ماجرای تدبیر و شجاعت در ۲۴ ساعت
به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، عملیات انتقام به وقوع پیوست؛ اقدامی که از سوی رهبری انقلاب یک سیلی اولیه توصیف شد. عملیات شهید قاسم سلیمانی با رمز یا زهرا(س) 5 روز بعد از واقعه بامداد 13 دی و دقیقا در همان ساعتی که فرماندهی نیروهای قدس سپاه پاسداران هدف قرار گرفته بود، انجام شد تا پاسخ متناسبی از نظر زمانی به جنایت آمریکایی‌ها باشد. این عملیات هرچند حتی نتوانست جبران‌کننده یک قطره خون فرمانده شهید سپاه پاسداران باشد، همان کسی که رهبری گفتند رفیق عزیز و خوشبخت‌شان بوده و به روح او تعظیم می‌کنند، اما در نوع خود بی‌نظیر و قابل توجه بود، هم به لحاظ تاریخی، هم استراتژیکی و هم سیاسی. از همین منظر «فرهیختگان» در شماره امروز خود ابعاد مختلف این عملیات را مورد بررسی قرار داده است.
چرا پاسخ سپاه عاقلانه و دقیق بود؟
هدف قرار دادن عین‌الاسد از وجوه گوناگونی قابل ارزیابی است و تحلیل‌های مختلفی هم از روز گذشته درباره آن منتشر شده، اما آنچه از همه این تحلیل‌ها را در یک نقطه جمع می‌کند این است که ایران تصمیم عاقلانه و درستی گرفت و با دقت بالا و ملاحظات قابل‌توجهی هم اجرایی شد.
اول : سردار سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی برای مردم ایران، اعم از همه اقشار و گروه‌های سیاسی، ارزش نمادین و استراتژیک داشت، چه آنکه پس از شهادت، جمعیتی بی‌نظیری در اقصی‌نقاط کشور به خیابان‌ها آمدند و به عزاداری پرداختند. به‌واقع باید گفت ترور وی و همراهانش احساسات عمومی و قلوب همه مردم ایران را جریحه‌دار و تشنه انتقام کرد. مطالبه عمومی برای چنین اقدامی نشان از وجود حس تحقیر در میان مردم و نیاز آنها به یک پاسخ کوبنده بود.
دوم: استراتژیست‌ها از کارشناسان داخلی گرفته تا خارجی و حتی آنهایی که درون آمریکا بودند، همگی اذعان داشتند که ایران برای حفظ وجهه ملی خود و اینکه نشان دهد برای حفظ تمامیت ارضی عزم راسخ دارد و نمی‌خواهد بیش از این مورد فشار و لطمه واقع شود، باید در فاصله زمان کوتاهی پاسخی درخور به اقدام تروریستی آمریکا بدهد تا بتواند امنیت خود را حفظ کرده و ثبات آن را تداوم بخشد.
سوم: سردار سپهبد قاسم سلیمانی، آنچنان‌که عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق توضیح داد، به دعوت دولت عراق و برای جلسه‌ای مهم با پرواز رسمی و از مبادی رسمی وارد بغداد شده بود، لذا هدف قرار دادن وی هیچ وجه قانونی و حقوقی نداشت و از همین منظر یک اقدام خلاف قانون و به‌عبارت دقیق‌تر، یک اقدام تروریستی بود که طبق ماده ۲ منشور ملل متحد که موضوع احترام به تمامیت ارضی و استقلال سیاسی و حاکمیت کشورها را مطرح کرده و همچنین طبق بند چهارم این ماده از منشور، که به اصل «منع توسل به‌زور» پرداخته و در بند هفت موضوع عدم مداخله در امور داخلی کشورها را مورد توجه قرار داده، اقدامی خلاف قانون بوده و قابلیت پیگیری حقوقی طبق میثاق حقوق مدنی سیاسی ۱۹۶۶ و همچنین موافقتنامه امنیتی سال ۲۰۰۸ را داشته است. علاوه‌بر این، آنچنان‌که محمدرضا ضیایی‌بیگدلی از اساتید برجسته حقوق درباره آن توضیح می‌دهد: «عملیات مسلحانه نیروهای آمریکایی در خاک عراق «تجاوز» محسوب می‌شود و دولت عراق می‌تواند با کمک نیروهای ایرانی مبادرت به دفاع مشروع علیه آمریکا کند، به‌علاوه این اقدام طبق بند ۲ ماده ۵ اصلاحی اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری مصوب ۲۰۱۰ جنایت محسوب شده و رئیس‌جمهور آمریکا که مستقیما دستور این عملیات را داده است و سایر دست‌اندرکاران آن، جنایتکار بین‌المللی قلمداد می‌شوند.» از این‌رو حق مقابله برای ایران مشروع است.
چهارم: از منظر سیاسی علاوه‌بر ادله‌ای که توضیح می‌دهد عدم واکنش ایران منجر به اقدامات تبعی بسیار سنگین علیه ایران می‌شد، کارشناسان و تصمیم‌گیران همگی می‌دانستند که در آستانه انتخابات ایالات متحده، ترامپ به‌دنبال یک بمب خبری برای پیروزی در انتخابات است و اگر بتواند از این ابزار بهره ببرد یقینا در دولت بعدی خود اقدامات جنایتکارانه خود را تداوم بخشیده و حتی ممکن است به یک جنگ فراگیر علیه ایران بینجامد.
پنجم: نکته قابل‌توجه در اقدام بامداد روز گذشته ایران، این بود که ضربه واردشده به آمریکا نه آنقدر کمرنگ بود که در نگاه مردم داخلی و ناظران منطقه‌ای و جهانی به‌عنوان یک اقدام سست و ناتوان یاد شود و نه آنقدر شدت داشت که مرزهای واکنش طبیعی را درنوردد و ماجرا را به‌گونه‌ای حیثیتی سازد که همه منطقه درگیر یک جنگ تمام‌عیار شوند. هدف قرار دادن عین‌الاسد در داخل عراق به‌عنوان مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین نقطه قابل دسترسی هدف قرار گرفت و آنقدر هم واجد ارزش بود که میان دیگر پایگاه‌های منطقه‌ای آمریکا برجسته و قابل‌توجه به حساب می‌آمد و البته به‌گونه‌ای زده شد که طبق اخبار اولیه به‌سادگی قابل بهره‌برداری نباشد.
