طی ۲۴ساعت در جنوب استان سیستان و بلوچستان به اندازه یک سال باران بارید
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، واقعا طاقت‌مان طاق شد از این همه خبر بد. چشم‌ها را با اندوه ناشی از خبرهای بد می‌بندیم و دوباره با خبر جدید بدی باز می‌کنیم. آنقدر همه‌چیز به‌سرعت در گذر است که به قول ظریفی اگر تمام آنچه این ایام بر ما گذشت سوژه یک فیلم سینمایی بود و من درحال تماشای آن بر پرده سینما بودم، حتما اواسط پخش فیلم از سالن خارج می‌شدم و به حال کارگردان و تماشاگران آن تاسف می‌خوردم. اما چه کنیم که آنچه بر ما می‌رود جز واقعیت نیست و چه کنیم که جز این نوشتن از نگارنده و خیلی‌دیگر از آدم‌ها بر نمی‌آید. پیرو این اخبار بد، بعد از ترور شهید سلیمانی، بعد از جان باختن تعدادی از مردم کرمان در مراسم تشییع پیکر شهید سلیمانی، بعد از حادثه تلخ و دردناک شهادت مسافران پرواز هواپیمای اوکراینی و خطای پدافندی، حالا خبر سیل در استان سیستانوبلوچستان موجی از نگرانی را به مردم تزریق کرد؛ مردمی که این روزها بیش از هر روز و هر لحظه دیگری تشنه شنیدن اخبار امیدوارکننده‌اند، اما دریغ از یک خبر خوب!
چند روزی است لابه‌لای خبرهای مختلف و پرسروصدای رسانه‌ها گوشه‌چشمی به وقوع سیل و بارش‌های بی‌سابقه در استان سیستان و بلوچستان دارند؛ ماجرایی که حسن آن در اطلاع‌رسانی پیش از واقعه و ضعف آن در امدادرسانی و اقدامات پس از واقعه است. علی‌رغم تمام اطلاع‌رسانی‌ها و آمادگی نسبی نیروها و مسئولان، آنچه از استان سیستان و بلوچستان، خصوصا مناطق جنوبی استان مخابره می‌شود، نشانی از آمادگی ندارد. تا همین الان که من درحال نوشتن هستم، یک نفر در ماجرای سیل جان باخته و خانه و اموال و زمین‌های کشاورزی و محصولات بلوچستانی‌ها زیر آب رفته و خیلی از مردم برای در امان‌ماندن از حجم بالای آب روی درخت‌ها نشسته و ناراحت از آینده و آنچه پیش خواهد آمد به جریان سیل زیر پاهایشان نگاه می‌کنند.
هشدار باران کم‌نظیر در سیستانوبلوچستان
در ماجرای سیل گویا اطلاع‌رسانی‌هایی از قبل صورت گرفته و آمادگی نسبی هم وجود داشته است. خبرها را که مرور می‌کنیم چند روز قبل‌تر از بارش‌های بی‌سابقه و سیل‌آسا در سیستان و بلوچستان اطلاع‌رسانی‌هایی وجود دارد اما خب هرچقدر که جلوتر می‌رویم و امدادرسانی و... را بررسی می‌کنیم، اطلاع‌رسانی‌ها شبیه اطلاع‌رسانی‌های ابتدای سال 98 و ماجرای سیل فراگیر در کشور می‌شود، انگار خیلی کسی به پیش‌بینی‌ها اعتماد ندارد. مصدق گودرزی، کارشناس هواشناسی سیستانوبلوچستان 20 دی ماه در گفت‌وگو با رسانه‌ها خاطرنشان کرد: «از جمعه‌شب تا صبح یکشنبه بارش سنگین تا فو‌ق‌سنگین (سیل‌آسا و شدید) باران، وزش باد شدید، برخی نقاط رگبار و رعدوبرق و بارش تگرگ، همچنین بارش برف در ارتفاعات تفتان پیش‌بینی می‌شود، طوری‌که میزان بارش برای شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز بین۳۰ تا ۵۰ میلیمتر پیش‌بینی می‌شود. همچنین میزان بارش برای زاهدان، میرجاوه، خاش، سراوان، سیب‌سوران و مهرستان ۶۰ تا ۹۰ میلیمتر، در ایرانشهر، بزمان، دلگان، چابهار، نیکشهر، قصرقند، سرباز و کنارک بین ۷۰ تا ۱۲۰ میلیمتر و برای فنوج و شمال‌غرب کنارک بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ و برخی نقاط بیش از ۱۵۰میلیمتر برآورد می‌شود. در پی فعالیت این سامانه بارشی، آبگرفتگی معابر عمومی و سیلاب شهری، طغیان رودخانه‌ها، جاری شدن سیل، لغزندگی جاده‌ها و بالا آمدن آب سدها انتظار می‌رود.»
