سردار شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس، شاید به‌درستی به ریسک و تبعات این اقدام هم فکر کرده بود. تصمیم‌گیران کاخ سفید عملیات را با هدف تزریق ترس به محور مقاومت و به‌خصوص سیاستمداران عراقی اجرا کردند و بر همین اساس هم در تعیین اهداف جنایت‌شان، بالاترین مقام عملیاتی در منطقه را هدف قرار دادند. سرویس‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی به آمریکایی‌ها این اطمینان را داده بود که با ترس ناشی از اقدام آمریکا، نه عراق و نه ایران جسارت پاسخ نظامی را نخواهد داشت. آمریکا با این ترور قصد داشت به مقامات عراقی این پیام را ارسال کند که اگر آنها نیز در مسیر توسعه‌طلبی‌هایش در عراق، مانعی ایجاد کنند، آنها نیز به‌راحتی قابل حذف هستند.آمریکایی‌ها ریسک حداقلی نیز برای عملیات‌شان قائل بودند و این احتمال را می‌دادند که در صورت ترور، این اقدام می‌تواند به تقویت مقاومت علیه آمریکا منجر شود. این درصد حداقلی، پس از انجام عملیات در دنیای واقعی، بیش از آن چیزی بوده که آمریکایی‌ها تخمین زده بودند. در نخستین اقدام، دو روز بعد از این جنایت، پارلمان عراق رای به اخراج آمریکا از کشورشان دادند و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق نیز باجدیت قول پیگیری این مساله را داد. ایران هم کمتر از سه‌روز بعد، پاسخ آمریکا را با موشکباران پایگاه عین‌الاسد و اربیل داد. آمریکا حالا باید با تبعات آن بخش از تصمیم تروریستی‌اش روبه‌رو شود که احتمال آن را کم می‌دانست. حالا به جای بازگشت دوران اشغال و اعاده حاکمیت آمریکا بر عراق، واشنگتن باید خود را آماده خروج از این کشور کند یا با مبارزه‌ای سخت، اشغالگری‌اش را به زور اسلحه ادامه دهد. با تغییر وضعیت در غرب آسیا، آمریکا چند سناریو پیش‌روی خود خواهد داشت؟ در ادامه به بررسی سناریوهای پیش‌روی حضور نظامی آمریکا در عراق پرداخته شده است.

1- خارج نشدن از عراق:

تنها یک روز پس از رای پارلمان عراق به اخراج نیروهای خارجی از این کشور، نامه‌ای از سوی فرمانده نیروهای آمریکایی در عراق به دست مقامات دولت بغداد رسید که حاکی از آمادگی آنها برای خروج از این کشور بود. این نامه رسمی و تاییدشده البته به‌سرعت توسط وزیر دفاع، سخنگوی وزارت دفاع و رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا بی‌اهمیت توصیف شد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز خود به‌طور مستقیم عراق را تهدید کرده بود در صورت اصرار بر سر اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور، عراق را به‌طور بی‌سابقه‌ای تحریم خواهد کرد. این تهدیدها البته پس از سخنان ترامپ نیز ادامه یافتند و حتی گفته شده که مقامات آمریکایی طرح تحریم‌های احتمالی علیه عراق را برای مشاهده به مقامات بغداد تحویل داده‌اند. صحبت از خارج نشدن نیروهای آمریکایی آن هم از سوی رئیس‌جمهور و دیگر مقامات مهم دولت آمریکا مانند وزیر دفاع و وزیرخارجه در کنار تهدید به اعمال تحریم‌های سنگین نشان می‌دهد اصلی‌ترین اولویت آمریکا تداوم حضور در عراق است. اما اظهارات مقامات عراقی و تاکید نخست‌وزیر بر خروج آمریکا از این کشور، نشان می‌دهد افق چندان روشنی برای خروج آمریکا وجود ندارد. علاوه‌بر این گروه‌های مقاومت عراق هم با توجه به ترور ابومهدی المهندس، نایب‌رئیس حشدالشعبی حاضر به تداوم حضور آمریکا در کشورشان نیستند و اگر آمریکا بر ماندن در پایگاه‌هایش اصراری بکند، به نظر می‌رسد عصر جدیدی از نبرد نامتقارن علیه مواضع و سربازان واشنگتن در عراق شکل بگیرد.