ششم: ایران نقطه‌ای از عراق را هدف قرار داد، یعنی همان کشوری که آمریکا در آن طبق قانون پارلمان متجاوز شناخته می‌شد و البته توامان به دلیل جریحه‌دار شدن احساسات عمومی نه‌تنها مخالفتی با اقدام ایران به وجود نمی‌آمد که همراهی و استقبال از آن نیز صورت می‌گرفت.
هفتم: عملیات شهید سلیمانی با اطلاع عراق و شخص نخست‌وزیر این کشور صورت گرفت و از این‌رو دارای یک وجهه قانونی هم بود. علاوه‌بر این، این اطلاع‌رسانی به دولت عراق و هماهنگی با آنها باعث شد هیچ شهروند عراقی در این حادثه (برخلاف تبلیغات رسانه‌های غربی) لطمه نبیند و باب هیچ گلایه‌گذاری یا تبعات امنیتی و سیاسی باز از این منظر باز نشود. علاوه‌بر این اقدام سپاه آنقدر با دقت علمی و عملیاتی بالایی صورت گرفت که تنها منافع آمریکا هدف قرار گرفته و مردم عراق از این لحاظ دچار هیچ‌گونه خسارتی نشوند. ناگفته نماند دیروز برخی هم گفتند که این اطلاع‌رسانی قاعدتا باعث اطلاع آمریکایی‌ها هم شده است و با اطلاع آنها و تخلیه احتمالی پایگاه تعدادی از نیروهای آمریکایی تخلیه شده‌اند و تلفات را آنقدر زیاد نکرده که از حد و مرز یک واکنش فراتر رود.
هشتم: آمریکایی‌ها همین چند روز پیش از این پایگاه به‌عنوان مهم‌ترین و پیشرفته‌ترین پایگاه خود در عراق نام بردند و حتی ترامپ گفت اگر هزینه آن را بدهند ما حاضریم از عراق خارج شویم. علاوه‌بر آن، این پایگاه همان پایگاهی است که سال گذشته ترامپ در آن حضور یافت و سخنرانی کرد، البته بدون اطلاع و اجازه دولت مرکزی عراق. هدف قرار دادن این پایگاه از این منظر هم یک تاثیر روحی و روانی سنگین و بالاتری برای آمریکایی‌ها داشت و از این لحاظ هم انتخاب دقیقی به‌نظر می‌رسد.
نهم: آنچنان‌که پمپئو ادعا می‌کرد، واکنش ایران معادل بود با هدف قرار گرفتن دوباره مقامات ارشد ایرانی، اما هماهنگی‌های دقیقی در اقدام ایران صورت گرفت به این شکل که همزمان با هدف قرار گرفتن عین‌الاسد و همچنین تا ساعاتی بعد، مقامات ارشد سپاه در فضای آزاد در حال تدفین پیکر مطهر حاج‌قاسم سلیمانی بودند و علاوه‌بر آن رهبر انقلاب نیز در همان مکان همیشگی در دیدار با مردم و البته این‌بار با پخش مستقیم تلویزیونی و رادیویی، سخنرانی کردند و نشان دادند که یک برنامه‌ریزی دقیق برای شکستن ابهت آمریکا در ایران صورت گرفته است.
نسخه ارتقایافته‌ای از خودباوری رو شد:
تجربه جدید برای تمام تاریخ
حمله بامداد روز چهارشنبه به پایگاه نظامی عین‌الاسد در غرب بغداد، حتی با فرض اینکه تلفات سنگین و بی‌سابقه‌ای از آمریکایی‌ها نگرفته باشد و حتی با فرض بسیار کمرنگ اینکه پاسخ داده شود، دارای یک وجه مهم تاریخی و غیرقابل انکار است، از این منظر که تاکنون یعنی از جنگ جهانی دوم تا همین دیروز، کسی جرات نداشته به این شکل با آمریکا سرشاخ شود و این‌گونه به این کشور و منافعش ضربه وارد کند.اجازه دهید جسورانه سخن بگوییم. هژمونی آمریکا و ابرقدرت بودن آن برای عده‌ای در دنیا قابل انکار نیست. قیاس بودجه نظامی این کشور با دیگر کشورها ازجمله ایران، تعداد و کیفیت تجهیزات نظامی و حضور و نفوذ بالای ایالات متحده در کشورهای مختلف از ژاپن گرفته تا عربستان‌سعودی، قطر و امارات و حتی کشورهای اروپایی مانند آلمان گویای این است که کسی در جهان از این منظر امکان مقابله با آمریکا حداقل روی کاغذ را ندارد.
اگر به تاریخ جنگ‌های جهانی و بعد از آن مراجعه کنیم، خواهیم دید نه‌تنها در خاک ایالات متحده بهدلیل بعد مسافت یا هر مساله دیگر که در پایگاه‌های نظامی و غیرنظامی این کشور در هیچ‌کجای جهان پیش نیامده بود کشوری به آمریکا حمله کند، به‌صورت رسمی مسئولیت آن را بپذیرد و حتی بعد از آن تهدید کند که اگر پاسخ دهید، با واکنش سخت‌تری مواجه خواهید شد. این مساله در خاورمیانه البته به‌صورت اگزجره در جریان بوده است، چنان‌که یا کشورهای منطقه از بنیان سرسپرده و در اختیار آمریکایی‌ها بوده و هستند مثل امارات، عربستان و بحرین یا مانند افغانستان و عراق آنچنان مورد حمله آمریکا قرار گرفته‌اند که راهی جز تبعیت نداشته‌اند.حالا اما یک اتفاق تاریخی رخ داده و آن بحث جسورانه هم مربوط به همین است.
در طول تاریخ صرفا جمهوری اسلامی ایران است که توانسته این بازی و قاعده غالب‌شده به جهان را بشکند. ناگفته نماند این مساله برای ایران قبل انقلاب هم نیست و صرفا برای سال 1357 به بعد است، چراکه همه می‌دانند قبل از انقلاب اسلامی، دولت‌های مختلف ایران صرفا مامور اجرای فرامین آمریکایی‌ها بودند و نه چیزی بیشتر و حتی کسانی هم که به مخالفت برمی‌خاستند و اندکی موفقیت به دست می‌آوردند مانند دولت مصدق، آنچنان منکوب می‌شدند که تا سالیان دراز در کسی یارای ایستادگی و مخالفت با آمریکا و دست‌نشانده‌های آن وجود نداشت.در ایران بعد از سال 57 اما به برکت انقلاب اسلامی روحیه‌ای در میان مردم پدید آمد که هنگام صحبت درباره آمریکا، گویی از یک کشور کاملا معمولی و حتی دست‌پایین سخن گفته می‌شود.