بارش یک‌ساله در 24 ساعت!
با برخی مردم محلی که در ارتباط با وضعیت استان سیستان و بلوچستان پس از بارش‌های این چند روز اخیر صحبت می‌کنیم، وضعیت را بی‌سابقه می‌دانند و معتقدند حداقل در چند سال اخیر چنین بارشی سابقه نداشته است. پیرو همین ماجرا و در تایید ادعای مردم محلی، محسن حیدری عضو ستاد مدیریت بحران هواشناسی سیستانوبلوچستان با بیان اینکه همانطور که انتظار می‌رفت بیشتر بارندگی‌ها در نواحی مرکزی، غرب و جنوب‌غرب استان است، گفت: «براساس آخرین اطلاعات دریافتی، از ایستگاه‌های مسکوتان نیکشهر ۱۵۰، مومان بالا کنارک 149.5، کهیر کنارک ۱۴۹، رئیس‌آباد سرباز ۱۲۹، شهر بزمان ۱۲۷ شهر کنارک 126.5، دلگان ۱۱۷، بنت نیکشهر ۱۱۵، سورکمب چابهار ۱۱۳، ساربوک قصرقند ۱۰۹، شهر راسک 107.8 و ترشاب خاش 105.5 و کهنوک دهپابید خاش ۱۰۴ میلیمتر باران باریده است. براساس آخرین اطلاعات دریافتی از ۱۵ ایستگاه باران‌سنجی استان بیش از ۱۰۰ میلیمتر باران گزارش شده که معادل بارش‌های یک‌سال زراعی منطقه در بلندمدت است.»
از مدیریت تلفنی تا وعده جبران خسارت‌ها
بعد از وقوع بارش‌ها و احتمال ایجاد مخاطرات جدی برای مردم استان سیستانوبلوچستان، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور در یک تماس تلفنی با استاندار سیستان و بلوچستان و همچنین استاندار هرمزگان خاطرنشان کرد که با بسیج همه امکانات، اقدامات لازم را برای کمک به سیل‌زدگان و پیشگیری از بروز خسارات به منازل و زندگی مردم انجام دهند.مضاف بر جهانگیری، اسماعیل نجار رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هم در واکنش به اتفاقات و مصائب پیش‌آمده در استان سیستان و بلوچستان بعد از بارندگی‌های بی‌سابقه در این استان با بیان این نکته که خسارت سیل‌زدگان جبران خواهد شد، خاطرنشان کرد: «ساکنان ۱۳ شهرستان ایرانشهر، چابهار، خاش، دلگان، زاهدان، سرباز، سراوان، سیب و سوران، فنوج، کنارک، میرجاوه، نیکشهر و هیرمند متاثر از سیل و آبگرفتگی بوده‌اند که نیروهای امدادرسان هلال‌احمر به هزار‌و ۲۴۸ نفر امدادرسانی کرده‌اند و امدادرسانی به سیل‌زدگان با قوت و جدیت از سوی نیروهای یادشده ادامه دارد. بر اثر بارش‌های شدید شبانه‌روز گذشته شاهد سرریز شدن دو سد پیشین و زیردان در جنوب این استان بوده‌ایم که ساکنان پایین‌دست این سدها برای جلوگیری از خطرات احتمالی تخلیه و به محل‌های امن و کم‌خطر منتقل شده‌اند. پس از پایان بارندگی و با فروکش کردن سیلاب گروه‌های ارزیاب در منطقه برای برآورد خسارات اعزام خواهند شد و اکنون اوضاع در مناطق سیل‌زده این استان در کنترل نیروهای دخیل در امر مدیریت بحران و سوانح است.»
مردم از بیم سیل به بالای درخت‌ها رفته‌اند!
