به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، درست یک هفته است که از وقوع باران سیل‌آسا در سیستان‌و‌بلوچستان می‌گذرد و مردم این استان وضعیت سختی را در این زمان پشت‌سر گذاشته‌اند. سیلی که 14 شهرستان و 951 روستا را درگیر کرده و 1100 میلیارد خسارت برای این استان به‌جا گذاشته است. در این شرایط علی‌رغم اینکه امدادرسانی‌ها وضعیت بهتری در پیش گرفته‌اند اما آبگرفتگی همچنان در منازل و جاده‌های برخی روستاها وجود دارد. قطعی برق و آب و بازشدن راه‌های مواصلاتی هم ازجمله مشکلاتی است که مسئولان استانی درحال رفع آن هستند اما این مسائل در مقابل مشکلاتی که آینده این استان را تهدید می‌کند، ناچیز است؛ مشکلاتی که بخش عمده آنها به بازسازی منازل مردم و تخریب‌های زمین کشاورزی استان بازمی‌گردد. درمجموع می‌توان گفت اگرچه آب در مناطق سیل‌زده فروکش کرده و اغلب روستاها از حالت بحرانی خارج شده‌اند، اما مناطقی هم در استان وجود دارند که امدادرسانی در آنجا فقط از طریق بالگرد امکان‌پذیر است. نکته غم‌انگیز ماجرا اینجاست که بسیاری از روستاهای این استان پیش از سیل، از آب لوله‌کشی برخوردار نبوده‌اند و حالا هم چاه‌های آب به دلیل وقوع سیل کاملا از بین رفته‌اند و این مساله مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کرده است.

 تگرگ و رعد در انتظار سیستان و بلوچستان

معمولا این‌گونه است که کسی پیش‌بینی‌ها در حوزه‌های مختلف را جدی نمی‌گیرد و وقتی بلا بر سرمان نازل می‌شود تازه به فکر چاره می‌افتیم. اوضاع سیستان و بلوچستان هم از این مساله مستثنی نبود. وضعیتی که پیش‌بینی‌ها هم درباره آن درست از آب درآمد و سامانه‌های بارشی همان‌گونه که گفته شده بود، سیل‌آسا باریدند؛ باران‌هایی که متوسط 124 میلی‌لیتر بارش برای کل استان و 150 تا 200 میلی‌لیتر در روستاها را به همراه داشت و سیستان و بلوچستان باران یک‌ساله را قریب به 24 ساعت در خود دید. این وضعیت در کنار عدم توسعه‌یافتگی شهرها و با زیرآب رفتن زمین‌های کشاورزی و خانه‌ها قابل پیش‌بینی بود که پیش از وقوع سیل هیچ‌کس به آن توجهی نکرد و شاید حالا فرصتی فراهم شود تا به این استان‌ها هم رسیدگی شود. نزدیک یک هفته از وقوع سیل می‌گذرد اما این پایان بارش‌ها در استان نیست و به گفته صادق ضیاییان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی، سامانه‌های بارشی پراکنده‌ای در هفته آینده در استان خواهیم داشت.

ضیاییان در رابطه با پیش‌بینی هواشناسی استان سیستان و بلوچستان به «فرهیختگان» گفت: «آنچه ما پیش‌بینی کرده بودیم، تقریبا در استان محقق شد، متوسط بارش در استان سیستان و بلوچستان نزدیک به 100 تا 113 میلی‌لیتر در کل یک‌سال زراعی از اول مهر تا آخر شهریور است. به‌طور کلی ما اعلام کرده بودیم متوسط میزان بارش‌ها نزدیک به 120میلی‌لیتر خواهد بود و در شهرستان‌ها هم بالاتر از 150 میلی‌لیتر پیش‌بینی شده بود که دقیقا همان هم محقق شد. اما در هفته آینده امکان وقوع سیل مجدد در سیستان وجود ندارد و در چند روز آینده پدیده خاصی برای استان پیش‌بینی نمی‌کنیم اما در برخی نقاط استان مانند زهک و زابل بارش‌های پراکنده‌ای را در روز یکشنبه خواهیم داشت. با وجود این در روز دوشنبه رگبار باران، رعد و برق و تگرگ را در اغلب نقاط سیستان و بلوچستان پیش‌بینی می‌کنیم. بارش‌ها در این هفته بسیار کم بوده اما به صورت رگباری خواهند آمد. در کنار این وزش باد هم در استان وجود خواهد داشت که البته آن هم چندان مشکل‌ساز نخواهد بود.»

بازسازی منازل؛ اولویت اصلی پس از سیل

بنا به گفته اسلامی، وزیر راه که اخیرا از این منطقه بازدید کرده است، «براساس برآوردهای اولیه میزان خسارت وارد‌شده به راه‌ها، پل‌ها، آبروها و ابنیه فنی راه‌های این استان بالغ بر ۷۰۰میلیارد تومان است. بیش از ۸۰۰ راه روستایی دچار آسیب یا انسداد شده بود که با همت راهداران و با بسیج امکانات و استفاده از ۳۷۵ دستگاه ماشین‌آلات سنگین و نیمه‌سنگین بازگشایی راه‌ها صورت گرفت.»

