انصراف از جشنواره شعر فجر؛ یک نمایش بدون وزن

  به گزارش «فرهیختگان آنلاین»،  سیدمهدی موسوی‌تبار،  روزنامه‌نگار طی یادداشتی در روزنامه «فرهیختگان» نوشت: در روزهای اخیر اسامی تعدادی از شاعران منصرف از چهاردهمین دوره جشنواره شعر فجر منتشر شده است. فارغ از فضای احساسی و عاطفی ایجادشده ناشی از سقوط هواپیما، لازم است درباره این انصراف‌ها توضیحاتی ارائه شود. ساختار جشنواره شعر فجر و شرکت در آن اساسا با جشنواره‌های دیگر متفاوت است. اصلی‌ترین و شاید بتوان گفت تنها شرط اصلی برای حضور در جشنواره شعر فجر، انتشار چاپ اول یک کتاب در سال قبلش است. به‌عبارت دیگر مهم نیست یک شاعر چقدر سابقه کار و چه تعداد آثار چاپ‌شده داشته باشد، تنها شرط حضور در جشنواره، داشتن یک اثر منتشرشده در سال قبل از این واقعه فرهنگی است.

براساس شنیده‌های ما به صورت رسمی و صحیح تاکنون دو نفر از جشنواره شعر فجر انصراف داده‌اند. جویا معروفی و مرتضی لطفی شاعرانی هستند که اثر منتشرشده در سال قبل داشته‌اند و حالا به دلیل آنچه همدردی با مردم داغدار گفته شده، می‌خواهند انصراف دهند و کتاب‌شان مورد داوری قرار نگیرد. گفتنی است براساس اعلام خانه کتاب، سال گذشته حدود 3900 عنوان کتاب شعر چاپ اولی منتشر شده است. به‌عبارت ساده‌تر یعنی 3900 کتاب و احتمالا همین تعداد شاعر به صورت بالقوه در این دوره از جشنواره حضور دارند. این حضور به صورت اتوماتیک‌وار است و انصراف از آن اساسا معنایی ندارد. وقتی هنوز داوری اولیه کتاب‌ها به پایان نرسیده است، این انصراف اصطلاحا محلی از اعراب ندارد.

این نکته تازه درباره کسانی است که کتاب داشته‌اند، آنها که هیچ‌وقت کتاب نداشته‌اند که انصراف‌شان شبیه شوخی است. گفته‌اند هم به‌عنوان مخاطب و هم به‌عنوان صاحب اثر از این جشنواره انصراف می‌دهیم. کسی که کتابی نداشته، چگونه انصراف می‌دهد؟ واقعا این رفتار، احترام به مردم است یا توهین به شعور آنها. چه منتی است که بر سر مردم عزادار می‌گذارند. ادابازی‌ها و تلاش برای دیده شدن را می‌توان بهترین توصیف برای این عمل دانست. اوضاع وقتی بدتر می‌شود که بدانیم یکی از داوران هیات‌علمی پس از اتمام کارش در جشنواره و درحالی که اصلا ارتباطی بین او و جشنواره شعر فجر نبوده، از آن انصراف می‌دهد. گفته می‌شود با این داور حتی تسویه‌حساب هم شده است.

مساله مهم‌تر در این وضعیت دروغ‌هایی است که گفته می‌شود. برخی شاعران از طرف خود فهرستی منتشر کرده‌اند و اسامی افرادی که دل‌شان خواسته هم وارد آن شده است. با یکی از کسانی که اسم‌شان در این فهرست دیده می‌شد، تماس گرفتیم. خانم تکتم حسینی که اسمش در فهرست انصراف‌دهندگان از جشنواره بود، ضمن تکذیب این انصراف، تاکید کرد که به آن خانم شاعری که اسم او را به‌عنوان منصرف از جشنواره شعر منتشر کرده، گفته است که انصرافی نداده، اما ظاهرا اتفاقی نیفتاده است. حتما به جز خانم حسینی شاعران دیگری وجود دارند که روح‌شان هم از انصراف‌شان خبر ندارد. شاعرانی که صرفا از نام‌شان استفاده یا بهتر بگوییم سوءاستفاده شده است.شاعران در تاریخ ایران همیشه موثر و گاه پیشرو بوده‌اند.

فارغ از تقسیم‌بندی کیفی، در میان شاعران، کسانی در طول تاریخ در کنار مردم بوده‌اند و بخشی دیگر با حاکمان که به آنها شاعران درباری گفته می‌شده است. با این دسته‌بندی فعلا کاری نداریم و تاریخ درباره آنها قضاوت خواهد کرد. نکته مهم اما اینجاست که شاعران قرار است چراغی باشند در دست مردم تا جلوی راه‌شان را ببینند. شاعران قرار نیست دنبال‌کننده یک جو یا فضای احساسی باشند. این روزها می‌گذرد و فضا معقول خواهد شد و آن‌وقت می‌شود محاسبه کرد که بیشترین ضرر از این انصراف متوجه چه کسانی خواهد شد. بهتر است یک‌بار دیگر با خودمان تکرار کنیم که شاعران به تعبیر سهراب سپهری وارثان آب و خرد و روشنی هستند.