مردم آنچنان مرگ بر آمریکا می‌گویند و آنچنان به این عبارت اعتقاد دارند که به تحقیق، برای جوامع مختلف از کشورهای دیگر به‌هیچ‌عنوان باورکردنی نیست. این جسارت و بی‌باکی و بحث نترسیدن از هیمنه آمریکا برای اولین‌بار در تاریخ و بعد از سرنگونی شاه در سال 58 و با تسخیر لانه جاسوسی رخ داد. البته متولدان دهه 50 و 60 شاید امروز و بعد از زدن پایگاه آمریکایی عین‌الاسد باشد که برای اولین‌بار با تمام وجودشان حس کرده‌اند می‌شود جسارت داشت و یک ابرقدرت را زد! اگر از دستگیری چندباره ملوانان نیروی دریایی آمریکا و انگلیس چشم‌پوشی کنیم، دومین‌باری که آمریکایی‌ها هدف قرار گرفتند و آن‌هم در تاریخ ثبت شد همین چندماه پیش بود که یک فروند هواپیمای جاسوسی فوق‌مدرن آمریکا در بندرعباس ساقط شد و کسی نتوانست به آن پاسخی بدهد. ولی این‌بار ماجرا کاملا متفاوت است، هدف قرار دادن منافع آمریکا نه با یک یا چند گلوله که با بیست‌وچند موشک، ارائه نسخه ارتقایافته‌ای از خودباوری است که انقلاب اسلامی در دهه چهارم خود از آن رونمایی می‌کند و لازم است مجددا تاکید شود که این خودباوری تنها حاصل اعتقاد به یک مکتب منحصربه‌فرد در جهان است و لاغیر، مکتبی که همزمان غیرت، شجاعت و البته عقلانیت و تدبیر را در مردم این کشور پرورش داده است.
آمریکا از حسکه سوریه هم می‌رود
برخلاف اظهارنظرهای مقامات آمریکایی، این کشور در حال جابه‌جایی گسترده نیروهایش از ترس پاسخ‌های آتی محور مقاومت است. روز گذشته خبرگزاری رسمی سوریه اعلام کرد که نیروهای آمریکایی پایگاه خراب‌الجیر در نزدیکی مرزهای سوریه و عراق را تخلیه کردند. به گزارش ایسنا، نیروهای آمریکایی این پایگاه غیرقانونی را که در منطقه المالکیه نزدیک نوار مرزی سوریه، عراق و ترکیه است پس از ۶ ماه از حضورشان در شمال شرق حسکه خالی کردند.
به گفته منابع خروج نیروهای آمریکایی از این پایگاه به شکل نهایی از روز چهارشنبه آغاز شده و ۴۰ کامیون حامل تجهیزات نظامی و خودروهای زرهی خارج شدند و به‌منظور فراهم کردن زمینه برای عقب‌نشینی به عراق به روستای السویریه در نزدیکی گذرگاه الولید منتقل شدند. در همین راستا منابع محلی در حسکه گفتند ۵۰ کامیون حامل تجهیزات نظامی و لجستیک پایگاه‌شان را در شهر الشدادی ترک کرده و از طریق مسیر شرقی که به شرق حسکه متصل می‌شود به شمال سوریه رفتند تا از این کشور به اراضی عراق عقب‌نشینی کنند. همچنین شبکه المیادین به نقل از برخی منابع اعلام کرد اقدام آمریکا به معنای عقب‌نشینی نیست، بلکه اقدامی پیشگیرانه در حمایت از نیروهایش در مقابل هرگونه عملیات احتمالی است. در همین راستا، خبرنگار روسیاالیوم در دمشق اعلام کرد اخباری از آغاز خروج نیروهای آمریکایی از میدان نفتی العمر در شمال سوریه و میدان گازی کونیکو در حومه دیرالزور وجود دارد. به گفته منابع این نیروها به پایگاه الشدادی در حومه جنوبی حسکه منتقل می‌شوند.
ابعاد اهمیت نظامی عملیات «شهید قاسم سلیمانی»
مهم‌ترین وجه عملیات موشکی «شهید قاسم سلیمانی» در بامداد دیروز علیه مواضع سنتکام را باید این موضوع دانست که بیش از هرچیز حیثیت آمریکا موشک‌باران شد؛ عملیاتی که طی آن سپاه دو مورد از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی ایالات متحده را در آن هدف قرار داد و بار دیگر هیمنه پوشالی آمریکا را خرد کرد.اتفاقی که البته چندماه پیش و در پی تجاوز پهپاد فوق‌پیشرفته گلوبال‌هاوک به آسمان ایران یک‌بار دیگر هم افتاد و تاریخ‌ساز شد. این‌بار اما سطح و اندازه پاسخ ایران به خطای آمریکایی‌ها بسیار فراتر از قبل بود. نیروی هوافضای سپاه پاسداران بامداد چهارشنبه برای نخستین‌بار در طول تاریخ انقلاب دو پایگاه حیثیتی ایالات متحده که مهم‌ترین دارایی‌های راهبردی آمریکا در خاورمیانه محسوب می‌شدند را زیر ضرب موشک‌های بالستیک خود گرفتند. این عملیات از چند منظر حائز اهمیت بود:
نخست؛ ارزش استراتژیک اهداف تعیین‌شده
پایگاه هوایی عین‌الاسد در ۱۰۸ کیلومتری غرب «الرمادی» و محلی که عملیات ترور سردار سلیمانی از آن اجرایی شد، نخستین موضعی بود که درهم کوبیده شد. عین‌الاسد یک شهر نظامی با وسعت 50 کیلومترمربع است که صدها تاسیسات و قرارگاه نظامی و ده‌ها فروند هواپیما و بالگرد و پهپاد در آن وجود دارد. پایگاهی که بهدلیل گستره و نقش راهبردی‌اش در فعالیت‌های نظامی آمریکایی‌ها در عراق، از آن تحت‌عنوان پایتخت آمریکا در عراق یاد می‌شود و به همین واسطه و اطمینان نظامیان این کشور از امنیت آن، آمریکایی‌ها از روز جمعه بخش عمده‌ای از دارایی‌های حساس و نیروهای خود را از پایگاه‌های دیگر تخلیه و در آن تجمیع کردند. ساخت این پایگاه هوایی که بزرگ‌ترین پایگاه آمریکایی‌ها در عراق محسوب می‌شود، حدود هفت‌سال به طول انجامیده و در آن، علاوه‌بر نگهداری تجهیزات پیشرفته آمریکایی، امکاناتی نظیر واحد مسکونی، مجتمع‌های تجاری، رستوران، سینما، کافی‌شاپ و... نیز وجود داشت، لذا آمریکایی‌ها این پایگاه را به یک شهرک تبدیل کرده بودند تا نیروهای آنها از لحاظ امکانات جانبی نیز تامین باشند.