2- خروج اکثریت نیروها و باقی ماندن بخشی از آنها در عراق:

بحث اخراج نیروهای آمریکایی از عراق دارای پیچیدگی‌های زیادی است. یکی از این پیچیدگی‌ها به ابعاد حیثیتی آن برای دو کشور باز می‌گردد. اگر عراق بخواهد پس از ترور دو فرمانده مقاومت در بغداد، نیروهای آمریکایی را در خاک خود نگه دارد باید حیثیت خود را بر باد رفته بداند. ترور یک فرمانده عالی‌رتبه ایرانی که برای سفری رسمی و دیدار با نخست‌وزیر این کشور به بغداد سفر کرده بود و همچنین نایب‌رئیس حشدالشعبی، عراق را بر سر دوراهی حیثیت یا رفتن زیر سلطه آمریکا قرار داده است. از سوی دیگر واشنگتن از سال 2003 به بعد چند تریلیون دلار در عراق هزینه کرده است و اخراجش از این کشور می‌تواند ضربه‌ای سخت بر حیثیت آمریکا بزند. بر همین مبنا برخی می‌گویند برای حفظ خواست و حیثیت هر دو کشور، احتمال دارد اکثریت نیروهای آمریکایی از عراق خارج شوند اما تعدادی از این نیروها در قالب نیروهای ناتو و برای آموزش ارتش عراق در این کشور باقی بمانند تا هم ارتش آمریکا به‌طور تقریبی عراق را ترک کرده باشد و هم ننگ اخراج دامنگیر آمریکا نشود. البته در این حالت نیز ممکن است نیروهای خارج شده به‌طور کامل از خاک عراق خارج نشوند بلکه راهی پایگاه‌های آمریکا در شمال عراق شوند؛ جایی که دولت اقلیم کردستان عراق کنترل آن را در دست دارد.

3- انتقال نیروها به اقلیم کردستان:

اگر دولت بغداد بر اخراج نیروهای آمریکایی اصرار داشته باشد، امکان دارد واشنگتن نیروهای خود را راهی اقلیم کردستان عراق کند. چنین اقدامی هم باعث حفظ بخشی از اهرم فشار آمریکا علیه عراق، ایران و سوریه خواهد شد و هم ضربه حیثیتی به آمریکا را کاهش خواهد داد. در همین رابطه روز گذشته یک منبع آگاه در گفت‌وگو با «بغداد الیوم» اعلام کرده بود هیات‌های نظامی و سیاسی آمریکایی، با نیچروان بارزانی رئیس منطقه کردستان و مسرور بارزانی نخست‌وزیر و معاون او درباره پرونده‌های حضور آمریکا در داخل عراق و منطقه کردستان رایزنی کرده‌اند. بر این اساس آمریکا قصد دارد با هماهنگی با «اربیل» چهار پایگاه نظامی در اقلیم کردستان عراق احداث کند.

4- اخراج کامل از عراق:

آنچه مقامات پارلمانی و دولتی عراق گفته‌اند اصرار بر خروج کامل نظامیان خارجی از کل خاک عراق است. عادل عبدالمهدی که گفته می‌شود حتی پیش از انجام عملیات تروریستی فرودگاه بغداد به دنبال اخراج نیروهای خارجی از کشورش بوده است، هفته گذشته در سفری به منطقه اقلیم کردستان با مقامات اقلیم بر سر این مساله مذاکراتی را انجام داد و نظرش درباره اخراج نیروهای خارجی از سراسر عراق را به اطلاع آنها رساند. دیروز و پس از انتشار اخباری پیرامون ایجاد چهار پایگاه در اقلیم کردستان از سوی آمریکا، عبدالکریم خلف، سخنگوی رسمی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق صراحتا اعلام کرد که «عقب‌نشینی آمریکا از عراق شامل کل خاک کشور از جمله اقلیم کردستان است.»

او گفت: «حضور نیروهای آمریکایی بنابر یادداشتی است که به سازمان ملل و شورای امنیت ارجاع داده شد و در آن درخواست تشکیل ائتلافی برای کمک به نیروهای عراقی در مقابله با داعش داده شده و با این مساله موافقت شده است. بعد از پیروزی بر داعش، عراق درخواست‌هایی را برای خروج این نیروها ارائه کرد. ابراهیم الجعفری، وزیر خارجه سابق عراق در یادداشتی خواهان پایان فعالیت ائتلاف شد و تاکید کرد که عراق هیچ‌گونه تعهد مالی و سیاسی نداده است.»

خلف گفت: «تصمیم اخراج نیروهای خارجی یک تصمیم حاکمیتی است و شامل تمامی خاک عراق از جمله اقلیم کردستان می‌شود چراکه بخشی از عراق است، همان‌طور که اقلیم کردستان هیچ‌مشکلی در این باره ندارد.» شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان با توجه به افزایش فشارها در عراق برای خروج ارتش آمریکا از این کشور در گزارشی اعلام کرد که «خروج از عراق پایانی تحقیرآمیز برای ماموریت طولانی‌مدت ارتش آمریکاست؛ جایی که میلیاردها دلار بر باد رفته است.»