 در این شرایط اگرچه اولویت اول بازسازی راه‌های مواصلاتی است اما در کنار آن بازسازی منازل هم از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود که این امر هم نیازمند اختصاص اعتبار برای بازسازی مناطق سیل‌زده است. این کار زمانی باید آغاز شود که آب‌ به‌طور کامل در شهرستان‌ها و روستاها فروکش کرده و پس از آن بازسازی منازل آغاز شود. در این راستا با یکی از مسئولان استانی به گفت‌وگو پرداختیم تا آخرین وضعیت را از زبان او جویا شویم.عباسعلی ارجمندی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان سیستان و بلوچستان به تشریح آخرین وضعیت برق و آب و راه‌های مواصلاتی در استان پرداخت و گفت: «از مجموع همه استان‌هایی که در سیل درگیر بودند، 33 استان هنوز با مشکل مواصلاتی روبه‌رو هستند و برق سه روستا هم وصل نشده است اما در باقی استان‌ها مشکلات مخابراتی و راه‌های مواصلاتی حل شده که این رقم در مقایسه با استان‌هایی که همه آنها درگیر شده بودند، واقعا عددی نیست. این روستاها هنوز راه‌های مواصلاتی‌شان بازگشایی نشده است و اگر این اتفاق بیفتد، حتما این مشکل برطرف خواهد شد.

99 روستا هم در بخش آب آشامیدنی با مشکل مواجه هستند که اکثرشان چاه آب داشتند و پس از سیل چاه‌ها کاملا مسدود شده و از بین رفته‌اند، درنتیجه حل این مساله به طول خواهد انجامید، آبرسانی به این روستاها به صورت سیار است و تا مادامی که بتوانیم شبکه‌ها را پایدار کنیم، این شکل ادامه پیدا خواهد کرد و ناچاریم این مسیر را ادامه دهیم. اکنون استان سیستان و بلوچستان با مشکلاتی همچون بسته بودن راه‌ها یا قطع بودن آب و برق روبه‌روست که این مسائل در حال رفع شدن است اما پس از فروکش کردن آب، در حوزه بازسازی با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهیم شد. در این شرایط مردم انتظار خواهند داشت خانه‌هایشان را به شکل ویژه‌ای بسازیم. اکنون درحال رایزنی برای اقلام ساختمانی هستیم، چراکه نگاه ما از این به بعد بر بازسازی خانه‌ها خواهد بود. با بضاعتی که در استان وجود داشت، تلاش ما بر این بود که مجموعه شرایط را برای کمک به مردم استان فراهم کرده و همه دستگاه‌ها را در این زمینه بسیج کنیم تا بتوانیم هرچه سریع‌تر به مردم کمک کنیم.

هم‌اکنون پنج گروه ارزیابی مهندسی از مجموعه لجستیکی سپاه برای بازگشایی راه‌ها درحال اقدام هستند و علاوه‌بر آنها، مجموعه راهداری و حمل‌ونقل پایانه‌ها هم به شکل ویژه‌ای در تلاشند تا هرچه سریع‌تر راه‌ها را باز کنند و روستاها مسیر عادی خود را داشته باشند.

درباره کمک بلاعوضی که باید به مردم استان شود در جلسه‌ای که با حضور آقای روحانی در استان سیستان و بلوچستان برگزار می‌شود، تصمیم‌گیری خواهیم کرد. از گروه‌های امدادی می‌خواهیم حتما با مسئولان مدیریت بحران هماهنگ باشند تا ناهماهنگی در این زمینه صورت نگیرد و از طرفی به مردم هم توصیه می‌کنم به شماره‌حساب هلال‌احمر و کمیته امداد تکیه کنند تا کمک‌ها هرچه سریع‌تر به دست سیل‌زدگان برسد. سبدغذایی، اقلام، پتو و چادرهای مسافراتی، البسه گرم و مواد غذایی ازجمله وسایلی هستند که مردم به آنها نیاز دارند. در کنار این افراد می‌توانند کمک‌های نقدی خود را هم از طریق راه‌های اعلام‌شده به مردم برسانند. در آخر باید بگوییم مشکل جدی وجود ندارد و برای همه مشکلات راه‌ها و تمهیداتی اندیشیده‌ایم تا بتوانیم به‌طور سریع و جدی به مردم خدمت‌رسانی کنیم. مردم ایران در امدادرسانی سنگ‌تمام گذاشته‌ و اقلام زیادی را به استان فرستاده‌اند. در حال تلاش هستیم تا این اقلام را به صورت هدفمند در مناطق روستایی و شهری توزیع کنیم.»