سال 2006، خبرنگار بی‌بی‌سی که درون این پایگاه رفته بود، آن را چنین توصیف کرد: «قسمتی از پایگاه که برای آمریکایی‌ها بود، وضعیت بهتری داشت و آسفالت‌ها سالم‌تر بود. آنها تلاش کرده بودند آنجا را مثل یک منطقه حومه‌نشین آمریکا دربیاورند... برای اینکه سربازان دیوانه نشوند، آنجا رستوران، سینما، کافی‌شاپ هم هست... هیچ‌چیز حتی آب سربازان آمریکایی مستقر در عین‌الاسد هم از عراق نیست و تمام آن از آمریکا می‌آید.»
عین‌الاسد پایگاهی است که دونالد ترامپ سال گذشته بدون اطلاع دولت عراق وارد آن شد و ایران را تهدید کرد. رئیس‌جمهور آمریکا چند روز قبل درباره این پایگاه گفته بود ایالت متحده آمریکا یک پایگاه بسیار ویژه و گران‌قیمت در عراق ساخته است که بیلیون‌ها دلار هزینه برای این کشور داشته است و بهدلیل اینکه هزینه‌های هنگفتی را در این پایگاه کرده‌ایم، لذا هرگز این پایگاه را ترک نخواهیم کرد، مگر اینکه عراقی‌ها هزینه آن را به ما بدهند.
برخی از برآوردها حاکی از آن است که هنگام این حمله بیش از ۱۵۰۰ آمریکایی در آن حاضر بوده‌اند و همین موضوع تلفات قابل‌توجه نیروهای آمریکایی را قطعی کرده است؛ تلفاتی که اگرچه هنوز جزئیات دقیقی از آن منتشر نشده، اما گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که دست‌کم 80 جنازه روی دست نظامیان آمریکایی گذاشته است. فارغ از تعداد کشته‌ها اما به‌نظر می‌رسد انهدام تجهیزات کنترلی مدرن موجود در این پایگاه که آمریکایی‌ها کنترل هوایی عراق را با بهره‌گیری از آنها در اختیار داشتند حالا زمینه را برای عملیات‌های بعدی از سوی سایر گروه‌های مقاومت فراهم آورده است؛ عملیات‌هایی که تصور آنها حالا به کابوسی برای نیروهای آمریکایی در منطقه تبدیل شده است.
پایگاه اربیل در منطقه کردستان عراق دومین هدفی بود که شکار موشک‌های بالستیک نیروی هوافضای سپاه شد؛ پایگاهی که محل تجمع تجهیزات کنترل، شنود، رادار و جنگ الکترونیک ارتش آمریکا در عراق بود و به‌واسطه تنوع سیستم‌های جاسوسی، به‌نوعی چشم و گوش آمریکا در منطقه به‌شمار می‌آید. مجموعه این موارد باعث شده فاکس‌نیوز به‌عنوان یکی از نزدیک‌ترین رسانه‌های آمریکایی به سیاست‌های ترامپ و جمهوری‌خواهان، اقرار کند که «ایران هدف‌های آسان‌تری هم داشت، اما سخت‌ترین هدف را انتخاب کرد که پیام‌های مهمی دارد»، پیام‌هایی که از انفعال مقامات واشنگتن در ساعات اولیه به‌نظر می‌رسد تا حد زیادی فهم شده باشد.
دوم؛ زمان‌بندی عملیات
انتخاب ساعت 1:30 بامداد برای فرود آمدن موشک‌های مرگبار سپاه بر سر نیروهای سنتکام، انتخابی معنادار و برنامه‌ریزی‌شده بود. وعده صادق مقامات ایرانی درخصوص انتقام از آمریکا درست زمانی محقق شد که سردار سلیمانی و همراهانش در آن به شهادت رسیده بودند. انتقام خون حاج‌قاسم همچنین در شرایطی از نیروهای سنتکام گرفته شد که پیکر او هنوز در خاک آرام نگرفته و مراسم خاکسپاری هنوز به اتمام نرسیده بود. این موضوع بیش از هرچیز نشان از جدیت ایران در موضعی داشت که بی‌توجه به خط‌ونشان آمریکایی‌ها درخصوص واکنش متقابل تهران، بارها توسط مقامات ارشد سیاسی و نظامی کشور اعلام شده بود.
سوم؛ کیفیت عملیات
عملیات «شهید قاسم سلیمانی» در شرایطی با موفقیت به انجام رسید که نظامیان آمریکایی در آماده‌باش کامل به‌سر می‌بردند. با این حال پدافند هوایی و سامانه‌های دفاعی آنها از هرگونه عکس‌العملی عاجز ماندند و نتوانستند موشک‌های مهاجم را مورد اصابت قرار دهند و تقریبا همه موشک‌های شلیک‌شده به هدف اصابت کرد. یکی از دلایل برشمرده شده برای این موضوع سرعت بسیار بالای موشک‌های فاتح 313 است که منهدم‌کردن آن را سخت می‌کند. در امان ماندن موشک‌های قیام از تیررس سامانه‌های دفاعی ارتش آمریکا اما حکایت دیگری داشت. براساس برآوردهای موجود، این موشک‌ها در عملیات «شهید قاسم سلیمانی» از سامانه مختل‌کننده رادار برخوردار بوده و مجهز به کلاهک‌های بارانی بودند. این برای اولین‌بار است که این دو مولفه در موشک قیام علیه اهداف عملیاتی به‌کار گرفته می‌شود. سپاه پاسداران در حملات گذشته علیه تروریست‌های داعش در سوریه نیز از موشک قیام استفاده کرده بود که بهدلیل متمرکز بودن اهداف در آن دو عملیات، موشک‌ها به کلاهک منفرد مجهز بودند ولی در عملیات اخیر بهدلیل گسترده بودن هدف از کلاهک‌های بارانی استفاده شده و به همین دلیل ده‌ها انفجار در پایگاه مورد هدف صورت گرفت.