همانطور که گفته شد بخش بلوچستان در استان سیستان و بلوچستان محل اصلی وقوع سیلاب‌ها و بارش‌های بی‌سابقه بوده است و مناطقی هم که از آنها به‌عنوان مناطق درگیر و دچار مشکل نام برده می‌شود، تقریبا همگی در همین منطقه بلوچستان قرار دارند. با این حال با مجتبی جهانتیغ از اهالی سیستان و بلوچستان و حاضران در مناطق سیل‌زده گفت‌وگویی داشتیم. او در ارتباط با اتفاقات چند روز اخیر در این استان به «فرهیختگان» گفت: «تقریبا از جمعه بود که خبر بارش‌های سنگین در استان سیستان و بلوچستان رسانه‌ای شد و پیش‌بینی‌هایی نسبت به آن صورت گرفت. این بارش‌ها از سیستان که شمال استان است با میانگین 50 میلیمتر آغاز شد و به سمت بلوچستان با اوج بارندگی 150 میلیمتر رسید. در زاهدان بارندگی‌های عجیب و زیادی بود اما در بعضی مناطق هم در 24 ساعت به اندازه یک‌سال بارندگی اتفاق افتاد. چیزی شبیه بارندگی‌هایی که در بهار امسال در برخی استان‌های دیگر اتفاق افتاده بود. با توجه به همین مسائل پیش‌بینی‌هایی هم برای سیلابی شدن استان انجام شده بود و هشدارهایی هم داده شد.
با این حال مساله‌ای که در حال حاضر وجود دارد، قطع راه‌های ارتباطی در منطقه بلوچستان است. بعضی مناطق مثل زرآباد، چابهار و... راه‌های ارتباطی‌شان قطع شده است. 10 تا پل ارتباطی بوده که استفاده از آنها هم ممکن نیست و اینها یعنی راه‌های زمینی تقریبا همگی قطع شدند و این مساله امدادرسانی را دچار مشکل جدی کرده است و امداد صرفا از راه هوایی ممکن است. برای همین کمبود هلی‌کوپتری که در استان وجود دارد اینجا خودش را نشان داد آن هم استانی با این وسعت بالا، از زاهدان تا چابهار چیزی حدود 700 کیلومتر است، در این بین روستاها و شهرهایی هم هستند که فاصله آنها از یکدیگر زیاد است و جز با هلیکوپتر امکان امدادرسانی به آنها وجود ندارد و هر راهی غیر از این امدادرسانی را کند می‌کند. اما همانطور که گفتم درحال حاضر به دلیل کمبود هلیکوپتر امدادرسانی روند کندی دارد و این اصلی‌ترین مساله مردم بلوچستان است. تا اینجا یک هلیکوپتر از هرمزگان و سه هلیکوپتر هم از هوانیروز و سپاه زاهدان به کمک مردم آمده‌اند. خطوط تلفنی و اینترنتی همگی در برخی مناطق قطع شده که این هم باز روند کمک‌رسانی را کند می‌کند. خیلی از مردم در این مناطق خصوصا مناطق بحرانی روی پشت‌بام‌ها و بلندی‌ها رفته‌اند تا از سیل در امان بمانند!»
بلوچستان درگیر امداد و سیستان در خطر سیلابی‌شدن
این فعال اجتماعی و شهروند سیستان و بلوچستانی در ادامه با اشاره به این نکته که مشکل اصلی فعلی در بلوچستان مساله امدادرسانی و کندی در این ماجراست و سیستان را هم سیل از سمت افغانستان تهدید می‌کند، خاطرنشان کرد: «مساله لایروبی مسیر رودها و... که برای پیشگیری از وقوع سیلاب مطرح می‌شود، اینجا بیشتر متوجه منطقه سیستان است. چون بلوچستان بیشتر دارای رودخانه‌های فصلی است و چون معضل ریزگرد ندارند مسیر رودهای آنها مثل سیستان پر نمی‌شود که خیلی نیاز به لایروبی داشته باشند و مساله و مشکل اصلی آنجا فعلا همان امدادرسانی است. اما سیستان چون هرساله بادهای 120 روزه را تجربه می‌کند، خشکی هامون ماجرای ریزگردها را تشدید می‌کند و مسیر رودخانه‌ها پر می‌شود که نیاز به لایروبی دارد. این مساله‌ای تکراری است و هر سال هم طرح می‌شود، خصوصا در منطقه سیستان که از مسئولان درخواست می‌شود که لایروبی‌ها را انجام دهند و معمولا هم این اتفاق نمی‌افتد. نکته قابل‌تامل دیگر این است که در افغانستان هم بارش‌هایی شبیه بارش‌های استان ما وجود دارد و خطری که سیستان را تهدید می‌کند، سیل ناشی از بارش‌های افغانستان است. همیشه در منطقه سیستان اعتراض به این مساله وجود دارد که چرا لایروبی کافی از مسیرها و انهار صورت نمی‌گیرد.»