ضرورت توجه به محصولات کشاورزی و زراعی استان

یکی از مسائل مهم در کنار بازسازی منازل روستاییان توجه به خسارت‌های وارد‌شده در حوزه کشاورزی است که باید فکری اساسی برای آن شود. بر این اساس رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان، از خسارت بیش از ۶ هزارمیلیارد ریالی سیل به بخش کشاورزی این استان خبر داده و اعلام کرده است که «عمده خسارت‌ها به بخش کشاورزی در شهرستان‌های چابهار، کنارک، نیکشهر، قصرقند، دلگان، مهرستان، سرباز، بمپور، فنوج، سیب و سوران و خاش بوده که براساس برآورد اولیه؛ میزان خسارت‌ها به بخش کشاورزی ۶۱۳ میلیارد تومان تعیین شده است. بارندگی شدید اخیر در استان باعث طغیان رودخانه‌های محلی و وقوع سیلاب و حجم بالای خسارت به مزارع، باغ‌ها، قنوات، جاده‌های دسترسی به مزارع، تاسیسات آب‌وخاکی، دام و دامپروری، انهار سنتی و کانال‌های آبیاری، بندهای آبخیزداری و استخرهای پرورش ماهی و تاسیسات شیلاتی  شده است.»

اگرچه گروه‌های برآورد خسارت به مناطق روستایی و عشایری سطح استان اعزام شده‌اند، خبرها حکایت از خسارت سنگین سیل به بخش کشاورزی استان دارد، چراکه سیلاب با ورود به باغ‌های میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، بخش عمده‌ای از آنها را تخریب کرده و دامداری‌ها هم خسارت‌های شدیدی در این زمینه دیده‌اند. در همین راستا تلاش کردیم با مجتبی حیدری، از عکاسان مستندسازی که اخیرا به این استان سفر کرده، گفت‌وگو داشته باشیم.

 وقتی به او زنگ زدم، صدای راه‌رفتنش در آب به گوش می‌رسید.  او گفت: «هم‌اکنون که با شما از قصرقند سخن می‌گویم پاهایم در آب است و وضعیت روستا در آبگرفتگی ناشی از سیل چندان مساعد نیست. این روزها شبکه‌های مجازی اخبار زیادی از وضعیت مردم مخابره می‌کنند اما به نظر من مهم‌ترین مشکل مردم زیرآب رفتن زمین‌های کشاورزی و محصولات‌شان است که باید فکر جدی برای آن شود. کمک‌‌رسانی بسیاری از سوی گروه‌های امدادی شده است که به نظر این امر در اولویت نیست. بیشترین مشکل برای مردم از دست دادن کسب‌وکارشان است که تمامی زمین‌هایشان زیر آب رفته است. خیلی از مسیرها بازگشایی شده مانند همین جایی که با شما صحبت می‌کنم تقریبا تراکتور مسیر را باز می‌کند اما در برخی نقاط کاری نمی‌توان کرد، چراکه عمق آب به 1.5 تا 2 متر می‌رسد. متاسفانه مشکلی که در استان‌های محروم وجود دارد، این است که اکنون سیل آمده و این منطقه مورد توجه قرار گرفته است اما بسیاری از این مناطق با محرومیت مواجه هستند. سیستان و بلوچستان ازجمله مناطقی است که مردم مظلومی دارد و نهادهای دولتی باید فکری اساسی برای زمین‌های کشاورزی و مزارع این استان کنند. امدادرسانی‌ها هم در اولویت است اما توجه به وضعیت مردم پس از سیل از نکات مهمی است که نباید آن را فراموش کرد.»

رفت‌و‌آمدها کاش به سیل محدود نباشد

در پایان باید گفت وضعیت بحرانی اگرچه بنا به گفته مسئولان مدیریت بحران استان، روبه اتمام است اما بحران توسعه‌نیافتگی در این استان وجود دارد و باید هرچه سریع‌تر برای آن فکری شود. سیستان و بلوچستان در یک هفته گذشته با ماراتن حضور مسئولان و بازدید آنها از مناطق سیل‌زده روبه‌رو شد. حضوری که پس از تاکید رهبر معظم انقلاب برای یاری رساندن به مناطق محروم استان آغاز شد و مسئولان لشکری و کشوری شامل رئیس مجلس، وزرای نیرو، بهداشت، ارتباطات، راه و شهرسازی بازدید از مناطق سیل‌زده سیستان و بلوچستان را در برنامه‌های خبری خود قرار دادند. رئیس‌جمهور هم بنا بر خبرهای اعلام‌شده امروز (شنبه 28 دی‌ماه) بازدیدی را از این مناطق خواهد داشت. در این شرایط ذکر این نکته ضروری است که ‌ای کاش مسئولان محرومیت این استان را جدی بگیرند و رفت‌وآمدهای آنها تنها محدود به زمان سیل نباشد و همیشه هوای این استان محروم ایران را داشته باشند تا کمی برای توسعه زیربنایی این استان فکری کنند.

* نویسنده: الهه قاسمی، روزنامه‌نگار