چهارم: موشک‌های به‌کار رفته این عملیات
در جریان این حمله طبق معمول یگان‌های موشکی زمین‌به‌زمین سپاه در نوک پیکان تهاجم بودند. سپاه در این عملیات از دو موشک رادارگریز فاتح 313 با برد 500 کیلومتر و قیام با برد 800 کیلومتر استفاده کرد. فاتح 313 در حقیقت نسل جدیدی از خانواده موشک‌های فاتح۱۱۰ محسوب می‌شود که ضمن داشتن خطای کمتر از 10متر و قابلیت هدایت تا لحظه پایانی اصابت، در آن علاوه‌بر سبک‌سازی بدنه، نسل پیشرفته‌ای از پیشرانه‌های سوخت جامد، مرکب و سنسور -که با دانش بومی طراحی‌شده- نیز به‌کار گرفته شده است. فاتح 313 از سری موشک‌های نقطه‌زن نیروی هوافضای سپاه به شمار می‌آید که نسل‌های پایین‌تر آن دو سال پیش در حمله به مواضع داعش به‌کار گرفته شد. قیام نیز اولین موشک بدون بالک ایرانی با سوخت مایع است که در رده میان‌برد طراحی شده و آن را حاصل ۲۵ سال تلاش و تجربه کشور در زمینه موشک‌های سوخت مایع بالستیک می‌دانند. به گفته مسئولان دفاعی، ایده اولیه این موشک را شهید حسن طهرانی‌مقدم به صنعت داد تا موشکی با برد متوسط مخصوص پایگاه‌های آمریکایی مستقر در اطراف ایران شکل بگیرد و ساخته شود.
تفاوت کشورهای منطقه با استکبار
در بیانات روز گذشته رهبر معظم انقلاب در جمع مردم قم، ایشان به نکته‌ای اشاره کردند که تلویحا می‌توان از آن به چرایی آخرین سفر سردار سلیمانی به عراق پی برد. ایشان یکی از وظایف مردم در شرایط کنونی را آگاهی از نقشه دشمن و شیوه‌های مقابله با آن برشمردند و با تاکید بر اینکه دشمن عبارت از آمریکا، رژیم صهیونیستی و مجموعه‌ای از کمپانی‌ها و غارتگران و ستمگران دنیا تحت عنوان دستگاه استکبار است، فرمودند: «برخی دولت‌های داخل یا خارج منطقه را تا زمانی که حرکتی در خدمت دشمن انجام نداده باشند، نباید جزء دشمن قلمداد کرد.» رهبر انقلاب به نام این کشورها اشاره‌ای نکردند اما مشخص است که در منطقه غرب آسیا، هیچ‌کشوری به اندازه عربستان سعودی سیاست‌خارجی تهاجمی علیه ایران نداشته است. آیت‌الله خامنه‌ای با وجود تقریبا چهاردهه تقابل رژیم سعودی با ایران، این کشور را از لیست دشمنان -البته تا زمانی که حرکتی در خدمت دشمن انجام نداده باشند- خارج دانستند. اینکه چه اتفاقی افتاده است که سعودی‌ها جزء دشمنان ایران به شمار نمی‌روند، به تحرکات چند ماه گذشته آنها برای کاهش تنش با ایران بازمی‌گردد. حاکمان جوان و بی‌تجربه سعودی، پس از پاسخ قاطع انصارالله در هدف قرار دادن تاسیسات نفتی آرامکو که منجر به کاهش پنج میلیون بشکه‌ای تولید نفت سعودی شد و همچنین سطح پاسخ ایران به توقیف کشتی نفتکشش، تا حدودی با وزن اثرگذاری ریاض در تحولات منطقه‌ای و هزینه‌های ماجراجویی‌های چند‌ساله‌شان آشنا شدند. آینده نه‌چندان روشن در یمن و شکست‌های منطقه‌ای به‌ویژه در عراق و سوریه، مقدمات درخواست ریاض از عراق و پاکستان را برای ایفای نقش میانجی‌گری با تهران فراهم کرد.
یک منبع آگاه در این باره به «فرهیختگان» گفت: «سعودی‌ها به‌خوبی می‌دانستند که پیش‌شرط هرگونه مذاکره و بهبود روابط با ایران، پایان دادن به جنگ یمن است. آنها در نامه‌ای که از طریق عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق به تهران ارسال کرده‌اند، ضمن موافقت با پایان تجاوزشان به یمن، به تهران اعلام کردند که موافق سیاست‌های تهاجمی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا علیه ایران نیستند و در این زمینه با او همکاری نخواهند کرد. سعودی‌ها بر همین اساس خواستار بهبود روابط با تهران شده بودند.»
پذیرش واقعیات منطقه‌ای از سوی سعودی‌ها، باعث شد در ایران نیز نهادهای تصمیم‌گیر پاسخی واقعی برای طرف سعودی تنظیم کنند. در اهمیت این پاسخ و سطح آمادگی تهران برای کاهش تنش همین بس که سردار سپهبد قاسم سلیمانی برای ارائه پاسخ به نخست‌وزیر عراق، به بغداد سفر کرد. جنایت آمریکا در هدف قرار دادن سردار سلیمانی که با همکاری رژیم صهیونیستی صورت گرفت، مانع از رسیدن پاسخ ایران به طرف سعودی شد اما با این حال این مساله تغییری در آمادگی سعودی‌ها برای تنظیم سطح مطالبات‌شان با توان‌شان در منطقه ایجاد نمی‌کند. بر همین اساس نیز رهبر انقلاب به این کشورها این پیام را ارسال کردند تا زمانی که حرکتی در خدمت دشمن (آمریکا، رژیم صهیونیستی و مجموعه‌ای از کمپانی‌ها و غارتگران و ستمگران دنیا) انجام ندهند، دشمن به حساب نمی‌آیند. پاسخ بامداد چهارشنبه ایران به آمریکا، بیش از قبل می‌تواند سعودی‌ها را برای کاهش تنش با ایران مصمم کند.