بارندگی بی‌سابقه در استان
برای نوشتن از وضعیت موجود در سیستانوبلوچستان با مسئولان استان هم گفت‌وگو کردیم. البته آنچه در سیستان می‌گذرد و تا امروز گذشته است بر کسی پوشیده نیست اما پیرو ماجرای سیل اخیر با عباسعلی ارجمندی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان سیستان و بلوچستان گفت‌وگویی داشتیم که او در این‌باره به «فرهیختگان» گفت: «از جمعه 20دی‌ماه بارش‌های شدیدی به میزان 200میلی‌لیتر در استان سیستانوبلوچستان آغاز شد. این بارش‌ها بخش مرکزی و جنوبی استان را با خود درگیر کرد. پیش از وقوع در این زمینه اطلاع‌رسانی خوبی کردیم تا تلفات جانی نداشته باشیم. در حوزه امدادی توانستیم هزارنفر از مردم گرفتار در سیلاب و 200 دستگاه خودرو گرفتارشده را نجات دهیم. متاسفانه بخش اعظمی از زیرساخت‌های روستایی در این واقعه از بین رفته است، همین امر باعث قطع شدن محورهای ارتباطی در 500 روستا تا الان شده است. قطع برق 130روستا، قطع شبکه توزیع آب آشامیدنی 100 روستا، آسیب شدید به محصولات کشاورزی در شهرستان‌های دلگان، کنارک و چابهار تا اینجا بخشی از مشکلاتی است که پیش‌روی مردم قرار گرفته است. مضاف بر این 20هزار واحد مسکونی در مناطق مرکزی و جنوبی استان دچار تخریب 10 تا 100درصدی شده‌اند. گزارش‌ها درحال جمع‌بندی و تکمیل است تا بتوانیم ارزیابی‌ای از شرایط صورت‌گرفته داشته باشیم و اقدامات لازم در این حوزه را انجام دهیم.»
ضعف زیرساختی در استان را قبول داریم
به هرحال همانطور که می‌دانیم استان سیستانوبلوچستان از مناطق محروم کشور محسوب می‌شود و حتما از لحاظ زیرساختی وضعیت مطلوبی ندارد. این سیل و حوادثی شبیه به آن آیا کمکی به بهبود شرایط در آینده می‌کند؟ ارجمندی در پاسخ به این سوال گفت: «حوزه زیرساختی استان سیستانوبلوچستان چه در نوع مصالح به کار رفته در ساختمان‌ها و چه در مدل زندگی در استان‌ها به‌ویژه روستاها ضعیف است و این ضعف را قبول داریم اما همان‌طوری که در کلیپ‌های منتشرشده از سیل شاهد بودیم، پل‌های بزرگ در استان با توجه به حجم بالای آب خراب نشده‌اند و این یعنی اینکه سازه‌هایی که اخیرا ساخته شده‌اند، وضعیت خوبی دارند. انتظار ما از مجموعه سازمان‌های بالادستی این است که در بخش زیرساخت‌های موردنیاز برای کنترل جریان سیلاب نظیر احداث سدها، ساماندهی رودخانه‌ها و ایجاد تکمیل سیل‌بند و دیوارهای حفاظتی و لایروبی مسیر حرکت آب، مساعدت لازم را نه با دستگاه‌های اجرایی بلکه با مردم صبور و عزیز استان سیستان و بلوچستان داشته باشند. تامین اعتبار در حوزه مقاوم‌سازی بناها و منازل مسکونی و استحکام‌بخشی به مسیل‌های شهری و مطالعه و اجرای طرح جمع‌آوری آب‌های سطحی در حوزه زاهدان و کنارک در دستور کار قطعی قرار گرفته اما این مساله از بضاعت مجموعه شهرداری استان برنمی‌آید و آنها چنین بضاعتی را ندارند که تمامی مسائل خود را حل کنند، بنابراین انتظار ما این است که سازمان‌های بالادستی اقدامات لازم را در این حوزه انجام دهند.»