هادی محمدی، تحلیلگر مسائل راهبردی:
عین‌الاسد محلی برای محافظت از سطوح فرماندهی داعش بود
پایگاه عین‌الاسد یکی از چندین پایگاه مهم آمریکایی‌ها در عراق و دومین پایگاه بزرگ آنها در این کشور است که از آن به‌عنوان مرکز فرماندهی، عملیات، رهگیری، تجسس و ماموریت‌های دیگر نیروهای آمریکایی در عراق یاد می‌شود. این پایگاه از لحاظ امکانات فرودگاهی، دارای امکان فرود هواپیمای سنگین جنگی است و از جهتی دیگر قریب به نیمی از نیروهای آمریکایی را در خود جای داده است.این پایگاه بخش‌های مختلفی دارد که بخشی از نیروهای ائتلاف آمریکایی که به اصطلاح برای مبارزه با داعش در عراق حضور داشتند نیز در آن مستقر بودند. همچنین بخش‌های مربوط به فرماندهی و هماهنگی‌های نیروهای آمریکایی در این پایگاه است.
جنبه دیگر اهمیت عین‌الاسد مربوط به نگهداری از سطوح فرماندهی نیروهای داعشی در آن است. نیروهایی که از داخل عراق-اقلیم کردستان– در اختیار آمریکایی‌ها قرار گرفتند یا از طریق بازمانده‌های داعشی‌ها از سوریه به عراق منتقل شدند تا پرده دوم آشوب‌سازی آمریکایی‌ها در عراق را عملیاتی کنند.بخش دیگری از این پایگاه به آموزش جریان‌های نظامی از عشایر اهل‌سنت استان الانبار اختصاص داده شده که آمریکایی‌ها در سال‌های گذشته چند هزار نیرو را در آن آموزش دادند و اکنون شماری از آنها را در همین پایگاه نگهداری می‌کنند. از این نظر باید گفت مجموعه‌ای از امکانات اصلی آمریکایی‌ها در این پایگاه- در غرب استان الانبار- قرار دارد و درواقع آمریکایی‌ها برای آینده عراق و مهندسی آن و حتی مساله تجزیه این کشور روی آن حساب ویژه‌ای باز می‌کنند.بعد دیگر اهمیت عین‌الاسد ناظر به تعداد هواپیماها و جنگ‌افزارهایی– اعم از مهمات، موشک، هواپیماها و هلی‌کوپترهای جنگی آمریکایی- است که به شکل قابل‌توجهی در این پایگاه مستقر هستند.
آمریکایی‌ها این پایگاه را جزء اساسی‌ترین پایگاه‌های خودشان مطرح می‌کنند که بالاتر از تراز بسیاری از پایگاه‌های آنها در سطح منطقه است.این پایگاه به دلیل نقش موثری که در اقدام تروریستی پنتاگون علیه شهدای ما در فرودگاه بغداد داشت، هدف سیلی اول انتقام ایران قرار گرفت و براساس گزارش‌های موجود، با توجه به اینکه اهداف متعددی در آن هدف قرار گرفته‌شده، تلفات فراوانی را به لحاظ تجهیزات و عدوات و امکانات و نیروهای آمریکایی حاضر در آن متحمل شده است.پایگاه دیگری که در اربیل مورد حمله قرار گرفت، یکی از پایگاه‌های جاسوسی آمریکا و یکی از مراکز اصلی استقرار نیروهای این کشور در اربیل است که عقبه جدی آنها در اقلیم کردستان محسوب می‌شود. در این پایگاه امکانات تجسسی گسترده‌ای برای رهگیری موشک‌های ایرانی و جاسوسی از داخل ایران مستقر بوده که توسط موشک‌های سپاه دچار اختلال جدی شده است.نکته جالب اینکه به‌رغم همه خسارات به بار آمده برای نیروهای آمریکایی، غربی‌ها تلاش دارند ضمن متوقف کردن موج حملات احتمالی، تنش فعلی را در همین‌جا متوقف کرده و در عوض، زمینه‌های اقدامات بعدی خود را از طریق جریان‌های رسانه‌ای فراهم کنند.یک جنگ روانی بسیار گسترده از طرف امپراتوری رسانه‌ای غربی، انگلیسی و متحدان عربی همانند سعودی و حتی قطر با شیطنت ویژه در شبکه الجزیره درحال انجام است که در خلال آن تلاش می‌شود توان موشکی ایران و عملیات سپاه در عین‌الاسد کوچک، بی‌ارزش، ناکارآمد و غیرموثر جلوه داده شود.
انتقام سخت کجا و چگونه؟
در دقایق ابتدایی پاسخ ایران به جنایت آمریکایی‌ها، بسیاری از مردم ایران و منطقه و همچنین تحلیلگران نظامی، در شبکه‌های اجتماعی، واکنش ایران را همان «انتقام سخت» وعده داده شده توسط رهبر انقلاب اسلامی و فرماندهان نظامی تعبیر کردند. ساعاتی بعد از عملیات ایران، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فرمانده کل قوا در دیدار مردم قم، پاسخ موشکی ایران را جدا از انتقام سخت دانستند. ایشان به‌صراحت اعلام کردند این حمله تنها «سیلی به آنها[آمریکا]» بوده و «بحث انتقام بحث دیگری است.» رهبر انقلاب تاکید کردند که «در مقام مقابله، این اقدامات نظامی به این شکل کفایت نمی‌کند بلکه باید حضور فسادبرانگیز آمریکا در منطقه تمام شود.» معنای بیانات رهبر انقلاب این است که حمله موشکی به پایگاه‌های نیروهای آمریکایی در عین الاسد و اربیل انتقام سخت نبوده، بلکه از آن می‌توان به‌عنوان ناقوس آغاز فرآیند انتقام سخت یاد کرد. این حمله که گفته می‌شود رهبر انقلاب اسلامی شخصا بر انجام آن نظارت داشته‌اند، با وجود گستردگی و اهمیت نظامی و اثراتش، در اصطلاح نظامی ایران به‌مثابه «آتش‌باری» قبل از حمله به حساب می‌آید. آتش‌باری زمانی اتفاق می‌افتد که نیروهای نظامی قبل از آغاز تهاجم، با موشک و توپخانه مراکز فرماندهی و پایگاه‌های دشمن را مورد حمله قرار می‌دهند و سپس تهاجم سراسری ضد دشمن را آغاز می‌کنند.اما قرار است پس از پاسخ ایران که فعلا یک جنبه آن عملیاتی شده، چه اتفاقی در منطقه بیفتد؟
پیام رهبر انقلاب در پی شهادت سردار سلیمانی و تاکید ایشان بر اینکه شهید «سلیمانی چهره بین‌المللی مقاومت است و همه دلبستگان مقاومت خونخواه اویند» حکایت از آن داشت که فرماندهی محور مقاومت قصد دارد آمریکایی‌ها را به دست خود مردم کشورهایی که پایگاه‌های نظامی آمریکا در آنها واقع شده است، به سزای جنایتش برساند. البته پیش از واکنش آنها، ایران به گروه‌های محور مقاومت پیام را داده بود که باید نخستین ضربه به آمریکا از تهران به آمریکایی‌ها زده شود. به همین دلیل هم روز سه‌شنبه، محمد محیی سخنگوی گردان‌های حزب‌الله عراق در گفتوگو با پایگاه خبری النشره گفت که «ما منتظر پاسخ ایران به حماقت آمریکا هستیم و بعد از آن نوع پاسخ خود را مشخص خواهیم کرد.»
او گفته بود که «اگر مقابله با آمریکا شروع شود خاورمیانه تغییر خواهد یافت و معادله درگیری با محور«شر» تغییر خواهد یافت.» بامداد دیروز ایران نخستین پاسخ را به شهادت سردار سلیمانی و همراهانش داد تا عملا فضا برای اقدام سایر خونخواهان سردار سلیمانی و سایر شهدای این حادثه فراهم شود. ساعاتی پس از پاسخ ایران به جنایت آمریکا، گروه‌های نظامی عراقی بلافاصله با استقبال از پاسخ ایران، اعلام کردند حرکات نظامی خود را علیه واشنگتن آغاز خواهند کرد. قیس الخزعلی، فرمانده «عصائب اهل حق» یکی از گروه‌های مقاومت اعلام کرد که ایران پاسخ نخست خود را به ترور فرمانده شهیدسلیمانی داد و اکنون نوبت پاسخ عراق به ترور فرمانده شهید المهندس است. او تاکید کرده است که «پاسخ عراقی‌ها کمتر از پاسخ ایران نخواهد بود.»
پیش از او نیز برخی دیگر از فرماندهان جهادی عراق مانند شیخ کریم الکعبی فرمانده جنبش نجبا و مقتدی صدر رهبر جناح صدر عراق در اظهاراتی شدید از آغاز مرحله‌ای جدید در عراق برای مقابله نظامی با اشغالگری آمریکا صحبت کرده بودند.رهبر جریان نجبا از محور مقاومت به‌عنوان «امپراتوری مقاومت» یاد و اعلام کرد: «واکنش به عملیات تروریستی آمریکا در فرودگاه بغداد نیز پاسخی سنجیده، قدرتمند و هماهنگ از سراسر این امپراتوری خواهد بود.»
او افزود که «آمریکا به این وسیله مجبور به خروج از غرب آسیا خواهد شد.» مقتدی صدر نیز در بیانیه‌ای ضمن توصیف ترامپ به فردی که در کاباره‌ها به دنیا آمده است ارتش او را نیرویی ضعیف‌تر از پشه دانست و اعلام کرد او و گروهش وارد فاز مبارزه مسلحانه علیه اشغالگران آمریکایی خواهند شد.سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز یکشنبه‌شب در سخنانی پیرامون شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس با بیان حتمی بودن انتقام از آمریکا گفته بود: «پاسخ به شهادت سردار سلیمانی به دلیل شخصیت این شهید تنها مربوط به ایران نمی‌شود، بلکه کل محور مقاومت به او تعلق خاطر داشته و به همین دلیل دست به حملات انتقام‌جویانه علیه مواضع واشنگتن خواهند زد.»
نصرالله در ادامه سخنانش تضمین این تهدیدها را به زمانی موکول کرد که آمریکا به چشم ببیند سربازانی که عمودی به منطقه فرستاده است به صورت افقی و در تابوت‌ها به این کشور بازمی‌گردند. جز عراق و لبنان، دولت و گروه‌های یمنی نیز از حمله به مواضع آمریکا از سوی محور مقاومت گفته بودند. شاید سخت‌ترین پاسخ در منطقه را گروه‌های مقاومت عراقی به آمریکایی‌ها بدهند. آنها پیش‌تر که فاقد توان نظامی امروزی بودند، با انجام عملیات‌های استشهادی و نظامی، آمریکا را از عراق اخراج کردند. حالا این گروه‌ها که در قالب حشدالشعبی فعالیت می‌کنند و دارای سلاح‌های متنوع و تجربه مبارزه با داعش هستند، راحت‌تر خواهند توانست پایگاه‌های آمریکا را هدف عملیات‌های خود قرار دهند. یکی از این پایگاه‌ها که احتمالا مورد حمله نیروهای مقاومت قرار خواهد گرفت، پایگاهی است که بامداد چهارشنبه از سوی ایران بمباران شد. ایران بخش عظیمی از توان نظامی و انسانی این پایگاه را از بین برده و عملا زمینه را برای عملیات بعدی فراهم کرده است. درباره انصارالله و حزب‌الله به دلیل قدرت نظامی آنها، نمی‌توان گام آتی آنها را پیش‌بینی کرد اما هر دو در هدف قرار دادن سرزمین‌های اشغالی متفق‌القول هستند.
تحلیل واکنش غرب
هر ارتشی می‌تواند در جنگ شانس پیروزی داشته باشد اما شرط داشتن شانس پیروزی برهم نخوردن سازمان رزم این ارتش و هماهنگی میان ارکان مختلف آن است. پس از ترور سردار شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس، هماهنگی در سطح فرماندهی ارتش آمریکا که پرهزینه‌ترین ارتش دنیا به حساب می‌آید، به‌شدت دچار اختلال شد. در 48 ساعت اولیه این عملیات، توئیت‌های پی‌درپی دونالد ترامپ حکایت از نگرانی آمریکایی‌ها از پاسخ ایران به این جنایت داشت. ایران پیش از این هشدار داده بود که هیچ تهاجمی را بدون پاسخ نمی‌گذارد و دوران زدن و در رفتن تمام شده است. ترامپ برای در امان ماندن از پاسخ ایران و در حالی که تصمیمش فاقد پشتوانه فکری نظامی و سیاسی بود از هر طریق ممکن تلاش کرد ایران را از پاسخ منصرف کند.