نیازمند چند پایگاه امدادی هستیم
مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان سیستانوبلوچستان با اشاره به وسعت این استان و نابسامانی در شرایط امدادرسانی گفت: «این استان با توجه به گستردگی زیادی که دارد، آسیب‌های خاص خود را هم دارد و قرار بر این نیست که تنها از حوزه شهر زاهدان امکانات را به دیگر نقاط انتقال دهیم، چراکه چنین امری زمانبر است. مطمئنا مراکز مدیریت بحران را در همه حوزه‌های مختلف به‌طور جداگانه می‌خواهیم. ایجاد پایگاه‌های مدیریتی بحران در چهار نقطه از استان سیستان و بلوچستان ازجمله پیشنهاداتی است که ما در این خصوص ارائه کرده‌ایم و درحال حاضر این پایگاه‌ها وجود ندارند و تمامی امکانات امدادی از مرکز استان به دیگر نقاط ارسال می‌شوند. ما تنها استانی هستیم که در درون خود استان از هواپیما استفاده می‌شود بنابراین مطمئن هستیم اگر بالگردهایی برای عملیات بحران به این منطقه اختصاص دهیم، کار برای ما آسان‌تر شده و امدادرسانی سریع‌تر خواهد شد. همین امروز بالگردی که به مناطق جنوبی استان فرستادیم، دو ساعت زمان برد تا به مقصد برسد که این زمان زیادی است.»
مردم به هشدارها بی‌توجهی کردند
این مقام مسئول در واکنش به این مساله که به دلیل نبود بالگرد بحث امدادی با تاخیر روبه‌روست و در برخی نقاط مردم در روی درختان رفته‌اند تا از سیل در امان بمانند، تاکید کرد: «باید با صراحت صحبت کنیم، اول از همه باید بگویم من به‌عنوان مسئول چه اقدامی در این حوزه انجام داده‌ام که باعث و بانی این مشکل نشوم. از اولین اقداماتی که ما در این حوزه انجام دادیم، اطلاع‌رسانی به مردم از طریق 2700 دهیاری بود. بخش اعظم استان را بخش روستایی تشکیل می‌دهند و ما در این زمینه اطلاع‌رسانی کردیم اما درباره همین تعداد اندکی که شما به آنها اشاره کردید، باید بگویم ما با آنها ارتباط برقرار کردیم و تذکرات را داده بودیم. من با این افراد صحبت کردم و خودشان به من گفتند به ما اعلام شده بود که حجم آب سریع و بسیار بوده اما ما دقت لازم را نداشتیم.»
مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان سیستانوبلوچستان در انتها با اشاره به بحث عدم لایروبی انهار و تشدید وضعیت سیلابی گفت: «باید بگویم در بخش اعظمی از جنوب استان کف نهرها سنگی است و نیازی به لایروبی ندارد، مگر اینکه خروجی اصلی و اولیه آب باشد که در این زمینه هم اقدامات لازم انجام شده بود، چراکه هشدارها قطعی بود و می‌دانستیم باران سیل‌آسا خواهد بود و به همین خاطر کمترین آسیب جانی اتفاق افتاده یا اصلا نیفتاده است. در حوزه سیستان و رودخانه زابل نیز بارندگی‌هایی که در حوزه افغانستان با دبی پایین اتفاق افتاده، خبری خوش برای کشاورزان است که از این نعمت و رحمت الهی باید بیشترین بهره را ببریم.»