در چنین شرایطی، پارلمان عراق روز یکشنبه مصوبه‌ای را به تصویب رساند که بر اساس آن نیروهای آمریکایی باید از عراق خارج شوند. روز دوشنبه و تنها یک روز پس از تصویب این طرح، در میان بهت رسانه‌ها و افکار عمومی در حالی که گمان می‌رفت آمریکا در مقابل این خواسته عراق مقاومت کند، اتفاق دیگری رخ داد.
با وجود آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به تصویب طرح اخراج نیروهای خارجی از عراق با بهانه‌جویی به خبرنگاران گفته بود نیروهای کشورش را تنها در صورت پرداخت هزینه‌های ساخت پایگاه‌های آمریکایی از عراق خارج خواهد کرد، فرمانده نیروهای آمریکایی در عراق در نامه‌ای به نیروهای مسلح عراق اعلام کرد که به‌زودی از این کشور خارج خواهند شد. ساعاتی بعد اما مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا طی اظهاراتی که نشان‌دهنده غافلگیر شدن او بود، اخبار منتشرشده درخصوص خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق را غیردقیق دانست و گفت: «کشورش هیچ‌گونه تصمیمی برای خروج از عراق ندارد.»
وی همچنین تاکید کرد: «نامه منتشرشده در رابطه با خروج نیروهای کشورش از عراق درست نیست و برنامه آمریکا برای نیروهایش در عراق بازاستقرار آنها و نه خروج از این کشور است.» این نامه و تکذیبیه‌اش نشان‌دهنده یک ناهماهنگی نگران‌کننده بین فرماندهی میدانی و فرماندهی مرکزی نیروهای آمریکایی بود. ساعاتی پس از این اتفاق، ستاد فرماندهی نظامی آمریکا در حال بازیابی هماهنگی خود بود که بامداد چهارشنبه چند ده موشک بالستیک از ایران به سمت پایگاه آمریکایی‌ها در عین الاسد شلیک شد. ضربه ایران به قدری قاطعانه و غیرقابل تصور بود که دونالد ترامپ که طی روزهای گذشته در توئیت‌هایی ایران را تهدید به واکنش سخت و حتی هدف قرار دادن مراکز فرهنگی می‌کرد، در توئیتی تلاش کرد وضعیت را خیلی عادی نشان دهد.
او در جملات ابتدایی توئیت خود آورده بود: «همه چیز خوب است! از ایران موشک‌هایی به دو پایگاه نظامی واقع در عراق شلیک شده است. ارزیابی تلفات و خسارات الان در جریان است.» این توئیت که نشان‌دهنده شکست محاسبات ذهنی مقامات آمریکایی و بحران تصمیم‌گیری در پاسخ به ایران بود، با انتقاد جدی مقامات فعلی و سابق آمریکا مواجه شد. این توئیت جنجالی باعث شد وندی شرمن، معاون وزارت امور خارجه دوران اوباما طی توئیتی به تمسخر موضع رئیس‌جمهور کشورش بپردازد و بنویسد: «همه‌چیز خوب است؟ واقعا؟ اگر فرد دیگری این را گفته بود ترامپ او را خوار و خفیف می‌کرد.»
بحران تصمیم‌گیری برای پاسخ به ایران باعث شد حتی در نشست مقام‌های ارشد دولت در کاخ سفید، آنها به هیچ‌جمع‌بندی‌ای نرسند و ترامپ نیز سخنرانی در این باره نداشته باشد.در همین میان مجددا خبری دیگر از جنس نامه رسمی خروج نیروهای آمریکایی از عراق البته این بار در کویت روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت. بر این اساس خبرگزاری دولتی کویت خبر داد فرمانده نیروهای آمریکایی در این کشور به وزیر دفاع کویت اعلام کرده که نیروهایش ظرف سه روز از پایگاه «عریفجان» کویت خارج خواهند شد. البته مدتی بعد کویتی‌ها ادعا کردند که حساب‌های آنها در فضای مجازی هک شده است و خبر خروج نیروهای آمریکایی از این کشور درست نیست. این در حالی است که این خبر توسط شبکه سعودی العربیه نیز اعلام شد.اما مساله به این سطح ختم نشد. نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، در توئیتی جنایت ترامپ را «تحریک بی‌دلیل» خواند.
او نوشت که «در پی بمباران محل استقرار نیروهای آمریکایی در عراق از نزدیک اوضاع را دنبال می‌کنم. ما باید از ایمنی خدمه نظامی آمریکا اطمینان حاصل کنیم، از جمله به تحریک‌های بی‌دلیل از سوی دولت (ترامپ) پایان دهیم و از ایران بخواهیم به خشونت پایان دهد. آمریکا و جهان تحمل یک جنگ دیگر را ندارد.»
رند پال، سناتور جمهوری‌خواه نیز در توئیتی نوشت: «من امشب برای امنیت نیروهایمان در عراق دعا می‌کنم. من مدت‌ها پیش گفته بودم ترجیحم این بوده که آنها (نیروهای آمریکایی) خیلی وقت پیش باید به کشور برگردند، اما این اقدام ایران اصلا توجیه‌پذیر نیست. ما باید قبل از اینکه این کار منجر به جنگ بی‌پایان دیگری در خاورمیانه شود تشدید تنش را متوقف کنیم.» آن‌گونه که رسانه‌های آمریکایی گزارش کرده‌اند غروب دیروز تیم امنیت ملی آمریکا وارد کاخ سفید شده‌اند تا بتوانند درباره پاسخ ایران به اقدام آمریکا به جمع بندی برسند. علاوه‌بر مقامات آمریکایی، متحدان این کشور نیز درباره پاسخ ایران اظهارنظرهایی داشته‌اند اما اتفاقات اصلی نه در اظهارنظر که در صحنه میدانی رخ داده است. در صحنه میدانی نیز اقدام ایران، اثرات قابل توجهی داشته است. دیروز و پس از پاسخ ایران، کرواسی، لتونی و اسلوونی که نیروهایی با نام ائتلاف مبارزه با تروریسم در عراق داشتند، اعلام کردند که این نیروها را از عراق خارج خواهند کرد. الجزیره نیز به نقل از وال استریت ژورنال آورده است که عربستان سعودی تردد نفتکش‌های خود را از تنگه هرمز ممنوع اعلام کرد.
مطالب پیشنهادی