سیل سیستانوبلوچستان 6 برابر بزرگ‌تر از سیل گلستان
احمدعلی موهبتی، استاندار سیستان و بلوچستان هم در ادامه پیگیری‌های ما از وضعیت سیل در این استان به «فرهیختگان» گفت: «استان ما در تمامی نقاط با سیل شدید درگیر شده که در برخی نقاط بیشتر و برخی نقاط این مساله کمتر است. بسیاری از راه‌های ارتباطی و مخابراتی در استان قطع شده‌اند و درحال پیگیری هستیم که این موارد را حل کنیم. بارندگی در برخی نقاط به 220 میلی‌لیتر رسیده بود و حجم آب به حدی بالا بود که سدهای ما پر از آب شده‌اند و به‌عنوان مثال 3500 مترمکعب در ثانیه در یک سد آب سرریز شده است. این حجم را اگر با تمام آنچه در استان گلستان ویران کرد و 570 مترمکعب در ثانیه بود، مقایسه کنیم متوجه شدت 6 برابری سرریز آب در سیستان و بلوچستان می‌شویم. تماس‌های مستقیمی با مسئولان ذی‌ربط داشتیم، آنها هم اعلام آمادگی کردند هرگونه کمک اعتباری به استان انجام شود. من هم‌اکنون عازم مناطق سیل‌زده هستم و در صورت نیاز اطلاع‌رسانی لازم را در این زمینه خواهم کرد.»
تغییرات اقلیمی؛ علت بارش‌های سیل‌آسا در سیستان و بلوچستان
وحید پورمرادیان، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سیستان و بلوچستان هم در انتها و در ارتباط با ماجرای سیلاب به «فرهیختگان» گفت: «با وجودی که ما در سیستان و بلوچستان با خشکسالی مواجه هستیم بارندگی‌های شدید در این منطقه باعث طغیان رودخانه‌ها شده است. از لحاظ محیط‌زیستی این بارندگی‌ها با توجه به خشکسالی‌های پیاپی که در این منطقه وجود داشت، اتفاق مثبتی است که آبگرفتگی تالاب و مسیل‌ها می‌تواند به محیط‌زیست و بحث کاهش گردو غبار در منطقه کمک کند. اما بارندگی‌های سیل‌آسا، مثل خشکسالی‌های مداوم از لحاظ اقلیمی اتفاق خوبی نیست. مانند اینکه شما شاهد هستید در اواسط تابستان با تگرگ و باران مواجه می‌شویم و به تناسب آن در وسط زمستان هوا گرم می‌شود که این به محیط‌زیست آسیب می‌رساند.»
و اما نکته آخر
همانطور که در تمام گزارش به این مساله اشاره شد، موضوع اصلی در جریان سیلاب استان سیستانوبلوچستان، آن هم در منطقه بلوچستان ماجرای امدادرسانی، سرعت و امکانات مکفی در این حوزه است. از ساعات ابتدایی ماجرا نیروهای امدادی هلال‌احمر همچون همیشه پای کار بودند و هستند و به کار امدادی مشغولند. با وجود این مساله‌ای که نباید از آن غافل شد، نبود مدیریت در راس هرم مدیریتی هلال‌احمر است؛ نبود مدیریتی که مدت‌هاست بعد از استعفای علی‌اصغر پیوندی مدیر بازداشتی این مجموعه و همچنین بازداشت و استعفای جمعی دیگر از مدیران هلال‌احمر جای خالی آن حس می‌شود و علی‌رغم برگزاری انتخابات شورای‌عالی هلال‌احمر و معرفی گزینه‌های تصدی ریاست هلال‌احمر هنوز رئیس‌جمهور، تصمیم نهایی را در این باره نگرفته است و این نهاد غیردولتی همچنان بدون مدیر به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در شرایطی هستیم که مدیریت شرایط بحرانی و امدادرسانی به‌موقع و درست حداقل انتظاری است که حجم بالایی از آن هم متوجه نهادی همچون هلال‌احمر است، بنابراین این مقدار تعلل در انتخاب رئیس و سروسامان بخشیدن به رویه فعالیتی و مدیریتی آن سوای ضربه به بدنه اجتماعی و اعتماد عمومی هلال‌احمر در روند خدمت‌رسانی‌ها هم اثرگذار خواهد بود. در گفت‌وگویی که با مردم محلی سیستان داشتیم همان یک هلیکوپتر هلال‌احمر و مجاهدت نیروهای این نهاد بخش بزرگی از پروسه خدمت‌رسانی‌ها را تسریع کرد که اگر مدیریت واحدی هم برای هدایت فعالیت‌ها وجود داشت، حتما گشایش‌ها سریع‌تر و مثمر‌ثمر‌تر ادامه پیدا می‌کرد.
مطالب پیشنهادی
